Ματιές στην Ιστορία: «Λίγο αργά δεν είναι;», η... κόντρα δύο βετεράνων, 50 χρόνια μετά τη Μάχη της Κρήτης

Η Μάχη της Κρήτης άρχισε στις 20 Μαΐου του 1941 και μετά από σκληρό αγώνα, με αμφίρροπη πολλές φορές έκβαση και χιλιάδες θύματα και από τις δύο πλευρές έληξε με την επικράτηση των ναζί Γερμανών μετά από 10 περίπου ημέρες.

Η μαύρη περίοδος της κατοχής του νησιού ξεκίνησε με τους χειρότερους οιωνούς, καθώς οι Γερμανοί άρχισαν τις ομαδικές εκτελέσεις κατοίκων του νησιού επειδή προέβαλαν αντίσταση κατά των χιτλερικών ορδών, ενώ δεκάδες χωριά κάηκαν στο πλαίσιο οργανωμένων πράξεων αντεκδίκησης και τρομοκράτησης των Κρητών από τους "ιππότες" του παράφρονα δικτάτορα Χίτλερ.

Οι μνήμες όμως δε σβήνουν ποτέ και πολλοί από τους πρωταγωνιστές της Μάχης της Κρήτης, Γερμανοί, Σύμμαχοι αλλά και βέβαια Κρήτες "κουβαλούσαν" το βάρος των αναμνήσεων μέχρι το θάνατό τους, δεκαετίες μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

 
Στο πλαίσιο των μονογραφιών "Ματιές στην Ιστορία"  παρουσιάζεται σήμερα για πρώτη φορά μια άγνωστη εν πολλοίς και αδημοσίευτη ιστορία, η οποία αποκαλύπτει αυτή ακριβώς τη διάσταση της μνήμης, αλλά και της έντασης των συναισθημάτων που συνέχισαν να βιώνουν οι άνθρωποι που έζησαν τη θύελλα του πολέμου.

Διαβάστε την εξιστόρηση της άγνωστης αυτής σελίδας, όπως ακριβώς τη γράφει η Κυρία Ζαχαρένια Σημανδηράκη, Ειδ. Συνεργάτις των Γενικών Αρχείων του Κράτους

Το 1991 ήταν η χρυσή επέτειος της θρυλικής Μάχης της Κρήτης. 50 χρόνια μετά από εκείνο το φοβερό Μάϊο του 1941, η Κρήτη τιμούσε με πολλές σημαντικές εκδηλώσεις την επέτειο, με παρόντες ανώτατους ηγέτες των Συμμαχικών κρατών και της Ελλάδας, αλλά και της Γερμανίας. 

Ως μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής των εκδηλώσεων και τότε όπως και για περίπου 25 χρόνια, το 1991 είχα αναλάβει τη διοργάνωση της μεγάλης Έκθεσης της επετείου στα ενετικά Νεώρια, στο Χανιώτικο λιμάνι, που άνοιξαν για πρώτη φορά τότε και μετά τη διευθέτηση τους εσωτερικά, από άποψη καθαριότητας, εξαερισμού και ανάλογων υποδομών. 

Τα δυο Νεώρια ήταν συνολικά εμβαδού 1.000 τ.μ. τα οποία καλύφθηκαν με προθήκες, ειδικές κατασκευές και αναπαραστάσεις, με κειμήλια, οπτικοακουστικό υλικό και ντοκουμέντα, που όχι μόνο αντλήθηκαν από τους συμπολίτες Κρήτες, αλλά ήρθαν στα Χανιά μετά από συνεννόησή μου με τα Μουσεία και τα Κρατικά Αρχεία των Συμμάχων Χωρών (Μεγ. Βρετανία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Ελλάδα). 

Υπολογίζεται ότι επισκέφθηκαν την Έκθεση πάνω από 100.000 επισκέπτες, Έλληνες και ξένοι, βετεράνοι όλων των χωρών που είχαν έρθει ειδικά για την επέτειο και φυσικά πλήθη κόσμου.

Υπήρχε ειδική φύλαξη των πολύτιμων εκθεμάτων από ειδικευμένους άνδρες σχετικής εταιρείας, τόσο στην είσοδο όσο και μέσα στους χώρους.

Στην έκθεση της χρυσής επετείου δεν θα μπορούσε να λείπει τουλάχιστον μια από τις πλάκες της Καντάνου. Θα πρέπει να διευκρινισθεί για όσους δεν ξέρουν, ότι η κωμόπολη Κάντανος, στην επαρχία Σελίνου των Χανίων, καταστράφηκε ολοσχερώς  από τους Γερμανούς στις 3 Ιουνίου 1941, ως αντίποινα για το θάνατο 25 στρατιωτών τους από τους Κρήτες. 

Οι Γερμανοί μάλιστα κατασκεύασαν και τρεις μεγάλες πινακίδες – πλάκες, όπου έγραφαν ακριβώς αυτό – ότι κατεστράφη η κωμόπολη εκ θεμελίων για να μην ανοικοδομηθεί πλέον ποτέ, αναφέροντας τα περί εξιλασμού της δολοφονίας των 25 Γερμανών από άνδρες, γυναίκες παιδιά και παπάδες και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του μεγάλου Ράϊχ.

Στην είσοδο του Νεωρίου αριστερά βρισκόταν το γραφείο μου και ακριβώς δίπλα μια από τις περίφημες αυτές  πλάκες της Καντάνου. Ως υπεύθυνη της έκθεσης, ήμουν σχεδόν συνεχώς στο χώρο αυτό της μνήμης και τιμής. 

Κι ένα πρωϊ, ένα ηλικιωμένος κύριος, ντυμένος μεν με πολιτικά αλλά με το σήμα των SS στο γιακά του, Γερμανός φυσικά (άλλωστε είχαν έρθει στα Χανιά πολλοί  Γερμανοί, άλλοι μετριοπαθείς και άλλοι αμετανόητοι), στάθηκε μπροστά από την πλάκα της Καντάνου για ώρα. Καθισμένη στο γραφείο μου τον παρατηρούσα και παραξενεύτηκα που κάποια στιγμή είδα να κυλάει ένα δάκρυ στο μάγουλό του. 

Την ίδια στιγμή όμως είχε σταματήσει δίπλα του κι ένας άλλος ηλικιωμένος, με την Κρήτη κεντημένη στη γραβάτα του και με πλήρη στολή της Ομοσπονδίας των Βρετανών βετεράνων. Είδα ότι κοίταζε το Γερμανό, είδε ότι είχε δακρύσει και με παγερό ύφος γύρισε και του είπε:«Λίγο αργά δεν είναι;» 

Γύρισε οργισμένος ο Γερμανός και την επόμενη στιγμή βρέθηκαν οι δυο ηλικιωμένοι να συμπλέκονται άγρια μπροστά στην πλάκα. 

Προσπαθήσαμε να τους χωρίσουμε – άδικα. Η λύση ήταν οι άνδρες ασφαλείας και φύλαξης που κατάφεραν τελικά να συγκρατήσουν και τους δύο από περαιτέρω συμπλοκή. Τους αφήσαμε να αποχωρήσουν, όχι μαζί, για να μην υπάρξει κι άλλο επεισόδιο έξω από την Έκθεση.

Ήταν ένα από τα επεισόδια που κρατώ στη μνήμη μου κι ας έχουν περάσει τόσα χρόνια, κι ας έχω διοργανώσει πλείστες επετειακές ή μη εκδηλώσεις κι εκθέσεις. 

Μπορεί ίσως να έχουν αμβλυνθεί πια τα πάθη, αλλά οι αναμνήσεις δεν θα σβήσουν εύκολα. 

Γιατί υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που θρηνούν, γιατί χάθηκαν χιλιάδες στα κολαστήρια και στους τόπους εκτελέσεων, γιατί υπάρχουν τα ολοκαυτωμένα χωριά που δεν γιατρεύονται οι πληγές τους, γιατί υπάρχουν τα τεκμήρια της καταιγίδας που έφερε αίμα, πόνο, δυστυχία, αλλά και αντίσταση που δεν κάμφθηκε. 

Κι ευχή όλων: Ποτέ ξανά πόλεμος…

Greece 1944-1945: Report by the Supreme Allied Commander Meditterranean to the Combined Chiefs of Staff

Αναβίωσαν σκηνές από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο | Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε πανελλήνια ιστορική αναπαράσταση

Ένα ασυνήθιστο θέαμα περίμενε τους κατοίκους του Άργους πριν από λίγες ημέρες, όταν οι στρατώνες του Καποδίστρια γέμισαν με εικόνες αλλοτινών εποχών. Στρατιώτες που… ξεπήδησαν από τις σελίδες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ιστορικά οχήματα και μοτοσικλέτες, ακόμα και νοσοκόμες με ενδυμασία εποχής, τράβηξαν τα βλέμματα των επισκεπτών και προκάλεσαν το ενδιαφέρον για την ιστορική περίοδο που συγκλόνισε την ανθρωπότητα.

Ο κ. Ανδρέας Γαλανός, εκ των συμμετεχόντων στην πανελλήνια ιστορική αναπαράσταση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η οποία πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας, φορώντας τη στολή του Εύζωνα στα βουνά της Αλβανίας του ‘40, εξήγησε στον «Ε.Τ.» το σκεπτικό της ξεχωριστής αυτής πρωτοβουλίας: 

«Η παραστατική διδασκαλία που προσφέρει η θέαση πρωτότυπων στολών, οχημάτων και εξοπλισμού όλων των εμπλεκομένων αντιπάλων στον πόλεμο και η θεατρική αναπαράσταση ιστορικών γεγονότων και μαχών, αλλά και σκηνών της καθημερινότητας, προσφέρει στους νεότερους τα κατάλληλα ερεθίσματα για να διδαχθούν για σελίδες της πρόσφατης Ιστορίας που πολλές φορές παραμένουν στο σκοτάδι».

Στην αναπαράσταση συμμετείχαν 12 αναπαλαιωμένα στρατιωτικά οχήματα και μοτοσικλέτες και 40 περίπου αναβιωτές: Έλληνες Εύζωνοι του Αλβανικού Έπους, Ιερολοχίτες της Μέσης Ανατολής , Ριμινίτες της ΙΙΙ Ορεινής Ταξιαρχίας της ομώνυμης Μάχης το 1944 στην Ιταλία,  Βρετανοί και Καναδοί στρατιώτες, Αμερικανοί Rangers και αλεξιπτωτιστές, Γερμανοί αλεξιπτωτιστές όπως έδρασαν στην Κρήτη, καθώς και της μεραρχίας “Leibstandarte”, ακόμα και ναύτες του ΕΛΑΝ (ο ναυτικός κλάδος του ΕΛΑΣ). 

Όλοι οι παραπάνω κινούνταν σε διοράματα που απεικόνιζαν με ιστορική ακρίβεια σημεία ελέγχου του γερμανικού στρατού το 1941, νοσοκομείο εκστρατείας στη Μέση Ανατολή και το Ελ Αλαμέιν το 1942. 

Όλη η… επιχείρηση επιστροφής στο παρελθόν καταγράφηκε από πολεμικό ανταποκριτή, με ένα γνήσιο jeep του 1944 από την απόβαση στη Νορμανδία.

Εκτός όμως από τους αμιγώς ελληνικού ενδιαφέροντος αναβιωτές, δυο Ιάπωνες στρατιώτες ταξίδεψαν από την εξωτική… Θεσσαλονίκη, παρουσιάζοντας ένα σπάνιο ακόμα και για τα διεθνή πρότυπα μοντέλο στρατιωτών του Ιαπωνικού Αυτοκρατορικού Στρατού.

Οι αναβιωτές παρουσίασαν και εικονικές καταλήψεις κτιρίων , κάνοντας το σκηνικό ακόμα πιο ρεαλιστικό, ενώ ακόμα και η μουσική επένδυση της εκδήλωσης ήταν χαρακτηριστική,   καθώς μέλη της χορευτικής ομάδας των Athens Swing Cats, κομψές κυρίες με βέλο και φορέματα εποχής, συνοδευόμενες από  κυρίους με καπέλα και τιράντες, χόρεψαν κάτω από τους ήχους του Glenn Miller και άλλων καλλιτεχνών του ‘40, μεταφέροντας τους θεατές 70 και πλέον χρόνια πριν.

Ο «πολεμικός ανταποκριτής» κ. Άκης Παρασκευόπουλος, καταξιωμένος επαγγελματίας φωτογράφος, κατέγραψε στιγμές που αν κάποιος δε γνώριζε ότι συνέβησαν μόλις πριν από λίγες ημέρες, θα θεωρούσε ότι βρίσκονταν στο αρχείο εδώ και 70 και πλέον χρόνια, σημείωσε στον «Ε.Τ.»: «Ήταν ένα πραγματικό ταξίδι πίσω στο χρόνο σαν να βρεθήκαμε σε μια χρονομηχανή που μας ταξίδεψε στο 1940. Είμαστε μια ομάδα που αγαπάμε αυτό που κάνουμε και τώρα που έγινε η αρχή θα ακολουθήσουν και άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις. Βέβαια, τα εύσημα ανήκουν δικαιωματικά στον κ. Σπύρο Κυριακό, την «ψυχή» της διοργάνωσης». 

Το όλο εγχείρημα στηρίχτηκε ηθικά και υλικά από το Δήμο Άργους–Μυκηνών και το Δήμαρχο κ. Καμπόσο. Ο κ. Γαλανός, αποτιμώντας τον αντίκτυπο της εκδήλωσης, σημείωσε: «Η αποδοχή εκ μέρους του κοινού υπήρξε θερμή και εγκάρδια και το ενδιαφέρον, ειδικότερα της νέας γενιάς, μεγάλο και ειλικρινές. 

Οι ώρες βέβαια και η προσπάθεια των εθελοντών που δούλεψαν για την υλοποίηση της ιδέας του κ. Σπύρου Κυριακού, την επιτυχία της διοργάνωσης και ταξίδεψαν από όλη την Ελλάδα, δεν αποτιμώνται υλικά. Άλλωστε η καλύτερη ανταμοιβή για όλους μας υπήρξε το ενδιαφέρον του κόσμου που αγκάλιασε την προσπάθεια και έδειξε να ξεπερνάει τις όποιες προκαταλήψεις και δισταγμούς που κατά το παρελθόν προκαλούσε η απλή και μόνο θέαση στολών και στρατιωτών που έχουν σημαδέψει με μελανά χρώματα την Ιστορία της πατρίδας μας». 

ΤΟ ΔΙΣΕΛΙΔΟ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ "ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ" ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014

Οργή για την απαλλαγή "λόγω ανεπαρκών στοιχείων" ναζί εγκληματία πολέμου

Θύελλα έχει ξεσπάσει στη Γαλλία, καθώς δικαστήριο στην Κολωνία της Γερμανίας απάλλαξε σήμερα το πρωί  "λόγω ανεπαρκών στοιχείων"  έναν 89χρονο, ο οποίος στις 10 Ιουνίου του 1944 είχε συμμετάσχει με τη μονάδα του στη δολοφονία 462 αμάχων στο χωριό Οραντούρ συρ Γκλαν της Γαλλίας.



Αν και κατά τη διάρκεια της δίκης ο Βέρνερ Σ. (δε δόθηκε στη δημοσιότητα το επίθετό του) είχε ομολογήσει ότι βρισκόταν στο χωριό με την ειδικότητα του χειριστή βαρέος πολυβόλου, αρνήθηκε ότι ήταν υπεύθυνος για την εκτέλεση 25 γυναικόπαιδων καθώς και το ότι συμμετείχε στη συγκέντρωση εκατοντάδων άλλων αμάχων στην εκκλησία του χωριού όπου και κάηκαν ζωντανοί από τους Γερμανούς.



Τα ερείπια του χωριού παραμένουν όπως ακριβώς ήταν εκείνη τη μοιραία μέρα του 1944, προκειμένου να θυμίζουν την απάνθρωπη ανθρωποσφαγή των ναζί, μια "συνήθεια" που οι Γερμανοί εφάρμοσαν εκτεταμένα και στην Ελλάδα κατά την περίοδο της κατοχής, κατακαίοντας εκατοντάδες χωριά και δολοφονώντας, ενίοτε και με τη βοήθεια των ντόπιων δοσίλογων λακέδων τους, χιλιάδες Έλληνες πολίτες. 



Τα στοιχεία του 89χρονου Γερμανού, ο οποίος υπηρετούσε στα SS και συγκεκριμένα στη μηχανοκίνητη μονάδα "Ντερ Φίρερ", βρέθηκαν σε λίστα της κομμουνιστικής μυστικής αστυνομίας της Ανατολικής Γερμανίας, μαζί με εκείνα ακόμα 6 συμπολεμιστών του που ήταν ακόμα ζωντανοί στις αρχές του 2014.

20 στρατιώτες που συμμετείχαν στη σφαγή δικάστηκαν τη δεκαετία του 1950 και καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης, αλλά όλοι απελευθερώθηκαν μερικά χρόνια αργότερα.

Ο 89χρονος πάντως σε δηλώσεις του αρκέστηκε να πει "έκανα το καθήκον μου ως στρατιώτης".