Από τον Αριστοτέλη του 340 π.Χ., στο σήμερα: Οι φάλαινες και τα δελφίνια των ελληνικών θαλασσών εκπέμπουν SOS

Όταν ο Αριστοτέλης, περίπου το 340 π.Χ., δηλαδή σχεδόν 2.350 χρόνια πριν την εποχή μας, σημείωνε στο έργο του «Των περί τα ζώα ιστοριών» τις συνήθειες των δελφινιών και περιέγραφε με λεπτομέρειες τον τρόπο ζωής τους στις θάλασσες, δε φανταζόταν ότι ακόμα και σήμερα οι παρατηρήσεις του θα αποτελούσαν πρότυπο για την μελέτη των θαλάσσιων θηλαστικών. Εκτός όμως από τα δελφίνια, φυσητήρες, ζιφιοί, ακόμα και πτεροφάλαινες, που είναι το δεύτερο μεγαλύτερο ζώο στον κόσμο με μήκος που φτάνει τα 25 μέτρα, «οργώνουν» τις θάλασσές μας.

ΠΟΥ ΖΟΥΝ;

Η κ. Nίκη Διόγου, επιστημονική σύμβουλος του προγράμματος «Ο Δρόμος του Δελφινιού», σημειώνει στον «Ε.Τ.» ότι  τα δελφίνια είναι πιο κοντά μας από όσο οι περισσότεροι νομίζουμε, καθώς οι περισσότερες συναντήσεις, σύμφωνα με τα δεδομένα του προγράμματος, πραγματοποιήθηκαν στον Κορινθιακό Κόλπο όπου υπάρχουν μεγάλες συχνά ομάδες από Ρινοδέλφινα και Ζωναδέλφινα που από ό,τι φαίνεται είναι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής και συνήθως εντοπίζονται σε μεικτές ομάδες. Στο Ιόνιο, προτιμούν περιοχές γύρω από την Κεφαλονιά, τη Λευκάδα και κοντά στους Παξούς. 

Στον Ευβοϊκό και τον Αμβρακικό παρατηρούμε ομάδες Ρινοδέλφινων που μπορούν να ζήσουν στα σχετικά ρηχά νερά των κόλπων. Δεν είναι λίγες οι παρατηρήσεις Ρινοδέλφινων και Ζωνοδέλφινων στον Σαρωνικό όπου κυρίως τα πρώτα τα βρίσκουμε ακόμα και έξω από τη Φρεαττύδα, τη Βούλα, το Σούνιο, γύρω από την Αίγινα και την Ύδρα. Δελφίνια όμως υπάρχουν, όπως λέει χαρακτηριστικά η κ. Διόγου σε πολλές ακόμα περιοχές: «Το Κρητικό πέλαγος είναι αναμφίβολα σημαντική περιοχή για τα κητώδη. Εξίσου σημαντικές για την ύπαρξη δελφινιών είναι οι Κυκλάδες, στη Σέριφο, κοντά στη Τζια, τη Κύθνο, τη Σίκινο και την Ίο. Ρινοδέλφινα εντοπίστηκαν και στα Δωδεκάνησα, στα νότια της Σάμου ενώ μια ομάδα από 3 Σταχτοδέλφινα εντοπίστηκε δυτικά του Άθω. Σπουδαία ήταν η καταγραφή ενός Φυσητήρα που βρέθηκε ανάμεσα στη Μύκονο και το Αγαθονήσι, σε σημείο ορατό από την ακτή».   

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ

Ο χειρότερος εχθρός του δελφινιού είναι ο άνθρωπος. Όχι μόνο λόγω των τραγικών περιστατικών που βλέπουν συχνά το φως της δημοσιότητας, αλλά και οι τρομακτικές εικόνες που έρχονται από μακρινές περιοχές του πλανήτη μας, όπως το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του ομογενούς Λούη Ψυχογιού «Ο όρμος», το οποίο πραγματεύεται τη σφαγή των δελφινιών στην Ιαπωνία, μας φέρνουν αντιμέτωπους με τη φρικιαστική αυτή πραγματικότητα. «Μόνο η πραγματική επιβολή της προστατευτικής νομοθεσίας, η γνώση, η ευαισθητοποίηση και η δραστηριοποίηση μπορούν να βοηθήσουν ώστε να σωθούν τα θαλάσσια αυτά πλάσματα και να διατηρηθεί η θαλάσσια βιοποικιλότητα», τονίζει η κ. Διόγου.

Η κ. Διόγου, εξηγεί ότι τα αξιαγάπητα αυτά ζώα σήμερα κινδυνεύουν άμεσα ή έμμεσα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και πολλά δελφίνια και φάλαινες απειλούνται πλέον με αφανισμό: «Διαφορετικοί παράγοντες έχουν επιδράσει, ξεχωριστά ή και αθροιστικά, στην μείωση των κητωδών της Μεσογείου και κατ’ επέκταση των ελληνικών θαλασσών. Στην ελάττωση του αριθμού τους συμβάλλουν η τυχαία σύλληψή τους σε αλιευτικά εργαλεία, η υπεραλίευση που μειώνει τα διαθέσιμα ιχθυοαποθέματα τα οποία στηρίζουν τους πληθυσμούς τους, η καταστροφή των περιοχών στις οποίες  ζουν, ο θόρυβος και η όχληση από τη διέλευση πλοίων και από στρατιωτικές ασκήσεις στη θάλασσα, η ρύπανση από τοξικά. Υπολογίζεται μια μείωση κατά 30% στον πληθυσμό των Ρινοδέλφινων τα τελευταία περίπου 60 χρόνια ενώ πολλά Ζωνοδέλφινα θανατώνονται κάθε χρόνο λόγω της εμπλοκής τους σε πελαγικά αφρόδιχτα». 

Η κ. Νίκη Διόγου συμπληρώνει ότι «υπάρχουν και καταγεγραμμένες περιπτώσεις αλιέων που απελευθέρωσαν δελφίνια από τα δίχτυα ή τα παραγάδια τους, ενώ χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα παραδοσιακών ψαράδων στη Βραζιλία και στο Μεξικό που συνεργάζονται με τα δελφίνια, για να εντοπίσουν και να περικυκλώσουν τα ψάρια και έπειτα τα αποζημιώνουν με μικρό μέρος της ψαριάς».

ΒΟΧ 1

Τα είδη κητωδών που υπάρχουν στη χώρα μας

ΠΗΓΗ: Νίκη Διόγου, Επιστημονική σύμβουλος του Δρόμου του Δελφινιού

Τμήμα Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Ωκεανογραφίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τα ελληνικά νερά παρουσιάζουν μεγάλη σχετικά ποικιλία κητωδών, αντίθετα με ό,τι πίστευε η διεθνής επιστημονική κοινότητα μέχρι πριν μια περίπου δεκαετία. Στην Ελλάδα έχουν παρατηρηθεί και αναγνωριστεί 12 είδη κητωδών που αντιπροσωπεύουν το 15% των 80 ειδών που υπάρχουν παγκοσμίως. Από τα 12 αυτά είδη, τα 8 έχουν σταθερούς πληθυσμούς ενώ τα υπόλοιπα 4 προκύπτουν από περιστασιακές καταγραφές.

Τα πιο συνηθισμένα είδη δελφινιών στη χώρα μας είναι καταρχήν τα Ζωνοδέλφινα (Stenella coeruleoalba) που βρίσκονται σε βαθύτερα πελαγικά ύδατα και τα Ρινοδέλφινα (Tursiops truncates) που τα εντοπίζουμε σε πιο ρηχά νερά κοντά στις ακτές. Τα Κοινά δελφίνια (Delphinus delphis) τα συναντάμε σε παράκτια και ρηχά ύδατα και έρευνες έχουν δείξει ότι οι Ελληνικές θάλασσες φιλοξενούν έναν από τους εναπομείναντες πληθυσμούς τους στη Μεσόγειο, ο οποίος όμως δυστυχώς μειώνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

Οι Φυσητήρες (Physeter macrocephalus) εντοπίζονται συχνά στο Ιόνιο πέλαγος και στη νότια Κρήτη, κινούνται στο Ηφαιστειακό Τόξο του Αιγαίου, και είναι γνωστοί για τις πολύ βαθιές τους καταδύσεις που φτάνουν και τα 3000 μέτρα. Μπορούμε να τους παρατηρήσουμε και σε αποστάσεις 2,5-10 χιλιομέτρων από στις ακτές. Τα Σταχτοδέλφινα (Grampus griseus) εμφανίζονται σε πολύ μικρότερες ομάδες και λιγότερο συχνά από τα υπόλοιπα 5 είδη, τα συναντάμε σε περιοχές με μεγάλα βάθη και μακριά από τις ακτές. 

Οι Ζιφιοί (Ziphius cavirostris), παρόμοια με τους Φυσητήρες, παρουσιάζουν προτίμηση σε περιοχές όπου το βάθος αυξάνεται απότομα, όπως το ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου όπου και τρέφονται με καλαμάρια που ζουν εκεί. Οι παρατηρήσεις Ζιφιών δεν είναι συχνές καθώς αποφεύγουν τα πλεούμενα και κάνουν καταδύσεις σε 500 μέτρα βάθος για περίπου μισή ώρα.

Είναι αξιοσημείωτο ότι στα ελληνικά νερά συναντάμε και μια από τις πολύ μεγάλες φάλαινες, τη Πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus) η οποία παρουσιάζεται κυρίως στα βορειότερα νησιά του Ιονίου. Τέλος, ένα μικρόσωμο δελφίνι που ονομάζεται Φώκαινα (Phocoena phocoena) εντοπίζεται στο βόρειο Αιγαίο και στο Θρακικό Πέλαγος όπου είναι και η μοναδική περιοχή στη Μεσόγειο που έχει παρατηρηθεί. 

Κάποια από τα κητώδη που εντοπίζονται σπανιότερα στην Ελλάδα είναι  η Μεγάπτερη Φάλαινα (Megaptera novaeangliae), η Ψευδόρκα (Pseudorca crassidens) και η Ρυγχοφάλαινα (Balaenoptera acutorostrata). Κάθε παρατήρηση από αυτά τα είδη είναι μη συνηθισμένη και θεωρείται πολύ σημαντική για αυτό και χρειάζεται να συνοδεύεται με φωτογραφικό υλικό.

ΒΟΧ 2

Πως μπορώ να βοηθήσω;

Στην ιστοσελίδα www.spotadolphin.gr μπορείτε να δείτε πληροφορίες για τα κητώδη, καθώς και τη βάση δεδομένων των παρατηρήσεων. Όλη η πρωτοβουλία του «Δρόμου του Δελφινιού» βασίζεται στην εθελοντική προσπάθεια και την προσωπική προσφορά του καθενός. Όλοι μπορούν να αποτελέσουν μέρος της προσπάθειας, απλώς παρατηρώντας και καταγράφοντας τις κινήσεις των δελφινιών στις Ελληνικές θάλασσες. Οι παρατηρήσεις είναι διαθέσιμες προς κάθε ενδιαφερόμενο, εξυπηρετώντας έτσι και την ακαδημαϊκή-ερευνητική δραστηριότητα.

BOX 3

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Μάνος Ρούδας, ιδρυτής και επικεφαλής του εθελοντικού προγράμματος «Ο Δρόμος του Δελφινιού»

«Είδαμε φυσητήρα ανοιχτά της Σαλαμίνας!»

«Η ιστορία που με εντυπωσίασε περισσότερο, ήταν όταν συναντήσαμε έναν επιβλητικό φυσητήρα στο Σαρωνικό, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Συμπτωματικά εκείνη την ώρα ήμουν μόνος πάνω στο σκάφος και, μετά την αρχική έκπληξη, η πρώτη μου σκέψη ήταν πως κανείς δεν πρόκειται να με πιστέψει. Πράγματι, όταν τερματίσαμε και δέσαμε στο μόλο, είδα μία ομάδα συναθλητών να έχουν πάρει στο ψιλό έναν άλλο κυβερνήτη, ο οποίος προσπαθούσε να τους πείσει ότι είχε δει φυσητήρα ανοιχτά της Σαλαμίνας!»

Μέσα Μαζικής Ακινησίας

Οι συνεχιζόμενες απεργίες των μέσων μαζικής μεταφοράς, ανεξάρτητα από το δίκαιο ή μη των αιτημάτων των εργαζομένων, έχει εξουθενώσει όλους όσοι βασίζονται σε αυτά για να μετακινηθούν.

Αν και η απεργία είναι αυτονόητο δικαίωμα και θεμιτός τρόπος διαμαρτυρίας, εντύπωση προκαλεί η αδιαφορία όσων αποφασίζουν να τραβήξουν χειρόφρενο στα λεωφορεία για το πώς τους βλέπουν οι συμπολίτες τους και πως κρίνουν τις πράξεις τους.

Δε φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι όσοι αναγκάζονται να πληρώνουν ταξί για να πάνε στις δουλειές τους, ή πρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτοκίνητο, ή να αρχίσουν την… πεζοπορία, δύσκολα θα συγκινηθούν, θα πάρουν το μέρος των απεργούντων ή θα ακούσουν με συμπάθεια τα αιτήματά τους. Ιδίως μάλιστα αν υπάρχει η γενικευμένη υποψία, ή η εδραιωμένη πεποίθηση πλέον ότι οι κινητοποιήσεις δεν αποσκοπούν στον εξορθολογισμό του έργου των δημόσιων συγκοινωνιών, ούτε στη βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών, για τις οποίες όλοι πληρώνουμε.

Το ίδιο συμβαίνει με κάθε κοινωνική ομάδα ή συντεχνία που αποφασίζει να ρίξει τους διακόπτες, περιχαρακωμένη στα συμφέροντά της, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο.

Υπάρχουν όμως και άλλες μορφές διαμαρτυρίας, να διανεμηθούν για παράδειγμα φυλλάδια με τα αιτήματά τους, ώστε να μάθει το επιβατικό κοινό την άποψή τους. Μέχρι τότε, μπορούν τα μέσα μεταφοράς να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τους πολίτες, χωρίς να ζητούν εισιτήρια, μέχρι να βρεθεί λύση.

Ένα e-mail από την Αίγυπτο

Ρώτησα ένα φίλο μου Αιγύπτιο, ο οποίος ζει από πρώτο χέρι τις διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος, να μου πει πως βλέπει τις εξελίξεις.


Δείτε τι μου έγραψε και κάντε τις συγκρίσεις με τα δικά μας:

Ο κύριος λόγος για τον οποίο ξεσηκωθήκαμε είναι γιατί δεν πάει άλλο αυτή η κατάσταση. Η έκπληξη για το καθεστώς είναι ότι αυτή τη φορά έχουν εξεγερθεί άνθρωποι από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Η τεχνολογία μας βοηθάει γιατί η νέα γενιά χρησιμοποιεί τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης για να επικοινωνήσει με όλο τον κόσμο, μακριά από τα γνωστά μέσα επικοινωνίας και ξεσκεπάζει το αληθινό πρόσωπο του συστήματος που μόνο κατ' επίφαση είναι δημοκρατικό. Το πρόβλημα που έχουν χώρες όπως η Αίγυπτος είναι το ότι υπάρχουν τόσα πολλά συμφέροντα που διακυβεύονται που οι ξένες δυνάμεις θα προσποιηθούν ότι υποστηρίζουν το λαό, όταν στην πραγματικότητα δε θα πιέσουν καθόλου το καθεστώς.

Το μόνο που απαιτούμε είναι να βγει ο Μουμπάρακ και να ανταποκριθεί στα αιτήματα του λαού, τα οποία μου φαίνονται λογικά:

1/ Να μην είναι ξανά υποψήφιος στις εκλογές

2/ Να μην είναι ούτε ο γιός του υποψήφιος.

3/ Να αναστείλει το νόμο έκτακτης ανάγκης.

Ο λαός διαδηλώνει ειρηνικά, αλλά η αντίδραση των δυνάμεων ασφαλείας είναι βίαιη και με μηδενική ανοχή -αν και είμαστε συνηθισμένοι σε αυτό.

Η εξέγερση είχε ως αφορμή τις πρόσφατες εκλογές κατά τις οποίες το 95% των βουλευτών που εξελέγησαν ανήκει στο Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα του Μουμπάρακ και ο λαός αισθάνθηκε ότι δεν υπάρχει κάποιος που να τον εκπροσωπεί πραγματικά.

Η εμπειρία της Τυνησίας αποτέλεσε έμπνευση για εμάς γιατί είδαμε ότι μπορούμε και εμείς οι ίδιοι να αναλάβουμε τις τύχες μας.

Αν και είναι πρώιμο να κάνω κάποια εκτίμηση για το τι μέλλει γενέσθαι και ειδικότερα αν η εξέγερση δώσει την ευκαιρία σε ακραία ισλαμιστικά στοιχεία, θεωρώ πως οι ξένοι "φίλοι" μας δε θα επιτρέψουν αυτό. Άλλωστε οι θρησκευτικές κοινότητες της χώρας συμβιώνουν εδώ και χρόνια και ο απλός λαός δε συμφωνεί με τις τρομοκρατικές επιθέσεις σε ναούς άλλων θρησκειών.

Το όνειρό μου είνα να δω την κόρη μου να μεγαλώνει ελεύθερη να εκφράζει την άποψή της, να πιστεύει ό,τι η ίδια θεωρεί σωστό να μην της επιβάλλονται κοινωνικά ταμπού λόγω της φτώχειας και της έλλειψης παιδείας. 

Το όνειρό μου είναι να γνωρίζει ότι η δική μου γενιά θυσιάστηκε για εκείνην και πληρώνει το τίμημα της σιωπής των δικών μου γονέων και της γενιάς τους.

Ο λαός δεν περιμένει βοήθεια από κανέναν, η απόφασή του είναι ότι το καθεστώς Μουμπάρακ, μετά από 30 και πλέον χρόνια στην εξουσία δεν προσέφερε τίποτε στους απλούς ανθρώπους, εκτός από διαφθορά και πιστεύω ότι θα είναι καλύτερο γι αυτόν να πάει στη Σαουδική Αραβία. 

Ψήφιζε και μη ερεύνα

Θα διαβάσετε σε άλλες σελίδες της εφημερίδας για την οικτρή κατάσταση της έρευνας και της καινοτομίας στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό το ότι από τα 1,5 δις ευρώ που μπορούν να εκταμιευθούν από την Ε.Ε. για επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία στην χώρα μας, έχουμε απορροφήσει μόλις 6 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή ποσοστό που ξεπερνά μόλις και μετά βίας το 0,4%.

Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι μας «χαρίζουν» λεφτά για να αναπτυχθεί η αιχμή της παραγωγικής διαδικασίας, δηλαδή η έρευνα και εμείς είμαστε ανίκανοι να τα αξιοποιήσουμε. Τη στιγμή που το μοντέλο «ανάπτυξης» της Ελλάδας που ακολουθήσαμε τα τελευταία 30 χρόνια κατάρρευσε με θόρυβο και συμπαρέσυρε στο διάβα του εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που είτε έχασαν τις δουλειές τους, ή είδαν τα εισοδήματά τους να συρρικνώνονται δραματικά, διαπιστώνουμε ότι δεν προσφέρεται καμία βιώσιμη λύση.

Αντιθέτως καταφεύγουμε στη «δοκιμασμένη συνταγή», στο φορολογικό τσεκούρωμα των συνήθων υπόπτων, δηλαδή των μισθωτών και των συνταξιούχων, σε συνδυασμό με την περαιτέρω απαξίωση της δημόσιας Υγείας και Παιδείας.

Και να έλεγε κανείς ότι δεν έχουμε ιδέες, ή είμαστε τεμπέληδες; Αντιθέτως, οι νέοι Έλληνες επιστήμονες αναγκάζονται είτε να μεταναστεύσουν σε χώρες που η έρευνα προσφέρει σημαντικό μερίδιο του ΑΕΠ, είτε να «θάψουν» τα οράματα και τις προσδοκίες τους στο… νεκροταφείο της ελπίδας, όπως έχει καταντήσει η Ελλάδα.

Το χειρότερο είναι ότι η έρευνα στη χώρα μας, αποτελεί ιδανικό πεδίο για ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, αλληλομαχαιρώματα, υπονοούμενα για διασπάθιση χρήματος και ευνοιοκρατία, βαλθήκαμε δηλαδή να μικρύνουμε την ελπίδα και να τη φέρουμε στα δικά μας μίζερα μέτρα.

Αυτό δυστυχώς είναι και το πιο θλιβερό: Αντί να δούμε μέσα στη γενικευμένη κρίση πως θα αξιοποιήσουμε και την παραμικρή ευκαιρία που μας παρουσιάζεται, προτιμάμε να διαιωνίζουμε τις κακές εκείνες συνήθειες που μας έριξαν στο βούρκο που βρισκόμαστε σήμερα. 

Το ΔΝΤ κάνει κακό στην υγεία

Μια άλλη διάσταση στις επιπτώσεις του ΔΝΤ στις χώρες που παρεμβαίνει, δίνει έρευνα που πραγματοποίησαν επιστήμονες από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Μελετώντας τα στατιστικά στοιχεία από το 1996 μέχρι και το 2006, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι οι εν γένει δαπάνες υγείας σε χώρες υπό την επιτροπεία του ΔΝΤ μειώθηκαν στο μισό σε σύγκριση με άλλες χώρες. Ακόμα περισσότερο, τα σκληρά δημοσιονομικά μέτρα που επέβαλλε το ΔΝΤ οδήγησε τις χώρες αυτές στην επένδυση μόλις του 1% για τη βελτίωση των υποδομών υγείας, σε αντίθεση με χώρες εκτός ΔΝΤ που επένδυαν το 45%.

Οι ειδικοί εξηγούν πως αυτό οφείλεται στο ότι οι δαπάνες υγείας θεωρούνται δευτερεύουσας σημασίας μπροστά στον κίνδυνο της ολοκληρωτικής κατάρρευσης των χωρών αυτών και πολλά από τα κονδύλια που θεωρητικά θα επενδύονταν στην παροχή στοιχειώδους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και βελτίωσης των υποδομών, διοχετεύονταν σε άλλες πιο πιεστικές ανάγκες.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην έγκυρη ιατρική επιθεώρηση των υπηρεσιών Υγείας και σύγκρινε περισσότερες από 130 χώρες, 34 από τις οποίες είχαν πέσει στο… δόκανο του ΔΝΤ, ενώ περίπου 100 άλλες συνέχιζαν το δανεισμό τους από άλλες πηγές. Η διαπίστωση αυτή έρχεται να φωτίσει και την ανεπάρκεια της Διακήρυξης της Χιλιετίας του ΟΗΕ, σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε να μειωθούν δραματικά τόσο η παιδική θνησιμότητα, όσο και ασθένειες που πλήττουν τον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Ντέιβιντ Στάκλερ, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης, σημείωσε ότι οι χώρες που εναποθέτουν τις ελπίδες τους στο ΔΝΤ δεν επενδύουν τα δάνεια σε τομείς όπως η δημόσια Υγεία και τόνισε ότι «οι διαδικασίες δανειοδότησης θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι οι χώρες υπό τον έλεγχο του ΔΝΤ συνήθως απαιτούν πολλά περισσότερα κεφάλαια για την Υγεία, καθώς η κατάσταση στις χώρες αυτές χαρακτηρίζεται από ραγδαία επιδείνωση των δεικτών στον τομέα αυτό».

Μας τελείωσε η ευθύνη

Για να εκλεγεί κάποιος στη βουλή των πεντακοσίων της αρχαίας Αθήνας όφειλε να επιτρέψει την πλήρη καταγραφή της προσωπικής και οικογενειακής περιουσίας του, ώστε να ελεγχθεί ανά πάσα στιγμή σε περίπτωση παράνομου πλουτισμού και να πληρώσει από αυτήν αν ζημίωνε με τις πράξεις ή τις παραλείψεις του το δημόσιο συμφέρον. Στο τέλος της θητείας του, συμμετείχε σε μια διαδικασία λογοδοσίας έναντι όλων των πολιτών στην Εκκλησία του Δήμου, η οποία ονομαζόταν «εύθυνα», αυτό που σήμερα εμείς λέμε «ευθύνη».

Δυστυχώς όμως, με το πέρασμα του χρόνου η ευθύνη… έφθινε και φτάσαμε στο σήμερα όπου πλέον κανείς δεν είναι υπεύθυνος για τίποτα. Η μόνιμη επωδός στα χείλη των εκάστοτε κυβερνώντων και των εντεταλμένων τους είναι ότι «φταίνε οι προηγούμενοι», η εύκολη λύση είναι να γενικεύουμε λέγοντας ότι «όλοι φταίνε» και φτάνουμε στο σημείο να κατηγορούμε συλλήβδην τους «άλλους», αρκεί να μην είμαστε «εμείς».

Το ζήτημα της ευθύνης δεν είναι όμως μια αφαιρετική έννοια, όπως θέλουν να πιστέψουμε οι κάθε λογής θιασώτες της συλλογικής ενοχής, εντός και εκτός συνόρων. Μέσα από την ομαδοποίηση άλλωστε ξεγλιστρούν εκείνοι που πραγματικά φταίνε, γιατί όπου όλοι είναι ένοχοι, τελικά κανείς δεν την πληρώνει.

Η ουσία τελικά δεν είναι μόνο τι κάνουν οι πολιτικοί που εμείς οι ίδιοι εκλέγουμε σε θέσεις… ευθύνης, αλλά πως θα ανακτήσουμε και πάλι τη χαμένη μας υπευθυνότητα. 

Καυσόξυλα

Στα χρόνια της Κατοχής η Μαγκουφάνα, μια προσφυγοσυνοικία στα βόρεια της Αθήνας, είδε το δάσος πεύκων που κάλυπτε μεγάλη έκτασή της να αποψιλώνεται από απελπισμένους Αθηναίους που έψαχναν καυσόξυλα για να ζεσταθούν. Παλαιοί κάτοικοι της περιοχής που πιτσιρικάδες τότε, θυμούνται τα μαύρα εκείνα χρόνια, ακόμα διηγούνται τις ιστορίες για το δάσος που αφανίστηκε από εξαθλιωμένους ανθρώπους που έρχονταν από κάθε γωνιά της πρωτεύουσας με καρότσια, κασόνια ή απλά με ένα σκοινί. Το ίδιο βέβαια συνέβη και σε άλλες περιοχές που έχασαν μεγάλο μέρος της δασικής τους έκτασης.

Μερικά χρόνια αργότερα, όταν τα περισσότερα δέντρα είχαν πια δώσει τη θέση τους σε νέες οικοδομές, οι αρμόδιοι αποφάσισαν να αφήσουν στην άκρη τη… Μαγκούφα Άννα, η οποία είχε δώσει το όνομα στην περιοχή και να βρουν ένα πιο εύηχο όνομα. Έτσι, την ονόμασαν Πεύκη, προφανώς κατ’ ευφημισμό και σε… ανάμνηση του δάσους που έπεσε κι αυτό θύμα -έστω και έμμεσα- της γερμανικής Κατοχής. Τώρα,  εκτός από το όνομα, λίγα μόλις στρέμματα πεύκων απομένουν, περικυκλωμένα από πολυκατοικίες, εμπορικά κέντρα και δρόμους που μετάλλαξαν τον πάλαι ποτέ φτωχικό συνοικισμό των προσφύγων σε μια πόλη των βορείων προαστίων.

Σήμερα, σε πολλές περιοχές της χώρας, ιδίως στα βόρεια που υπάρχουν ακόμα δάση και ο χειμώνας είναι πιο βαρύς, συμπατριώτες μας που είναι χτυπημένοι από τη νέα «κατοχή» του ΔΝΤ και των εν Ελλάδι εντεταλμένων του, αναβιώνουν τη… συνήθεια αυτή. Εκατοντάδες περιπτώσεις καταγράφονται, οι οποίες συνήθως περνούν στα «ψιλά» της επικαιρότητας. Τα αίτια πολλά, είτε η τιμή του πετρελαίου, είτε η οικονομική δυσπραγία, το συμπέρασμα όμως είναι ένα: Οι νέες «συνθήκες» και τα μέτρα σπρώχνουν μεγάλη μερίδα του πληθυσμού πολλές δεκαετίες πίσω. Και αν η υλοτομία για επιβίωση και όχι για την αποκόμιση κέρδους είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου, δε χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να μαντέψουμε τι άλλα μας περιμένουν. 

Κοτετσόσυρμα στο… μυαλό

Φράχτη λοιπόν αποφάσισε να ορθώσει στον Έβρο ο επί της προστασίας του πολίτη υπουργός. Φράχτη, για να ανακόψει τις ορδές των εξαθλιωμένων προσφύγων που ψάχνουν μάταια ένα καλύτερο μέλλον στην Ελλάδα, την ίδια ώρα που χιλιάδες νέοι συμπατριώτες μας με πτυχία ένα σωρό, αναγκάζονται να ξενιτευτούν και να αναζητήσουν το δικό τους αύριο σε κάποια ευρωπαϊκή ή υπερατλαντική χώρα, γιατί στο άμοιρο Ελλαδιστάν δεν υπάρχει ούτε το… σήμερα.

Φαίνεται δεν έχει ενημερωθεί ο αξιότιμος υπουργός ότι το μεταναστευτικό δε λύνεται με… κοτετσόσυρμα και πασσάλους, ούτε με περισπούδαστες δηλώσεις στα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις. Και αν η κοινωνία μας δεν αντέχει άλλους μετανάστες, τι άλλο προτείνει η πολιτική ηγεσία αυτού του τόπου; Μήπως τις «επαναπροωθήσεις» που είδαμε κάποια στιγμή τη δεκαετία του ’90, οι οποίες στην ουσία ήταν… δωρεάν μετακινήσεις, πληρωμένες όμως με τα λεφτά μας, από τις οποίες εικάζω ότι πλούτισε το κύκλωμα που πήρε τις δουλειές;

Αν δεν ήταν τόσο τραγικό το φαινόμενο, θα το προσπερνούσαμε. Αλίμονο όμως. Μιλάμε για ανθρώπινες ζωές, σαν αυτές που έβλεπα όταν ήμουν αμετάθετος φαντάρος στον Έβρο, που ήταν κοινό μυστικό ότι η «δουλειά» γινόταν και από τις δύο όχθες και όταν μας έστελναν για ενέδρα σε κάποιο πόστο δεν πέρναγε ψυχή, γιατί αλλάζανε τα δρομολόγια και οι «μεταφοραί-μετακομίσεις» γίνονταν μερικά χιλιόμετρα παρακάτω.

Και βέβαια ο αξιότιμος κύριος υπουργός δε θέλει να… εκνευρίσει τον εξ ανατολών γείτονά μας, δηλώνοντας ότι «τα μέτρα δεν στρέφονται σε καμία περίπτωση κατά της Τουρκίας», λες και οι σύγχρονοι Οδυσσείς προσγειώνονται με… αλεξίπτωτα στον Έβρο. Αυτή η επιλεκτική τύφλωση που μας βασανίζει μάς έχει οδηγήσει μέχρι εδώ: Αποσπασματικά μέτρα και κούφιες δηλώσεις που «γράφουν» ωραία στις τηλεοράσεις και από ουσία, το απόλυτο μηδέν.

Τελικά, μάλλον έχει δίκιο ο συμπατριώτης μας που έγραψε σε ιστοσελίδα ότι «καλού-κακού αφήστε μια έξοδο κινδύνου στο φράχτη, να έχουμε από κάπου να φύγουμε».