Ο σύγχρονος πολιτισμός είναι συνυφασμένος με τις πλαστικές ουσίες κάθε μορφής, σύνθεσης και χρήσης. Πλαστικά μπουκάλια νερού, συσκευασίες τροφίμων, είδη ρουχισμού, οικιακές συσκευές, ακόμα και νοσοκομειακά είδη κατασκευάζονται από το δημιούργημα των χημικών εργαστηρίων.
Πόσο όμως κινδυνεύει η υγεία μας από ένα φαινομενικά αθώο προϊόν και πόσο ενημερωμένη είναι η κοινή γνώμη για τους κινδύνους που κρύβουν; Αντικρουόμενες πολλές φορές οι απόψεις των ειδικών, συγκλίνουν όμως στο ότι απαιτούνται περισσότερες έρευνες, πιστή εφαρμογή της νομοθεσίας, σε ό,τι αφορά σε διαπιστωμένα βλαβερές ή ακόμα και τοξικές ουσίες που κρύβονται σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης και πάνω απ’ όλα έλεγχοι και ενημέρωση των πολιτών, ώστε να πληροφορηθούν ποια είναι ασφαλή και ποια όχι.
Η «ένοχη» Δισφαινόλη Α
«Έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς δείχνουν ότι πολλοί Ευρωπαίοι πολίτες σχεδόν αγνοούν τους κινδύνους για την υγεία τους από χημικά που χρησιμοποιούνται σε ευρείας χρήσης οικιακά προϊόντα. Υπάρχει κάπως μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για το θέμα της πλαστικής σακούλας, αλλά διαφέρει πολύ ανάμεσα στα διάφορα κράτη της Ε.Ε.» αναφέρει από την πλευρά του στον «ΕΤ» ο κ. Κρίτων Αρσένης, ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με το ζήτημα και πρόσφατα ζήτησε την πλήρη απαγόρευση της χημικής ουσίας δισφαινόλης Α (ΒΡΑ) από την Ε.Ε.: «Η ουσία αυτή, έχει ενοχοποιηθεί στο παρελθόν από πλήθος δημοσιευμένων ερευνών για καρκίνο, καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη, μέχρι και δυσλειτουργίες του αναπαραγωγικού συστήματος και βρίσκεται στη συντριπτική πλειοψηφία των πλαστικών που χρησιμοποιούμε καθημερινά, όπως πλαστικά δοχεία, μπουκάλια, ποτήρια και μεταφέρεται εύκολα στα τρόφιμα, ειδικά όταν τα δοχεία εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε τη χρήση βρεφικών προϊόντων που περιέχουν την «ένοχη» ουσία, αλλά το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε αυτά: «Σε ότι αφορά τη δισφαινόλη Α, εξαιτίας της μέχρι πρόσφατα χρήσης της σε βρεφικά μπιμπερό, υπήρξε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση από νέους γονείς κυρίως, αλλά δυστυχώς δεν είναι γνωστοί στο ευρύ κοινό οι κίνδυνοι που υπάρχουν από τη χρήση της και σε άλλα προϊόντα, όπως τα πλαστικά δοχεία τροφίμων και το θερμογραφικό χαρτί, που χρησιμοποιούμε σε αποδείξεις και φαξ», επισημαίνει ο κ. Αρσένης. Σύμφωνα με έρευνα της Greenpeace στη Γερμανία, η ποσότητα δισφαινόλης Α στα θερμογραφικά χαρτιά είναι πιο υψηλή από εκείνη που εντοπίζεται στα πλαστικά και μάλιστα μόλις έρθει σε επαφή με την επιδερμίδα περνάει στο αίμα.
«Βόμβες» σε πλαστικά μπουκάλια
Μια άλλη διάσταση που έρχεται να καταδείξει το μέγεθος του προβλήματος, αλλά και την άγνοια του κοινού για τη χρήση των πλαστικών ειδών συσκευασίας και των κινδύνων που παραμονεύουν, είναι η χρήση των υλικών αυτών για ασύμβατες με τις ιδιότητές τους χρήσεις. Έρευνες στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ έχουν καταδείξει ότι η χρήση πλαστικών μπουκαλιών και δοχείων για την αποθήκευση για παράδειγμα ελαιόλαδου και οινοπνευματωδών ποτών είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, καθώς η αλληλεπίδραση των συστατικών των υλικών αυτών με το περιεχόμενό τους δημιουργούν επιβλαβείς για τον ανθρώπινο οργανισμό ενώσεις.
Ακόμα περισσότερο η επαναχρησιμοποίηση πλαστικών μπουκαλιών, νερού για παράδειγμα, αυξάνει τις πιθανότητες έκλυσης κάποιων ουσιών, καθώς τα περισσότερα από αυτά έχουν σχεδιαστεί ως μιας χρήσης και μάλιστα υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως να μην είναι εκτεθειμένα στον ήλιο ή σε υψηλές θερμοκρασίες, φαινόμενο που παρατηρείται συχνά στη χώρα μας, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Η πιθανότατα καρκινογόνος ουσία DEHP εντοπίζεται για παράδειγμα ακόμα και στις συσκευασίες ΡΕΤ, οι οποίες θεωρούνται μέχρι σήμερα ασφαλείς για τρόφιμα και ποτά.
Οι ειδικοί συνιστούν στους καταναλωτές να κοιτούν προσεκτικά τη σήμανση σε κάθε πλαστική συσκευασία, έτσι ώστε να γνωρίζουν για ποια χρήση είναι κατάλληλα, καθώς μπουκάλια από PVC ή πολυστυρένιο, τα οποία έχουν ευρεία χρήση σε διάφορες καθημερινές εφαρμογές, εκλύουν ίχνη χημικών που διαταράσσουν την ορμονική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
O Γιάννης Ζαμπετάκης, επίκουρος καθηγητής Χημείας Τροφίμων στο πανεπιστήμιο Αθηνών, λέει στον «ΕΤ»: «Επικίνδυνα είναι και τα πολυκαρβονικά πλαστικά, ένα είδος σκληρού και ανθεκτικού πλαστικού από το οποίο κατασκευάζονται μεταξύ άλλων και τα μεγάλα μπουκάλια νερού. Το ερώτημα είναι εάν ο ΕΦΕΤ είναι σε θέση και έχει την ικανότητα να κάνει τους απαραίτητους ελέγχους. Όπως πολύ σωστά η Ευρωπαϊκή Ένωση εφάρμοσε σχετική αρχή για το πλαστικό, έτσι πρέπει να γίνει και σε άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα για το εξασθενές χρώμιο στο νερό, τα βαρέα μέταλλα στα τρόφιμα αλλά και άλλες ενώσεις που μεταναστεύουν από τα υλικά συσκευασιών σε τρόφιμα».
Επικίνδυνα… μπρατσάκια
Περίπου 250 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών συσκευασιών παρασκευάζονται κάθε χρόνο παγκοσμίως, με τη μερίδα του λέοντος της παραγωγής να κατέχουν οι ΗΠΑ και η Κίνα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, το ένα τρίτο των πλαστικών οικιακής χρήσης που μελετήθηκαν, μεταξύ των οποίων και παιδικά παιχνίδια, βρέθηκαν να απελευθερώνουν επικίνδυνες χημικές ουσίες. Η επικεφαλής της έρευνας Ντιλάιλα Λίθνερ εξήγησε ότι τα χημικά αυτά συστατικά πρέπει το συντομότερο να αντικατασταθούν από άλλα αβλαβή και σημείωσε: «Ακόμα και κάποια παιδικά μπρατσάκια που κατασκευάζονται από PVC και εισάγονται κυρίως από την Κίνα, αποδείχτηκε ότι διαρρέουν επικίνδυνες ουσίες και μάλιστα στην πιο ευαίσθητη ομάδα πληθυσμού, τα παιδιά. Άλλες ουσίες που εντοπίσαμε περιλάμβαναν το πολυστυρένιο, την πολυουρεθάνη, αλλά και εποξικές ενώσεις, οι οποίες ευθύνονται για καρκινογενέσεις».
