Τάκης Λαζαρίδης: "Ο υπερτροφικός κρατισμός έφερε την κατάρρευση"

«Περίλυπος σέρνω αυτές τις γραμμές», γράφει ο Τάκης Λαζαρίδης στο βιβλίο του «Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι…» που πρωτοκυκλοφόρησε το 1988, προκαλώντας την οργή των πρώην συντρόφων του και έκτοτε έχει επανεκδοθεί 7 φορές: «Διπλά καλότυχοι όσοι, σαν τον πατέρα μου, δεν πήγαν από αδελφικό, αλλά από γερμανικό βόλι. Και για τους ζωντανούς, πώς να μηδενίσεις τους αγώνες και τις θυσίες ολόκληρης ζωής;»

Τα λόγια αυτά, από έναν άνθρωπο που πέρασε τρεις δεκαετίες στις φυλακές, παράνομος ή καταζητούμενος, θέλουν θάρρος. Όχι μόνο για να διαχειριστεί τις επιλογές που σημάδεψαν τη ζωή του, αλλά και για να δει με κριτικό πνεύμα εκείνα που ο ίδιος υπερασπίστηκε μέχρι θανάτου, σε μια αίθουσα στρατοδικείου πριν από 65 σχεδόν χρόνια.

Ο κ. Λαζαρίδης βρέθηκε ένα βήμα από το εκτελεστικό απόσπασμα, όταν καταδικάστηκε σε θάνατο για τη συμμετοχή του στην «υπόθεση των ασυρμάτων» το 1952, μαζί με το Νίκο Μπελογιάννη και άλλους συγκατηγορούμενούς του και γλύτωσε την τελευταία στιγμή, χάρη σε βασιλικό διάταγμα που μετέτρεψε τη θανατική του καταδίκη σε ισόβια δεσμά. Με καταγωγή από οικογένεια που αγωνίστηκε για τα πιστεύω της σε εποχές έντονης ιδεολογικής διαπάλης, ο Λαζαρίδης βάδισε στον πολιτικό δρόμο που είχαν χαράξει οι γονείς του. Η βαθιά ανθρώπινη ευαισθησία του, σε συνδυασμό με τα όσα συνέβησαν στα χρόνια που επακολούθησαν στις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ, τον έκαναν να αναθεωρήσει πολλά από όσα θεωρούσε δεδομένα. Έτσι, ο Λαζαρίδης σταδιακά διαχώρισε τη θέση του από τους παλαιούς συντρόφους του και συνέχισε έναν πολιτικά μοναχικό δρόμο, μακριά από κομματικές εξαρτήσεις. Η απόφασή του αυτή δεν ήταν εύκολη. Και όμως, οι πρώην ομοϊδεάτες του δεν έχουν να προσάψουν τίποτα αρνητικό στον Λαζαρίδη, γιατί υπήρξε πάντα συνεπής με τη συνείδησή του.

Σήμερα σε ένα μικρό διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας ο κ. Λαζαρίδης, σε μια από τις ελάχιστες φορές που αποφασίζει να μιλήσει δημόσια, λέει: «Δε θέλησα ποτέ να εξαργυρώσω τις αγωνιστικές μου περγαμηνές». Αναφέρεται στο ρόλο του πολιτικού προσωπικού σήμερα, «δείχνει» τον υπερτροφικό κρατισμό για τη σημερινή κατάσταση της χώρας και σημειώνει ότι η κρίση είναι «δομική, καθώς έχει αποσαθρωθεί η παραγωγική βάση της χώρας».

ΕΡ.: Η γενικευμένη κρίση πλήττει τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων και τα επόμενα χρόνια προμηνύονται πολύ δύσκολα. Που οφείλεται, κατά την άποψή σας, αυτή η κατάσταση;

ΤΛ: «Κύριο αίτιο της κρίσης είναι το μεταπολιτευτικό μοντέλο ανάπτυξης που υιοθέτησαν τα κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία, βασίστηκε στον υπερτροφικό κρατισμό, ο οποίος κατέπνιξε κάθε ζωντανή, παραγωγική, δημιουργική δύναμη του τόπου και οδήγησε την οικονομία στην κατάρρευση. Με συνεχείς δανεισμούς, κατασπατάληση των πόρων και κακοδιαχείριση υποθηκεύσαμε το μέλλον των παιδιών μας, κυνηγώντας μια επίπλαστη ευημερία. Όταν έκλεισαν οι στρόφιγγες του δανεισμού, αποδείχθηκε ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός».

ΕΡ: Βιώσατε συνθήκες πραγματικού πολέμου και ιδεολογικής πόλωσης πριν από 70 σχεδόν χρόνια. Σήμερα ένας άλλου είδους πόλεμος, με οικονομικά όπλα αυτή τη φορά, μαίνεται. Πέρα όμως από τα λάθη που αποδίδετε στα κόμματα που κυβέρνησαν τα τελευταία σαράντα χρόνια, εντοπίζετε ευθύνες και στην Αριστερά;

ΤΛ: «Δεν είναι μικρές οι ευθύνες της Αριστεράς για την επιβολή του μοντέλου του κρατισμού. Ασκώντας πλήρη ιδεολογική κυριαρχία κατόρθωσε, παρά τη μικρή εκλογική της δύναμη, να επιβάλει την πολιτική της σε καίριους τομείς του δημόσιου βίου και κατ’ εξοχήν στην οικονομία. Ο «σοσιαλιστικός μετασχηματισμός», όπως τον είδαμε να εφαρμόζεται στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού απέτυχε παταγωδώς. Σήμανε διολίσθηση στον αυταρχισμό και τον ολοκληρωτισμό, μηδενική ανάπτυξη, καταπίεση και εξαθλίωση. Ακόμα και η «ανάπτυξη του κοινωνικού τομέα της οικονομίας» που ευαγγελίζονται τα κόμματα της Αριστεράς σήμερα είναι στην ουσία ο κρατισμός με άλλο όνομα.

ΕΡ: Τελικά φταίνε οι πολιτικοί, οι πολίτες που τους εκλέγουν, ή οι ξένοι;

ΤΛ: «Το να επιρρίπτουμε τις ευθύνες για όλα τα δεινά μας στους ξένους, δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Το είδαμε και παλιότερα, το βλέπουμε και σήμερα. Είναι δείγμα ανωριμότητας να υιοθετούμε την άποψη ότι για όλα φταίνε οι άλλοι. Τους κατηγορούμε, ενώ μας πρόσφεραν δεκάδες δις με τα διάφορα «πακέτα Ντελόρ». Σε ό,τι αφορά στο πολιτικό προσωπικό της χώρας, ο λαός είναι άξιος της ηγεσίας που επιλέγει. Αυτό όμως που συμβαίνει σήμερα είναι σκηνή από θέατρο του παραλόγου: Οι ίδιοι εν πολλοίς που ευθύνονται για τη σημερινή κατάσταση, οι ανίκανοι, οι διεφθαρμένοι, παρουσιάζονται ως σωτήρες. Και ενώ το καράβι βουλιάζει, εκείνοι αδειάζουν τα νερά με παιδικό κουβαδάκι. Όμως για το σημερινό κατάντημα μεγάλες είναι και οι ευθύνες εκείνων των ΜΜΕ που λαϊκίζουν ασύστολα. Βγαίνει γνωστός δημοσιογράφος και χαρακτηρίζει «στόκο» των κ. Σόιμπλε, «άθλιους» τους Μέρκελ και Σόιμπλε, σκηνή και αυτή από το θέατρο του παραλόγου. Ο ζητιάνος που ενώ απλώνει το ένα χέρι ικετευτικά για ελεημοσύνη, με το άλλο μουντζώνει τους περαστικούς από τους οποίους περιμένει να τον ελεήσουν. Παρ’ ότι ο πατέρας μου εκτελέστηκε από τους Γερμανούς, θεωρώ υποχρέωσή μου να ζητήσω δημοσίως συγγνώμη από την κ. Μέρκελ και τον κ. Σόιμπλε για την αχαρακτήριστη συμπεριφορά ορισμένων συμπατριωτών μου σήμερα».

ΕΡ: Παρά τη μακρόχρονη εμπειρία σας, παραμείνατε ηθελημένα εκτός πολιτικής σκηνής. Γιατί;

ΤΛ: «Δε θέλησα ποτέ να εξαργυρώσω τις αγωνιστικές μου «περγαμηνές». Άλλωστε ενώ μπορώ να είμαι υπερήφανος για την αντιστασιακή δράση της οικογένειάς μου, δε μπορώ να είμαι το ίδιο υπερήφανος για τη δράση μου κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου».  

ΕΡ: Ποια είναι τα συμπεράσματά σας για την έξοδο από την κρίση;

ΤΛ: «Η εμμονή στο υπάρχον μοντέλο κρατισμού είναι εγγύηση για την ολοκληρωτική καταστροφή. Πρέπει επιτέλους να αντικρύσουμε την αλήθεια. Είναι πιθανόν σε επόμενη εκλογική αναμέτρηση, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, να έχουμε κυβέρνηση Αριστεράς. Η αλλαγή που έχει ανάγκη η χώρα μας δεν είναι σοσιαλιστική, με τα συνθήματα περί «μονομερούς διαγραφής του χρέους», για μια χώρα όπως η Ελλάδα που δεν είναι καν αυτάρκης σε βασικά αγαθά, όπως το ψωμί, τα όσπρια και το γάλα. Η αλλαγή πρέπει να είναι αστικοδημοκρατική. Στα πλαίσια της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, πρέπει να αγωνιστούμε για τον οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και διοικητικό εκσυγχρονισμό της χώρας».

Βιογραφικό

Ο Φιλάρετος (Τάκης) Λαζαρίδης γεννήθηκε το 1928 στην Κομοτηνή. Ο πατέρας του υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το 1943, ενώ η μητέρα του καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά από τους Βούλγαρους κατακτητές της Μακεδονίας και της Θράκης και παρέμεινε φυλακισμένη μέχρι την απελευθέρωση το 1944. Το 1951, όταν υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία, συνελήφθη ως μέλος της ομάδας Μπελογιάννη στην «υπόθεση των ασυρμάτων», όπως έμεινε στην Ιστορία.

Καταδικάστηκε το Μάρτιο του 1952 σε θάνατο, έμεινε στο ίδιο κελί με τον Μπελογιάννη και γλύτωσε την τελευταία στιγμή το εκτελεστικό απόσπασμα με βασιλικό διάταγμα, λόγω του νεαρού της ηλικίας του και της αντιστασιακής δράσης των γονέων του, με την ποινή του να μετατρέπεται σε ισόβια δεσμά. Μετά από 14 χρόνια και πλέον χρόνια στις φυλακές, από την Κεφαλονιά και την Κέρκυρα, μέχρι τη Λευκάδα και την Αίγινα, αποφυλακίζεται το 1966.

Λίγους μήνες αργότερα, το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου τον αναγκάζει να μπει και πάλι σε καθεστώς παρανομίας. Ήδη από την αιματηρή καταστολή της δημοκρατικής εξέγερσης στην Ουγγαρία το 1956 από τους Σοβιετικούς και με αποκορύφωμα τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας το 1968, όταν τα στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας έπνιξαν στο αίμα την «Άνοιξη της Πράγας», ο Λαζαρίδης εκφράζει ανοιχτά τις επιφυλάξεις του για το ρόλο και τις ιστορικές ευθύνες του κομμουνιστικού κόμματος και παίρνει τις αποστάσεις του. Από τότε και μέχρι σήμερα παραμένει ανένταχτος και κομματικά ανεξάρτητος.