Επιστήμονες "διαβάζουν" το μυαλό

Ένα σημαντικό βήμα για την αποκωδικοποίηση της σκέψης ανθρώπων οι οποίοι δε μπορούν να μιλήσουν, πέτυχαν Αμερικανοί επιστήμονες καθώς κατάφεραν να «μεταφράσουν» την εγκεφαλική δραστηριότητα σε λέξεις.

Πειράματα σε 15 ασθενείς στις ΗΠΑ κατέδειξαν ότι ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή είναι σε θέση να προβλέψει, έστω και κατά προσέγγιση, ποιες λέξεις άκουσαν, αναλύοντας την εγκεφαλική δραστηριότητά τους. Το πρόγραμμα την εντοπίζει στο κέντρο επεξεργασίας της ομιλίας του εγκεφάλου, μετατρέποντας τις διακυμάνσεις της σε λέξεις. 

Ο Γιαν Σνουπ, καθηγητής νευροεπιστημών στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, χαρακτήρισε «αξιοσημείωτη» τη μελέτη και σημείωσε ότι εδώ και αρκετά χρόνια οι ειδικοί πίστευαν ότι το μυαλό «μεταφράζει» τα εξωτερικά ερεθίσματα, όπως οι ήχοι και οι εικόνες, σε ηλεκτρική δραστηριότητα. «Το ότι η θεωρία αυτή ισχύει είναι μια σημαντική εξέλιξη, ακόμα και αν χρειάζονται πολλές επιπλέον κλινικές έρευνες που θα αποδείξουν πέραν πάσης αμφιβολίας τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται αυτή η διαδικασία».

Οι ειδικοί μελέτησαν εθελοντές, ασθενείς που υπέφεραν από επιληπτικές κρίσεις και ήδη υποβάλλονταν σε θεραπεία, με τη βοήθεια ειδικών ηλεκτροδίων που είχαν τοποθετηθεί στο φλοιό του εγκεφάλου τους. Στο πλαίσιο της έρευνας, οι επιστήμονες κατέγραφαν την εγκεφαλική δραστηριότητα την ώρα που οι ασθενείς άκουγαν για πέντε έως δέκα λεπτά μια αλληλουχία λέξεων. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού ηλεκτρονικού υπολογιστή, αναγνώριζαν τους ήχους που «κρύβονταν» πίσω από τα εγκεφαλικά κύματα. 

Σύμφωνα με την έρευνα, ο ανθρώπινος νους «αποδομεί» τους ήχους ανάλογα με τη συχνότητά τους, η οποία στην ομιλία έχει εύρος από 1 έως και 8.000 Χερτζ. Στη συνέχεια έβαλαν τους ασθενείς να ακούσουν άλλες λέξεις, προκειμένου να διαπιστώσουν αν το πρόγραμμα ήταν σε θέση να τις διακρίνει. Αυξημένη δραστηριότητα εντοπίστηκε στον κροταφικό λοβό, ο οποίος σχετίζεται με την ομιλία. 

«Δυνητικά, η τεχνική αυτή θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τη δημιουργία εμφυτευμάτων που θα διευκολύνουν την επικοινωνία σε ασθενείς με απώλεια της ικανότητας ομιλίας», εξήγησε στη μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση PLoS Biology ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ, καθηγητής Ρόμπερτ Νάιτ, ο οποίος συμπλήρωσε: «Το επόμενο βήμα θα είναι να διαπιστώσουμε αν θα μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε μια λέξη που απλώς φαντάζεται κάποιος άνθρωπος, χωρίς εξωτερικό ερέθισμα».

Η εξέλιξη αυτή θεωρείται σημαντική όχι μόνο επειδή προσφέρει στους επιστήμονες νέα δεδομένα στον τρόπο με τον οποίο το ανθρώπινο μυαλό επεξεργάζεται τη γλώσσα, αλλά παράλληλα επειδή ανοίγει το δρόμο στη δημιουργία συσκευών που θα επιτρέψουν σε ανθρώπους με προβλήματα ομιλίας, λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου για παράδειγμα, να εκφραστούν νοητικά και να επικοινωνήσουν με τον περίγυρό τους.

Επιφυλάξεις

Η επιστημονική εξέλιξη πάντως προβλημάτισε εκείνους που θεωρούν ότι εγείρονται ζητήματα ηθικής φύσης, καθώς συσκευές που «διαβάζουν το μυαλό» θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανάκριση υπόπτων, ακόμα και παρά τη θέλησή τους. Ο Δρ. Νάιτ πάντως εμφανίζεται καθησυχαστικός, καθώς υποστηρίζει ότι αυτή η πιθανότητα είναι περισσότερο σενάριο επιστημονικής φαντασίας: «Τα εγκεφαλικά σήματα που κωδικοποιούν λέξεις που απλά σκέπτεται ο καθένας είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφηθούν, καθώς δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσουμε λέξεις που φαντάζεται κάποιος από εκείνες που θέλει πραγματικά να πει. Επομένως, οι ανησυχίες είναι μάλλον πρόωρες, καθώς θα χρειαστούν αρκετά χρόνια ακόμα μέχρι να κατασκευαστεί μια μικρή φορητή συσκευή-αποκωδικοποιητής».