Τιτανικός: Είναι ίσως το πιο διάσημο ναυάγιο σε όλο τον κόσμο. Έχει πρωταγωνιστήσει σε 20 τουλάχιστον κινηματογραφικές παραγωγές, έχουν γραφτεί εκατοντάδες βιβλία με την ιστορία του και ακόμα και σήμερα αποκαλύπτονται νέα στοιχεία που προσθέτουν πινελιές στον καμβά της τραγωδίας. Ακόμα και θεωρίες συνομωσίας έχουν κατά καιρούς δει το φως της δημοσιότητας, με πιο χαρακτηριστική την υπόθεση ότι δε… βούλιαξε ο Τιτανικός, αλλά ένα άλλο υπερωκεάνιο της ίδιας εταιρείας, ο «Ολυμπιακός», το Olympic, για να καρπωθεί η πλοικτήτρια την κολοσσιαία αποζημίωση των ασφαλιστικών εταιρειών.
Πέρασαν 99 χρόνια από τη δραματική εκείνη νύχτα της 14ης προς τη 15η Απριλίου, όταν το πολυτελές ποντοπόρο επιβατηγό πλοίο συνάντησε τη νέμεσή του στο παρθενικό του ταξίδι. Με τη μορφή ενός παγόβουνου που έσκισε τα σωθικά του και το καταπόντισε στον πυθμένα της θάλασσας του Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού σε βάθος περίπου 4 χιλιομέτρων, παρασέρνοντας μαζί του 1.517 επιβάτες και πλήρωμα από το σύνολο των 2.223 ανθρώπων που ταξίδευαν από το Σαουθάμπτον της Βρετανίας στη Νέα Υόρκη, ο Τιτανικός έγινε η πιο πολύνεκρη ναυτική τραγωδία της εποχής.
Ο Τιτανικός όχι άδικα χαρακτηρίστηκε ως το πιο πολυτελές υπερωκεάνιο που είχε ναυπηγηθεί μέχρι τότε. Εκτός των τυπικών ανέσεων, ο κατάλογος περιλάμβανε επίσης πισίνες, χαμάμ, οκταμελή ορχήστρα και πληθώρα άλλων παροχών, ιδίως στους επιβάτες της πρώτης θέσης. Χαρακτηριστικό είναι ότι η πρώτη σουίτα κόστιζε 4.500 δολάρια, όταν ένα σπίτι την ίδια εποχή κόστιζε περίπου 1.000. Όσοι ταξίδεψαν στην τρίτη θέση, πλήρωσαν 36 δολάρια για απλή μετάβαση στη Νέα Υόρκη.
Το ιστορικό της τραγωδίας
Στις 10 Απριλίου του 1912, χιλιάδες άνθρωποι συνέρρευσαν στις αποβάθρες του Σαουθάμπτον να δουν το μεγαλοπρεπές πλοίο να σαλπάρει για το πενθήμερο παρθενικό του ταξίδι. Οι επιβάτες και το πλήρωμα, κρεμασμένοι σαν τσαμπιά από τις κουπαστές αποχαιρετούσαν, χωρίς να το ξέρουν για τελευταία φορά, συγγενείς και φίλους. Πριν χαράξει ρότα για τη Νέα Υόρκη, το υπερωκεάνιο έδεσε στο Χερβούργο της Γαλλίας και το Κουινστάουν στην Ιρλανδία για να παραλάβει τους τελευταίους ταξιδιώτες.
Το βράδι της Κυριακής 14 Απριλίου, ο ουρανός ήταν σκοτεινός, χωρίς φεγγάρι. Η θάλασσα ήταν ήρεμη και ο Τιτανικός ταξίδευε άνετα με ταχύτητα 20 περίπου κόμβων, καθώς βρισκόταν σε απόσταση περίπου 650 χιλιομέτρων από τις ακτές του Καναδά. Ξαφνικά, οι κραυγές της βάρδιας έσκισαν τον παφλασμό των κυμάτων: «Παγόβουνο μπροστά!». Παρά τις απέλπιδες προσπάθειες να αλλάξουν την πορεία του Τιτανικού, ο ανατριχιαστικός ήχος του συρσίματος της πλευράς του στο τεράστιο όγκο πάγου, ο οποίος έμοιαζε με εξαόροφη πολυκατοικία πάνω στο νερό, έδειξε ότι η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη και οι συνέπειές της τραγικές.
Η ώρα ήταν 11 και 40. Οι μαρκόνηδες του πλοίου, οι χειριστές δηλαδή του τηλέγραφου άρχισαν να στέλνουν SOS προς κάθε κατεύθυνση. Ο καπετάνιος Σμιθ έδωσε εντολή να ετοιμαστούν οι σωσίβιες λέμβοι. Σύντομα, οι επιβάτες και το πλήρωμα κατάλαβαν ότι το «αβύθιστο», όπως χαρακτηριζόταν, πλοίο θα χανόταν. Σκηνές αλλοφροσύνης ακολούθησαν. Οι επιβάτες της τρίτης θέσης, εγκλωβισμένοι στα κατώτερα καταστρώματα του πλοίου περίμεναν μάταια την άδεια να ανέβουν. Οι βάρκες δεν ήταν αρκετές για όλους, παρά το ότι ήταν περισσότερες από όσες όριζαν οι κανονισμοί του Βρετανικού Ναυαρχείου.
Στις 2 και 20 μετά τα μεσάνυχτα όλα είχαν τελειώσει. Όσοι δεν είχαν καταφέρει να επιβιβαστούν στις βάρκες είτε παρασύρθηκαν στην άβυσσο, είτε πέθαναν από υποθερμία, μέσα σε ελάχιστο χρόνο, καθώς η θερμοκρασία της θάλασσας άγγιζε τους 0 βαθμούς.
Στις 4 και 10 τα ξημερώματα το ατμόπλοιο «Καρπάθια», που είχε λάβει το δραματικό σήμα σωτηρίας άρχισε την περισυλλογή των επιζώντων και των νεκρών που επέπλεαν ακόμα ανάμεσα στα συντρίμμια που άφησε πίσω του το ναυάγιο. Όταν έφτασε στη Νέα Υόρκη στις 18 Απριλίου, ένα βουβό πλήθος περίμενε στην προκυμαία. Η είδηση κυκλοφόρησε αστραπιαία, το ίδιο και οι δραματικές ιστορίες των επιζώντων. Από εκεί ξεκίνησε ο μύθος του Τιτανικού, πολλές φορές μπλέκοντας την αλήθεια με τερατολογίες και διατηρώντας για 100 σχεδόν χρόνια αμείωτο το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.
ΒΟΧ 1
Η ανακάλυψη του ναυαγίου
Η ανακάλυψη του ναυαγίου οφείλεται στις… μυστικές υπηρεσίες του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ, καθώς εκείνες ήταν που χρηματοδότησαν και υποστήριξαν με τεχνικά μέσα την αποστολή του διάσημου εξερευνητή Ρόμπερτ Μπάλαρντ. Η αναζήτηση μάλιστα του Τιτανικού ήταν ένα… πάρεργο, καθώς στόχος της αποστολής του ήταν ο εντοπισμός δύο πυρηνοκίνητων υποβρυχίων που είχαν χαθεί στην ίδια περιοχή τη δεκαετία του ΄60.
Την 1η Σεπτεμβρίου του 1985, οι κάμερες στο τηλεχειριζόμενο υποβρύχιο έστειλαν στην επιφάνεια τις πρώτες εικόνες του Τιτανικού, από τη στιγμή που χάθηκε εκείνη τη σκοτεινή νύχτα του 1912. Από τότε, πολλές ακόμα αποστολές έχουν πραγματοποιηθεί, φέρνοντας περισσότερα από 5.000 αντικείμενα από το ναυάγιο, από πορσελάνινα πιάτα, μέχρι σόλες παπουτσιών των άτυχων επιβατών. Σήμερα, η διάβρωση και η κακή κατάσταση του ναυαγίου, το οποίο είναι κομμένο σε δύο κομμάτια, βάζουν τις τελευταίες πινελιές στην ιστορία του και υπό αυτές τις συνθήκες σε 100 περίπου χρόνια το μόνο που θα απομένει από το άλλοτε μεγαλοπρεπές πλοίο θα είναι ένας σωρός σκουριάς.
ΒΟΧ 2
Οι άγνωστες ιστορίες και οι φήμες
Προέβλεψε το τέλος του
Ο συγγραφέας Ουίλιαμ Στεντ, ο οποίος χάθηκε με τον Τιτανικό είχε… προβλέψει σε δύο βιβλία του το ναυάγιο, με ανατριχιαστική ακρίβεια. Σε μυθιστόρημα του 1886 είχε περιγράψει ένα πολύνεκρο ναυάγιο στον Ατλαντικό, ενώ σε άλλο έργο του 1892 έγραψε για το ναυάγιο ενός πλοίου που προσέκρουσε σε παγόβουνο.
Η κατάρα του Τιτανικού
Ακόμα και σήμερα, πολλοί πιστεύουν ότι ο Τιτανικός ήταν καταραμένος, επειδή δεν είχε «βαπτιστεί», όπως συνηθίζεται για κάθε νέο πλοίο που καθελκύεται. Ακόμα περισσότερο, κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι προτεστάντες του Μπέλφαστ όπου ναυπηγήθηκε το πλοίο, λόγω του άσβεστου μίσους για τους καθολικούς είχαν δώσει μια μυστικιστική κωδική ονομασία, η οποία αντικατόπτριζε την απέχθειά τους για τον Πάπα. Άλλος ένας λόγος δηλαδή για «κατάρα», σύμφωνα με τους καθολικούς.
Το ναυάγιο του Τιτάνα
Το 1898 ο συγγραφέας Μόργκαν Ρόμπερτσον έγραψε μια νουβέλα για το ναυάγιο του «Τιτάνα», ενός πλοίου που χαρακτηριζόταν και εκείνο «αβύθιστο» και το οποίο τιμωρήθηκε για την ύβρη του.
Το άσπρο φάντασμα της καταστροφής
Ένα περιοδικό εκλαϊκευμένης επιστήμης που κυκλοφόρησε τις μέρες του ναυαγίου περιέγραφε με λεπτομέρειες που ανατριχιάζουν το πολύνεκρο ναυάγιο ενός πλοίου που ερχόταν από την Ευρώπη, σε ένα άρθρο με τίτλο «το άσπρο φάντασμα της καταστροφής». Με δεδομένο ότι το περιοδικό είχε εκτυπωθεί πριν το ναυάγιο του Τιτανικού, πολλοί πιστεύουν ότι η ιστορία αυτή ήταν ένας μακάβριος προπομπός της πραγματικότητας.
ΒΟΧ 3
Η τελευταία μάρτυρας της τραγωδίας
Η Ελίζαμπεθ Ντιν ήταν μόλις δύο μηνών, όταν ναυάγησε ο Τιτανικός. Αν και ο πατέρας της χάθηκε στα κύματα, η ίδια σώθηκε με τη μητέρα και το δίχρονο αδελφό της και ήταν η τελευταία επιζήσασα της τραγωδίας. Πέθανε στις 31 Μαΐου του 2009, σε ηλικία 97 ετών. Συμπτωματικό ή όχι, 100 χρόνια νωρίτερα, στις 31 Μαΐου του 1909, είχαν αρχίσει οι εργασίες ναυπήγησης του Τιτανικού.Ο αδελφός της Μπέρτραμ, πέθανε το βράδι της 14ης Απριλίου του 1992, ακριβώς 80 χρόνια μετά τη μοιραία πρόσκρουση στο παγόβουνο. Άλλη μια μακάβρια σύμπτωση.
ΒΟΧ 4
Τα «αδέλφια» του Τιτανικού
Ο Τιτανικός είχε δύο αδέλφια, δύο πανομοιότυπα πλοία που αποτελούσαν το καμάρι της ναυτιλιακής εταιρείας «Άσπρο Αστέρι», τον «Ολυμπιακό», (Olympic) και τον «Βρετανικό» (Britannic). Η σταδιοδρομία του «Ολυμπιακού» ήταν λιγότερο περιπετειώδης, αν και εξίσου μυθιστορηματική με εκείνη του τραγικού ναυαγίου. Χρησιμοποιήθηκε ως οπλιταγωγό κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, έκανε αρκετά ταξίδια μεταξύ Παλιού και Νέου Κόσμου, δρομολογήθηκε σε εμπορικούς πλόες τη δεκαετία του ΄20 και τελικά αποσύρθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1930, όταν και πουλήθηκε για παλιοσίδερα.
Ο «Βρετανικός» έχει από την πλευρά του μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία, με ελληνική διάσταση: Χρησιμοποιήθηκε από τους συμμάχους της Αντάντ κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο ως νοσοκομειακό πλοίο μεταφέροντας τραυματίες από το μέτωπο των Δαρδανελλίων μέσω Λήμνου και το 1916 βυθίστηκε ανάμεσα στην Κέα και τη Μακρόνησο, το πιθανότερο λόγω πρόσκρουσης σε νάρκη, κατ’ άλλους λόγω τορπιλισμού από γερμανικό υποβρύχιο. Μόνο 30 άτομα χάθηκαν μαζί του, ενώ 1050 περίπου σώθηκαν. Έμεινε στη λήθη για δεκαετίες, μέχρι τη στιγμή που το ανακάλυψε ο διάσημος Γάλλος θαλάσσιος εξερευνητής Ζακ-Ιβ Κουστό το 1975. Βρίσκεται σε βάθος 120 περίπου μέτρων και τα τελευταία χρόνια τολμηροί και έμπειροι αυτοδύτες το επισκέπτονται αρκετά συχνά για να μάθουν περισσότερα για τον «αδελφό» του Τιτανικού και να το κινηματογραφήσουν.
ΒΟΧ 5
Τα πιο πολύνεκρα ναυάγια του Κόσμου
Αν και ο Τιτανικός έχει το θλιβερό «προνόμιο» να είναι το πιο διάσημο ναυάγιο, δεν είναι σε καμία περίπτωση το πιο πολύνεκρο.
Παρατίθενται τα ναυάγια με το μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων:
Βίλχελμ Γκούστλοφ, 9.000 νεκροί, 1945
Γκόγια, 7.000 νεκροί, 1945
Καπ Αρκόνα 4.500 νεκροί, 1945
Όρια*, 4.000 νεκροί, 1944
Γκενεράλ Φον Στόιμπεν, 3.500 νεκροί, 1945
Τιτανικός, 1517 νεκροί, 1912
* Το Όρια, έμφορτο Ιταλών αιχμαλώτων, βυθίστηκε στη βραχονησίδα Γαϊδουρονήσι (Πάτροκλος), κοντά στο Σούνιο, λόγω λάθους ναυσιπλοΐας.
