Στο άκουσμα της λέξης «κοράλλια», το μυαλό μας ταξιδεύει σε εξωτικούς προορισμούς στην Ερυθρά Θάλασσα, την Καραϊβική, τον Ινδικό Ωκεανό και άλλα τροπικά και υποτροπικά σημεία του πλανήτη μας. Και όμως, κοράλλια υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα μήκη και τα πλάτη της Γης και η Ελλάδα δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση: «Παρότι δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, κοράλλια υπάρχουν σχεδόν παντού στις ελληνικές θάλασσες. Στη Μεσόγειο, η ομοταξία των Ανθόζωων, το σύνολο δηλαδή των σκληρών και μαλακών κοραλλιών, περιλαμβάνει 200 περίπου διαφορετικά είδη, πολλά από τα οποία έχουν αναφερθεί και στα Ελληνικά νερά. Τα είδη αυτά εμφανίζουν μια εντυπωσιακή ποικιλία μορφών, χρωμάτων και, κυρίως, περιβαλλοντικών απαιτήσεων: έτσι, μπορούμε να βρούμε είδη κοραλλιών που αφθονούν σε πολύ ρηχά και φωτεινά νερά και άλλα που απαντούν αυστηρά σε πιο σκοτεινά ή απλά βαθύτερα νερά», σημειώνει η Δρ. Μαρία Σαλωμίδη, Περιβαλλοντολόγος στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).
Πρόσφατα, ο ερασιτέχνης αυτοδύτης κ. Κώστας Μηλιώνης εντόπισε και αποτύπωσε με τη φωτογραφική του μηχανή στα νερά του Κορινθιακού και σε βάθος περίπου 40 μέτρων ένα εντυπωσιακό είδος κοραλλιού, του είδους Dendrophyllia ramea, το οποίο μέχρι πρότινος απουσίαζε από τις λίστες βιοποικιλότητας των ελληνικών θαλασσών: «Όταν καταδύθηκα και είδα μπροστά μου το κοράλλι, εντυπωσιάστηκα από την ομορφιά και το μέγεθός του, καθώς ξεπερνούσε σε ύψος το ένα μέτρο. Σε άλλες καταδύσεις στην περιοχή του Κορινθιακού με τον φίλο αυτοδύτη Γιώργο Καρέλα βρήκαμε και άλλα είδη κοραλλιών, πολλά από τα οποία δημιουργούν ένα μικρό δάσος», εξήγησε στον «Ε.Τ.» ο κ. Μηλιώνης.
Μια από τις πρώτες καταγραφές στα ελληνικά νερά έγινε το 1955 σε μια ερευνητική αποστολή του περίφημου «Καλυψώ», επανδρωμένου με Γάλλους επιστήμονες από το Ωκεανογραφικό Κέντρο της Μασσαλίας, λέει στον «Ε.Τ.» η Δρ. Σαλωμίδη και συμπληρώνει: «Συστηματικότερη μελέτη έγινε στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών από το ΑΠΘ, η οποία και ανέδειξε τη σημαντική βιοποικιλότητα των Ανθόζωων του Αιγαίου, εντοπίζοντας 88 είδη. Πρόσφατες έρευνες του ΕΛΚΕΘΕ, οι οποίες είναι ακόμα σε εξέλιξη, έχουν εντοπίσει την ύπαρξη κοραλλιών σε όλες σχεδόν τις θάλασσές μας, σε βάθη που κυμαίνονται μεταξύ 50 έως και άνω των 500 μέτρων! Το μόνο σίγουρο είναι ότι μας περιμένουν πολλές ακόμα εκπλήξεις!»
Τα πράγματα όμως δεν είναι ρόδινα, καθώς εκτός από τους φυσικούς τους θηρευτές οι οποίοι εντάσσονται αρμονικά στον φυσικό κύκλο ζωής των κοραλλιών και σε καμία περίπτωση δεν θεωρούνται απειλή για την επιβίωσή τους, ανθρωπογενείς παράγοντες θέτουν την ύπαρξή τους σε κίνδυνο: «Οι κλιματικές αλλαγές και η ανθρώπινη αμεριμνησία έχουν αφανίσει τεράστιες εκτάσεις κοραλλιογενών υφάλων τις τελευταίες δεκαετίες. Στην Ελλάδα, όπου το ποσοστό των κοραλλιογενών βυθών που έχει ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας είναι απελπιστικά ελάχιστο, η κάθε είδους ρύπανση ή μηχανική διατάραξη, όπως τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία, οι άγκυρες, τα δίχτυα βυθού και οι απορρίψεις αδρανών υλικών, αποτελούν σοβαρές απειλές: δεδομένης της εύθραυστης φύσης και των πολύ αργών ρυθμών ανάπτυξης των κοραλλιογενών σχηματισμών, είναι προφανές ότι χρειαζόμαστε άμεσα Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές που –μεταξύ άλλων- θα στοχεύουν και στη διατήρηση αυτών των εξαιρετικά ευαίσθητων βιοτόπων», αναφέρει η Δρ. Σαλωμίδη.
Η καταστροφή αποικιών κοραλλιών στον Κορινθιακό Κόλπο, ήταν ένα ακόμα σημάδι που πιστοποιεί ότι η Φύση θυσιάζεται στο βωμό της «ανάπτυξης»: «Δυστυχώς ήρθε αναπάντεχα και γρήγορα το τέλος για ένα από τα καλύτερα υποβρύχια θεάματα κοντά στην Πάτρα και το Αίγιο: Οι τεράστιες γοργονίες σε μωβ και κίτρινα χρώματα με κορμούς που είχαν συχνά διάμετρο 15-20 εκατοστά και ύψος μέχρι 1,5 μέτρο δεν υπάρχουν πλέον στο πιο προσβάσιμο σημείο που τα βλέπαμε μέχρι πρόσφατα, σε βάθος κοντά στα 60μ.
Στην περιοχή γίνονται μεγάλα έργα για την νέα Εθνική Οδό Πατρών-Αθηνών και
μέσα στο νερό τα πράγματα είναι αποκαρδιωτικά. Τα μπάζα μοιάζουν με τεράστια ποτάμια που κυλάνε στα βαθιά. Δυστυχώς φτάσαμε στα 70 μέτρα, εκεί που υπήρχαν οι κόκκινες γοργονίες και το μόνο που βλέπουμε πλέον είναι μικροί άσπροι σπόγγοι», καταθέτει τη δυσάρεστη εμπειρία του ο κ. Γιώργος Καρέλας, αναφερόμενος στην καταστροφή των κοραλλιών στην περιοχή.
Οι γοργονίες αναγνωρίζονται ως ένα από τα σπουδαιότερα και ομορφότερα οικοσυστήματα των θαλασσών μας, καθώς σε αυτά απαντά μία τεράστια και συχνά μοναδική βιοποικιλότητα, η οποία -σύμφωνα με τις πλέον συντηρητικές εκτιμήσεις- περιλαμβάνει περισσότερα από 1700 διαφορετικά είδη φυκών, ασπόνδυλων και ψαριών, συνεπώς η προστασία τους αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη υγεία των θαλασσών μας.
ΒΟΧ ΞΕΡΑΤΕ ΟΤΙ… (ΠΗΓΗ: ΔΡ. Μ. ΣΑΛΩΜΙΔΗ/ΕΛΚΕΘΕ)
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, η παγκόσμια οικονομική αξία των κοραλλιογενών υφάλων (παρεχόμενα αγαθά και υπηρεσίες) αποτιμάται σε περίπου €120 δις.
Σχεδόν το 19% του συνόλου των κοραλλιογενών υφάλων καταστράφηκε στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών ενώ ένα επιπλέον 15% αναμένεται να έχει αφανιστεί μέσα στα επόμενα 20 χρόνια.
Ανάμεσα στα πλέον διαδεδομένα είδη κοραλλιών στην Ελλάδα περιλαμβάνονται τα Σκληρακτίνια Balanophyllia europae και Cladocora caespitosa που απαντούν ακόμα και στα ρηχά νερά του Σαρωνικού και οι Γοργονίες Eunicella cavolini και Paramuricea clavata που όμως αναπτύσσονται αρκετά βαθύτερα.
Σε πλήρη ανάπτυξη, κάποια είδη Γοργονιών μπορούν να φτάσουν ακόμα και το 1 μέτρο σε ύψος. Με πυκνότητες που συχνά ξεπερνούν τις 30 αποικίες ανά τετραγωνικό μέτρο υποστρώματος, οι συναθροίσεις αυτών των Οκτωκοραλλίων διαμορφώνουν πολυδιάστατα υποβρύχια τοπία που κυριολεκτικά κόβουν την ανάσα του παρατηρητή.
Χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν κάθε χρόνο στις ριβιέρες της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας, προκειμένου να καταδυθούν με σεβασμό στους υφάλους των Γοργονιών, οι οποίοι προστατεύονται αυστηρά βάσει κατάλληλων Νομοθετικών Διαταγμάτων εδώ και πολλές δεκαετίες.
Κοράλλι μετανάστης; Και όμως ο Σαρωνικός διαθέτει ένα: το είδος Oculina patagonica που έλκει την καταγωγή του από τις ακτές της Ν. Αμερικής εμφανίστηκε στον Σαρωνικό πριν από μια πενταετία και έχει πλέον πλήρως εγκατασταθεί στις ακτές του… παγκοσμιοποίηση…
