Δάση στις φλόγες: Οργάνωση της... πυρκαγιάς

Ανοχύρωτη και… αδιόρθωτη παραμένει η κατάσταση στην Ελλάδα, καθώς κάθε χρόνο πυρκαγιές σαρώνουν χιλιάδες στρέμματα δασικών και άλλων εκτάσεων, χωρίς να λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπισή τους.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων (ΙΜΔΟ & ΤΔΠ) του ΕΘΙΑΓΕ και του WWF Ελλάς, «Δασικές πυρκαγιές Ελλάδας: 1983-2008», η οποία δημοσιεύθηκε στο Διαδίκτυο, πάνω από το 10% της έκτασης της χώρας έχει πληγεί από διαδοχικές πυρκαγιές, το 50% περίπου των πυρκαγιών που έχουν εκδηλωθεί στην Ελλάδα, την εικοσιπενταετία 1983-2008, παραμένει «ορφανό» ως προς τη διαλεύκανση των αιτίων και το σύνολο των καμένων εκτάσεων, για την ίδια περίοδο, ανέρχεται σε 13.613.121 στρέμματα, μια αναλογία δηλαδή 1,2 στρεμμάτων καμένης έκτασης ανά κάτοικο της χώρας.

«Το «Πυροσκόπιο», όπως ονομάζεται η έρευνα, προσφέρει σε όλους τη δυνατότητα να αντιληφθούν σε όλη του την έκταση το εθνικό πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών και υπογραμμίζει την αδυναμία της πολιτείας να διαθέσει ανοικτά πολύτιμα για εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς και επιχειρησιακούς σκοπούς σχετικά δεδομένα. Παράλληλα, αναδεικνύει πολλά σοβαρά κενά, όπως το ότι αγνοούμε τα αίτια για 1 στις 2 πυρκαγιές των τελευταίων 25 ετών», σχολιάζει ο Κωνσταντίνος Λιαρίκος, υπεύθυνος περιβαλλοντικών προγραμμάτων του WWF Ελλάς.

Η μελέτη των στοιχείων καταδεικνύει το μέγεθος της καταστροφής που προκαλούν διαχρονικά οι πυρκαγιές, καθώς οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται στην απώλεια του φυσικού πλούτου, επιβαρύνουν τις τοπικές κοινωνίες και προκαλούν δυσβάστακτη οικονομική αιμορραγία σε εθνικό επίπεδο. «Οι δασικές πυρκαγιές επανέρχονται κάθε καλοκαίρι για να προκαλέσουν σημαντικές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές καταστροφές, και να μας υπενθυμίσουν τη διαχρονική αδυναμία της πολιτείας να προστατεύσει αποτελεσματικά το φυσικό κεφάλαιο της χώρας μας», εξηγεί στον «Ε.Τ.» ο κ. Λιαρίκος και συνεχίζει: «Η αδυναμία αυτή δεν εντοπίζεται στο δυναμικό του Πυροβεστικού Σώματος, το οποίο με ηρωισμό δίνει μάχες κάθε καλοκαίρι, αλλά στη συστηματική απροθυμία να υπάρξει επιστημονική ανάλυση του προβλήματος, στρατηγικός σχεδιασμός των παρεμβάσεων, πάντα με έμφαση στην πρόληψη, και αποτελεσματική χρήση των πόρων του ελληνικού λαού».

Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν έδειξαν ότι εκδηλώνονται 1.465 δασικές πυρκαγιές και καίγονται περίπου 524.000 στρέμματα δασικών και γεωργικών εκτάσεων κατά μέσο όρο ετησίως. Οι μεγαλύτεροι αριθμοί συμβάντων και καμένων εκτάσεων σημειώνονται στην Πελοπόννησο, με ποσοστά 19% και 27% αντίστοιχα. Το 47% των καμένων εκτάσεων έχει προέλθει από πυρκαγιές άγνωστων αιτίων, ενώ το 11% και 9% των πυρκαγιών προκλήθηκαν από κακόβουλο εμπρησμό και από κάψιμο αγρών αντιστοίχως. Αυτά τα δύο είναι και τα κυριότερα από τα εξακριβωμένα αίτια. Ο Αύγουστος είναι ο μήνας με τις μεγαλύτερες καταστροφές αλλά και τα περισσότερα περιστατικά. Παρόλα αυτά, οι δριμύτερες πυρκαγιές εμφανίζονται τον Ιούλιο. Τα περιστατικά που εκδηλώθηκαν Σαββατοκύριακο θεωρούνται δριμύτερα έναντι των υπολοίπων, ενώ οι περισσότερες πυρκαγιές εκδηλώνονται συνήθως στις 14:00. Ο μέσος χρόνος επέμβασης των πυροσβεστικών δυνάμεων από την αναγγελία μιας πυρκαγιάς είναι 36 λεπτά, ενώ ο μέσος χρόνος διάρκειας των πυρκαγιών είναι περίπου 15 ώρες.

ΒΟΧ Συμπεράσματα της έρευνας

• Ο σχεδιασμός της πρόληψης και της καταστολής πρέπει να εξειδικεύεται σε τοπικό επίπεδο και να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται μέγιστη αποτελεσματικότητα.
• Ο εντοπισμός των συνηθέστερων θέσεων έναρξης των πυρκαγιών πρέπει να αποτελέσει βασικό άξονα για την οργάνωση περιπολιών σε κάθε περιοχή.
• Η χρονική κατανομή θα πρέπει να εξειδικευτεί ακόμα περισσότερο ανά περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη επιπλέον τις χρονικές κατανομές ανά ημέρα της εβδομάδας ή και ανά ώρα της ημέρας.
• Τα υψηλά ποσοστά πυρκαγιών αγνώστων αιτίων υπαγορεύουν την ανάγκη για επιμόρφωση του προσωπικού των φορέων, ώστε να είναι σε θέση να εντοπίζουν ή έστω να εκτιμούν τις αιτίες των πυρκαγιών, καθώς τέτοια στοιχεία είναι καθοριστικά για τον σχεδιασμό της πρόληψης και καταστολής.
• Έχει διαχρονικά διαφανεί ότι τα εναέρια μέσα έχουν μεν βασικό ρόλο στην πρώτη προσβολή της πυρκαγιάς, αλλά δεν είναι αποτελεσματικά στη διαχείριση των μεγάλων μετώπων, επομένως θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω ο τρόπος χρήσης τους.

ΒΟΧ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Η διεύθυνση του Πυροσκοπίου είναι η εξής: http://www.oikoskopio.gr/pyroskopio/

Η πλήρης έρευνα εδώ: http://www.oikoskopio.gr/pyroskopio/library.html

Η έρευνα και η δημιουργία του Πυροσκοπίου εντάσσονται στο προγράμμα «Το Μέλλον των Δασών», το οποίο συγχρηματοδοτείται από τα Ιδρύματα Ι.Σ. Λάτση, Α.Γ. Λεβέντη και Μποδοσάκη, καθώς και από τις εισφορές των υποστηρικτών της οργάνωσης WWF.