Γιώργος Μώρης: Με το πενάκι του "ζωντανεύει" ιστορικά αεροσκάφη

Ο Γιώργος Μώρης ξεκίνησε από νεαρή ηλικία να σχεδιάζει αεροσκάφη, αποδίδοντας, με το πέρασμα του χρόνου, μερικά εξαιρετικά έργα, τα οποία προβάλλουν με τον καλύτερο τρόπο στιγμές της Ιστορίας της Αεροπορίας και αναβιώνοντας με αυτό τον τρόπο πειστικές απεικονίσεις εποχών που χάνονται στην αχλύ του χρόνου. 

Πόση δουλειά όμως κρύβεται πίσω από έναν ολοκληρωμένο πίνακα, τι εμπνέει το δημιουργό να ασχοληθεί με ένα συγκεκριμένο θέμα, πόσο εύκολο είναι να ξεκινήσει κάποιος να ασχολείται με την απεικόνιση σε καμβά; Σε αυτές, αλλά και σε άλλες ερωτήσεις ο Γιώργος Μώρης δίνει τις απαντήσεις του 

Πότε ξεκίνησες να σχεδιάζεις αεροσκάφη και γιατί;

Ξεκίνησα να σχεδιάζω αεροσκάφη από μικρός, λόγω της αγάπης μου για την Αεροπορία. Τα πρώτα προσεγμένα σχεδιάκια έγιναν περίπου το '95 όταν διάβαζα κόμιξ του Hugo Pratt (Corto Maltese – Ernie Pike) οπότε και προσπαθούσα με μαρκαδοράκι να φτιάξω εικονογραφήσεις ανάλογες. 

Οι περισσότερες, προφανώς, περιελάμβαναν αεροσκάφη... 

Παρά το ότι οι γονείς μου δεν τρελαινόντουσαν για τα αεροπορικά χόμπι, με προέτρεπαν συχνά να δημιουργήσω έστω ζωγραφικά κάτι σχετικό, έστω ένα κόμιξ. 

Από τότε μέχρι το 2013 έφτιαξα ακόμα μερικά πινακάκια περισσότερο για δική μου ευχαρίστηση. 

Το 2013, κάτι με έπιασε και πήρα να συνεχίσω μια μισοτελειωμένη ακουαρέλα με αερομαχία ενός PZL.24 και εκεί ξεκίνησε πάλι η περιπέτεια. 

Από καιρό έβλεπα και θαύμαζα τη δουλειά του Κ. Καββαδία στα ράφια των μοντελιστικών και στα περιοδικά Ιστορίας, οπότε μπορώ να πω ότι ο Κώστας, με βοήθησε να κάνω πιο συγκεκριμένο στο μυαλό μου το στόχο μου. 

Έκτοτε ξεκίνησα εντατικότερα τη δουλειά με μολύβια και άλλα υλικά δημιουργώντας παράλληλα ένα γκρουπ στο Facebook προκειμένου να γνωριστούμε όλοι οι αεροπορικοί ζωγράφοι της Ελλάδας.

Πόσο πιστός μένεις σε μια ιστορική απεικόνιση; Βασίζεσαι σε μια φωτό ή σε άλλα στοιχεία;

Λόγω του πιθανού αγοραστικού κοινού, αλλά και της αξιοποίησης που συνήθως έχουν τα έργα αεροπορικής ζωγραφικής σε Ιστορικές εκδόσεις, η Ιστορική ακρίβεια είναι ένας πολύ συχνός στόχος. 

Χρησιμοποιώ τόσο γραπτές μαρτυρίες όσο και φωτογραφίες προκειμένου να βγάλω συμπεράσματα, διασταυρώνοντας πολλά στοιχεία, καμιά φορά και από ξένες αεροπορίες. 

Πάντως μία πολύ ασφαλής βάση για να ξεκινήσει κανείς είναι η φωτογραφία του ζητούμενου αεροσκάφους, η καταγραφή των λεπτομερειών της επιχείρησης στην οποία απεικονίζεται (στο βιβλίο πτήσης) και τα κατασκευαστικά σχέδια με εμφανείς τις δομικές λεπτομέρειες. 

Με αυτά τα τρία ξεκινάς καλά τη δουλειά. Είναι πολύ δύσκολο να μιλάμε για 100% ακριβείς αναπαραστάσεις όμως γιατί τα στοιχεία που έχουμε, για πολλά θέματα είναι ελλειπή και οι φωτογραφίες λειψές, κακής ποιότητας ή και ανύπαρκτες. 

Υπάρχουν δε περιπτώσεις που συγκεκριμένη πηγή δίνει στοιχεία που μας δημιουργούν κάποια βεβαιότητα, ενώ άλλες μεταγενέστερες πηγές έρχονται να μας την ανατρέψουν. 

Πάντα διεξάγω έρευνα (ανάλογη των ικανοτήτων, του χρόνου και των απαιτήσεων) για την Ιστορική εξακρίβωση των γεγονότων αλλά και της εμφάνισης του αεροσκάφους, είναι όμως μια διαδικασία δυναμική που μπορεί να αποδώσει μετά από χρόνια, όταν πλέον ο πίνακας έχει ολοκληρωθεί. 

Μετά από μεγάλη έρευνα είχα ζωγραφίσει με ακουαρέλλα ένα ελληνικό Spitfire νομίζοντας ότι ήμουν όσο πιο ακριβής γίνεται.. Τελικά είχα τρανταχτά λάθη και μου επισημάνθηκαν από άλλο ερευνητή ο οποίος είχε διεξάγει καλύτερη δουλειά. 

Παρόλα αυτά ένα ζωγραφικό έργο έχει αισθητική αξία αφ'εαυτού και ακόμα και ν'αποδειχθεί ανακριβές Ιστορικά παραμένει ένα εξαιρετικό παράθυρο στη φαντασία...

Αν έπρεπε να επιλέξεις ένα α/φ, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Συνήθως επιλέγω να ζωγραφίσω αεροσκάφη είτε γιατί μ'αρέσουν, είτε γιατί κάποιο ενδιαφέρον μεμονωμένο περιστατικό είχε ως πρωταγωνιστή το αεροσκάφος, είτε γιατί υπάρχει ζήτηση από το κοινό, είτε γιατί οι αναπαραστάσεις του είναι σπάνιες. 

Εκεί που πολλά μαζί συνδυάστηκαν, ήταν στην επιλογή αναπαράστασης του Bloch MB.151/C1 του Μόκκα. 

Οπότε, αν ρωτάς με ποιο αεροπλάνο κινδυνεύω να γίνω... εμμονικός, αυτό ομολογώ ότι είναι το Bloch 151 όπως υπηρέτησε στην Ελληνική Αεροπορία του '40. 

Κατεστραμμένο Bloch 151 στην Αμφίκλεια, Απρίλιος 1941 (αρχείο Πιερ Κοσμίδη)

Προς το παρόν θεωρώ ότι από πλευράς τεκμηρίωσης είναι η πληρέστερη δουλειά μου, ίσως η μοναδική στον κόσμο για ελληνικό Bloch (σε ό,τι αφορά σε πίνακες ζωγραφικής γιατί οφείλω με χαρά να ομολογήσω ότι χωρίς να το γνωρίζουμε αμφότεροι, ο Κώστας Κολλυβάκης ταυτόχρονα κατασκεύαζε το ίδιο αεροσκάφος σε μοντέλο. Συναντηθήκαμε τυχαία μαζί με τα δημιουργήματα στην 33η έκθεση της IPMS...) 

Το Bloch είναι σίγουρα ένα αεροσκάφος που θα ξαναζωγραφίσω είτε μου το ζητήσουν είτε όχι.

Πόσο χρόνο χρειάζεσαι για να ολοκληρώσεις ένα έργο σου;

Σε ό,τι αφορά στο χρόνο ολοκλήρωσης ενός έργου ποικίλουν πραγματικά πολύ. Τα πιο γρήγορα είναι τα μολύβια που μπορεί να χρειαστούν από 15 ώρες δουλειάς και πάνω ενώ τα χρώματα και ιδίως τα λάδια, μπορεί να απαιτήσουν από 2-3 μέρες μέχρι μήνες. 

Οι αναπαραστάσεις αεροσκαφών γίνονται με ελαφρώς αργότερους ρυθμούς από ό,τι άλλα θέματα γιατί η εικόνα ενός αεροσκάφους είναι συγκεκριμένη και πιθανές σχεδιαστικές ατέλειες γίνονται αμέσως αντιληπτές (ιδίως από τους φανατικούς της Αεροπορίας που είναι λίγο εμμονικοί με αυτά). 

Είναι λοιπόν απαραίτητο να δουλεύει κανείς αργά, να διασταυρώνει κάθε στιγμή τις λεπτομέρειες και να μη φοβάται να διορθώσει πιθανά λάθη. 

Η έρευνα είναι μια επίσης χρονοβόρα διαδικασία την οποία ο πιθανός αγοραστής δεν αντιλαμβάνεται. Είναι όμως μέρος της δουλειάς. 

Αλλο είναι να βασιστώ σε αντιγραφή σε καμβά μιας φωτογραφίας και άλλο να κάνω τροποποιήσεις ή εξ'αρχής σχεδιασμό μιας εικόνας με αεροπλάνο χωρίς πολλά δεδομένα. 

Εκεί η έρευνα καταλαμβάνει  πολύ χρόνο και ενδέχεται να καθυστερήσει πολύ και την παραγωγή αν ανατραπούν τα δεδομένα κατά τη διάρκεια της παραγωγής του έργου. 

Τι υλικά χρησιμοποιείς;

Τα υλικά που χρησιμοποιώ είναι: Μολύβια, Μαρκαδοράκια, Ακουαρέλλες, Ακρυλικά, Λάδια ζωγραφικής αλλά έχω κάνει και έργα χαρακτικά. 

Διασκεδάζω πολύ με τα μαρκαδοράκια. Τα μολύβια βγάζουν ένταση και δυναμισμό, θεωρώ ότι οι ακουαρέλλες είναι εξαιρετικά “μπιζού” για δωράκι, ενώ τα ακρυλικά και τα λάδια δίνουν άλλες αναπαραστατικές δυνατότητες σε μεγάλες κλίμακες, οπότε επιδιώκω λίγο να εξασκηθώ και σε αυτόν τον τομέα. 

Ελπίζω και εκεί να ανεβάσω το επίπεδό μου. Πιο φιλικά προς τον τρόπο λειτουργίας μου βρίσκω τα μολύβια, ενώ για έγχρωμες αναπαραστάσεις προτιμώ τα ακρυλικά από τα λάδια κυρίως για λόγους υγείας (δε διαλύονται με νέφτι). 

Η αλήθεια είναι ότι τα λάδια με βοηθούν πολύ στην αναπαράσταση του φόντου ενώ τα ακρυλικά στην αναπαράσταση του αεροσκάφους. Είναι όμως υλικά ασύμβατα μεταξύ τους οπότε κάνω επιλογή του ενός κάθε φορά.

Σκοπεύεις να κάνεις κάποια έκθεση;

Προς το παρόν δε σκέφτομαι να κάνω μια έκθεση μόνος μου.

Έχω ενθουσιαστεί με το γεγονός ότι οι αεροπορικοί ζωγράφοι εδώ στην Ελλάδα λειτουργούμε σαν ομάδα. 

Μέσα στην ομάδα είναι και οι “profilers” (συνήθως γραφίστες) που κάνουν πολύ προσεγμένα Ιστορικά προφίλ και κατόψεις αεροσκαφών. 

Όλοι μαζί κάναμε την πρώτη έκθεση το 2014, ένα χρόνο μετά τη δημιουργία του γκρουπ, στα πλαίσια του Athens Flying Week ενώ μας φιλοξένησαν σαν παρουσία και στην 33η IPMS ένα μήνα μετά. 

Η επόμενή μας έκθεση θα είναι επομένως ομαδική και πάνω σε αυτό δουλεύουμε.  

Λόγω των τελευταίων οικονομικών συγκυριών δεν έχουμε ακόμα αποφασίσει κάτι με σιγουριά, ελπίζουμε όμως μέσα στο 2016 να έχουμε μία εντυπωσιακή έκθεση και σ'αυτό δουλεύουμε.

INFO

Εάν κάποιος θέλει να γνωρίσει το έργο του Γιώργου Μώρη αλλά και το έργο όλων των υπόλοιπων της ομάδας, μπορεί να επισκεφτεί το γκρουπ του facebook “Aviation Art & Aircraft profiles – Greece” στη διεύθυνση:

https://www.facebook.com/groups/AviationartGreece/

Εκεί μέσα μπορεί να επικοινωνήσει με τον Γιώργο Μώρη (Moris George) ή να επικοινωνήσει και με όλους τους υπόλοιπους.

Ανασκαφή στο καταδιωκτικό που πετούσε ο παππούς της το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

Την ώρα που ένα βρετανικό καταδιωκτικό Χαρρυκαίην πραγματοποιούσε μια πτήση για να τιμήσει την επέτειο της Μάχης της Αγγλίας, ένα... "αδερφάκι" του, το οποίο είχε συντριβεί στις 9 Σεπτεμβρίου του 1940 αποκαλυπτόταν από την κόρη και την εγγονή του πιλότου του, 75 χρόνια μετά την κατάρριψή του.

Ο Πολωνός πιλότος Καζιμίρ Βέντσε του 303 σμήνους της RAF απογειώθηκε για να αναχαιτίσει γερμανικά βομβαρδιστικά, αλλά αμέσως μετά την εμπλοκή του καταρρίφθηκε και την τελευταία στιγμή πρόλαβε να εγκαταλείψει το αεροσκάφος του και να διασωθεί, με εγκαύματα και τραύματα στα πόδια και μετά από έναν περίπου χρόνο ανάρρωσης, επανήλθε στους αιθέρες.

Μετά από 75 χρόνια, η κόρη του πιλότου και η εγγονή του συμμετείχαν στις εργασίες ανασκαφής του σημείου της συντριβής του Χαρρυκαίην, οι οποίες αποκάλυψαν πολλά τμήματα του συντριβέντος καταδιωκτικού. "Είναι πολύ συγκινητικό να πιάνουμε στα χέρια μας τμήματα του αεροπλάνου που πετούσε ο παππούς μου" δήλωσε σχετικά η εγγονή στην εφημερίδα "Φρουρός" (Γάρδιαν) της Βρετανίας.

Διαβάστε εδώ

Άνθρωπος, η μάστιγα του πλανήτη: Beneath the Waves, η υποβρύχια καταστροφή του οικοσυστήματος

Οι ανθρώπινες δραστηριότητες προκαλούν βαρύ πλήγμα στον πλανήτη μας και η φωτογραφική έκθεση Beneath the Waves (κάτω από τα κύματα) αποκαλύπτει τη ζημιά που προκαλεί ο άνθρωπος στις θάλασσες.

Νεκρές φάλαινες, παγιδευμένες σε παρατημένα δίχτυα, θαλάσσιες χελώνες ξεβρασμένες σε παραλίες μέσα σε ένα σωρό απορριμμάτων, τεράστιες εκτάσεις στους βυθούς καλυμμένες με σκουπίδια και χωρίς ίχνος ζωής, είναι μερικά μόνο από τα συγκλονιστικά θέματα που αναδεικνύονται μέσα από τις φωτογραφίες των αυτοδυτών από όλο τον κόσμο που συμμετέχουν στην έκθεση

Διαβάστε εδώ

Διαβάστε και παραπέρα

An Arado Ar 196 lost in 1944, recovered from a depth of 480 metres in the Aegean Sea, Greece

An Arado Ar 196 at the port of Piraeus (Skaramangas), Greece

The story of the Arado

A German Arado Ar 196 seaplane, which was lost on February 28, 1944, at a depth of about 480 meters between Naxos and Ikaria islands in the Aegean Sea, Greece, was the unexpected catch of a fishing boat, the "Fearless II". 

Surprisingly, Thanasis Sorokos the captain of the trawler found that something heavy was entangled in their nets.

When raised, they found that part of the fuselage, the engine and a wing of the seaplane, with the German cross still visible, returned from the abyss of the Aegean, carrying nuggets of the dramatic history of the Second World War as it unfolded in Greece.

The German cross is still visible on the wing

The identity of the airplane was confirmed thanks to the strenuous efforts of a distinguished researcher and writer. 

According to Byron Tesapsides, who published his book "The German Luftwaffe in Greece in World War II", an Arado 196 made ​​an emergency water landing due to mechanical damage and later sank close to the island of Ikaria. 

"This is the only reference in German seaplane records for loss of that type, so it is highly likely that it is the No. 216 model A3”

The engine of the aircraft, still leaking oil, after 70+ years at sea!

The cockpit, instruments and pilot's seat

Arado Ar 196: 526 built, 3 survive today

Just three Arado Ar 196 are preserved until today from the 526 that came off the production line. 

Two are exhibited in the US and one in Bulgaria, an ally of the nazis during the Second World War. 

In Greece Arados were mainly used for reconnaissance and convoy cover in the Aegean. The most notable success was the capture of a British submarine, the HMS Seal, in the North Sea near Denmark in 1940.

The Arado Ar 196 is currently waiting patiently for its restoration at the Hellenic Air Force Museum, Tatoi, Athens

Κατάδυση στο χαμένο βομβαρδιστικό του Β' παγκοσμίου Πολέμου

Το Ju-88 σε βάθος 47 μέτρων. Photo Credit: S'Algar Diving, Menorca

Στις 24 Φεβρουαρίου του 1943, ένα γερμανικό βομβαρδιστικό Ju-88 απογειώθηκε από το αεροδρόμιο του Κόμιζο στη Σικελία και μαζί με άλλα επιτέθηκε κατά συμμαχικών στόχων στην Αλγερία, στο μέτωπο της Βόρειας Αφρικής.

Μετά την ολοκλήρωση του βομβαρδισμού, πιθανόν από λάθος ναυσιπλοϊας, το αεροσκάφος χάθηκε και λίγο πριν συντριβεί από την έλλειψη καυσίμων, το τετραμελές του πλήρωμα πραγματοποίησε αναγκαστική προσθαλάσσωση, κοντά στο νησί Μινόρκα, του συμπλέγματος των Βαλεαρίδων νήσων.

Οι τέσσσερις Γερμανοί αεροπόροι, κάνοντας χρήση των πνευστών σωστικών μέσων, κατάφεραν να διασωθούν, μέχρι τη στιγμή που λίγο αργότερα εντοπίστηκαν και περισυνελλέγησαν από αλιευτικό σκάφος.

Το αεροναυάγιο διασώζεται σε άριστη κατάσταση σε βάθος 47 μέτρων και αποτελεί πλέον δημοφιλή καταδυτικό προορισμό. 

Διαβάστε εδώ και εκεί