Καρχαρίες στα σαγόνια του... ανθρώπου

Της Νατάσας Παυλοπούλου

Κάθε μέρα, τις πρώτες πρωϊνές ώρες τα δρομάκια που οδηγούν στο Σέουνγκ Γουάν -το δημοφιλές εμπορικό κέντρο του Χονγκ Κονγκ- μπλοκάρουν από τα φορτηγάκια που φθάνουν από το λιμάνι. Σε μία επαναλαμβανόμενη ιεροτελεστία οι πόρτες ανοίγουν, οι οδηγοί ξεφορτώνουν τόνους ολόκληρους από…αποξηραμένα πτερύγια καρχαρία και τα καλύτερα είδη στολίζονται (!) και τοποθετούνται στη βιτρίνα. 

Στην πολύβουη αυτή αγορά πωλούνται κάθε χρόνο 10 χιλιάδες τόνοι πτερυγίων από καρχαρία, ενώ σύμφωνα με την οργάνωση WWF στο Χονγκ Κονγκ καταλήγει η μισή περίπου παγκόσμια «αιματοβαμμένη σοδειά». Το εμπόρευμα φθάνει στο λιμάνι από 145 χώρες του κόσμου, με πρώτες στη λίστα των προμηθευτών την Ινδία, την Ινδονησία και την Ισπανία. Την ώρα που η μία μετά την άλλη οι χώρες προωθούν απαγορεύσεις στη βάναυση πρακτική της αφαίρεσης πτερυγίων από καρχαρίες, οι Ασιάτες λατρεύουν την «καρχαριόσουπα». Σύμβολο πλούτου και «νοστιμιά» για την ελίτ σερβίρεται σε γάμους και  ειδικές περιστάσεις και είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη γαστριμαργική τους παράδοση.

 Κάθε χρόνο 73 έως και 100 εκατομμύρια καρχαρίες υπολογίζεται ότι βρίσκουν το θάνατο για τα πτερύγιά τους, τα οποία πωλούνται σε πολυτελή εστιατόρια κυρίως της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ, με την τιμή τους να ξεκινά από τα 230 περίπου ευρώ το κιλό.

Το κυνήγι καρχαρία έχει εντατικοποιηθεί από τη δεκαετία του 70, ενώ ο ζωμός από πτερύγια καταναλώνεται κατά κύριο λόγο στο νότο της Κίνας, στην επαρχία Γκουαντονγκ, όπως επίσης στη Σιγκαπούρη και την Ταϊβάν.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου  καθώς 180 είδη του ψαριού θεωρούνται απειλούμενα, ενώ 30 από αυτά πιστεύεται ότι είναι κοντά στην ολική εξαφάνιση.

Φρίκη προκαλεί η πρακτική της αφαίρεσης των πτερυγίων. Οι ψαράδες τα αφαιρούν –συχνά με μία καυτή μεταλλική λεπίδα- και πετούν τους καρχαρίες πίσω στη θάλασσα,  όπου πεθαίνουν με πολύ αργό και βασανιστικό τρόπο: αιμορραγούν μέχρι θανάτου, πεθαίνουν από ασφυξία ή καταβροχθίζονται από άλλα ψάρια. Οι Κινέζοι πιστεύουν μάλιστα –ίσως για να διώξουν τις ενοχές τους- ότι τα πτερύγια…ξαναφυτρώνουν, πράγμα που δεν ισχύει.

Πρόσφατα ο μεγιστάνας Ρίτσαρντ Μπράνσον ένωσε τις δυνάμεις του με τον Κινέζο αστέρα του NBA Γιάο Μινγκ κατά της κατανάλωσης «καρχαριόσουπας». Σε βίντεο της διεθνούς οργάνωσης για την προάσπιση των δικαιωμάτων των ζώων WildAid απηύθυναν από κοινού έκκληση στους Ασιάτες «να  σταματήσουν να αγοράζουν, για να σταματήσουν να σκοτώνουν». Ο διάσημος μπασκετμπολίστας παραδέχθηκε μάλιστα ότι μέχρι το 2006 απολάμβανε και ο ίδιος σούπα καρχαρία, έκτοτε όμως αποφεύγει ακόμη και τις εκδηλώσεις, όπου σερβίρεται.

Το τελευταίο διάστημα η εκστρατεία για την προστασία του καρχαρία έχει ενταθεί. Δεκάδες σικ εστιατόρια, αλλά και πολυτελή ξενοδοχεία της Ασίας όπως η αλυσίδα Peninsula ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι σταματούν να σερβίρουν καρχαρία, ενώ η ΕΕ –η οποία προμηθεύει την Ασία με το 15% των πτερυγίων που καταναλώνει- , πρότεινε την επιβολή καθολικής απαγόρευσης στην αφαίρεση πτερυγίων καρχαρία από όλα τα αλιευτικά στα ύδατα της ΕΕ και από τα αλιευτικά που είναι εγγεγραμμένα στο ευρωπαϊκό νηολόγιο, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Στόχος της ρύθμισης είναι να κλείσει το «παραθυράκι» της νομοθεσίας, που χορηγεί σε ορισμένες χώρες δικαιώματα αλιείας καρχαριών αρκεί το σώμα και τα πτερύγια του καρχαρία να εκφορτώνονται στο λιμάνι και το συνολικό βάρος των πτερυγίων να μην ξεπερνά το 5% του βάρους των καρχαριών που αλιεύτηκαν.

  

ΞΕΡΑΤΕ ΟΤΙ...

Η παράδοση της κατανάλωσης καρχαρία στην Κίνα χάνεται στα βάθη των αιώνων και εντοπίζεται στη δυναστεία των Σονγκ (960-1280), όταν η κατανάλωση του περιζήτητου ζωμού ήταν αποκλειστικό προνόμιο του αυτοκράτορ

Στην πολιτεία Βικτόρια της Αυστραλίας ο καρχαρίας χρησιμοποιείται στο πιάτο fish and chips, ενώ και στην Ινδία, καρχαρίες-μωρά (!) πωλούνται στις τοπικές αγορές. Επειδή η σάρκα τους δεν έχει αναπτυχθεί, στο μαγείρεμα σπάει σε σκόνη και στη συνέχεια τηγανίζεται σε λάδι και μπαχαρικά. Οι Ισλανδοί ζυμώνουν κρέας καρχαρία  και παράγουν το hákarl, το οποίο θεωρείται εθνικό πιάτο.

Το 2010 η Χαβάη έγινε η πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που απαγορεύσε την κατοχή, την πώληση, το εμπόριο ή τη διανομή των πτερυγίων του καρχαρία.  

Η ονομασία "καρχαρίας" προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη κάρχαρον (= πριόνι), λόγω του σχήματος και της διάταξης της οδοντοστοιχίας του

Οι καρχαρίες μπορεί να συνοδεύονται από σειρά στερεοτύπων ως ζώα επιθετικά και αιμοβόρα, στην πραγματικότητα όμως παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του θαλάσσιου οικοσυστήματος