Σκουρόχρωμοι γαλανομάτηδες οι Ευρωπαίοι πρόγονοί μας

Ένα βήμα πιο κοντά στην απεικόνιση της εξωτερικής εμφάνισης των Ευρωπαίων… προγόνων μας, όπως δηλαδή ήταν κατά τη Μεσολιθική Περίοδο πριν από 7.000 χρόνια, βρέθηκαν οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Εξελικτικής Βιολογίας της Βαρκελώνης στην Ισπανία, αποκρυπτογραφώντας το γονιδίωμα από το δόντι ενός σκελετού που εντοπίστηκε σε σπήλαιο της Ισπανίας. 

Σύμφωνα με δημοσίευση στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι «πρωτοευρωπαίοι» είχαν μεν γαλανά μάτια, αλλά από την άλλη πλευρά είχαν σκουρόχρωμη επιδερμίδα και μαύρα μαλλιά. «Διαπιστώσαμε ότι η ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα εξελίχθηκε πολύ αργότερα από όσο πιστεύαμε», εξήγησε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Δρ. Κάρλες Λαλουέθα-Φοξ. Αν και μέχρι σήμερα θεωρείται ότι η πρώτη μετανάστευση των προγόνων του σύγχρονου ανθρώπου από την Αφρική στην Ευρώπη χρονολογείται στα 45.000 χρόνια περίπου πριν από την εποχή μας, η διεργασία της προσαρμογής της επιδερμίδας σε ψυχρότερα και με λιγότερης έντασης και διάρκειας ηλιοφάνεια κλίματα, διάρκεσε πολύ περισσότερο χρονικό διάστημα από όσο πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες, με αποτέλεσμα να «καταγράφεται» στο DNA του σκελετού αυτό το… παράδοξο. 

Όλα ξεκίνησαν το 2006 όταν εντοπίστηκαν σε άριστη κατάσταση, χάρη στις συνθήκες που επικρατούν στο σπήλαιο, δύο ανθρώπινοι σκελετοί κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, της φάσης εκείνης δηλαδή της εξέλιξης του πολιτισμού που προηγήθηκε της αγροτικής. 

Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι αν και οι «πρωτοευρωπαίοι» είχαν μεγάλη γονιδιακή ομοιότητα με τους σύγχρονους σκανδιναβούς, παράλληλα διατηρούσαν τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του προγόνου του ανθρώπινου είδους που ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα στην Αφρική, δηλαδή σκουρόχρωμη επιδερμίδα και μαλλιά. «Η ανάλυση του DNA απέδωσε ένα μάλλον απροσδόκητο εύρημα», σχολίασε ο Δρ. Λαλουέθα-Φοξ και συμπλήρωσε: «Ακόμα και 7.000 χρόνια πριν από την εποχή μας, το χρώμα της επιδερμίδας τους ήταν σκούρο, σχεδόν 40.000 χρόνια μετά τα πρώτα μεταναστευτικά ρεύματα που πάτησαν στην Ευρώπη από την Αφρική».

Εκτός όμως από τα δεδομένα που αφορούν στα εξωτερικά χαρακτηριστικά των «πρωτοευρωπαίων» οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν επίσης εκείνα τα στοιχεία που καταδεικνύουν τη μετάβαση από τη φάση της νομαδικής ζωής στην αγροτική, η οποία καταρχήν απαιτούσε και τη μόνιμη σχεδόν εγκατάσταση σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες -όπως εκείνοι που εντοπίστηκαν στο σπήλαιο- είχαν μια διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες, αλλά δυσανεξία στη λακτόζη, ανικανότητα δηλαδή αφομοίωσης σακχάρων του γάλακτος και αδυναμία χώνεψης του αμύλου. Αυτοί οι δύο διατροφικοί περιορισμοί ξεπεράστηκαν με την ανάπτυξη των καλλιεργειών και τις αλλαγές που αυτές επέφεραν στο καθημερινό διαιτολόγιο των προγόνων μας. 

Χαιρετίζοντας τα ευρήματα της έρευνας ο καθηγητής Ντέιβιντ Ράιχ από την Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Χάρβαρντ δήλωσε ότι η επιστημονική αξία της έγκειται στο γεγονός ότι αφορά στην αποκρυπτογράφηση του αρχαιότερου γονιδιώματος των πρωτοευρωπαίων που προηγείται της εμφάνισης της αγροτικής φάσης του ανθρώπου. «Η ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό σχεδόν όλων των σύγχρονων ευρωπαίων, γεγονός που σημαίνει ότι αυτή η μετάλλαξη πραγματοποιήθηκε τα τελευταία 7.000 χρόνια, δηλαδή σε ελάχιστο χρονικό διάστημα».

«Κληρονομήσαμε» ασθένειες από τους Νεάντερταλ

Ασθένειες όπως διάφορες μορφές καρκίνου και ο διαβήτης φαίνεται ότι έχουν μεγάλη… προϊστορία. Έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στα πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι θανατηφόρες ασθένειες προέρχονται από τα γονίδια των Νεάντερταλ, τα οποία υπάρχουν σε ποσοστό 2% στο σύγχρονο άνθρωπο, δεδομένου ότι για δεκάδες χιλιάδες χρόνια τα δύο είδη συνυπήρχαν και οι επιμειξίες δεν ήταν ασυνήθιστες. Οι επιστήμονες βέβαια σημειώνουν ότι δεν πρέπει να… κατηγορούμε τους Νεάντερταλ για τις ασθένειες αυτές, καθώς τα γονίδιά τους διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ανοσία του σύγχρονου ανθρώπου από άλλες παθήσεις, γεγονός που συντέλεσε και στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.