Ο «Ελεύθερος Τύπος» δημοσιεύει, για πρώτη
φορά στην Ελλάδα, σπάνιες φωτογραφίες από τις σφοδρές μάχες μεταξύ Γερμανών και
Συμμάχων στα Δωδεκάνησα το 1943
Ξεκίνησε
ως… καπρίτσιο του Ουίνστον Τσόρτσιλ, πρωθυπουργού της Βρετανίας κατά το Β’
Παγκόσμιο Πόλεμο και κατέληξε σε πανωλεθρία των συμμαχικών δυνάμεων. Πρόκειται
για τη σχεδόν δίμηνης διάρκειας -από τις 26 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 16 Νοεμβρίου
του 1943- πολεμική αναμέτρηση μεταξύ των
Γερμανών και των Συμμαχικών δυνάμεων, κυρίως Βρετανών, η οποία εκτυλίχθηκε στα
Δωδεκάνησα, με επίκεντρο τα νησιά της Κω και της Λέρου.
Τίποτα
σχεδόν δε θυμίζει σήμερα ότι οι γραφικές παραλίες στα νησιά των Δωδεκανήσων, γεμάτες
λουόμενους που απολαμβάνουν τη θάλασσα, οι δρόμοι που σφύζουν από ζωή, τα αρχαιολογικά
μνημεία χιλιάδων ετών και τα κτίρια με ιστορία μερικών δεκαετιών,
πρωταγωνίστησαν πριν από 71 χρόνια σε μια από τις σφοδρότερες συγκρούσεις που
σημάδεψαν τα πολεμικά ημερολόγια των αντιμαχόμενων πλευρών.
Η
συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943, οδήγησε τους ναζί
και τους Συμμάχους σε έναν… αγώνα δρόμου, προκειμένου να αποκτήσουν τον έλεγχο
των Δωδεκανήσων, τα οποία βρίσκονταν υπό ιταλική κατοχή από το 1912 και
αποτελούσαν στρατηγική δίοδο προς την ανατολική Μεσόγειο, το Σουέζ αλλά και τη
Μέση Ανατολή. Εκτός από τα προφανή στρατιωτικά οφέλη της επιχείρησης, ο
Τσόρτσιλ, φανατικός υπέρμαχός της, ευελπιστούσε ότι με την επιτυχή έκβασή της
θα υποχρέωνε την Τουρκία να πάρει το μέρος των Συμμάχων στον Πόλεμο, καθώς
μέχρι τότε διατηρούσε την ουδετερότητά της.
Η
πραγματικότητα όμως διέψευσε το Βρετανό πρωθυπουργό και σηματοδότησε μια
στρατιωτική και διπλωματική ήττα για τους Συμμάχους και μια μάλλον ανέλπιστη,
αλλά όχι άδικη έτσι όπως εξελίχθηκε η επιχείρηση, νίκη για τους Γερμανούς. Η
ουσία πάντως για τους Έλληνες κατοίκους των νησιών αυτών ήταν ότι -μετά από μια
ολιγοήμερη γεύση ελευθερίας- θα παρέμεναν για δύο ακόμα χρόνια υπό σκληρή
ναζιστική κατοχή, μετά την τριακονταετία της αντίστοιχης ιταλικής, προτού
τελικά απελευθερωθούν και εν συνεχεία ενσωματωθούν επίσημα στην Ελλάδα το
Μάρτιο του 1948.
Η
Μάχη της Λέρου, όπως έμεινε ευρύτερα γνωστή, παρά το ότι οι αντιμαχόμενες δυνάμεις
μονομάχησαν στον αέρα, τη θάλασσα και τα γύρω νησιά, την Κω, τη Σάμο και άλλα
μικρότερα όπως η Λέβιθα, άφησε πίσω της εκατοντάδες νεκρούς και αγνοούμενους
και από τις δύο πλευρές, ενώ αποτέλεσε και το κύκνειο άσμα των Γερμανών
αλεξιπτωτιστών, δύο χρόνια μετά τη Μάχη της Κρήτης. Ανεξίτηλα σημάδια στην ξηρά
αλλά και στο βυθό της θάλασσας, ο οποίος είναι σπαρμένος με ναυάγια πλοίων,
αεροσκαφών και άλλο στρατιωτικό εξοπλισμό, μαρτυρούν τη σφοδρότητα των
συγκρούσεων και το βαρύ τίμημα που πλήρωσαν και οι δύο πλευρές.
«Η σβάστικα πάνω από το Αιγαίο»
Μέσα
στις 208 πλούσια εικονογραφημένες σελίδες του βιβλίου «Η σβάστικα πάνω από το
Αιγαίο» του Βρετανού ιστορικού συγγραφέα Άντονι Ρότζερς εκτυλίσσεται η Μάχη για
τα Δωδεκάνησα. Σπάνιο και αδημοσίευτο μέχρι σήμερα αρχειακό υλικό, 500 και
πλέον φωτογραφίες, μερικές από τις οποίες παρουσιάζει -με την άδεια του κ.
Ρότζερς- για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο «Ελεύθερος Τύπος», δείχνουν πόσο λίγο
άλλαξαν κάποια μέρη, επτά και πλέον δεκαετίες μετά την κατάπαυση του πυρός.
Άντονι
Ρότζερς, συγγραφέας
«Αφορμή
για το βιβλίο μου ήταν μια συνάντηση με ιστορικούς από την Ελλάδα, τη Γερμανία,
τη Βρετανία και τη Νότιο Αφρική στη Λέρο το 2008. Τα γεγονότα στα Δωδεκάνησα το
1943 είχαν επισκιαστεί από τις εξελίξεις σε άλλα μέτωπα, αλλά η Μάχη της Λέρου
αποτέλεσε την τελευταία αποφασιστικής σημασίας νίκη των Γερμανών κατά το Β’
Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι συμμαχικές δυνάμεις υπέστησαν συντριπτική ήττα και μερικά
από τα νησιά του Αιγαίου παρέμειναν υπό γερμανική κατοχή μέχρι την τελική νίκη
των Συμμάχων το 1945. Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να εντοπίσω φωτογραφικό υλικό
από όλες τις πλευρές. Ο βρετανικός στρατός δεν επέτρεπε στους στρατιώτες να
βγάζουν φωτογραφίες, ευτυχώς όμως κάποιοι αγνόησαν την εντολή και έτσι έχουμε
στη διάθεσή μας αρκετές «ανεπίσημες», οι οποίες «ξεφεύγουν» από τα στενά όρια
των προπαγανδιστικών φωτογραφιών. Στον αντίποδα, ο γερμανικός στρατός δεν είχε
επιβάλλει κάποια αντίστοιχη απαγόρευση και έτσι, παρά το ότι μετά τη λήξη του
Β’ παγκοσμίου Πολέμου πολλές συλλογές καταστράφηκαν ή χάθηκαν για πάντα,
κατάφερα να εντοπίσω αρκετό αδημοσίευτο υλικό που συμπεριέλαβα στην έκδοση της
«Σβάστικας πάνω από το Αιγαίο», μαζί με άλλες φωτογραφίες αρχείου, αλλά και τα
ίδια σημεία που έγιναν οι σφοδρές μάχες πριν από 71 χρόνια, όπως ακριβώς είναι
σήμερα»
Επικοινωνία
με το συγγραφέα: toro.enquiries@gmail.com
