Φθινοπωρινά μονοπάτια - Νέδα, Ερύμανθος, Νεμούτα: Ονειρικές αποδράσεις

Κείμενο: Κώστας Λαδάς- Κωνσταντίνος Μπιλάλης
Φωτογραφίες: Κώστας Λαδάς http://kostasladas.blogspot.com/

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 12 ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ ΣΤΙΣ 5/10/2013

Η φύση έχει ήδη ξεκινήσει την προετοιμασία της για την αλλαγή εποχής ,όσο εμείς προσπαθούμε να ξεχάσουμε την αλμύρα του καλοκαιριού ,τις καυτές ακτίνες του ήλιου και τις νυχτερινές φεγγαρόλουστες βραδιές δίπλα στην παραλία. Οι αυξημένοι ρυθμοί της καθημερινότητας ίσως μας εμποδίζουν να καταλάβουμε αυτήν την προετοιμασία για την αλλαγή, όμως το φθινόπωρο είναι εδώ ,με διαφορετικά χρώματα ,μυρωδιές , και εικόνες, μας καλεί να αποδράσουμε από την πόλη και να το απολαύουμε . Να περιηγηθούμε σε τόπους άγνωστους για τους περισσότερους από εμάς, να γευτούμε τις πρώτες ψιχάλες της βροχής να θαυμάσουμε τον βαρυφορτωμένο του ουρανό ,και να ταξιδέψουμε στα δικά του μονοπάτια.

Καταρράκτες Νεμούτας

Ποταμός Ερύμανθος, παραπόταμος του Αλφειού. Ο Ερύμανθος πηγάζει από το ομώνυμο όρος και μετά τα Τριπόταμα αποτελεί το φυσικό σύνορο του Ν. Ηλείας με τους νομούς Αχαΐας και Αρκαδίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ερύμανθος αναφέρεται και στους αρχαίους Ορφικούς ύμνους.

Κατά την αρχαιότητα, η ευρύτερη περιοχή του Ερύμανθου, αποτελούσε μία παραποτάμια χώρα πλούσια σε μύθους και ιστορίες, με πόλεις-κράτη όπως η Ψωφίδα, η Θέλπουσα και άλλες. Στις μέρες μας, τα χωριά της περιοχής δεν μας φέρνουν στο νου τον πλούτο των αρχαίων Πόλεων-Κρατών, όμως διατηρούν τον επιβλητικό φυσικό πλούτο τους. Για τον φυσιολάτρη είναι μία απολαυστική διέξοδος από τα τσιμενταρισμένα τοπία της πόλης. Μπορεί να προσελκύσει ανθρώπους όλων των ηλικιών, καθώς υπάρχουν πολλές δραστηριότητες που μπορεί κανείς λάβει μέρος. Κανόε-καγιάκ, αναρρίχηση-καταρρίχηση, καλλιτεχνική φωτογραφία, ποδηλασία, είναι μόνο μερικές από αυτές. Φυσικά, υπάρχουν πολλά μονοπάτια, που μπορεί κανείς να απολαύσει τα ορμητικά νερά, τους καταρράκτες, τα φαράγγια και όλη την άγρια ομορφιά ενός «παρθένου» τοπίου.

Εκεί, και στα γύρω χωριά, δραστηριοποιούνται μερικές ομάδες νέων ανθρώπων που με χαρά θα  μας ξεναγήσουνν στα πιο όμορφα τοπία της περιοχής. Είναι νέοι που αγαπούν τον τόπο τους και την φύση και καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια να αναδείξουν τους «θησαυρούς» της.

Μηλιές-Νεράιδα

Πρόκειται για ένα χωριό πολύ λίγων κατοίκων, ως επί το πλείστον καλλιεργητών και κτηνοτρόφων. Βρίσκεται στους πρόποδες της Φολόης, σε υψόμετρο 570 μέτρα, 25 χιλιόμετρα βόρεια της Αρχαίας Ολυμπίας και 5 χιλιόμετρα δυτικά του Λάλα.  Αυτό που χαρακτηρίζει τις Μηλιές είναι η ηρεμία που μεταφέρει στον επισκέπτη και κάνοντας μία βόλτα στους, τρεις όλους κι όλους, δρόμους – ρούγες του χωριού νιώθεις να ξεχνάς τα προβλήματα που είχες μεταφέρει μαζί σου από την πόλη. Ο κάτοικος που θα σε χαιρετήσει, τα αναπαλαιωμένα πετρόχτιστα και οι μυρωδιές από τα τζάκια, σε μεταφέρουν στην εποχή που ο δρόμος ήταν χωμάτινος  και όλοι κυκλοφορούσαν με τα γαϊδουράκια τους για να πάνε στις καλλιέργειές τους. Αφού ήπιαμε ένα καφεδάκι στο καφενείο, με ανανεωμένη την ενέργειά μας, ξεκινήσαμε για τον επόμενο σταθμό που είχε προγραμματίσει ο οδηγός μας.

Σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου, πηγαίνοντας δυτικά, είναι η αρχή του ποταμού Ενιπέα.  

Αναβλύζοντας από τα φαράγγια που δημιουργούνται ανάμεσα στα χωριά Μηλιές, Δούκα και Λάσδικα, κατηφορίζει για να ενωθεί με την κοίτη του ποταμού Αλφειού και να καταλήξει στο Ιόνιο Πέλαγος. Στους ντόπιους είναι γνωστός με το όνομα Αύρα, Άβρα ή Άβουρα. Το όνομα του Ενιπέα προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και τον ομώνυμο ήρωα. Επρόκειτο για ένα πολύ όμορφο παραποτάμιο θεό, τον οποίο ερωτεύθηκε η Τυρώ, κόρη του Σαλμωνέα, βασιλιά της Ήλιδας. Κατά τον Όμηρο, ο θεός δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της κόρης και ο Ποσειδώνας, όντας ερωτευμένος μαζί της, εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία. Πήρε την μορφή του Ενιπέα και πλάγιασε μαζί της στις εκβολές του ποταμού. Οι τοπικοί θρύλοι αναφέρουν ότι ο Ενιπέας εμφανίζεται ακόμη και σήμερα και λούζει τα μαλλιά του στις όχθες του ποταμού.

Η πυκνή βλάστηση με τους πλάτανους και τους κισσούς, τα απόκρημνα φαράγγια με τις σπηλιές τους και τα άγρια αρωματικά βότανα που διαχέουν το άρωμά τους σε όλη την περιοχή, συνθέτουν ένα άγριο και επιβλητικό σκηνικό. Πολύ πιθανόν, αυτός να είναι και ο λόγος, που αυτό το παρθένο τοπίο είναι τόσο πλούσιο σε θρύλους για Νεράιδες και Ξωτικά. Ιδιαίτερα δε, γύρω από τις νεροτριβές για τα υφαντά που υπήρχαν παλαιότερα. Οι ιστορίες αυτές παραμένουν ζωντανές στις μέρες μας από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά και είναι πολλοί που ορκίζονται ότι έχουν δει κάποιο από αυτά τα πλάσματα, κάποιες νύχτες, με γεμάτο φεγγάρι. Στις εκδηλώσεις, μάλιστα, που γίνονται στις όχθες του ποταμού τα καλοκαίρια, έχουν ειπωθεί αρκετές από αυτές τις ιστορίες. Ίσως να μην είναι τυχαίο, ότι το επόμενο χωριό μετά τις Μηλιές και δίπλα στον ποταμό, ονομάζεται Νεράιδα!

Κοντά στις πηγές του ποταμού και δίπλα στις όχθες του, είναι χτισμένο και το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Τώρα πλέον είναι ανακαινισμένο και δεν φαίνονται τα χρόνια που έχουν περάσει από πάνω του. Έχει πολύ σημαντική ιστορία, όμως, καθώς κατά την επανάσταση του 1821, ήταν ένας από τους συχνούς σταθμούς του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Όποτε περνούσε για να πάει στην Ζάκυνθο να συναντηθεί με τους υπόλοιπους οπλαρχηγούς και να συζητήσουν τα θέματα του αγώνα, σταματούσε στην Αγία Παρασκευή για να προσευχηθεί και περάσει τη νύχτα του. Αξιοθέατο που σώζεται ακόμη είναι και ο νερόμυλος - μπαρουτόμυλος, που με το μπαρούτι που παρήγαγε, τα γύρω χωριά κατάφεραν να αντισταθούν στους Τούρκους. Σημαντικό είναι να αναφερθεί, ότι ο δρόμος που ακολουθούσαν για τη προώθησή του, περνούσε μέσα από τα φαράγγια και έτσι ήταν δύσκολο να καταφέρουν να τους ανακόψουν.

Η δική μας πορεία μέσα από το ποτάμι αντίθετα,  ήταν άκρως αναζωογονητική και καθηλωτική ορισμένες φορές. Οι εικόνες που εμφανίζονταν απανωτά μπροστά μας ήταν βγαλμένες από πίνακες των καλύτερων ζωγράφων. Ακολουθώντας, λοιπόν, καρέ – καρέ την μαγεία του ποταμού,  φτάσαμε στην τοποθεσία που οι ντόπιοι ονομάζουν «θεογέφυρο». Σε αυτό το σημείο οι βράχοι που πλαισιώνουν την κοίτη ενώνονται και σχηματίζουν μία σήραγγα λίγων μέτρων. Τα λίγα μέτρα όμως έρχονται σε απόλυτη αντίθεση με την υπέρτατη ομορφιά των περίεργα διαμορφωμένων σταλαγμιτών, της μόνιμης βροχής από την οροφή και των κατάφυτων τοιχωμάτων του εσωτερικού. Δεν γνωρίζουμε την προέλευση του ονόματος «θεογέφυρο» αλλά σίγουρα το μυαλό του επισκέπτη θα αναλύσει τα συνθετικά της λέξης και θα μείνει περισσότερο στο πρώτο συνθετικό.

Νέδα

Η Νέδα είναι ποτάμι της Πελοποννήσου στα σύνορα των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας . Οι πηγές του βρίσκονται στο όρος Λυκαίο και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος μεταξύ των ακτών Κυπαρισσίας και Ζαχάρως.

Είναι ένα από τα δυο ποτάμια στην Ελλάδα που έχει θηλυκό όνομα ,το όποιο πήρε από την νύμφη Νέδα. Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Ρέα γέννησε το Δία, τον έδωσε στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών, για να τον προστατέψει από τον άνδρα της Κρόνο. Εκείνη θήλασε το βρέφος μαζί με τις νύμφες Θεισόα και Αγνώ, το έλουσε και το έπλυνε στο κεφαλάρι στο Λύκαιο, που αργότερα έγινε το θρυλικό ποτάμι που πήρε το όνομά της. Επίσης, σύμφωνα με η μυθολογία, με τη Νέδα συνδέονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη και ο Πλούτωνας.

Ένα μεγάλο τμήμα του ποταμού διασχίζει χαράδρα με πολύ πυκνή βλάστηση ,ενώ κατά μήκος της πορείας του δημιουργούνται καταρράκτες ,με τον μεγαλύτερο από αυτούς να βρίσκεται στην Φιγαλία.

Η διαδρομή του ποταμού είναι περίπου 32 χιλιόμετρα, μια εκπληκτική μαιανδρική πορεία μέσα από στενά φαράγγια ,χαράδρες πνιγμένες στην βλάστηση και πέτρινα τοξωτά γεφύρια ,συνθέτοντας έτσι ένα μοναδικού φυσικού κάλους τοπίο.

Η πεζοπορία στον ποταμό έχει  εύκολες και δύσκολες διαδρομές ,όμως όποια και αν επιλέξει ο επισκέπτης θα γεμίσει με εικόνες αξέχαστες ,καθώς κάθε σημείο του ποταμού έχει την δική του ομορφιά

Από το χωριό Πλατάνια η θέα στην καρδιά της Νέδας κόβει την ανάσα και ένας κατηφορικός φιδωτός δρόμος με απότομες κλίσεις μήκους 3,6 χιλιόμετρων θα μας οδηγήσει εκεί που αφρίζει η Νέδα .Στο τέλος του δρόμου ,ένα πέτρινο τοξωτό γεφύρι και μερικές ξύλινες ταμπέλες θα μας οδηγήσουν στο μονοπάτι που σκαρφαλώνει στις απότομες πλαγιές μέσα από συκιές ,πουρνάρια και βελανιδιές.

Το μονοπάτι είναι φτιαγμένο με λαξευμένα σκαλοπάτια στο χώμα και την πετρά και αναρριχάται στο χείλος μιας εκπληκτικής χαράδρας στο βάθος της οποίας φαίνεται η σκοτεινή σπηλιά όπου οδηγούνται τα νερά του ποταμού.

Το πρώτο κατέβασμα από το μονοπάτι θα μας οδηγήσει σε μια μικρή λιμνούλα όπου ρίχνει μέσα της τα νερά του ένας από του καταρράκτες της Νέδας. Εκεί οι τολμηροί τους καλοκαιρινούς μήνες μπορούν να κολυμπήσουν στα υπέροχα άλλα παγωμένα νερά της  και να απολαύουν τις εκπληκτικές μυρωδιές μέντας και φασκομηλιάς από τις υγρές πλαγιές .

Περνάμε το ξύλινο γεφυράκι της λιμνούλας και σε λίγο το μονοπάτι σταματά στο ασβεστωμένο ξωκλήσι της Παναγίας ,φωλιασμένο στον κάθετο πέτρινο τοίχο ,όμορφο ,απλό και περιποιημένο ,ενώ ένα  μικρότερο μονοπάτι στα δεξιά του θα μας οδηγήσει στην κορυφή του καταρράκτη ,σε ένα πλάτωμα με πυκνή βλάστηση .

Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τα ορμητικά νερά του καταρράκτη που πέφτουν από αρκετό ύψος με τις ακτίνες του ήλιου να δημιουργούν εντυπωσιακούς συνδυασμούς χρωμάτων και για τους τολμηρούς μια βουτιά στα παγωμένα του νερά θα μείνει βαθιά χαραγμένη στην μνήμη τους . Πλήθος από αγριολούλουδα είναι φυτρωμένα στις άκρες των μονοπατιών ,βάζοντας την δική τους χρωματιστή πινελιά στου φυσικούς πινάκες που δημιούργησε η φύση , ενώ στις πιο δύσκολες διαδρομές, για όσους θελήσουν να εξακολουθήσουν ,θα χρειαστούν τα απαραίτητα εφόδια πεζοπορίας.

Κανοε και καγιάκ θα είναι μια νέα εμπειρία για τους αρχάριους στα ήρεμα σημεία του ποταμού ,ενώ για τους έμπειρους μετατρέπεται σε μια περιπετειώδη αναμέτρηση για ακόμη μια φορά με τις δυνατές υδάτινες καμπύλες του.