Η Μάχη των Οχυρών - 72 χρόνια πέρασαν από τότε...

Αρχές του 1941: Οι χιτλερικές ορδές έχουν καθυποτάξει σχεδόν ολόκληρη την ηπειρωτική Ευρώπη με τη στρατηγική του κεραυνοβόλου πολέμου. Μετά την παταγώδη αποτυχία των Ιταλών συμμάχων τους να κάμψουν την αντίσταση των Ελλήνων, έθεσαν σε εφαρμογή το «Σχέδιο Μαρίτα», την εισβολή και την κατάκτηση της Ελλάδας. 

Το ορεινό ανάγλυφο της περιοχής, οι στρατηγικά επιλεγμένες οχυρές θέσεις των αμυνομένων αλλά και η αποφασιστικότητά τους, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην αποτυχία των Γερμανών να κυριεύσουν δια των όπλων το Ρούπελ και άλλα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά». Η αντίσταση που αντιμετώπισαν από τους Έλληνες ήταν λυσσαλέα. Παρά την υπεροπλία και την καθολική αεροπορική υπεροχή τους, οι επιτυχίες των Γερμανών ήταν αμελητέες.

Η Μάχη των Οχυρών 

Τα ξημερώματα της 6^ης Απριλίου, ξεκινάει το γερμανικό σφυροκόπημα στο σύμπλεγμα οχυρών που βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της χώρας. Ανάμεσά τους το Ρούπελ ή Ρουπέλιον, όπως αναφέρεται σε βυζαντινά χρονογραφήματα του 13^ου αιώνα. Το οχυρό βρίσκεται στο όρος Άγκιστρο, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, με το Στρυμόνα να κυλάει στους πρόποδές του.

«Κατά την διεξαγωγή της άμυνας στα οχυρά, κυριάρχησε το επιθετικό πνεύμα  παρόλο που οι εφεδρείες ήταν ελάχιστες και σε πολλές περιπτώσεις συγκροτούνταν από τους υπηρέτες στοιχείων. Η έλλειψη φιλίας αεροπορίας έκανε τον αγώνα τραχύτερο και εξαιρετικά δύσκολο. Αν και κράτησε λίγες μόνο μέρες, χαρακτηρίστηκε ως παράδειγμα θάρρους, ηρωισμού, αυτοθυσίας και ως μία από τις λαμπρότερες σελίδες της ελληνικής Ιστορίας», αναφέρει στον «Ε.Τ.» ο Αντισυνταγματάρχης ε.α Ηλίας Κοτρίδης, ο οποίος διετέλεσε Διοικητής του Ρούπελ από το 1994 μέχρι το 1997.

Οι ανασκαφές και το κανόνι 

Ο κ. Κοτρίδης στο βιβλίο του «Ρούπελ, Αναμνήσεις των πρωταγωνιστών» εξιστορεί το χρονικό της μάχης των οχυρών και καταγράφει μαρτυρίες πολεμιστών της εποχής και από τις δύο πλευρές. Ο ίδιος ανέλαβε τις ανασκαφικές έρευνες στο πεδίο της μάχης, φέρνοντας στο φως το 2002 σπάνια τεκμήρια της εποχής, μεταξύ των οποίων και το κανόνι που σήμερα βρίσκεται στο μνημείο πεσόντων του Ρούπελ: «Μέσα από τις αναμνήσεις μαχητών αλλά και από αξιοποίηση πληροφοριών καταφέραμε μετά από πολύ κόπο να εντοπίσουμε και να ανασύρουμε ένα από τα τέσσερα πυροβόλα του λοχαγού Κυριακίδη. Κατά την ανεύρεση του με πλημμύρησαν συναισθήματα πρωτόγνωρα και δεν ντρέπομαι να πω ότι έβαλα τα κλάματα από την συγκίνηση. 

Πέρασαν 61 χρόνια και όμως είχα μπροστά μου ένα από τα πυροβόλα που δεν άφησαν τους Γερμανούς να περάσουν. Έσκυψα και το φίλησα. Ήταν ελάχιστος φόρος τιμής σ΄ αυτό το άψυχο, σκουριασμένο κανόνι που εκείνη την ώρα  μου μιλούσε για τα κατορθώματά του. «Οβίς εκρηκτική, πυροσωλήν ακαριαίος, πύρ». Συνήλθα αρκετά αργότερα και αποφάσισα να συνεχίσω τις έρευνες για ανεύρεση και άλλων υλικών. Τα ευρήματα ήταν εκπληκτικά. Μέσα από τα χώματα ανέσυρα τα διαμελισμένα οστά Ελλήνων ηρώων αξιωματικών και οπλιτών καθώς και προσωπικά τους αντικείμενα. Αργότερα έγινε ο ενταφιασμός τους, όμως η πικρία μου παραμένει μεγάλη καθώς δεν έγινε ακόμη ταυτοποίηση, αν και υπήρξε σχετικό αίτημα».

«Τα οχυρά δεν παραδίδονται, καταλαμβάνονται» 

Σήμερα, τίποτα σχεδόν δε προδίδει τις δραματικές στιγμές που βίωσαν οι υπερασπιστές του Ρούπελ, οι οποίοι κατάφεραν να αποκρούσουν τους Γερμανούς και να κρατήσουν το οχυρό απόρθητο, μέχρι τη συνθηκολόγηση των ελληνικών στρατευμάτων της Μακεδονίας και Θράκης. «Τα οχυρά δε παραδίδονται, καταλαμβάνονται» απάντησε ο διοικητής του, ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος, όταν οι Γερμανοί ζήτησαν την υποστολή της σημαίας του οχυρού.

Οι απώλειες 

Από τις 6 μέχρι και τις 10 Απριλίου, όταν οι υπερασπιστές έλαβαν τη διαταγή «παύσατε πυρ», οι απώλειες που καταγράφηκαν στο Ρούπελ, σύμφωνα με τον κ. Κοτρίδη και τις επίσημες εκθέσεις είναι 12 κατά τον διοικητή και 13 κατά τον μέραρχο νεκροί και 38 τραυματίες. Οι νεκροί της ευρύτερης περιοχής Ρούπελ ήταν 124. Οι νεκροί των Γερμανών μόνο στο Ρούπελ - Παλιουριώνες ήταν 360.

Οι μαρτυρίες των πολεμιστών*

*Από το βιβλίο του Ηλία Κοτρίδη «Ρούπελ, Αναμνήσεις των πρωταγωνιστών»

Κούρτ Κράιζερ, Γερμανός στρατιώτης

«…Ήταν εκπληκτικά γενναίοι αντίπαλοι. Ακόμη και οι τραυματίες τους, ξαπλωμένοι και ανήμποροι μέσα στα χαρακώματα προσπαθούσαν να μας χτυπήσουν με τις λόγχες τους. Δεν απέφευγαν τον αγώνα σώμα με σώμα, το αντίθετο μάλιστα τον επεδίωκαν. Πολλές τέτοιες στιγμές μας θύμιζαν τον πόλεμο της Ιλιάδας όπως τον ακούσαμε από τους δασκάλους μας. Θυμάμαι ακόμα καθαρά έναν νεκρό Έλληνα στρατιώτη μέσα σε ένα χαράκωμα μπροστά από τα συρματοπλέγματα, μακριά από το οχυρό. Δίπλα του τέσσερα άδεια όπλα. Εδώ δεν κείτονταν ένας εχθρός. Μπροστά μου έβλεπα έναν ήρωα που ούτε οι Ελληνικοί μύθοι δεν μπορούσαν καλύτερα να περιγράψουν».

Στρατιώτης Σεραφείμ Καραβασίλης

«…Οι σκληρές μάχες της 3^ης μέρας συνεχίστηκαν χωρίς σταματημό…στο δικό μας πολυβολείο έγινε κάτι που το θεωρήσαμε θαύμα. Συγκεκριμένα, ενώ ο ανιχνευτής έτρωγε στο χαράκωμα, ένα θραύσμα από βόμβα του Στούκας χτύπησε την καραβάνα του και αυτός δεν έπαθε τίποτε, σηκώθηκε όρθιος και  με το Τόμσον  χτύπησε το αεροπλάνο, που φλεγόμενο έπεσε στο Στρυμόνα…».

Λοχίας Χρήστος Οικονομόπουλος

«…Αντιμετωπίσαμε με μεγάλο θάρρος και ηρωισμό τους Γερμανούς γιατί θέλαμε να μοιάσουμε των ηρώων της Αλβανίας. Θυμάμαι σε ένα φάτνωμα που έβλεπε ακριβώς στον δρόμο που ήρχετο από Βουλγαρία, δίπλα στο ποτάμι, στον Στρυμόνα, ήταν ένας μόνιμος λοχίας ονόματι Μπουγιοτόπουλος, ο οποίος ήταν δεινός σκοπευτής πυροβόλου. Δεν είχε αφήσει κανένα Γερμανικό τανκ να περάσει στην Ελλάδα. Τα είχε καταστρέψει και όταν μπήκαν  οι Γερμανοί στην περιοχή μας, ήθελαν να τον γνωρίσουν…».