"The Commander of the Abyss": Submariner Kostas Katsaros and the deep sea exploration projects

The German submarine U-133, cut into two pieces, lying at a depth of 78 meters near Aegina Island (Credit: Kostas Katsaros)

Submarine Commander Kostas Katsaros has spent hundreds of hours underwater with "Thetis", a Remora 2000 submersible and shares some of the unique images he has shot with pierrekosmidis.blogspot.com

Submarine Commander Kostas Katsaros

Thetis in Greek mythology is a sea nymph or a goddess of water, one of the 50 Nereids, daughters of the ancient sea god Nereus. 

Thetis in action

The sea goddess gave her name to a REMORA 2000 submersible, which was built in France in 1999-2000 for the Hellenic Centre for Marine Research (HCMR) 

"The Explorer of the Abyss"

The submarine carries two people, the pilot and a scientist, who sit in a... bubble and can reach a maximum dive depth of up to 610 meters below the surface of the sea. 

On 29 May 1945 “Mars”, outside Patra’s port, crashed into a mine. Due to the explosion and the fire that were caused by the load of the ship (it contained bottles with alcohol), the ship sank and five members of its crew died. (CREDIT: Kostas Katsaros)

The submarine's dives are conducted at HCMR's oceanographic vessel "AEGEO" (Aegean Sea), which features all necessary infrastructure for dive support.

Thetis, with a total weight of approx. 5 tons, is equipped with modern navigation technology, communication with the surface and seabed survey. 

On 29 May 1945 “Mars”, outside Patra’s port, crashed into a mine. Due to the explosion and the fire that were caused by the load of the ship (it contained bottles with alcohol), the ship sank and five members of its crew died. (CREDIT: Kostas Katsaros)

Two robotic arms, sensors, samplers, projectors and cameras compose the equipment which allow the submersible to perform a wide range of operations on the seabed. 

The German submarine U-133, lying at a depth of 78 meters near Aegina Island, Greece (Credit: Kostas Katsaros)

The maximum dive time can reach 7-8 hours, depending on the work and energy consumption. 

From 2000 Thetis has been used in dozens of research trips and with different research subjects: Underwater archeology, ancient and modern wrecks, underwater volcanoes (Santorini, Columbo, Nisyros, Milos and elsewhere), the seabed ecosystems (deep corals) and many more.

"I work with HCMR since 2003, my main  task is operating Thetis", says submarine Commander Kostas Katsaros and adds: "Diving with Thetis is always a unique experience and each dive has its own beauty". 

Kostas Katsaros is also a keen Scuba Diver, seen here at the propeller of EUROBULKER shipwreck

Read the Greek version

Το βαθυσκάφος «ΘΕΤΙΣ» αποκαλύπτει τα μυστικά του

Αποκαλύπτουν μυστικά που κρύβονται στις θάλασσες, σε βάθη που φτάνουν μέχρι και τα 610 μέτρα κάτω από την επιφάνειά της, κάνουν ερευνητικές καταδύσεις σε υποβρύχια ηφαίστεια, σε κήπους πολύχρωμων κοραλλιών, σε ναυάγια, αλλά και όπου αλλού απαιτηθεί. Πρόκειται για το πλήρωμα και το επιστημονικό προσωπικό του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), το οποίο με το διθέσιο βαθυσκάφος «Θέτις» έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επιστημονικές και αρχαιολογικές ανακαλύψεις και συμμετέχει σε διεθνή προγράμματα εντός και εκτός Ελλάδας.

«Εργάζομαι από το 2003 στο ΕΛΚΕΘΕ, με κύριο αντικείμενο το χειρισμό του βαθυσκάφους «Θέτις», τη συντήρηση και την επισκευή του, σε συνεργασία με την ομάδα υποβρυχίων δραστηριοτήτων, τον Θόδωρο Φωτόπουλο, μηχανικό του βαθυσκάφους και τον Βασίλη Στασινό, δεύτερο κυβερνήτη και δύτη ασφαλείας», λέει στον «Ε.Τ.» ο Κώστας Κατσαρός, κυβερνήτης του βαθυσκάφους και συμπληρώνει: «Η κατάδυση με το «Θέτις» είναι πάντα μια μοναδική εμπειρία και η κάθε  βουτιά έχει τη δικιά της ομορφιά. Πολλές οι βουτιές με άπειρα θέματα, αλλά κάποιες μένουν αξέχαστες γιατί είναι ξεχωριστές».

Εικόνες μοναδικής ομορφιάς

Εκατοντάδες είναι οι ώρες που έχει περάσει με τη «Θέτιδα» στην άβυσσο, ο κ. Κατσαρός και κάποιες εικόνες έχουν εντυπωθεί στο μυαλό του: «Τέτοιες είναι οι βουτιές που έγιναν στα «γαλάζια λιβάδια» του βορείου Αιγαίου, στους  κήπους των  κοραλλιών στα γκρέμια της  Γραμβούσας , στη καρδιά του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο κοντά στη Σαντορίνη,  και φυσικά οι κοραλλιογενείς ύφαλοι στην Ερυθρά  θάλασσα».

Ο Κώστας Κατσαρός, κυβερνήτης του βαθυσκάφους ΘΕΤΙΣ

(Credit: ΕΛΚΕΘΕ)

Εκτός από επαγγελματισμό όμως, χρειάζεται και μεράκι, ιδίως σήμερα που η δεινή οικονομική συγκυρία επηρεάζει αναπόφευκτα και το πεδίο της έρευνας στη χώρα μας. «Ύστερα από πολλά χρόνια «δεσμού» και άπειρες ώρες κατάδυσης με το «Θέτις», προσπαθώ μαζί με τους συνεργάτες μου, τις δύσκολες αυτές μέρες που περνά η χώρα και το ΕΛΚΕΘΕ, να το έχουμε  πάντα  έτοιμο ώστε να μπορούμε να ανοίγουμε το παράθυρο στο άγνωστο και ειδικότερα στους πανέμορφους αλλά ακόμα ανεξερεύνητους βυθούς μας».

«Μας έχει ξεχάσει η Πολιτεία»

Ο Δρ Δημήτρης Σακελλαρίου, Γεωλόγος, Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας και Συντονιστής Τμήματος Υποβρυχίων Δραστηριοτήτων του ΕΛΚΕΘΕ σημειώνει ότι το Κέντρο έχει καταφέρει μέχρι τώρα, με μεγάλες θυσίες και με τις ενέργειες των ερευνητών και των τεχνικών του, να διατηρεί την εθνική υποδομή σε πολύ καλό επίπεδο ετοιμότητας. Όσο όμως θα συνεχίζεται η μείωση της χρηματοδότησης του ΕΛΚΕΘΕ, το έργο αυτό θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο: «Το Θέτις, όπως και το ΕΛΚΕΘΕ αλλά και όλα τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας, δεν έχει μείνει αλώβητο από την σημερινή κρίση. Η δραματική μείωση της χρηματοδότησης από την πολιτεία έχει προκαλέσει σοβαρές δυσκολίες στην προσπάθεια συντήρησης και διατήρησης του βαθυσκάφους στο βέλτιστο επίπεδο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Δρ. Σακελλαρίου.

 Αρχαίος αμφορέας από ναυάγιο του 4^ου αιώνα π.Χ. δυτικά της Κύθνου, 500μ βάθος

(Credit: ΕΛΚΕΘΕ)

Το Θέτις, μαζί και τα υπόλοιπα υποβρύχια οχήματα, τα ωκεανογραφικά σκάφη και τον εξοπλισμό του ΕΛΚΕΘΕ, αποτελούν εθνική ερευνητική υποδομή και το εργαλείο της χώρας μας να πιστοποιεί ανά πάσα στιγμή τις δυνατότητες που έχει στη θαλάσσια έρευνα.  «Με αυτό τον τρόπο ισχυροποιεί τις θέσεις της και τα δικαιώματά της στις θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι αποτελούν εργαλεία εθνικής εξωτερικής πολιτικής, τα οποία όμως η Πολιτεία δεν έχει αξιοποιήσει όπως θα έπρεπε, ενώ τα τελευταία χρόνια τα έχει σχεδόν ξεχάσει», καταλήγει ο Δρ. Σακελλαρίου. 

 Ο Δρ Δημήτρης Σακελλαρίου, Γεωλόγος, Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας και Συντονιστής Τμήματος Υποβρυχίων Δραστηριοτήτων του ΕΛΚΕΘΕ

(Credit: ΕΛΚΕΘΕ)

Βαθυσκάφος «ΘΕΤΙΣ»

Το βαθυσκάφος Θέτις, τύπου REMORA 2000 το οποίο κατασκευάστηκε στη Γαλλία το 1999-2000 μετά από παραγγελία του ΕΛΚΕΘΕ, πήρε το όνομα του από την Θέτιδα, μία από τις πιο γνωστές Νηρηίδες (κόρες του Νηρέα) που στην Ελληνική Μυθολογία ήταν θεότητες της θάλασσας. Η Θέτιδα ήταν γυναίκα του Πηλέα και από αυτόν τον γάμο γεννήθηκε ο Αχιλλέας.. Μεταφέρει δύο άτομα, τον κυβερνήτη και τον συνεπιβάτη επιστήμονα, οι οποίοι κάθονται στη διαφανή σφαίρα - καμπίνα του βαθυσκάφους φτάνοντας στο μέγιστο βάθος κατάδυσης που φτάνει τα 610 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Οι καταδύσεις του βαθυσκάφους γίνονται από το ωκεανογραφικό σκάφος ΑΙΓΑΙΟ του ΕΛΚΕΘΕ, στο οποίο έχει προσαρμοστεί το απαραίτητο σύστημα πόντισης και ανέλκυσης.

 Το γερμανικό υποβρύχιο U-133, κομμένο σε δύο κομμάτια, κείτεται σε βάθος 78 μέτρων κοντά στην Αίγινα

(Credit: Κώστας Κατσαρός)

Το Θέτις, με συνολικό βάρος περίπου 5 τόνων, είναι εξοπλισμένο με σύγχρονη τεχνολογία πλοήγησης, επικοινωνίας με την επιφάνεια και έρευνας του βυθού. Δύο ρομποτικοί βραχίονες, αισθητήρες μέτρησης φυσικοχημικών παραμέτρων, δειγματολήπτες, προβολείς και κάμερες συνθέτουν τον εξοπλισμό που δίνει τη δυνατότητα στο βαθυσκάφος να εκτελέσει μεγάλο εύρος εργασιών στον βυθό. Ο μέγιστος χρόνος κατάδυσης μπορεί να φτάσει τις 7 έως 8 ώρες, ανάλογα με τις εργασίες και την κατανάλωση ενέργειας. Από το 2000 μέχρι σήμερα το Θέτις έχει χρησιμοποιηθεί σε δεκάδες ερευνητικά ταξίδια και με διάφορα ερευνητικά αντικείμενα: υποθαλάσσια αρχαιολογία - αρχαία και νεότερα ναυάγια, υποθαλάσσια ηφαίστεια (Σαντορίνη, Κολούμπο, Νίσυρος, Μήλος και άλλού), οικοσυστήματα του βυθού (βαθιά κοράλλια), πόντιση επιστημονικών οργάνων, υποθαλάσσια ρήγματα και πολλά άλλα.

Σημαντική είναι η συμβολή του Θέτις και στις έρευνες εντοπισμού σε ναυτικά ή αεροπορικά ατυχήματα στη θάλασσα, όπως τα δύο ελικόπτερα του ΕΚΑΒ στο Σούνιο και την Ικαρία, αεροσκάφος Mirage στον Αγιο Ευστράτιο και άλλες επιχειρήσεις εντοπισμού και ανέλκυσης. Τα τελευταία δύο χρόνια το Θέτις έχει χρησιμοποιηθεί σε ωκεανογραφικές αποστολές στην Ερυθρά Θάλασσα, οι οποίες πραγματοποιούνται σε συνεργασία του ΕΛΚΕΘΕ με το Πανεπιστήμιο KAUST της Σαουδικής Αραβίας.

Το 2012 το Θέτις θα χρησιμοποιηθεί σε διάφορα ερευνητικά ταξίδια, μεταξύ των οποίων είναι έρευνα στην Καλδέρα της Σαντορίνης για τον εντοπισμό και τη μελέτη υποθαλάσσιων υδροθερμικών πηγών, στην Ερυθρά Θάλασσα για έρευνα βαθιών κοραλλιών και στην νότια Ερυθρά Θάλασσα με σκοπό την έρευνα βυθισμένων παλαιοακτών και τον εντοπισμό προϊστορικών καταλοίπων στον βυθό.

  Η οθόνη στο "Θέτις" γράφει 610 μέτρα βάθος (πάνω αριστερά)

(Credit: ΕΛΚΕΘΕ)