Τα φυτοφάρμακα «αδειάζουν» τα μελίσσια

Φυτοφάρμακα που περιέχουν νεονικοτινοειδή και χρησιμοποιούνται ευρέως σε πολλές χώρες παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα, ενοχοποιούνται για τη δραματική μείωση των μελισσών, σύμφωνα με δύο ανεξάρτητες έρευνες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στην ηλεκτρονική έκδοση της έγκριτης επιστημονικής επιθεώρησης “Science”.

Ερευνητές από τη Γαλλία κατέδειξαν ότι οι χημικές ουσίες που περιέχονται στα νεονικοτινοειδή επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα των μελισσών, δυσχεραίνοντας τον προσανατολισμό τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να επιστρέφουν στις κυψέλες τους, ενώ αγγλική έρευνα εστίασε στις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη ουσία στην ανάπτυξη του πληθυσμού, αλλά και στη δημιουργία νέων βασιλισσών που εγγυώνται τη διαιώνιση του είδους, καθώς η μείωση αγγίζει ακόμα και το 85%.

«Η θνησιμότητα των μελισσιών τα τελευταία χρόνια έχει σημειώσει μεγάλη αύξηση» αναφέρει στον «Ε.Τ.» ο Σπύρος Χάσκος, πρόεδρος του Συλλόγου Μελισσοκόμων Ανατολικής Αττικής και συμπληρώνει: «Πολλοί παράγοντες ευθύνονται για το φαινόμενο αυτό, αλλά η εξασθένιση του ανοσοποιητικού των μελισσών, για την οποία ευθύνονται τα φυτοφάρμακα, έχει ως αποτέλεσμα να είναι ευπρόσβλητες σε ιούς, μύκητες και ασθένειες και να καταγράφονται μεγάλες απώλειες στις κυψέλες».

Αν και η κυκλοφορία νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων έχει ήδη ανασταλεί στη Γερμανία, μεγάλη βιομηχανία της οποίας παράγει τέτοια φυτοφάρμακα, αλλά και στη Γαλλία, την Ιταλία και τη Σλοβενία, η Ελλάδα δεν έχει μέχρι στιγμής λάβει κανένα μέτρο για τον περιορισμό τους. «Παρατηρούμε ότι οι κυψέλες που βρίσκονται κοντά σε καλλιέργειες βαμβακιού και καλαμποκιού, λόγω του ότι προσφέρουν νέκταρ και γύρη, καταγράφουν μεγάλη απώλεια μελισσών», εξηγεί ο κ. Χάσκος αναδεικνύοντας επίσης και μια άλλη διάσταση του προβλήματος: «Μεγάλο ρόλο παίζει και η άγνοια της κοινής γνώμης, καθώς πολλοί ιδιώτες χρησιμοποιούν τέτοια εντομοκτόνα για τους κήπους τους, μετά από παρότρυνση γεωπόνων, με αποτέλεσμα η κατάσταση να είναι πλέον ανεξέλεγκτη».

ΒΟΧ 1

Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε ο Έλληνας ευρωβουλευτής Κρίτωνας Αρσένης, οι Συντελεστές Κινδύνου που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα είναι ελλιπείς, κυρίως για τρεις λόγους:

Πρώτον, υπολογίζουν μόνο την οξεία τοξικότητα και όχι τη χρόνια. Οι μέλισσες συλλέγουν γύρη με υπολείμματα νεονικοτινοειδών σε υποθανατηφόρες δόσεις, την οποία μεταφέρουν στην κυψέλη τους. Η χρήση αυτής της γύρης προκαλεί χρόνια τοξικότητα η οποία εκφράζεται, μεταξύ άλλων, με μειωμένη ικανότητα αναζήτησης και κατανάλωσης τροφής, θανάτωση του γόνου κ.α.

Δεύτερον, τα νεονικοτινοειδή είναι ιδιαίτερα σταθερά στο έδαφος. Έτσι, οι ουσίες αυτές παραμένουν στο έδαφος μέχρι την επόμενη σοδειά με την οποία θα ανανεωθούν.

Τρίτον, δεν λαμβάνουν υπόψη τους τη συνδυαστική δράση που έχουν οι φαινομενικά μικρές συγκεντρώσεις των νεονικοτινοειδών στη γύρη, με τα χημικά σκευάσματα που χρησιμοποιεί ο μελισσοκόμος μέσα στη κυψέλη.

Του καθηγητή Ανδρέα Θρασυβούλου, από το Εργαστήριο Μελισσοκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Α.Π.Θ.

«Οι περισσότερες πληροφορίες αναφέρονται στα νεονικοτινοειδή ως επενδυτικά σπόρου για καλλιέργειες όπως το καλαμπόκι, η ελαιοκράμβη, ο ηλίανθος, το σιτάρι και άλλα. Τα νεονικοτινοειδή όμως χρησιμοποιούνται και ως ψεκαστικά φυλλώματος και για ριζοποτίσματα δεκάδων άλλων καλλιεργειών, όπως αχλαδιάς, πορτοκαλιάς, μανταρινιάς, λεμονιάς, γκειπ-φρουτ, καπνού, πατάτας, ροδακινιάς, ντομάτας, αγγουριού, καπνού κ.α. Χρησιμοποιούνται επίσης στα λαχανικά θερμοκηπίου και υπαίθρου όπως το αγγούρι, η ντομάτα, η μελιτζάνα, η πιπεριά, το καρπούζι, το πεπόνι, το κολοκύθι, η πατάτα καθώς επίσης σε πληθώρα καλλωπιστικών φυτών και σε αρκετές περιπτώσεις καταλήγουν σε αυτοφυή βλάστηση σχηματίζοντας ένα πραγματικό δίκτυ θανάτου για τις μέλισσες».

Δρ. Σοφία Γούναρη, Ερευνήτρια ΕΛΓΟ ”ΔΗΜΗΤΡΑ”, πρώην ΕΘΙΑΓΕ και Πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας - Σηροτροφίας

«Ο αριθμός των μελισσιών στην Ελλάδα σε απόλυτους αριθμούς δεν έχει μειωθεί. Αυτό που αντιμετωπίζουμε κατά τόπους και κατά χρονιές είναι θάνατοι μελισσιών ή μείωση του πληθυσμού τους (θανάτωση ενός ποσοστού των μελισσών που απαρτίζουν την κοινωνία), που κυρίως αποδίδονται σε δηλητηρίαση από γεωργικά φάρμακα, ιδιαίτερα νεονικοτινοειδή (Θεσσαλικός κάμπος, Έβρος, Γιαννιτσά)  ή προσβολή τους από το βακτήριο της ασιατικής νοσεμίασης. Μία περίπτωση μείωσης κατά σχεδόν 80% των μελισσιών μιας περιοχής, από δηλητηρίαση, ήταν αυτό που συνέβη στην Αττική τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 2011, εξαιτίας του ψεκασμού των φοινίκων με νεονικοτινοειδή για την αντιμετώπιση του σκαθαριού των φοινικοειδών. Ολόκληρα μελισσοκομεία ξεκληρίστηκαν και οι φοίνικες πέθαναν επίσης. Καθώς η χρήση των νεονικοτινοειδών είναι πλέον ευρεία η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας έχει ζητήσει και προσπαθεί να πιέσει την Πολιτεία, στο πλαίσιο του νέου κανονισμού για τη Χρήση των Γεωργικών Φαρμάκων, το μελίσσι ως οργανισμός να καταστεί ”δείκτης” επικινδυνότητας στο περιβάλλον των γεωργικών φαρμάκων που διεκδικούν άδεια κυκλοφορίας στην χώρα μας».