Νέα ευρήματα στο ναυάγιο των Αντικυθήρων

Ο επανεντοπισμός και η τεκμηρίωση της θέσης του γνωστού Ναυαγίου των Αντικυθήρων, αλλά και σημαντικά ευρήματα ήταν τα αποτελέσματα της πρόσφατης υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, με τη συνδρομή και την τεχνολογική υποστήριξη του κορυφαίου Ωκεανογραφικού Ιδρύματος Γουντς Χολ των ΗΠΑ.

Η καταδυτική αποστολή πραγματοποιήθηκε από την 1^η μέχρι την 18^η Οκτωβρίου, με στόχο την υποβρύχια αρχαιολογική επισκόπηση του θαλάσσιου χώρου του νησιού και τον εντοπισμό ενάλιων αρχαιολογικών καταλοίπων, αλλά και την αξιολόγηση της χρήσης της τελευταίας λέξης της καταδυτικής τεχνολογίας κλειστών καταδυτικών κυκλωμάτων στην υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα.

Η έρευνα διεξάχθηκε υπό την Διεύθυνση της ΕΕΑ, δια της προϊσταμένης της Δρ. Αγγελικής Γ. Σίμωσι, με επιστημονικό υπεύθυνο το Δρα. Θεοτόκη Θεοδούλου, καταδυόμενο αρχαιολόγο. Επικεφαλής από πλευράς του Γουντς Χολ ήταν ο Δρ. Μπρένταν Φόλεϊ, αρχαιολόγος-τεχνολόγος, ενώ συμμετείχε πολυμελής ειδικά εκπαιδευμένη καταδυτική ομάδα.  

«Με βάση τις πληροφορίες από προηγούμενες έρευνες, τόσο εκείνης του 1901 που έφερε στην επιφάνεια το Μηχανισμό των Αντικυθήρων, όσο και εκείνης του Κουστό το 1976 είχαμε μια ασαφή εικόνα για την ακριβή θέση του ναυαγίου. Βασικό αντικείμενο της υποβρύχιας έρευνας ήταν ο επανεντοπισμός του. Στα πλαίσια αυτά ελέγξαμε την ευρύτερη περιοχή χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνικές κατάδυσης που μας έδωσαν τη δυνατότητα να είμαστε πολύ αποτελεσματικοί με παραμονή στο βυθό άνω των 40 λεπτών, σε σύγκριση με τα μόλις 10 έως 15 λεπτά που μπορούσαν να μείνουν οι δύτες του Κουστό», δήλωσε στον «Ε.Τ.» ο κ. Αλέξανδρος Σωτηρίου, σύμβουλος ασφαλείας καταδύσεων για λογαριασμό του Γουντς Χολ.

Στο βυθό υπάρχουν ακόμα ολόκληροι και θραυσμένοι αμφορείς, ενώ εντοπίστηκε και τμήμα κεράμου. Εντυπωσιακά και ενδεικτικά για τον τρόπο βύθισης του πλοίου αποτελούν τα μολύβδινα μέλη άγκυρας (στύπος και σύνδεσμος), τα οποία τεκμηριώθηκαν και ανελκύστηκαν. «Εντοπίσαμε ίχνη κεραμικής τα οποία μας οδήγησαν στην περιοχή του ναυαγίου, όπως αυτή περιγράφεται στα ημερολόγια των προηγούμενων αποστολών. Σε επόμενες καταδύσεις στο σημείο, βρήκαμε αξιόλογα τμήματα του ναυαγίου, όπως μολύβδινα τμήματα άγκυρας, τα οποία ανελκύσαμε», αναφέρει χαρακτηριστικά στον «Ε.Τ.» ο κ. Σωτηρίου και συμπληρώνει: «Ανελκύστηκε κεραμική δειγματοληπτικά προκειμένου να ταυτοποιηθεί και τυπικά το ναυάγιο, καθώς υπήρχαν ενδείξεις ότι οι αμφορείς που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ήταν πανομοιότυποι με αυτούς που βρήκαμε».

 Κατά την ενδελεχή έρευνα εντοπίστηκαν μικρά κεραμικά σύνολα, πιθανά τυχαίες απορρίψεις και όχι τμήματα φορτίου από ναυάγια καθώς και τα αποσπασματικά κατάλοιπα νεότερου ναυαγίου στα βόρεια του νησιού. Το μεγαλύτερο τμήμα του νεότερου ναυαγίου βρίσκεται πιθανότατα σε μεγαλύτερο βάθος πέραν της περιοχής που ερευνήθηκε. 

 
Η έρευνα στην περιοχή των Αντικυθήρων πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια τριετούς Συμφωνίας Συνεργασίας της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Γουντς Χολ, για τη χαρτογράφηση του θαλάσσιου πυθμένα στον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο από τον όρμο Κίσσαμου στη δυτική Κρήτη μέχρι τα Αντικύθηρα. «Υπάρχουν σκέψεις για συνέχιση των ερευνών», καταλήγει ο κ. Σωτηρίου.

ΒΟΧ

Το περίφημο «Ναυάγιο των Αντικυθήρων», όπως είναι παγκοσμίως γνωστό, χρονολογείται από το 60 περίπου π.Χ. και βρέθηκε τυχαία από Συμιακούς σφουγγαράδες το 1900, σε βάθος 50 περίπου μέτρων. Το επόμενο έτος ξεκίνησε η επιχείρηση ανέλκυσης των αντικειμένων από το ναυάγιο, τα περισσότερα από τα οποία χρονολογούνται από το β' μισό του 2ου αιώνα π.Χ., μεταξύ των οποίων και ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ένα μοναδικό δείγμα της τεχνολογίας που είχεν αναπτυχθεί στον αρχαιοελληνικό Κόσμο. Η έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων: Το πλοίο, οι θησαυροί, ο μηχανισμός», στην οποία παρουσιάζονται περισσότερα από 300 αντικείμενα που ανελκύστηκαν από αυτό, θα διαρκέσει μέχρι τον Απρίλιο του 2013