Τζέμα Σμιθ: Η πρώτη αυτοδύτρια που καταδύθηκε στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων

H Gemma Smith σε διάλειμμα επιφανείας Photo Credit: Michael Tsimperopoulos

Η Βρετανίδα αυτοδύτρια Gemma Smith είναι η πρώτη γυναίκα που καταδύθηκε στο παγκοσμίως γνωστό Ναυάγιο των Αντικυθήρων, στο οποίο βρέθηκαν μερικά από τα πιο σημαντικά αρχαία γλυπτά που έχουν ανελκυσθεί από το βυθό της θάλασσας, καθώς και ο περίφημος μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο αρχαιότερος αναλογικός υπολογιστής στον κόσμο.

Η Gemma αναφέρει χαρακτηριστικά ότι "θέλω να πω σε κάθε γυναίκα που σκέφτεται να κάνει καταδύσεις, να είναι ατρόμητη. Μην αφήνετε τις απόψεις των άλλων να σας κάνουν να διστάσετε. Ο υποβρύχιος κόσμος είναι μαγευτικός, οπότε μην χάσετε την ευκαιρία να το βιώσετε!"

Η Τζέμμα σε κατάδυση Photo Credit: Brett Seymour

Τον Οκτώβριο του 1900 μια ομάδα σφουγγαράδων με επικεφαλής τον Δημήτριο Κοντό αποφάσισε να περιμένει να κοπάσει καταιγίδα στο νησί των Αντικυθήρων. όσο διάστημα βρέθηκαν στο υπήνεμο σημείο. άρχισαν τις καταδύσεις για να μαζέψουν σφουγγάρια.

Ένας από τους σφουγγαράδες, ήταν ο πρώτος που είδε ένα ναυάγιο στα 45 μέτρα, αλλά τρομοκρατημένος ανέβηκε όσο πιο γρήγορα μπορούσε στην επιφάνεια.  

Περιέγραψε τη σκηνή που αντίκρυσε στο βυθό, σαν ένα σωρό από πτώματα και άλογα που βρίσκονται στον πυθμένα της θάλασσας. 

Ο καπετάνιος σκέφτηκε ότι ο δύτης είχε υποστεί νάρκωση αζώτου, ζώνεται αμέσως τον καταδυτικό εξοπλισμό και κατεβαίνει στο βυθό για να διαπιστώσει με τα ίδια του τα μάτια τι ήταν αυτό που είχε κατατρομάξει το σφουγγαρά. 

Σύντομα επέστρεψε στην επιφάνεια, κρατώντας το χέρι ενός χάλκινου αγάλματος.

Μαζί με το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας και το Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό, οι σφουγγαράδες ανέσυραν πολλά αντικείμενα από το βυθό. 

Έως τα μέσα του 1901, οι δύτες είχαν ανακτήσει αγάλματα και πολλά άλλα αντικείμενα από το ναυάγιο, τα οποία μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.

Στις 17 Μαΐου του 1902, ωστόσο, ο πρώην υπουργός Παιδείας Σπυρίδωνας Στάης κατά την εξέταση των αντικειμένων που είχαν ανακτηθεί, πρόσεξε ότι ένα  διαβρωμένο κομμάτι χαλκού είχε επιγραφές και ένα οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο σε αυτό, το οποίο αποδείχθηκε ότι είναι ο αρχαιότερος υπολογιστής στον κόσμο και συνεχίζει να συναρπάζει τους αρχαιολόγους και επιστήμονες ακόμα και σήμερα.

Η Τζέμμα με το υποβρύχιο σκούτερ της Photo Credit: Phil Short

Ο Γάλλος αξιωματικός του ναυτικού και εξερευνητής Ζακ Υβ Κουστώ αργότερα θα βουτήξει εκεί, το φθινόπωρο του 1976, για να αναζητήσει και να ανακτήσει πολλά άλλα αντικείμενα.


Η Gemma Smith μας μιλάει για την εμπειρία της κατάδυσης  στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων, κατά τη διάρκεια της τελευταίας ερευνητικής επιχείρησης, η οποία εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια των προηγούμενων εβδομάδων.


Πότε ξεκίνησες την κατάδυση και γιατί;

 Ξεκίνησα καταδύσεις όταν ήμουν δεκαεπτά ετών.  

Είχα πάντα κλίση στις αθλητικές δραστηριότητες, και είχα δοκιμάσει ελεύθερη πτώση με αλεξίπτωτο, ράφτινγκ, και μπάντζη, μεταξύ άλλων, αλλά κανένα από αυτά δεν με είχε ενθουσιάσει πραγματικά, και πάντα έψαχνα κάτι άλλο.  

Όταν όμως ξεκίνησα τις καταδύσεις, βρήκα το πάθος μου!  

Ένιωσα σαν να είχα βρει κάτι που πραγματικά με γέμιζε.

 
Είσαι η πρώτη γυναίκα που καταδύθηκε στο διάσημο ναυάγιο. Πώς αισθάνεσαι γι 'αυτό; Τι θα έλεγες στις γυναίκες σε όλο τον κόσμο, οι οποίες θα ήθελαν να δοκιμάσουν την αυτόνομη κατάδυση, αλλά έχουν επιφυλάξεις;

Κατά κάποιο τρόπο είμαι πολύ περήφανη που είμαι η πρώτη γυναίκα που καταδύθηκε στο ναυάγιο των Αντικυθήρων. 

Από την άλλη πλευρά, πιστεύω ότι ίσως θα ήταν καλύτερα να πούμε ότι ως δύτης είμαι περήφανος που βούτηξα σε αυτό το ιστορικό ναυάγιο.  

Μόλις είμαι μέσα στο νερό, κάνοντας τεχνικές καταδύσεις σημαντική είναι η σωστή νοοτροπία.  

Δεν έχει τίποτα να κάνει με το φύλο!  

Θα ήθελα πολύ να φτάσουμε στο σημείο όπου οι άνθρωποι βλέπουν τα επιτεύγματα των γυναικών ως κάτι το φυσιολογικό και όχι επειδή το πρόσωπο που τους έκανε ήταν άντρας ή γυναίκα.  

Για όλες τις γυναίκες που θέλουν να κάνουν καταδύσεις, αλλά ανησυχούν ότι ίσως δεν μπορούν, θα έλεγα  απλά «πήγαινε και δοκίμασε τώρα!».

Όταν ξεκίνησα την πρώτη κατάδυση κάποιοι μου είπαν ότι λόγω του ότι είμαι μικροκαμωμένη γυναίκα δε θα τα καταφέρω.  

Κάνω την αποστολή μου για να αποδείξω αυτοί οι άνθρωποι κάνουν λάθος! 

 Πράγματι οι γυναίκες πρέπει να δουλέψουμε λίγο πιο σκληρά για να φέρουμε τα 60+ κιλά εξοπλισμού στην επιφάνεια, αλλά όταν είμαι  μέσα στο νερό το βάρος εξαφανίζεται.  

Πάντα λέω στους ανθρώπους ότι, αν μπορώ να το κάνω εγώ, τότε όλοι μπορούν!

Ούσα μέλος μιας διεθνούς ομάδας αρχαιολόγων, ειδικών στις καταδύσεις, είναι σίγουρα πηγή έμπνευσης. Ποια είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις σας γι αυτό;

Είναι ένα μοναδικό προνόμιο να βρίσκομαι εδώ ανάμεσα σε μερικούς από τους πιο εξειδικευμένους στο ναυάγιο των Αντικυθήρων ανθρώπους στον κόσμο.  

Απλώς προσπαθώ να απορροφήσω και να μάθω από όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.  

Αυτό είναι το σημαντικό για ευκαιρίες σαν κι αυτή. 

Η Τζέμμα, λίγο πριν καταδυθεί στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων Photo Credit: John Fardoulis

Φανταστείτε ότι βρίσκετε ένα αρχαιολογικό εύρημα κατά τη διάρκεια καταδύσεων σας. Σας περνάει από το μυαλό σας; 

Φυσικά! Θα ήταν ένα απίστευτο επίτευγμα για όλη την ομάδα να βρει κάποια σημαντικά πράγματα.  

Νομίζω ωστόσο ότι δε θα πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι αυτό που έχει ήδη επιτευχθεί είναι καταπληκτικό.  

Έχουμε μια ομάδα -πάνω από δέκα άνθρωποι- οι οποίοι καταδύονται κάθε μέρα σε 50m βάθος σε ένα διάσημο ναυάγιο 2000 χρόνων.  

Αυτό είναι πολύ πρωτοποριακό και δείχνει τι μπορεί να επιτευχθεί στην ενάλια αρχαιολογία.
 Είναι η πρώτη φορά που κάνετε καταδύσεις στην Ελλάδα; Τι θα λέγατε για τους δύτες που θα ήθελαν να επισκεφθούν την Ελλάδα;

Όχι, δεν είναι η πρώτη φορά που κάνω καταδύσεις στην Ελλάδα. 

Ήμουν αρκετά τυχερή και βρέθηκα πριν από μερικούς μήνες στο νησί των Κυθήρων, για να προετοιμαστούμε για την αποστολή μας.  

Η ιστορία της Ελλάδας είναι καταπληκτική, και οι ζεστές θάλασσες με την καλή ορατότητα την καθιστούν ιδανική για φανταστικές καταδύσεις.

Περιγράψτε την καθημερινή σας διαδικασία, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μια κατάδυση. Οι καταδύσεις είναι μια ομαδική προσπάθεια, έχετε την ομάδα επιφάνειας, ενώ καταδύεστε με το σύζυγό σας.

Ένα μεγάλο μέρος της ημέρας δαπανάται για την προετοιμασία του εξοπλισμού.  

Στη συνέχεια θα φορτώσουμε το σκάφος με όλο τον εξοπλισμό, στεγανές στολές τους ανιχνευτές μετάλλων, υποβρύχια σκούτερ.  


Πρόκειται για ομαδική προσπάθεια. Οι αρχαιολόγοι, οι δύτες, οι εικονολήπτες, οι χειριστές των σκαφών, παίζουν ο καθένας πολύ σημαντικό ρόλο για την επιτυχία της αποστολής.  

Η δουλειά μου για την κατάδυση είναι να ενεργώ ως «φύλακας» για τους ενάλιους αρχαιολόγους και τους υπόλοιπους δύτες.

Αυτό επιτρέπει στους αρχαιολόγους να επικεντρωθούν στις ανασκαφές, γνωρίζοντας ότι κάποιος τους προσέχει.

Είναι υπέροχο να μπορώ να εργαστώ με το σύζυγό μου. 

Έχουμε ταξιδέψει πολύ για επαγγελματικούς λόγους και αν δεν συνεργαστούμε ποτέ, τότε δε θα δούμε ο ένας τον άλλον!

Όταν είμαστε στο σκάφος όμως, και εκείνος είναι απλά ένα μέλος της ομάδας.  

Έχω  τις ευθύνες μου και εκείνος τις δικές του. 

Δεν υπάρχει πολύς χρόνος για αγκαλιές και φιλιά όταν εργάζόμαστε σε βάθος 50m!




Click to read the English version of Gemma Smith's interview