"O εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν αναπόφευκτος", ο καθηγητής Ιστορίας Πολυμέρης Βόγλης μιλάει για το βιβλίο του "Η Αδύνατη Επανάσταση"

Ο αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής ιστορίας στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Πολυμέρης Βόγλης μιλάει για το καινούριο του βιβλίο "Η Αδύνατη Επανάσταση" (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια) προκειμένου να φωτίσει πτυχές της εμφύλιας σύρραξης που τόσο ταλανίζει την ελληνική κοινωνία, είτε σε τοπικό επίπεδο, είτε σε επίπεδο διαπάλης ιδεών και αντιλήψεων ακόμα και σήμερα.

Κατά την πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου σας «Η αδύνατη επανάσταση» αναφερθήκατε, μεταξύ άλλων, σε δύο ζητήματα: α/ «Ο εμφύλιος δεν κηρύσσεται αλλά έρχεται, μέσα από μια σειρά πράξεων και παραλείψεων» και β/ «Η εσωτερική κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα και όχι ο εξωτερικός παράγοντας είναι το αντικείμενο της εν λόγω μελέτης». Με αυτά τα δύο δεδομένα, πόσο εύκολο είναι για έναν ιστορικό να αναλύσει το παρελθόν, γνωρίζοντας παράλληλα τι ακριβώς συνέβη στην εξέλιξη των πραγμάτων σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, χωρίς έστω και υποσυνείδητα να επηρεαστεί στην ιστορική του αφήγηση;

Σκοπός μου ήταν να δείξω την συνθετότητα των εξελίξεων, αποφεύγοντας απλουστευτικές προσεγγίσεις. Χωρίς να θέλω να υποβαθμίσω το διεθνές πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, εστίασα περισσότερο στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις που συμβαίνουν στην Ελλάδα μετά την Απελευθέρωση. 

Ο λόγος για αυτήν την επιλογή είναι ότι τα αίτια του εμφυλίου πολέμου βρίσκονται στις αντιθέσεις που υπήρχαν στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, στην αντιπαλότητα μεταξύ Αριστεράς και κυβέρνησης, η οποία από ένα σημείο και μετά έγινε στρατιωτική σύγκρουση. 

Επιπλέον, αυτό που υποστηρίζω είναι ότι ο εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν προειλημμένη απόφαση –κανένας από τους δύο αντιπάλους δεν είχε σχεδιάσει τον εμφύλιο πόλεμο. 

Η έκρηξη του εμφυλίου πολέμου ήταν μια διαδικασία, μια διολίσθηση προς τη στρατιωτική σύγκρουση, η οποία διαρκώς κλιμακωνόταν. 

Εκ των υστέρων, μπορεί κανείς να λέει ότι εάν δεν είχε γίνει το α ή το β, ενδεχομένως να είχε αποφευχθεί ο Εμφύλιος. 

Όντως, ο εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν αναπόφευκτος. Η πρόκληση για τον ιστορικό είναι να εξετάσει γιατί, τελικά, τα πράγματα έγιναν με αυτόν τον τρόπο, γιατί άλλες πιθανές λύσεις δεν ευοδώθηκαν. 

Πρόκληση δύσκολη, γιατί ο ιστορικός είναι «τέκνο» μιας συγκεκριμένης κάθε φορά εποχής και ο ίδιος έχει πολιτική άποψη. Ο ιστορικός δεν μπορεί να είναι αντικειμενικός, αυτό που μπορεί να κάνει είναι να επιχειρεί μια όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένη και πιο συνθετική προσέγγιση.  

Ο Πολυμέρης Βόγλης μιλάει για το βιβλίο του "Η αδύνατη επανάσταση" στο βιβλιοπωλείο "Πλειάδες"

Η διάκριση των αστικών κέντρων (κυρίως Αθήνας και δευτερευόντως της Θεσσαλονίκης) και της περιφέρειας (επαρχίες, ορεινά χωριά κ.λπ.) είναι εμφανής, σε ό,τι αφορά στον Εμφύλιο. Τι ρόλο έπαιξε αυτή η διάκριση στην ευρύτερη εξέλιξή του; 

Ο Εμφύλιος ξεκίνησε και τελείωσε ως ένας πόλεμος της υπαίθρου. Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη έμειναν μακριά από τον πόλεμο, ενώ οι περισσότερες επαρχιακές πόλεις έζησαν απλά τον απόηχο του πολέμου. Λίγες μεγάλες επαρχιακές πόλεις, όπως η Καρδίτσα, η Νάουσα ή το Καρπενήσι μεταξύ άλλων, μετατράπηκαν σε πεδία πολέμου. 

Η κυβέρνηση σε όλη τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου διατήρησε τον έλεγχο των πόλεων, εξαναγκάζοντας τον Δημοκρατικό Στρατό να κινείται μόνο σε ορεινές περιοχές, οι οποίες δεν διέθεταν πολύ πληθυσμό και οικονομικά ήταν φτωχές. 

Ο Δημοκρατικός Στρατός δεν μπόρεσε να ενισχύσει τα ερείσματά του στις πόλεις και να κινητοποιήσει τον πληθυσμό και, με αυτόν τον τρόπο, να προσδώσει δυναμική στην επανάσταση. 

Από το 1947 είχε προσανατολίσει τις δυνάμεις του στην υπεράσπιση ενός θύλακα στη βορειοδυτική Ελλάδα και δεν κατόρθωσε να διαμορφώσει μια πλειοψηφική δυναμική στην ελληνική κοινωνία.  

 

Η καθημερινότητα ενός πολίτη της εποχής, σε αστικό κέντρο ή στην περιφέρεια, πόσο διαφορετική ήταν; (π.χ. κυνήγι επιβίωσης, εκκένωση χωριών, διατροφή κ.λπ.)

Η ζωή ήταν δύσκολη τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά αλλά οι κίνδυνοι ήταν διαφορετικοί. Στις μεγάλες πόλεις, αυτοί που βρέθηκαν στο στόχαστρο ήταν οι αριστεροί, οι οποίοι ζούσαν με τον κίνδυνο της κατάδοσης, της σύλληψης, των βασανιστηρίων, της φυλακής, κλπ. 

Στα χωριά, η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική και από αρκετές απόψεις πολύ χειρότερη. Στην αρχή του εμφυλίου πολέμου, οι κάτοικοι των περισσότερων χωριών ήταν εκτεθειμένοι στις πιέσεις κυρίως της χωροφυλακής και των παραστρατιωτικών που είχαν εξαπολύσει ένα κύμα βίας στην ύπαιθρο. 

Στη συνέχεια, τα ορεινά χωριά βρέθηκαν αποκλεισμένα από τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί δραματικά η καθημερινή ζωή τους. 

Όταν ο πόλεμος κλιμακώθηκε, πολλοί υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και να γίνουν εσωτερικοί πρόσφυγες, ενώ παράλληλα εντάθηκαν και οι πιέσεις που ασκούσε ο Δημοκρατικός Στρατός, κυρίως με τη βίαιη στρατολογία. 

Στην ουσία, ο κοινωνικός ιστός των ορεινών κοινοτήτων διερράγη βίαια στα χρόνια του Εμφυλίου, και σε μεγάλο βαθμό ποτέ δεν αποκαταστάθηκε. Εννοώ ότι το μεγάλο ρεύμα της εσωτερικής μετανάστευσης που παρατηρούμε στη μεταπολεμική Ελλάδα έχει τις ρίζες του στον Εμφύλιο. 

Πόσο ορθοί -από ιστορικής πλευράς- είναι οι παραλληλισμοί του «τότε» με το «τώρα»; Πέρα από τα προφανή διδάγματα, χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες, μπορούμε πράγματι να θεωρήσουμε, όπως κάνουν αρκετοί, ότι υπάρχουν ομοιότητες του παρελθόντος με το παρόν, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν ως «προπομποί» μια παρόμοιας κατάστασης;

Οι ιστορικοί είναι πολύ επιφυλακτικοί με τις αναλογίες μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Αυτό συμβαίνει γιατί το παρελθόν αυτό καθ’ εαυτό είναι ανεπανάληπτο. Αντίθετα με ότι πιστεύουν πολλοί, η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. 

Ωστόσο, η γνώση του παρελθόντος είναι χρήσιμη και απαραίτητη, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε τι συνέβη στο παρελθόν ή να εξηγήσουμε στάσεις και συμπεριφορές στο παρόν.

Η Ιστορία δε γράφεται με τα «αν», αλλά θα μπω στον πειρασμό να σας ρωτήσω: Παρά το ότι η μελέτη σας επικεντρώνει στα «εσωτερικά», πόσο «δεδομένη» θεωρείτε ότι ήταν η επικράτηση του «κράτους» έναντι των «ανταρτών», χωρίς να έχει υπάρξει τόσο μεγάλη βοήθεια αρχικά από την Αγγλία και κυρίως από τις ΗΠΑ σε υλικό και τεχνογνωσία;

Η βρετανική και η αμερικανική βοήθεια προς την κυβέρνηση ήταν πολύ σημαντική για την έκβαση του εμφυλίου πολέμου, ιδιαίτερα εάν τη συγκρίνει κανείς με τη βοήθεια που έλαβαν οι αντάρτες από τις σοσιαλιστικές χώρες. 

Είναι πολύ δύσκολο να υποθέσει κανείς τι θα συνέβαινε εάν η κυβέρνηση δεν είχε εξασφαλίσει αυτή τη βοήθεια.

Ενδεχομένως να επιζητούσε έναν συμβιβασμό με την Αριστερά, αλλά και πάλι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει το περιεχόμενο και τις πιθανότητες επιτυχίας του συμβιβασμού. 

Αν θα έπρεπε να βγάλετε ένα δίδαγμα από τη μελέτη της Ιστορίας, ποιο θα ήταν αυτό;

Μελετώ την ιστορία για να σκεφτώ, να εξηγήσω και να κατανοήσω πώς δρούσαν οι άνθρωποι στο παρελθόν. Από εκεί και πέρα, τα ερωτήματα που θέτω στο παρελθόν, προφανώς σχετίζονται με έγνοιες και προβλήματα του παρόντος. 

Πάντως, ένα κάτι «κρατώ» από τη μελέτη του εμφυλίου πολέμου είναι η διαλυτική επίδραση της βίας στην κοινωνία. 

Η βία στις ποικίλες εκδοχές της, δηλαδή η ένοπλη, η οικονομική, η ψυχολογική βία που ασκήθηκε εκείνη την εποχή, διαίρεσε βαθειά την ελληνική κοινωνία και άφησε σε πάρα πολλούς ανθρώπους εκείνης της εποχής ένα ανεπούλωτο τραύμα.  

Πόσο εύκολο είναι να καταρριφθούν στερεότυπα δεκαετιών, ιδεολογικές αγκυλώσεις και εν τέλει η αίσθηση ότι η Ιστορία «γράφεται από τους εκάστοτε νικητές»; Πόσο εύκολο είναι το έργο του ιστορικού και πως εξηγείτε το ενδιαφέρον των απλών πολιτών, χωρίς σπουδές Ιστορίας, που φαίνεται ότι έχει αναζωπυρωθεί τα τελευταία 15-20 χρόνια;

Τα στερεότυπα και οι ιδεολογικές αγκυλώσεις οφείλονται στη διαίρεση και το τραύμα που προκάλεσε ο Εμφύλιος. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Εμφύλιος, κατά μια έννοια, συνεχίστηκε και μετά το τέλος των εχθροπραξιών τον Αύγουστο του 1949. 

Οι δεκάδες χιλιάδες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Ευρώπη, οι διακρίσεις και οι διώξεις κατά της Αριστεράς μετεμφυλιακά, η στρατιωτική δικτατορία διαιώνισαν τη διαίρεση μεταξύ «νικητών» και «ηττημένων». 

Από την άλλη πλευρά, η χρονική απόσταση των εβδομήντα και πλέον ετών που μας χωρίζει από τα γεγονότα, όπως και το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που βίωσαν τον Εμφύλιο δεν ζουν πλέον, μας επιτρέπουν μια νέα ματιά, μια πιο αποστασιοποιημένη προσέγγιση στη δεκαετία του 1940. 

Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος έχει να κάνει με  τη σημασία εκείνης της δεκαετίας για την ελληνική ιστορία συνολικά αλλά και με την ανάγκη των σημερινών Ελλήνων να κατανοήσουν τις ιδεολογικές δεσμεύσεις και τη συναισθηματική φόρτιση που γέννησε ο Εμφύλιος στις προηγούμενες γενιές.   

Η αδύνατη επανάσταση - Η κοινωνική δυναμική του εμφυλίου πολέμου

Πολυμέρης Βόγλης
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2014
424 σελ.
ISBN 978-960-221-576-0 

 

 

 

Ο Πολυμέρης Βόγλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο. Είναι αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής ιστορίας στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Βιβλιογραφία
(2014)	Η αδύνατη επανάσταση, Αλεξάνδρεια
(2010)	Η ελληνική κοινωνία στην Κατοχή 1941-1944, Αλεξάνδρεια
(2004)	Η εμπειρία της φυλακής και της εξορίας, Αλεξάνδρεια
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
(2013)	Ελληνικά παράδοξα, Αλεξάνδρεια
(2011)	Δικτατορία 1967-1974, Μορφωτικό Ίδρυμα Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας - Θράκης
(2010)	Ο Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη
(2009)	Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Βιβλιόραμα
(2009)	Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Βιβλιόραμα
(2009)	Τόποι εξορίας, Αλεξάνδρεια
(2008)	Μνήμες και λήθη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, Επίκεντρο
(2007)	Ιστορία και πολιτική στο έργο του Παντελή Βούλγαρη, Εκδόσεις Παπαζήση
(2006)	Ο πειρασμός της αυτοκρατορίας, Μεταίχμιο [κείμενα, επιμέλεια]
(2003)	Μετά τον πόλεμο, Αλεξάνδρεια
(2000)	Ιστορικό τοπίο και ιστορική μνήμη: το παράδειγμα της Μακρονήσου, Φιλίστωρ
Λοιποί τίτλοι
(2012)	Συλλογικό έργο, Η εποχή των ρήξεων, Επίκεντρο [επιμέλεια]

Υπεραλίευση, δυναμίτες και άγνοια της κοινής γνώμης αδειάζουν τις θάλασσες

Η παραδοσιακή ψαροταβέρνα δίπλα στο κύμα που σερβίρει θαλασσινά εδέσματα είναι μια ειδυλλιακή και γνώριμη εικόνα του ελληνικού καλοκαιριού. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι το λαχταριστό πιάτο που απολαμβάνουν ίσως περιέχει το.. τελευταίο ψάρι, ενώ ακόμα λιγότεροι είναι ενημερωμένοι για τη δραματική εικόνα που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. 

«Η κατάσταση σε αρκετές περιπτώσεις μοιάζει ανεξέλεγκτη, ενώ η υπάρχουσα κρίση αποτελεί συχνά πρόσχημα για τις αδυναμίες που εμφανίζει η επιχειρησιακή λειτουργία των ελεγκτικών υπηρεσιών», εξηγεί στον «Ε.Τ.» η Υδροβιολόγος Αναστασία Μήλιου, Συντονίστρια Επιστημονικής Έρευνας του «Αρχιπελάγους» και συμπληρώνει: «Σε όλη την Ευρώπη, όπως και στην Ελλάδα πολλά αλιεύματα βρίσκονται στα όρια της κατάρρευσης, με το 19% των ιχθυαποθεμάτων να βρίσκεται κάτω από τα ασφαλή βιολογικά όρια».

Ολέθριες συνέπειες

Η κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης  ιδίως κατά τη θερινή περίοδο είναι μια ακόμα παράμετρος της κατάστασης που επικρατεί σε όλη τη χώρα, όπως επισημαίνει ο Γιάννης Κουτελίδας, Συντονιστής Επικοινωνίας του «Αρχιπελάγους»: «Οι συνέπειες είναι ολέθριες τόσο για τα θαλάσσια οικοσυστήματα, όσο και για τις κοινωνίες που εξαρτώνται από την αλιεία. Η ευθύνη για να μπει ένα τέλος στην υπεραλίευση ανήκει καταρχήν στους ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ. Δυστυχώς τα μηνύματα που λαμβάνει το «Αρχιπέλαγος» δεν είναι ενθαρρυντικά».

Σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, που έχει από τις μεγαλύτερες ακτογραμμές της Ευρώπης, είναι σχεδόν αδύνατο να καλύψουν οι κρατικές αρχές τις ανάγκες παρακολούθησης και προστασίας μίας τέτοιας μεγάλης έκτασης, επομένως και ο πολίτης οφείλει να γνωρίζει, ώστε να δρα υπεύθυνα. 

«Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε όλοι μας είναι να παρατηρούμε το περιβάλλον γύρω μας, και όταν εντοπίζουμε ένα πρόβλημα να κάνουμε όλες τις απαραίτητες κινήσεις για την επίλυσή του, να ενημερώνουμε τους αρμόδιους φορείς, αλλά και να παρακολουθούμε ότι η ενημέρωση μας, δεν κατέληξε σε κάποιο ράφι, αλλά πραγματικά λήφθηκαν μέτρα», λέει χαρακτηριστικά η κ. Μήλιου.

Η λύση

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι όταν ένα αλιευτικό απόθεμα καταρρεύσει, είναι πάρα πολύ δύσκολο να επανακάμψει, και συχνά επιβαρύνει την παραγωγικότητα των θαλασσών στο σύνολό τους. Είναι ευτύχημα ότι στην Ελλάδα, παρ’ όλη την έλλειψη στρατηγικής και μέτρων διαχείρισης και την αυξανόμενη επιβάρυνση που έχουν δεχθεί οι θάλασσες μας τις τελευταίες δεκαετίες, η κατάσταση κρίνεται ακόμα αναστρέψιμη. 

Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, είναι να προστατευθούν οι παραγωγικοί οικότοποι – τα «δάση» της θάλασσας, τα θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας, γνωστά και ως φυκιάδες και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι ροδοφυκών, οι λεγόμενες τραγάνες, στις οποίες ζουν και  αναπαράγονται τα περισσότερα εμπορικά είδη ψαριών. 

«Η συνδιαχείριση, δηλαδή η συμμετοχή των φορέων των αλιέων καθώς και των τοπικών κοινωνιών στη διαδικασία πρότασης και απόφασης μέτρων διαχείρισης αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο που εξασφαλίζει την αποδοχή και την κοινωνική συμμετοχή για την τήρηση αυτών των μέτρων. Διαχειριστικά μοντέλα τέτοιας μορφής είναι διαδεδομένα σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου και σίγουρα θα μπορούσε να  αποτελέσει παράδειγμα για την Ελλάδα με στόχο να περιοριστεί η εντατική αλιεία», τονίζει ο κ. Κουτελίδας.

Μάστιγα η παράνομη αλιεία και η χρήση δυναμίτη

Η παράνομη αλιεία και η χρήση δυναμίτη για μια εύκολη ψαριά αποτελούν μάστιγα για τη θάλασσα, καταστρέφοντας τα πάντα σε μεγάλη ακτίνα γύρω από το σημείο ρίψης του μασουριού. «Με σκοπό τη γρήγορη ψαριά και το εύκολο κέρδος, η παράνομη και καταστροφική αλιεία με δυναμίτιδα καταδικάζει σε αφανισμό τα ιχθυαποθέματα, σε ανυπολόγιστη καταστροφή τα θαλάσσια οικοσυστήματα της περιοχής και σε οικονομικό μαρασμό τους αλιείς που επιλέγουν να ψαρεύουν νόμιμα», αναφέρει ο κ. Κουτελίδας. 

«Τα άτομα – βομβιστές συνήθως είναι γνωστοί, αλλά η δράση τους αποσιωπάται από τον εκφοβισμό και τους φραγμούς που επιτάσσει η επίπλαστη αλληλεγγύη στους κόλπους των μικρών παράκτιων κοινοτήτων, ακόμα και από τη σκόπιμη αδιαφορία ορισμένων λιμενικών αρχών», καταγγέλλει ο ίδιος. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις που δείχνουν το δρόμο για μια βιώσιμη αλιεία, με σεβασμό στο περιβάλλον, όπως τονίζει ο κ. Κουτελίδας: 

«Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα συνιστά η Σάμος, όπου τα τελευταία δύο χρόνια, και με τη συνεργασία των παράκτιων αλιέων, υπάρχει κάθετη μείωση των περιστατικών της παράνομης αλιείας σε ποσοστό άνω του 50%, ενώ αντίστοιχη μείωση εμφανίζουν και τα περιστατικά εκβρασμών θαλάσσιων θηλαστικών και χελωνών στην περιοχή. Ανάλογη αποτελεσματικότητα έχει επιδείξει και το λιμεναρχείο Πειραιά, το οποίο έχει προβεί τον τελευταίο χρόνο σε δεκάδες κατασχέσεις παράνομων αλιευμάτων».

Ο υπεύθυνος καταναλωτής:

1/ Επιλέγει συνειδητά ψάρια που έχουν κάνει τουλάχιστον μια αναπαραγωγή (διαπιστώνεται βάσει μεγέθους) και αποφεύγει να τα αγοράζει και να τα καταναλώνει την εποχή της αναπαραγωγής τους.

2/ Αγοράζει ψάρια που έχουν αλιευθεί τοπικά, υποστηρίζοντας έτσι την τοπική οικονομία.

3/ Προτιμά ψάρια που αλιεύονται από παραγάδια, καθώς η μέθοδος αυτή είναι ιδιαίτερα επιλεκτική και αλιεύει κυρίως ψάρια μεγάλου μεγέθους.

4/ Δεν αγοράζει ψάρια από ερασιτέχνες αλιείς, καθώς είναι παράνομο να πωλούνται τα ψάρια αυτά.

5/ Δεν αγοράζει προστατευόμενα είδη, γόνο, και γενικότερα υπομεγέθη θαλασσινά και αναφέρει στις αρχές κάθε περιστατικό πώλησης που πέσει στην αντίληψή του.

6/ Δεν αγοράζει ψάρια όπως ο τόνος και ο ξιφίας γιατί περιέχουν βαρέα μέταλλα (ψευδάργυρο, μόλυβδο κ.α.). Η λήψη βαρέων μετάλλων μπορεί να βλάψει τα έμβρυα και τα βρέφη που θηλάζουν.

7/ Αποφεύγει προστατευόμενα είδη όπως η Μπουρού, η Πίνα και η Σωλήνα ή Πετροσωλήνα σε εστιατόρια και ιχθυοπωλεία, τα οποία κατά παράβαση της νομοθεσίας προβάλλονται ακόμα και σε διαφημίσεις εστιατορίων.

«Fish4Life»

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες στο «Fish4Life» μία πρωτότυπη οικολογική εφαρμογή που έχει αναπτύξει το Αρχιπέλαγος σε συνεργασία με το TEDx Thessaloniki, μέσω της ιστοσελίδας www.archipelago.gr

ΜΑΡΤΥΡΙΑ*

Καταστρέφονται αποικίες κοραλλιών χιλιάδων ετών

«Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι ροδοφυκών του Αιγαίου, οι λεγόμενες τραγάνες, αποκαλούνται συχνά το πιο καλά κρυμμένο μυστικό της Μεσογείου, καθώς το ευρύ κοινό αγνοεί την ύπαρξή τους. Παρουσιάζουν ένα εντυπωσιακό θέαμα, καθώς τα ασβεστολιθικά φύκη καλύπτονται από γοργονίες, κοράλλια και μια μεγάλη ποικιλία σπόγγων και άλλων  οργανισμών. 

Πρόκειται για περιοχές εξαιρετικά υψηλής βιοποικιλότητας, καθώς υπολογίζεται ότι στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου έχουν καταγραφεί σε υφάλους ασβεστολιθικών ροδοφυκών πάνω από 1600 είδη, συμπεριλαμβανομένων 300 ειδών φυκών, 1200 ειδών ασπόνδυλων και πάνω από 100 είδη ψαριών. Είναι παράλληλα και βιότοποι ιδιαίτερης οικονομικής σημασίας για την αλιεία, καθώς εκεί ζουν και αναπαράγονται πολυάριθμα είδη ψαριών και θαλασσινών υψηλής εμπορικής αξίας, όπως φαγκριά, ροφοειδή, συναγρίδες, αστακοί και έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη βιωσιμότητα της αλιείας. 

Στην πρόσφατη έρευνα του Αρχιπελάγους και του Περιφερειακού Κέντρου Δράσης για τις Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές (RAC/SPA) καταγράφηκαν κοράλλια που ξεπερνούν τα 700 χρόνια σε ηλικία. Σε αρκετές περιπτώσεις συναντάμε υγιή οικοσυστήματα, κυρίως σε περιοχές όπου η μορφολογία του βυθού δεν επιτρέπει τη δραστηριότητα της βιομηχανικής αλιείας. Εκεί καταγράφουμε μοναδικούς κοραλλιογενείς υφάλους, ηλικίας εκατοντάδων ή και χιλιάδων ετών, πλούσια ιχθυαποθέματα και πολυποίκιλα είδη φυκών. 

Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις η καταστροφή που προκαλούν τα σκάφη μέσης αλιείας όπως οι μηχανότρατες σε αυτά τα σπάνια παραγωγικά ενδιαιτήματα προτεραιότητας είναι ολοσχερής. Τα συγκεκριμένα αλιευτικά σκάφη σύρουν σε αυτά τα ευαίσθητα οικοσυστήματα τις λεγόμενες σιδερένιες πόρτες – οι οποίες φτάνουν σε βάρος τον ένα τόνο έκαστη, προκαλώντας καταστροφή που χρειάζεται αιώνες για να ανακάμψει, δεδομένου του πολύ αργού ρυθμού ανάπτυξής των συγκεκριμένων ενδιαιτημάτων (για τις τραγάνες ο ρυθμός ανάπτυξης είναι 0,006 – 0,83 μμ/χρόνο)»

*Της Αναστασίας Μήλιου, Συντονίστριας Επιστημονικής Έρευνας του «Αρχιπελάγους» 

Εξωγήινοι υπάρχουν, εμείς όμως... δεν ξέρουμε τίποτα

Αφήνοντας ορθάνοιχτη την… πόρτα σε ερμηνείες και συμπεράσματα, ο Λευκός Οίκος εξέδωσε χθες επίσημη ανακοίνωση, απαντώντας σε αίτημα 17 χιλιάδων… ουφόπληκτων, υποστηρίζοντας ότι «δεν έχει αξιόπιστα στοιχεία για την ύπαρξη εξωγήινων, ή για την επαφή τους με γήινους και διαψεύδει την ύπαρξη στοιχείων που μένουν σκόπιμα στο σκοτάδι». Στην αμέσως επόμενη παράγραφο σπεύδει να συμπληρώσει ότι «βεβαίως, η ύπαρξη έμβιων όντων εκτός του πλανήτη μας διερευνάται και είναι μεγάλη η πιθανότητα να υπάρχει κάποιος πλανήτης που μπορεί να φιλοξενήσει άγνωστες σε εμάς μορφές ζωής, αν και οι αποστάσεις στο Διάστημα είναι τόσο μεγάλες που είναι μάλλον δύσκολο να έρθει το ανθρώπινο γένος σε επαφή μαζί τους».

Η ύπαρξη ή μη εξωγήινων είναι ένα ζήτημα που απασχολεί από την αρχαιότητα τον άνθρωπο και τις τελευταίες δεκαετίες -ιδίως την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου- έχει πλέον αποκτήσει τον χαρακτήρα μιας ενορχηστρωμένης αναζήτησης από τη μία και απόκρυψης από την άλλη της αλήθειας. Τηλεοπτικές σειρές προβάλλονται σε όλο τον κόσμο και κερδίζουν σημαντικά μερίδια τηλεθέασης, ταινίες έχουν σαρώσει σε εισπράξεις, οι θεωρίες συνομωσίας γνωρίζουν άνθηση και εκατοντάδες βιβλία κάθε χρόνο έρχονται να προσθέσουν λίγο ακόμα μυστήριο και προσπαθούν να απαντήσουν στο ερώτημα «Είμαστε μόνοι;» εκείνων που θέλουν να πιστέψουν. 

Η βρετανική κυβέρνηση πάντως αποφάσισε να διακόψει το 2009 τη λειτουργία της υπηρεσίας καταγραφών UFO, ή Α.Τ.Ι.Α., όπως ονομάζονται στα ελληνικά, δηλαδή «άγνωστης ταυτότητας ιπτάμενων αντικειμένων», καθώς παρά το ότι υπήρχαν 12 χιλιάδες αναφορές, καμία από αυτές δε στοιχειοθετούσε απειλή κατά της χώρας. Οι Βρετανοί… ουφολάγνοι απαιτούν μέχρι σήμερα τη δημοσιοποίηση των απόρρητων φακέλων, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Η αναζήτηση πάντως για… μικρά πράσινα ανθρωπάκια, όπως έχουν καθιερωθεί στη λαϊκή συνείδηση οι εξωγήινοι, συνεχίζεται: Το πρόγραμμα SETI, της αναζήτησης δηλαδή εξωγήινης ευφυΐας, είχε ξεκινήσει υπό την αιγίδα της NASA και συνεχίζει να έχει τα… αυτιά του ανοιχτά για κάποιο μήνυμα από τις εσχατιές του Σύμπαντος. Ο δορυφόρος Κέπλερ ψάχνει για πλανήτες που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν κοιτίδες εξωγήινων πολιτισμών και σύντομα θα ξεκινήσει το ταξίδι του προς τον Άρη το διαστημικό όχημα «Περιέργεια» που έχει ως στόχο να διαπιστώσει αν ο «Κόκκινος Πλανήτης» είχε κάποτε τη δυνατότητα να είναι γεμάτος… Αρειανούς.

UFO ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μπορεί κάποιοι να ισχυρίζονται ότι οι εξωγήινοι… κυκλοφορούν ανάμεσά μας, αλλά ακόμα και σήμερα, δεν είναι λίγες οι αναφορές πολιτών για θεάσεις «φωτεινών δίσκων», ή «λαμπερών ιπτάμενων αντικειμένων» σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κάποια από τα οποία πιθανόν να οφείλονται σε φυσικά ή ανθρωπογενή αίτια. 

Πολλοί από τους αυτόπτες μάρτυρες «ιπτάμενων δίσκων» θεωρήθηκαν αξιόπιστοι, οι αναφορές τους καταγράφηκαν στις εφημερίδες της εποχής και οι μαρτυρίες τους αποτέλεσαν αντικείμενο ερευνών. Στην αρχαιότητα, σύμφωνα με τον Μεγασθένη, δύο «ιπτάμενες λαμπερές ασπίδες» είχαν τρομοκρατήσει το στρατό του Μεγάλου Αλέξανδρου, όταν προσπαθούσε να διασχίσει τον ποταμό Ιαξάρτη στην Κεντρική Ασία. 

Οι αναφορές του Πλάτωνα για την Ατλαντίδα και τις εξελιγμένες τεχνολογίες που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοί της, ερμηνεύεται από πολλούς ως ένδειξη της επαφής με εξωγήινους πολιτισμούς, ενώ ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρεται σε «πύρινους πυρσούς» που διέσχιζαν τον ουρανό και θεωρήθηκαν οιωνός για την κατάρρευση της ηγεμονίας των Σπαρτιατών, λίγο πριν τη μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ.

Διάσημες περιπτώσεις

Ποταμός Τουνγκούσκα, Σιβηρία: Την 30^η Ιουνίου του 1908, περίπου στις 7:14 το πρωί τοπική ώρα, μια ακατοίκητη έκταση 2,15 εκατομμυρίων στρεμμάτων, γεμάτη δένδρα, σχεδόν αφανίστηκε από τον χάρτη μέσα σε δευτερόλεπτα. Η περιοχή όπου σημειώθηκε η έκρηξη βρισκόταν κοντά στον ποταμό Τουνγκούσκα, στη Σιβηρία. Οι μέχρι σήμερα επίσημες δηλώσεις των τότε Σοβιετικών και νυν Ρώσων επισήμων, κάνουν λόγο για πρόσκρουση στο σιβηρικό έδαφος ενός θραύσματος κομήτη ή μικρού αστεροειδούς, ο οποίος αρχικά διαλύθηκε στην γήινη ατμόσφαιρα. Η ενέργεια μάλιστα, η οποία απελευθερώθηκε με την έκρηξη, ισοδυναμούσε, σύμφωνα με τους ειδικούς της εποχής, με 5 έως 30 μεγατόνους. Τα χρόνια που ακολούθησαν το συμβάν όμως, αυξήθηκαν στις γύρω περιοχές οι καταγγελίες για απαγωγές από εξωγήινους, ενώ σύμφωνα με τη δημοφιλέστερη θεωρία… συνομωσίας, στο σημείο προσέκρουσε ΑΤΙΑ και όχι μετεωρίτης.

Ρόσουελ, Νέο Μεξικό: Αποτελεί ίσως τη διασημότερη περίπτωση εμφάνισης ΑΤΙΑ, ενώ για πολλές δεκαετίες οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ κατηγορούνταν από τους οπαδούς διαφόρων θεωριών, για απόκρυψη της αλήθειας, σχετικά με τα συμβάντα της 7^ης Ιουλίου του 1947. Η επίσημη ανακοίνωση της εποχής, ανέφερε ότι ο αμερικανικός στρατός ανέκτησε ένα ύψιστης εθνικής σημασίας ερευνητικό μπαλόνι. Κάτοικοι της περιοχής και θιασώτες των διαφόρων θωριών συνομωσίας όμως, υποστηρίζουν, ακόμη και περισσότερο από μισό αιώνα αργότερα, ότι στην περιοχή κατέπεσε κάποιο ΑΤΙΑ. Μάλιστα, πολλοί πιστεύουν ότι συνελήφθησαν και εξωγήινοι, οι οποίοι δεν μπόρεσαν –σε αντίθεση με την υπόθεση Τουνγκούσκα- να εγκαταλείψουν το σκάφος πριν αυτό συντριβεί. Ένα βίντεο πάντως που έκανε την εμφάνισή του τη δεκαετία του 90 και στο οποίο άτομα που φορούσαν στολές γιατρών, πραγματοποιούσαν νεκροψία σε εξωγήινο πλάσμα, αποδείχθηκε ότι ήταν πλαστό.

FSWP (Flying Saucer Working Party): Το όνομα αυτό δόθηκε σε ειδική βρετανική επιτροπή, η οποία ερεύνησε για ένα χρόνο (1950-1951), τις διάφορες «θεάσεις» ΑΤΙΑ στην Αγγλία και την Ιρλανδία. Έχει τραβήξει το ενδιαφέρον του κοινού σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι τόσο εξαιτίας των «ηχηρών» και διάσημων υποθέσεων που ερεύνησε, όσο επειδή ο Γουίνστον Τσόρτσιλ αποφάσισε να μείνουν τα αρχεία μυστικά για 50 χρόνια τουλάχιστον, προκειμένου να αποφευχθεί μαζική υστερία. Ένα από τα συμβάντα που ερεύνησε η επιτροπή, αφορούσε στη θέαση ΑΤΙΑ από πιλότους της RAF κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα στοιχεία αυτά δόθηκαν στη δημοσιότητα το 2010, αλλά τα υπόλοιπα αρχεία της FSWP, αναμένεται να «απελευθερωθούν» από το Βρετανικό κράτος μέσα στο 2012.

 

Τράμπουλ, Οχάιο: Διάσημη περίπτωση κυρίως χάρη στον… μαζικό της χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, στις 14 Δεκεμβρίου του 1994, η αστυνομία της κομητείας Τράμπουλ στο Οχάιο των ΗΠΑ, δέχθηκε δεκάδες τηλεφωνήματα από κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι υποστήριξαν ότι έβλεπαν ΑΤΙΑ. Το συμβάν ξεκίνησε στις 12 περίπου το μεσημέρι και διήρκεσε αρκετές ώρες.

Δρ Ξενοφών Μουσάς, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής Διαστήματος και Διευθυντής Εργαστηρίου Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

«Το ουράνιο σώμα, το οποίο πολύ συχνά μας… ξεγελά, έτσι ώστε να νομίζουμε ότι βλέπουμε ένα Άγνωστης Ταυτότητος Ιπτάμενο Αντικείμενο, δεν είναι άλλο από τον πλανήτη Αφροδίτη. Ιδιαιτέρως όταν τη βλέπουμε μέσα από λεπτή νέφωση, τότε κατά κάποιο τρόπο εμφανίζεται να ιριδίζει και μας δίνει την εντύπωση ότι αλλάζει χρώματα, ενώ μερικές φορές, μοιάζει ακόμη και σαν να εκπέμπει ακτίνες λέιζερ, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Από εκεί και πέρα, είναι πολύ εύκολο να θεωρήσουμε ότι παρατηρούμε ΑΤΙΑ, ενώ στην πραγματικότητα βλέπουμε μετεωρολογικά μπαλόνια, κάποιο πεφταστέρι ή ακόμη και το πέρασμα κάποιου τεχνητού δορυφόρου.

Το γεγονός φυσικά, ότι δεν έχουμε έρθει σε επαφή μαζί τους, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξωγήινοι. Μπορεί να μοιάζουν με εμάς, μπορεί και όχι. Μπορεί να έχουν ως βάση τους τον άνθρακα, μπορεί αντιθέτως να έχουν την αμμωνία ή ακόμη και κάποιο άλλο χημικό στοιχείο. Όλα είναι πιθανά. Όμως προσωπικά, θα προτιμούσα να μην έρθουμε σε επαφή με εξωγήινες μορφές ζωής κι αυτό γιατί, εάν μας μοιάζουν έστω και λίγο, δεν θα είναι και πολύ καλά τα πράγματα για την ανθρωπότητα. Ας δούμε άλλωστε την ανθρώπινη ιστορία, όπου καταφανώς δεν φερθήκαμε με σεβασμό σε λαούς που επισκεφθήκαμε».

Μάγκες, πιάστε τα... φαράγγια

Η Ελλάδα είναι μια χώρα με έντονο ανάγλυφο, όπου ανάμεσα στους ορεινούς όγκους υπάρχουν φαράγγια, ποτάμια, χείμαρροι και εντυπωσιακοί καταρράκτες. Πολλά από αυτά τα μέρη είναι συνυφασμένα με τη λαϊκή παράδοση, καθώς αποτέλεσαν σε άλλες εποχές καταφύγιο όσων ήθελαν να αποφύγουν την «τσιμπίδα» των κατακτητών που κατά καιρούς λυμαίνονταν τη χώρα μας.


Σήμερα, αυτά τα μοναδικής ομορφιάς τοπία, αποτελούν τους τελευταίους παρθένους βιότοπους, οι οποίοι «καλούν» τους φυσιολάτρες να τους ανακαλύψουν. Ήδη από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα ξεκίνησε η καταγραφή των φαραγγιών της χώρας και η κατάβαση, μέσα σε αντίξοες πολλές φορές συνθήκες και με πρωτόγονο με τα σημερινά δεδομένα εξοπλισμό. 

Με το πέρασμα του χρόνου και ιδίως με την ανάπτυξη των τεχνικών κατάβασης και την εξειδικευμένη εκπαίδευση, η κατάβαση φαραγγιών ή canyoning όπως είναι διεθνώς γνωστή, έχει πλέον γίνει ένα δημοφιλές χόμπι για άνδρες, γυναίκες, αλλά και παιδιά, η οποία συνδυάζει σπηλαιολογία, ορειβασία και διάσχιση ορμητικών νερών. «Πρωτοπόροι στην Ελλάδα ήταν σίγουρα οι τολμηροί ορειβάτες που κατέβαιναν το φαράγγι της Γκούρας στην Πάρνηθα. Πολύ αργότερα αρκετοί Έλληνες εκπαιδεύτηκαν στο εξωτερικό -κυρίως στη Γαλλία και την Ιταλία- και έφεραν τις σύγχρονες τεχνικές canyoning και στη χώρα μας», λέει στον «Ε.Τ.» η κ. Κατερίνα Μαλαμά, η οποία ασχολείται εδώ και αρκετά χρόνια με την κατάβαση φαραγγιών.



Πολλοί σύλλογοι-μέλη της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδας- ασχολούνται ενεργά με την κατάβαση φαραγγιών και παρέχουν πληροφορίες αλλά και εκπαίδευση. «Το canyoning απευθύνεται σχεδόν σε όλους», εξηγεί η κ. Μαλαμά και συμπληρώνει: «Είναι μια δραστηριότητα που αρέσει πολύ και στις γυναίκες γιατί περιέχει την έννοια του παιχνιδιού. Το νερό, σε συνδυασμό με την άμεση επαφή με την φύση και την ασφαλή κατάβαση είναι το καλύτερο αγχολυτικό στις μέρες μας».



Η κατάβαση φαραγγιών δεν είναι όμως απλή υπόθεση. Απαιτεί εκπαίδευση, η οποία εξασφαλίζει την αντιμετώπιση της όποιας … αναποδιάς προκύψει. Έτσι ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος ατυχήματος. «Η επαρκής εκπαίδευση είναι η σημαντικότερη δικλίδα ασφαλείας για τους… φαραγγάδες, όπως αυτοαποκαλούνται όσοι ασχολούνται με αυτό το χόμπι», τονίζει η κ. Μαλαμά και συνεχίζει: «Κίνδυνοι υπάρχουν, αλλά η άρτια εκπαίδευση σε βοηθά να τους αντιμετωπίσεις με επιτυχία. Πτώσεις, υποθερμίες, ξαφνικά καιρικά φαινόμενα είναι μερικοί από αυτούς που μπορεί να κληθούμε να αντιμετωπίσουμε μέσα σε ένα φαράγγι. Εάν δεν προσέξουμε μερικές βασικές αρχές, όπως είναι ο εξοπλισμός μας, ο καιρός και η εμπειρία των ομαδαρχών μας, τα εν δυνάμει ατυχήματα μπορεί να είναι πιο σοβαρά».



Η εκπαίδευση διαρκεί ανάλογα το επίπεδο που θέλει κάποιος να φτάσει, από 4 ημέρες ,αν απλά θέλει να είναι μέλος της ομάδας με ασφάλεια και φυσικά αρκετά περισσότερο αν θέλει η ομάδα να τον… ακολουθεί. Η εκπαίδευση, βέβαια, από μόνη της δεν αρκεί, καθώς οι εμπειρίες που αποκτώνται σε πραγματικές συνθήκες κατάβασης είναι πραγματικά ανεκτίμητες και βοηθούν τον εκκολαπτόμενο φαραγγά να βελτιώσει τις τεχνικές που διδάχθηκε.



Ακόμα και παιδιά, από την ηλικία των 10 ετών μπορούν να ασχοληθούν με το χόμπι, από τη στιγμή που έχουν τον έλεγχο του εξοπλισμού τους: «Πρέπει να μπορούν να χειρίζονται το σχοινί», λέει η κ. Μαλαμά. «Σε εύκολα και χαλαρά φαράγγια με νερό, τσουλήθρες και βουτιές μπορούμε να τα πάμε και νωρίτερα, πάντα βεβαίως υπό την επίβλεψή μας και σε απολύτως ελεγχόμενες συνθήκες», συμπληρώνει.



Η χαρά της επαφής με τη φύση και η αίσθηση της ομαδικότητας είναι δύο χαρακτηριστικά συναισθήματα που δημιουργεί η κατάβαση φαραγγιών. Η κ. Μαλαμά ξεχωρίζει και τη «χαλαρή αύξηση της αδρεναλίνης που επιφυλάσσει μια γνωριμία με μια άλλη πλευρά αθέατη στους πολλούς της φύσης. "Με συναρπάζει πραγματικά το γεγονός ότι κάθε φαράγγι είναι ένα ξεχωριστό κομμάτι γης, ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα, με τη χλωρίδα και την πανίδα της. Το μόνο που σκέφτομαι όμως, είναι ότι πρέπει να προσέχω και την παραμικρή κίνησή μου. Είμαι... χαλαρά συγκεντρωμένη, κάτι σαν την γιόγκα δηλαδή».



Μια άλλη διάσταση της κατάβασης φαραγγιών είναι και η οικολογική ευαισθητοποίηση όσων ασχολούνται με αυτό το χόμπι. Τα φαράγγια είναι «κρυμμένα» στα μάτια των πολλών. Ετσι οι άνθρωποι πετούν εκεί, ό,τι δεν χρειάζονται «Κατεβαίνουμε στα φαράγγια και συναντάμε στο δρόμο μας από σακούλες μέχρι ηλεκτρικές συσκευές. Πρέπει όμως όλοι να καταλάβουμε ότι προστατεύοντας τα φαράγγια, προφυλάσσουμε τη ζωή που κρύβεται εκεί αλλά και την δική μας υγεία, μιας και πολλές φορές το νερό αυτό καταλήγει στα ποτήρια μας. Η Σπηλαιολογική Ομοσπονδία Ελλάδος καταγράφει τα φαράγγια που έχουν πρόβλημα ρύπανσης, έρχεται σε επαφή με τις τοπικές αρχές και προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τους κατοίκους των περιοχών αυτών, αλλά και τους επισκέπτες, ώστε η ανθρωπογενής επιβάρυνση των ευαίσθητων αυτών περιοχών να περιορίζεται στο ελάχιστο», εξηγεί η κ. Μαλαμά.






Ελάχιστος εξοπλισμός: 

στολή νεοπρέν,

ζώνη (μποντριέ)

λανιέρες (σύστημα αυτασφάλισης ασφαλειών)

2 καραμπίνερ (κρίκοι),

Οχτάρι (σύστημα κατάβασης)

κράνος,

ένα ζευγάρι κάλτσες νεοπρέν και παπούτσια που καλύπτουν τον αστράγαλο και δεν γλιστράνε.

Μια σφυρίχτρα (είναι πολύ χρήσιμη στην επικοινωνία εκεί που δεν μπορούμε να ακούσουμε εξαιτίας της βοής του νερού)

ένα ζευγάρι γάντια (προαιρετικά).



Οσο ανεβαίνεις τα επίπεδα πολλαπλασιάζονται και τα υλικά που πρέπει να έχεις μαζί σου.

Το κόστος ξεκινάει από 250 €.

Υπάρχει πάντα και η λύση του να νοικιάσεις τα υλικά.

Οι σύλλογοι κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης παρέχουν στους μαθητές όλα τα υλικά, εκτός από την νεοπρέν που καλό είναι να έχει ο καθένας την δική του.

Τα καλύτερα ελληνικά φαράγγια

1. Γοργοπόταμος. Κατά γενική ομολογία το νο 1 φαράγγι στη χώρα μας.
2. Χα. Το πιο εντυπωσιακό φαράγγι της Κρήτης και από τα πιο όμορφα στη χώρα μας.
3. Αμπάς, στην Κρήτη. Με τον μοναδικό εντυπωσιακό καταρράκτη των 145 μέτρων.
4. Μαύρης Σπηλιάς στην Ευρυτανία. Είναι μοναδικό λόγω της φυσικής ομορφιά τους αλλά και της ιστορικής του αξίας.
5. Του Φονέα στην Σαμοθράκη
6. Της Καλυψούς στον Όλυμπο. Πανέμορφο και με υπέροχη θέα στη θάλασσα
7. Ροσκά. Ενα φαράγγι - παραπόταμος του Πανταβρέχει στην Ευρυτανία
8. Ποτιστίδων στον Παρνασσό γιατί είναι ένα εντυπωσιακό "αλπικό" φαράγγι
9. Της Καλλιθέας γιατί εκεί έχουν εκπαιδευτεί μερικές δεκάδες «φαραγγάδες»
10 Της Αρβης. Επίσης στην Κρήτη για τη μοναδική αίσθηση σπηλαίου που δημιουργεί ένα σκοτεινό κομμάτι του.
11. Από τα πιο όμορφα φαράγγια είναι και η Νέδα, τόσο στο κομμάτι που το περπατάς, αλλά και στους καταρράκτες της.