Χώρες, όπως η Μάλτα και η Αίγυπτος, επενδύουν στους αυτοδύτες και βγαίνουν πολλαπλά κερδισμένες
Πρακτικά ανύπαρκτη είναι στην Ελλάδα μια ιδιαίτερα επικερδής κατηγορία διακοπών, η οποία σε άλλες χώρες έχει εξελιχθεί σε βαριά βιομηχανία και «ατμομηχανή» της ήπιας ανάπτυξης. Ο λόγος για τον καταδυτικό τουρισμό, ο οποίος στη Μάλτα των 400 χιλιάδων περίπου κατοίκων συνεισφέρει το 20% των αφίξεων και σχεδόν το 30% των ετήσιων εσόδων από τη συνολική τουριστική δραστηριότητα.
Κάθε χρόνο, περίπου 250 χιλιάδες αυτοδύτες με τις οικογένειές τους αφήνουν στη μικρή νησιωτική χώρα πολύτιμο συνάλλαγμα που αντιστοιχεί σε 800 εκατομμύρια μέχρι 1,2 δις ευρώ, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του οργανισμού προώθησης της χώρας. «Ο καταδυτικός τουρισμός στην Ελλάδα έχει μέγεθος φακής αν τον συγκρίνουμε με αυτόν της Μάλτας. Δεν τολμώ καν να σκεφτώ τη σύγκριση με την καταδυτική βιομηχανία της Αιγύπτου ή της Ταϊλάνδης. Για την ακρίβεια, δεν υπάρχει πραγματικός καταδυτικός τουρισμός στην Ελλάδα. Το ότι υπάρχουν καταδυτικά κέντρα στη χώρα που εξυπηρετούν Έλληνες και ξένους δεν σημαίνει ότι προσφέρουμε τον συγκεκριμένο θεματικό τουρισμό», σημειώνει ο κ. Γιώργος Δελβερούδης, αυτοδύτης με μεγάλη εμπειρία και τουριστικός πράκτορας που εξειδικεύεται στην οργάνωση ταξιδιών σε όλο τον κόσμο.
Το πρώτο ουσιαστικό βήμα στη χώρα μας έγινε το 2005 με την απελευθέρωση της κατάδυσης, πλην αναγνωρισμένων αρχαιολογικών χώρων, αλλά δε συνοδεύτηκε από άλλα μέτρα που θα τόνωναν την αγορά και θα προσέλκυαν τη μεγάλη μάζα αυτοδυτών που εκτός από τους κορυφαίους προορισμούς, όπως η Αίγυπτος, η Μάλτα και η Ταϊλάνδη, ακόμα προτιμούν την Ιταλία, την Ισπανία και την Τουρκία.
Το οξύμωρο είναι ότι η Ελλάδα διαθέτει σχεδόν όλες τις προδιαγραφές, ώστε να αποτελέσει πόλο έλξης για τα εκατομμύρια των πιστοποιημένων ευρωπαίων αυτοδυτών: Καθαρή και ζεστή θάλασσα, ήπιες κλιματολογικές συνθήκες σχεδόν όλο το χρόνο, πληθώρα ναυαγίων και ενδιαφέρουσα μορφολογία βυθών.
Πηγές του υπουργείου Θαλασσίων Υποθέσεων παραδέχθηκαν στον "ΤτΚ" ότι ο καταδυτικός τουρισμός είναι σε "εμβρυακό στάδιο" και τόνισαν ότι "η συνεισφορά μας είναι στην καταγραφή των προβλημάτων που παρουσιάζονται από την υφιστάμενη νομοθεσία και στην εύρεση τρόπων για την επίλυση τους, στις διαδικασίες για την παραχώρηση θαλάσσιας έκτασης για αναπτυξιακούς λόγους, στην ρύθμιση της αλιείας εντός των περιοχών που θα πραγματοποιούνται οι καταδύσεις, ενώ στην αρμοδιότητα μας είναι και η δημιουργία τεχνητών υφάλων, οι οποίοι παράλληλα με την προστασία της αλιείας μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προορισμοί καταδυτικού τουρισμού".
Ο κ. Αλκιβιάδης Κυριάκου, μέλος της Ένωσης Αυτοδυτών Θεσσαλονίκης (ΕΑΘ) δίνει τη δική του ερμηνεία για τη διαχρονική αδράνεια του κράτους: «Η μόνη εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι ότι ακόμα δεν έχει συνειδητοποιηθεί από την Πολιτεία, ποιο είναι το προϊόν με το οποίο είναι ευλογημένη η Ελλάδα και ποια η προστιθέμενη αξία για την οικονομία και όχι μόνο. Οι κατά καιρούς εξαγγελίες αντιμετωπίζουν το θέμα μόνο επιφανειακά χωρίς να προχωρούν στην ουσία. Η κατάδυση αντιμετωπίζεται ως ένα ακραίο άθλημα για λίγους κάτι που από τα στοιχεία παγκοσμίως αποδεικνύεται ότι δεν ισχύει. Οι μελέτες που έχουν γίνει πριν αλλά και μετά την εφαρμογή του νόμου 3409/2005 δε συνοδεύτηκαν από δράσεις. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες για αδειοδοτήσεις, η εμπλοκή πλήθος υπουργείων και υπηρεσιών, και η δύσκολη οικονομική συγκυρία, μπορεί να αποτελούν ένα εμπόδιο όχι όμως ανυπέρβλητο, καθώς τα οφέλη είναι πολλά και σημαντικά».
Λύση οι προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές
Η περιβαλλοντική διάσταση της ανάπτυξης του καταδυτικού τουρισμού είναι εξίσου σημαντική με την οικονομική, όπως αναφέρει ο κ. Γιώργος Κυπραίος, μέλος του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αυτοδυτών «Τηθύς»: «Η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος με αυστηρή εφαρμογή, τουλάχιστον του υφιστάμενου νομικού καθεστώτος, η δημιουργία προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών, εντός των οποίων δεν θα επιτρέπεται καμία ανθρώπινη δραστηριότητα, εκτός της επιστημονικής έρευνας, και σε αυστηρά καθορισμένα σημεία εντός αυτών η αυτόνομη και ελεύθερη κατάδυση είναι το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού στην Ελλάδα».
Σήμερα οι θάλασσες της Ελλάδας έχουν αποψιλωθεί από την πανίδα τους, λόγω της ανεξέλεγκτης υπεραλίευσης, της έλλειψης μηχανισμών προστασίας και της ανυπαρξίας προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν κοιτίδες αναγέννησης πολλών ειδών που κινδυνεύουν ακόμα και με εξαφάνιση. Αυτό είναι ακριβώς το μοντέλο που εφάρμοσαν χώρες όπως η Αίγυπτος, η Μάλτα, η Ισπανία και η Ιταλία, με τη θεσμοθέτηση καταδυτικών πάρκων, ελεγχόμενων από το κράτος και με αυστηρή ποσόστωση επισκέψεων και εκμετάλλευσης και πλέον δρέπουν τους καρπούς της στρατηγικής τους επιλογής: Είναι χαρακτηριστικό ότι τα Εθνικά Πάρκα της Ερυθράς Θάλασσας της Αιγύπτου το 2010 απέδιδαν περισσότερο τουριστικό συνάλλαγμα από το Μουσείο του Καΐρου και κατατάσσονταν στη δεύτερη θέση, μετά τις Πυραμίδες, με συνολικά έσοδα που ξεπερνούσαν τα 4,5 δις ευρώ.
Ο κ. Δελβερούδης παρατηρεί ότι στις θάλασσές μας απουσιάζει το ουσιαστικότερο από όλα, η αφθονία ζωής: «Μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να ξεπεράσουμε το μειονέκτημα αυτό, η δημιουργία θαλάσσιων καταδυτικών πάρκων, περιοχών όπου η ελάχιστη προϋπόθεση θα είναι η απαγόρευση της αλιείας. Όπου και να έχω καταδυθεί στον κόσμο συνάντησα από ένα τέτοιου είδος πάρκο, ένα πάρκο «κράχτη» του θαλάσσιου πλούτου κάθε τόπου. Παντού αυτά τα πάρκα είναι υπό την ευθύνη του κράτους, του απόλυτου εγγυητή του φυσικού θησαυρού της χώρας».
Εκτός όμως από τη θαλάσσια πανίδα, μεγάλη σημασία έχουν και άλλα στοιχεία, τα οποία, όπως λέει ο κ. Δελβερούδης, έχουν μοναδικά στον κόσμο χαρακτηριστικά και τοποθετούν τη χώρα μας στον καταδυτικό χάρτη ως μια ξεχωριστή οντότητα: «Τα θαλάσσια καταδυτικά πάρκα δε σημαίνουν μόνο χλωρίδα και πανίδα, σημαίνουν και ναυάγια και υποθαλάσσιους αρχαιολογικούς χώρους, τα οποία αν μη τι άλλο διαθέτουμε σε αφθονία».
Η ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού κάτω από κανόνες και επιστημονική παρακολούθηση αποτελεί μία κατεξοχήν δράση αειφόρου ανάπτυξης, σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Κυριάκου της ΕΑΘ και συμπληρώνει: «Ο καθορισμός προστατευόμενων περιοχών δεν συνεπάγεται το τεχνητό περιορισμό της ζωής σε αυτές. Τα οφέλη για την αλιεία περιφερειακά αυτών των περιοχών, θα είναι μακροπρόθεσμα σημαντικά. Το σημαντικότερο ίσως από όλα τα οφέλη είναι η αλλαγή νοοτροπίας στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε και διαχειριζόμαστε τη θάλασσα».
Συνολικά κερδισμένος ο τουρισμός
Η ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού, θα τονώσει και θα ανανεώσει το προφίλ της χώρας μας, καθώς τα οφέλη δε θα περιοριστούν μόνο… υποβρυχίως. Αντιθέτως, όλες οι δραστηριότητες που συνθέτουν ένα πλήρες τουριστικό πακέτο, όπως οι ξενοδοχειακές υποδομές, ο πολιτιστικός πλούτος, η διασκέδαση και οι παραλίες, προσφέρουν πολλές επιλογές για τους αυτοδύτες και τις οικογένειές τους. Η σωστή οργάνωση και προώθηση ενός ολοκληρωμένου μοντέλου καταδυτικού τουρισμού, μόνο οφέλη θα έχει για τη χώρα: «Τα οικονομικά οφέλη που θα προκύψουν από την ένταξη της Ελλάδας στον «καταδυτικό χάρτη», για όλες τις κατηγορίες επαγγελματιών που ασχολούνται ευρύτερα με τον τουρισμό και την κατάδυση είναι αυταπόδεικτα», καταλήγει ο κ. Κυπραίος.
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ κ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΙΚΗΤΙΑΔΗΣ ΣΤΟΝ «ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ»
ΜΟΤΟ 1 «Ο καταδυτικός τουρισμός μπορεί να προσδώσει ποιοτικά στοιχεία στο εγχώριο τουριστικό προϊόν»
ΜΟΤΟ 2 «Είμαστε στο τελικό στάδιο, αφού ξεπεράσουμε και τα προβλήματα με τα αρχαιολογικά αξιοθέατα, ώστε να καταφέρουμε να είναι και αυτά επισκέψιμα»
«Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένας δημοφιλής διεθνής καταδυτικός προορισμός, ιδιαίτερα ελκυστικός, καθώς διαθέτει πολλά νησιά, εξαιρετικά ενδιαφέροντα υποβρύχια τοπία και θερμά και φιλικά νερά όλο το χρόνο. Το τελευταίο διάστημα επεξεργαζόμαστε ένα σχέδιο νόμου για τον καταδυτικό τουρισμό. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα να αναδειχθεί και να αναπτυχθεί ο τεράστιος πλούτος που έχει να παρουσιάσει η συγκεκριμένη μορφή εναλλακτικού τουρισμού στη χώρα μας. Είμαστε πιστεύω στο τελικό στάδιο, αφού ξεπεράσουμε και τα προβλήματα με τα αρχαιολογικά αξιοθέατα που υπάρχουν στους ελληνικούς βυθούς προκειμένου να καταφέρουμε και αυτά να είναι επισκέψιμα.
Είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα μπορεί να διαμορφώσει καταδυτικά πάρκα απαράμιλλης ομορφιάς σε περιοχές όπως στην Αλόννησο, τη Λέρο την Κάλυμνο και αλλού, καθώς οι ελληνικοί βυθοί παρέχουν στους αυτοδύτες μοναδικές εικόνες. Για παράδειγμα στη Λέρο υπάρχουν γύρω από το νησί εννέα ναυάγια πλοίων, στην Κάλυμνο, που η ζωή της είναι συνδεμένη με την σπογγαλιεία και την αλιεία, έχει δημιουργηθεί ένας ολόκληρος πολιτισμός του σφουγγαριού και έχει γραφεί ιστορία γύρω από την κατάδυση. Στην Αλόννησο προσφέρεται μια απίστευτη φυσική ομορφιά. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε δεκάδες τέτοια παραδείγματα. Όλα αυτά είναι που μπορούμε να παρουσιάσουμε στους ανθρώπους της κατάδυσης. Πάντως, εκτιμώ, ότι ο καταδυτικός τουρισμός μπορεί να προσδώσει ποιοτικά στοιχεία στο εγχώριο τουριστικό προϊόν και να συμβάλλει με την δική του δυναμική και το δικό του κοινό στην προσπάθεια που καταβάλλουμε για να αυξηθεί ο αριθμός των επισκεπτών της Ελλάδας».
Το προφίλ του μέσου αυτοδύτη
Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες οργανισμών που δραστηριοποιούνται στην τουριστική βιομηχανία, ο μέσος ευρωπαίος αυτοδύτης είναι ανώτερου μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου, προτιμά χώρες που παρέχουν τα εχέγγυα ασφαλών καταδύσεων και αναζητά προορισμούς που συνδυάζουν καταδύσεις για τους ίδιους και ολοκληρωμένα τουριστικά προϊόντα για τις οικογένειές τους: «Ένα μεγάλο μέρος των τεσσάρων εκατομμυρίων ευρωπαίων πιστοποιημένων αυτοδυτών πραγματοποιεί τουλάχιστον ένα ταξίδι καταδυτικών διακοπών το χρόνο, στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Πέρα από τα άμεσα οικονομικά οφέλη υπάρχουν και άλλα τα οποία μπορεί μακροπρόθεσμα να αποδώσουν σε πολλές διαστάσεις. Η επιλογή με επιστημονικά κριτήρια περιοχών για την ανάπτυξη καταδυτικής δραστηριότητας και η παράλληλη φύλαξη και προστασία τους, θα δώσει την δυνατότητα στην θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα να ανακάμψει από την έντονη υπεραλίευση των προηγούμενων ετών», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Κυριακού.
ΑΡΙΘΜΟΙ
19.382.000 δύτες παγκοσμίως από το 1969 μέχρι σήμερα έχει πιστοποιήσει ο οργανισμός εκπαίδευσης αυτοδυτών PADI
4.000.000 οι πιστοποιημένοι αυτοδύτες στην Ε.Ε.
0,8 με 1,2 δις ευρώ τα ετήσια έσοδα της Μάλτας το 2010 από τον καταδυτικό τουρισμό.
250.000 ο αριθμός των αυτοδυτών και των οικογενειών τους που επισκέφθηκαν τη Μάλτα το 2010.