Η άγρια φύση της Καρπάθου - Τα μοναδικά είδη ζώων και φυτών που φιλοξενεί

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ ΣΤΙΣ 2/11/2013

Επιμέλεια: Αδαμαντία Πυλαρά, Βιολόγος, Φορέας Διαχείρισης Καρπάθου

Η Κάρπαθος αποκομμένη από τη ξηρά εδώ και χιλιετίες φιλοξενεί μοναδικά είδη φυτών και ζώων. 

Η Κάρπαθος, το δεύτερο σε έκταση νησί της Δωδεκανήσου, βρίσκεται ανάμεσα στη Κρήτη και τη Ρόδο, στο πέλαγος που από την αρχαιότητα πήρε το όνομά του απ' αυτήν 'Καρπάθιο Πέλαγος'.

Η γεωγραφική απομόνωση της Καρπάθου είναι η αιτία της μεγάλης ποικιλίας σε ενδημικά και σπάνια είδη φυτών και ζώων που δεν απαντώνται πουθενά αλλού στον κόσμο. Παράλληλα, η θέση της, κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής των πουλιών από και προς την Αφρική, την καθιστά έναν τόπο πολύ σημαντικό για αυτά. Έναν τόπο που επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις για τον επισκέπτη.

Λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, η Κάρπαθος έχει δύο περιοχές που είναι ενταγμένες στο Δίκτυο Natura 2000, την «Κεντρική Κάρπαθο: Καλή λίμνη – Λάστος – Κυρά Παναγιά» και τη «Βόρεια Κάρπαθο και Σαρία και παράκτια θαλάσσια ζώνη». Μέσα από το καλά αναπτυγμένο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών, ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί σε αυτές και να γνωρίσει όχι μόνο τη φυσική ομορφιά και την ποικιλία του τοπίου, αλλά και τους παραδοσιακούς οικισμούς, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα πολυάριθμα εκκλησάκια και τις εξαιρετικές παραλίες.

Η θάλασσα

Στα νερά της Καρπάθου μπορεί κανείς να συναντήσει Μεσογειακές Φώκιες, που επιλέγουν το νησί για να αναπαυθούν και να αναπαραχθούν. Η Κάρπαθος είναι μια από τις σημαντικότερες περιοχές για το είδος στη Μεσόγειο. Μια βουτιά στον κόλπο του Τριστόμου αποκαλύπτει έναν κόσμο μοναδικής ομορφιάς, με τα λιβάδια Ποσειδωνίας να καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος του, και ανάμεσα σε αυτά πλήθος Πίνες και Καλόγνωμες. Στα ανοιχτά οι Αρτέμηδες και οι Μύχοι είναι συχνό θέαμα το καλοκαίρι, ενώ στα βράχια των ακτών Αιγαιόγλαροι και Θαλασσοκόρακες αναπαύονται και κυνηγούν στα ρηχά.

Τα γλυκά νερά

Στους υγροτόπους του βόρειου τμήματος της Καρπάθου συναντά κανείς τον Βάτραχο της Καρπάθου, ένα ενδημικό είδος, που απαντάται μόνο στο βόρειο τμήμα του νησιού. Ενώ μοναδική είναι η Σαλαμάνδρα της Καρπάθου που απαντάται μόνο στα νησιά Κάρπαθος, Σαρία και Κάσος.

Στον κόλπο του Τριστόμου ο εποχιακός υγρότοπος με υφάλμυρο νερό, αποτελεί τον πρώτο σταθμό ξεκούρασης και ανεφοδιασμού των πουλιών που μεταναστεύουν από την Αφρική προς την Ευρώπη, μετά το δύσκολο ταξίδι πάνω από τη Σαχάρα και τη Μεσόγειο. Πλήθος πουλιών τον χρησιμοποιούν την περίοδο της μετανάστευσης.

Η ξηρά

Η Κάρπαθος χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία τοπίων και βιοτόπων, με ψηλά βουνά, απόκρημνα βράχια στις ακτές, δάσος τραχείας πεύκης και μοναδικά τοπία μακίας βλάστησης. Σε αυτήν μπορεί κανείς να συναντήσει 86 σπάνια και απειλούμενα είδη φυτών, από τα οποία τα 8 απαντώνται μόνο στο νησί. Χαρακτηριστικά είναι η καμπανούλα της Καρπάθου, με το λατινικό της όνομα να παραπέμπει στο νησί (Campanula carpatha).

Η απομόνωση του νησιού και η ιδιαιτερότητα του τοπίου έχουν οδηγήσει στη διατήρηση αγροτικών πρακτικών που τείνουν να χαθούν από την υπόλοιπη Ελλάδα, που σε συνδυασμό με την παράδοση και την ιδιαίτερη πολιτισμική κληρονομιά του νησιού, έχουν οδηγήσει σε ένα μοναδικό αγροτικό τοπίο υψηλής ποιότητας, που υποστηρίζει πολλά μικρόπουλα και μεταναστευτικά πουλιά, αλλά και τη διατήρηση τοπικών ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτών.

Στις βραχώδεις απόκρημνες ακτές της Σαρίας και της Καρπάθου αναπαράγεται ο Μαυροπετρίτης, ενώ στην ενδοχώρα ένα άλλο σπάνιο είδος αρπακτικού, ο Σπιζαετός, είναι μόνιμος κάτοικος της περιοχής. Σύμφωνα με τους ερευνητές της εταιρείας περιβαλλοντικών μελετών NCC, που σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης πραγματοποιεί καταγραφές παρακολούθησης των πουλιών, διαπιστώθηκε ότι η προστατευόμενη περιοχή είναι μια από τις σημαντικότερες ορνιθολογικά περιοχές του Αιγαίου.

Η προστασία της περιοχής

Για την αποτελεσματική προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της προστατευόμενης περιοχής της Βόρειας Καρπάθου και Σαρίας ιδρύθηκε ο Φορέας Διαχείρισης Καρπάθου – Σαρίας. Ο Φορέας Διαχείρισης Καρπάθου – Σαρίας είναι αρμόδιος για την προστασία, διαχείριση και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, την εποπτεία – φύλαξη της περιοχής και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Η προστατευόμενη περιοχή Βόρειας Καρπάθου, Σαρίας και Αστακιδονησίων θα χαρακτηριστεί, στο πλαίσιο του Νόμου για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ως «Περιφερειακό Θαλάσσιο Πάρκο» με το υπό έκδοση Προεδρικό Διάταγμα της περιοχής και θα αποτελέσει το τρίτο θαλάσσιο πάρκο της Ελλάδας. 

Στο Διαφάνι λειτουργεί Κέντρο Ενημέρωσης, με ειδικά διαμορφωμένο εκθεσιακό χώρο, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια και οι επισκέπτες των Πηγαδιών μπορούν να ενημερωθούν στο Κέντρο Πληροφόρησης της παραλιακής οδού. Οι επισκέπτες ξεναγούνται από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης και έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν μέσα από μια μεγάλη ποικιλία πληροφοριακών κειμένων και φωτογραφικού υλικού για την προστατευόμενη περιοχή. Επιπλέον, μεταξύ άλλων ο Φορέας Διαχείρισης υλοποιεί δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, διοργανώνει εθελοντικά προγράμματα και συμβάλλει στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης http://www.fdkarpathos.gr και επικοινωνήστε στο τηλέφωνο 2245051336.