Ο Άφοβος ΙΙ ψάρεψε... υδροπλάνο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Ένα γερμανικό υδροπλάνο τύπου Arado Ar 196, το οποίο αναπαυόταν από τις 28 Φεβρουαρίου του 1944 σε βάθος 480 περίπου μέτρων ανάμεσα από τη Νάξο και την Ικαρία, ήταν η απροσδόκητη ψαριά ενός αλιευτικού σκάφους, του «Άφοβου ΙΙ».

Με έκπληξη ο καπετάνιος Θανάσης Σορώκος και το πλήρωμα της τράτας διαπίστωσαν ότι κάτι βαρύ είχε μπλεχτεί στα δίχτυα τους. Όταν τα ανέβασαν, διαπίστωσαν ότι τμήμα της ατράκτου, ο κινητήρας αλλά και ένα φτερό του αναγνωριστικού υδροπλάνου, με το γερμανικό σταυρό ακόμα ορατό παρά τα 70 χρόνια παραμονής στο βυθό, επέστρεψε από την άβυσσο του Αιγαίου, κουβαλώντας μαζί του ψήγματα της δραματικής Ιστορίας του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ήδη, η ταυτότητα του συγκεκριμένου αεροπλάνου φαίνεται ότι αποκαλύπτεται χάρη στις κοπιώδεις προσπάθειες ενός διακεκριμένου ερευνητή και συγγραφέα. Σύμφωνα με τον Βύρωνα Τεζαψίδη, ο οποίος αναζήτησε τα αρχεία της δράσης της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας των ναζί και τα δημοσίευσε στο βιβλίο του «Η γερμανική Λουφτβάφφε στην Ελλάδα το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», ένα Arado 196 πραγματοποίησε αναγκαστική προσθαλάσσωση λόγω μηχανικής βλάβης και βυθίστηκε κατά την απόπειρα περισυλλογής του, στη θαλάσσια περιοχή της Ικαρίας. 

«Είναι η μόνη αναφορά στα γερμανικά αρχεία για απώλεια υδροπλάνου του συγκεκριμένου τύπου, επομένως είναι εξαιρετικά πιθανό να πρόκειται για το υπ’ αριθμό κατασκευής 216 μοντέλο Α3. Το καλύτερο είναι να πάει στο Τατόϊ όπου θα συντηρηθεί και σωστά», τονίζει στον «Ε.Τ.» ο κ. Τεζαψίδης σχολιάζοντας τις διάφορες απόψεις που ακούγονται από την ημέρα που ξαναβρέθηκε στην επιφάνεια το Arado και συμπληρώνει: «Αυτά που λένε να το ρίξουν στα νερά της Νάξου σαν ατραξιόν για δύτες είναι επιπολαιότητες, οι "συλλέκτες" θα το κατασπαράξουν σε χρόνο dt» .

Arado Ar196

526 κατασκευάστηκαν, 3 επιζούν μέχρι σήμερα

Μόλις τρία υδροπλάνα Arado Ar196 διασώζονται μέχρι τις μέρες μας από τα 526 που βγήκαν από τη γραμμή παραγωγής των Γερμανών. Δύο εκτίθενται στις ΗΠΑ και ένα στη Βουλγαρία, χώρα-σύμμαχο των ναζί κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για επιχειρήσεις αναγνώρισης στο Αιγαίο, ενώ ένα από αυτά έχει εντοπιστεί και βρίσκεται ακόμα και σήμερα στο βυθό της Ηρακλειάς. Η πιο αξιοσημείωτη επιτυχία τους ήταν η αιχμαλώτιση ενός βρετανικού υποβρυχίου, του HMS Seal, στη Βόρεια Θάλασσα κοντά στη Δανία το 1940.

Θανάσης Σορώκος, Καπετάνιος του «Άφοβου ΙΙ»

«Ξέρω που είναι και το υπόλοιπο υδροπλάνο»

«Κατά τύχη» ψάρεψε το Arado ο καπετάνιος του «Άφοβου ΙΙ» Θανάσης Σορώκος. «Πρώτη φορά βρίσκω κάτι τέτοιο στο βυθό» λέει ο ίδιος στον «Ε.Τ.» και συμπληρώνει: «Αμέσως αναφέραμε στο Λιμεναρχείο Νάξου την περίεργη… ψαριά μας». Η ανέλκυσή του ήταν εξαιρετικά δύσκολη από το βάθος των 250 περίπου οργιών, λέει ο καπετάν Θανάσης και συμπληρώνει: «Ξέρω που είναι και το υπόλοιπο υδροπλάνο», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να ξαναπάει σύντομα για ψάρεμα… πολεμικής Ιστορίας.

Αντιπλοίαρχος Νίκος Λαγκαδιανός, Εκπρόσωπος Τύπου Αρχηγείου Λιμενικού Σώματος

«Το τμήμα του πολεμικού αεροσκάφους που ανελκύστηκε από τον κυβερνήτη του αλιευτικού σκάφους «ΆΦΟΒΟΣ ΙΙ» παραμένει φυλασσόμενο σε κλειστό στεγανό χώρο με μέριμνα της αρμόδιας λιμενικής αρχής Νάξου. Από το λιμενάρχη Νάξου έχει ενημερωθεί αρμοδίως το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας προκειμένου να μεριμνήσει για την παραλαβή του, κάτι που αναμένεται να γίνει πολύ σύντομα».

Λένα Τσοπουροπούλου: Η Ελληνίδα που φωτογράφισε το ναυάγιο του "Βρετανικού"

CLICK HERE TO READ THE STORY IN ENGLISH

Μια αμιγώς ελληνική καταδυτική αποστολή, με την άδεια και υπό την εποπτεία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υλικοτεχνική υποστήριξη του καταδυτικού κέντρου Planet Blue του Κώστα Θωκταρίδη έφερε από βάθος 120 σχεδόν μέτρων εικόνες από ένα μοναδικό ναυάγιο που αναπαύεται στην αγκαλιά του Αιγαίου εδώ και 100 σχεδόν χρόνια. Η «Ελληνίδα της Αβύσσου», Λένα Τσοπουροπούλου κατέγραψε με τη φωτογραφική της μηχανή εικόνες μοναδικής καθαρότητας και ευκρίνειας, οι οποίες απαθανατίζουν ένα θηριώδες πλοίο μήκους σχεδόν 260 μέτρων.

Το στενό ανάμεσα στη Μακρόνησο και την Κέα, λίγα μόλις ναυτικά μίλια από το Ναό του Ποσειδώνα στο νότιο άκρο της Αττικής, είναι ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλάσσια περάσματα εδώ και σχεδόν 2.500 χρόνια ναυσιπλοΐας. Δεν είναι όμως πολλοί εκείνοι που γνωρίζουν ένα μυστικό που κρύβει ο βυθός: Ο «Βρετανικός», αδελφό πλοίο του θρυλικού «Τιτανικού», αναπαύεται από τις 21 Νοεμβρίου 1916 στα βαθυγάλανα νερά του Αιγαίου, σε σχεδόν άριστη κατάσταση.

«Θύμα» του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο «Βρετανικός», μετασκευασμένος σε νοσοκομειακό πλοίο, βυθίστηκε μετά από πρόσκρουση σε γερμανική νάρκη που είχε ποντίσει στα τέλη Οκτωβρίου του ίδιου έτους το υποβρύχιο U73 και έμεινε για δεκαετίες ξεχασμένος, μέχρι τη στιγμή που ο διάσημος Γάλλος ωκεανογράφος Ζακ-Ιβ Κουστό το εντόπισε το 1975. Από τότε αρκετές καταδυτικές και επιστημονικές αποστολές έχουν επισκεφθεί το ναυάγιο, το οποίο παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον, τόσο λόγω της σχεδόν άριστης κατάστασής του, 100 σχεδόν χρόνια μετά τη βύθισή του, όσο και επειδή η ιστορική και αρχαιολογική του σημασία είναι πολύ μεγάλη. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε αντίθεση με τον «Τιτανικό» που συμπαρέσυρε περισσότερα από 1.500 άτομα στο βυθό, ο «Βρετανικός» αποδείχθηκε πιο… φιλεύσπλαχνος, αφού περισσότεροι από 1000 επιβαίνοντες -πλήρωμα και νοσηλευτικό προσωπικό- κατάφεραν να διασωθούν και μόλις 30 χάθηκαν.

«Ο Βρετανικός είναι ένα σημαντικό ναυάγιο με μεγάλη ιστορία» αναφέρει στον «ΤτΚ» η κ. Τσοπουροπούλου και συμπληρώνει: «Η κατάδυση στο ναυάγιο αυτό είναι μοναδική εμπειρία, το μέγεθος του πλοίου σε αφήνει άναυδο και όταν καταδύθηκα, απλά το κοιτούσα που χανόταν στο μπλε. Χρειάστηκα λίγη ώρα μέχρι να ξεκινήσω να φωτογραφίζω».

Οι καταδύσεις σε βάθος 120 μέτρων απαιτούν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και συντονισμού, ενώ η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, η οποία έδωσε τη σχετική άδεια στην καταδυτική αποστολή, όπως απαιτείται σε κάθε παρόμοια περίπτωση κατάδυσης σε ναυάγιο ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας, είχε την καταδυόμενη υπάλληλο κ. Αθηνά Πατσούρου παρούσα σε όλες τις φάσεις της αποστολής.

Η κ. Τσοπουροπούλου αναφέρθηκε επίσης στις τεχνικές δυσκολίες που παρουσίασε το εγχείρημα της φωτογραφικής απεικόνισης του ναυαγίου: «Οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα απαιτητικές, τόσο από τεχνικής άποψης, όσο και για την άρτια φωτογράφησή του. Είναι μεγάλη πρόκληση να μπορέσεις να αποτυπώσεις φωτογραφικά ένα τέτοιο ναυάγιο και να μπορέσεις να δώσεις μια συνολική εικόνα του πλοίου», εξηγεί στον «ΤτΚ».

Η «ταυτότητα» του Βρετανικού

Ο «Βρετανικός» ήταν ένα από τα τρία σχεδόν όμοια υπερωκεάνια της πλοιοκτήτριας εταιρείας “White Star”, με τον «Τιτανικό» που βυθίστηκε το 1912 και τον… «Ολυμπιακό», το «Olympic», ο οποίος πωλήθηκε για παλιοσίδερα τη δεκαετία του 1920 να είναι συνώνυμα της πολυτέλειας των υπερατλαντικών πλόων στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Καθελκύστηκε το Φεβρουάριο του 1914

Επιτάχθηκε το Δεκέμβριο του 1915

Βυθίστηκε το Νοέμβριο του 1916

Εγγεγραμμένο μήκος: 259,80 μέτρα

Κόροι ολικής χωρητικότητας: 48.158

Υπηρεσιακή ταχύτητα: 21 κόμβοι

Της Αγγελικής Σίμωσι, Προϊσταμένης της ΕΕΑ

"Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων είναι μοναδική Υπηρεσία με κάθε έννοια της λέξεως.

Η μοναδικότητα της έγκειται τόσο στην ιδιαιτερότητα του αντικειμένου της, που αφορά στην Προστασία και Ανάδειξη της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όσο και στο γεγονός ότι δεν υπάρχει άλλη Υπηρεσία τέτοιου είδους στη Χώρα μας.

Ιδρύθηκε το 1976 και στα 37 χρόνια δραστηριότητας της έδωσε και δίνει ένα δυναμικό παρόν στο χώρο της υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας.

Με ολιγάριθμο αλλά έμπειρο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό, με μόνο τα εντελώς απαραίτητα τεχνολογικά μέσα στην διάθεση μας, με ελάχιστη χρηματοδότηση, κατορθώσαμε να εξερευνήσουμε ένα μεγάλο μέρος των Ελληνικών θαλασσών, εντοπίζοντας βυθισμένους αρχαίους οικισμούς, λιμενικές εγκαταστάσεις, ναυάγια.

Μεγάλο επίτευγμα της Εφορείας μας θεωρείται η εξερεύνηση των βαθέων υδάτων σε συνεργασία με ελληνικά και ξένα Ινστιτούτα, όπως το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και το Wood’s Hole της Μασαχουσέτης.

Με βάση την κείμενη νομοθεσία ναυάγια πλοίων και αεροσκαφών, τα οποία ναυάγησαν ή κατέπεσαν πενήντα χρόνια από σήμερα,  προστατεύονται από την ΕΕΑ. Στο πλαίσιο αυτό εποπτεύσαμε έρευνες και άρχισε να εμπλουτίζεται το αρχείο μας με εποπτικό υλικό, από σύγχρονα ναυάγια. Ως παραδείγματα αναφέρονται τα ναυάγια του Βρετανικού και του Βurdigala στα ανοικτά της νήσου Κέας, των ναυαγίων Helmstedt και  Parana που έχουν βυθιστεί στα νερά της νοτίου Ευβοίας, όπως και του ισπανοτουρκικού ατμόπλοιου Ταγκαναροκ, που βομβαρδίστηκε το 1943 στο λιμάνι του Πυθαγορείου Σάμου".

Έλληνες δύτες ταυτοποίησαν ναυάγια του 1941

Στο πολύβουο λιμάνι του Πειραιά σήμερα, χιλιάδες τουρίστες από κάθε γωνιά του πλανήτη  περιμένουν καθημερινά να σαλπάρουν για τις διακοπές τους στα νησιά του Αιγαίου και δεκάδες πλοία κάθε τύπου δένουν στις αποβάθρες του. 

Image credit: John H Marsh Maritime Research Centre, Iziko Museums of Cape Town

Πριν από 71 χρόνια όμως, το βράδι της 6^ης Απριλίου του 1941, την ημέρα της ναζιστικής εισβολής των ορδών του παράφρονα δικτάτορα Αδόλφου Χίτλερ στην Ελλάδα, γερμανικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα μετέτρεψαν το λιμάνι σε σωρό ερειπίων, βυθίζοντας ή προκαλώντας σοβαρές ζημιές στα περισσότερα από τα πλοία που βρίσκονταν σε αυτό. 

Σύμφωνα με το ανακοινωθέν που εξέδωσαν οι ελληνικές Αρχές τις ημέρες εκείνες, «η γερμανική αεροπορία ενήργησεν χθές, την πρώτην ημέραν του ελληνογερμανικού πολέμου επιδρομάς εις το εσωτερικόν της χώρας. Τας νυκτερινάς ώρας εβομβαρδίσθη η πόλις του Πειραιώς με ζημίας επί ενός φορτηγού ατμοπλοίου, ενός ιστιοφόρου, μικράς ζημίας εις τα οικήματα και ολίγα θύματα εκ του αμάχου πληθυσμού». 

Ένα από τα πλοία που βρέθηκε εκείνες τις τραγικές ημέρες στον Πειραιά, στάθηκε πιο τυχερό. Το αγγλικό φορτηγό «Κλαν Κάμινγκ» διέφυγε δυο φορές τη βύθιση και αποπειράθηκε να διαφύγει από τον όλεθρο. Συνάντησε όμως και αυτό τη Νέμεσή του λίγα μίλια νοτιότερα, στα ανοιχτά της Αίγινας.

Η ταυτοποίηση του ναυαγίου 

Πριν από λίγες ημέρες, καταδυτική ομάδα αποτελούμενη από τους αυτοδύτες Κώστα Θωκταρίδη, Νικόλα Βασιλάτο, Κώστα Παπαστέφο, τη φωτογράφο-αυτοδύτρια Ελένη Τσοπουροπούλου και τον ερευνητή ναυτικής Ιστορίας Άρη Μπιλάλη, ολοκλήρωσε την πρώτη φάση των καταδύσεων στο ναυάγιο: «Το εντυπωσιακό ναυάγιο μήκους 141 μέτρων βρίσκεται σε βάθος 94 μέτρων στα ανοιχτά του Ακρωτηρίου Τούρλος της Αίγινας και ακουμπά στον βυθό με την αριστερή του πλευρά», αναφέρει στον «ΤτΚ» ο κ. Βασιλάτος και συνεχίζει: «Ο σκοπός της πρώτης αναγνωριστικής κατάδυσης ήταν αφενός η ταυτοποίηση του ναυαγίου και αφετέρου να πάρουμε μια γενική ιδέα της όψης που παρουσιάζει το πλοίο. Περαιτέρω καταδύσεις πρόκειται να πραγματοποιηθούν με στόχο να συνεχιστεί η εξερεύνηση  του ναυαγίου, παράλληλα φυσικά με την ιστορική έρευνα».

Οι εικόνες που έρχονται από την άβυσσο είναι πράγματι εντυπωσιακές. Το ναυάγιο έχει πλέον μεταμορφωθεί σε φιλόξενη όαση για κάθε λογής θαλάσσιες μορφές ζωής. 

Τίποτα σχεδόν δε θυμίζει τις δραματικές στιγμές που ακολούθησαν την πρόσκρουση του πλοίου στη νάρκη και τις σκηνές αλλοφροσύνης που ακολούθησαν μέχρι να διασωθεί το πλήρωμά του. «Η κατάδυση σε ιστορικά ναυάγια παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς συνθέτει το παζλ της ναυτικής ιστορίας και μας ταξιδεύει με μοναδικό τρόπο σε άλλες εποχές»,  παρατηρεί ο έμπειρος δύτης κ. Θωκταρίδης.

Το «Κλαν Κάμινγκ»*

Το Clan Cumming ήταν ένα φορτηγό ατμόπλοιο,  ολικής χωρητικότητας 7.264 κόρων, το οποίο ναυπηγήθηκε το 1938 στα ναυπηγεία Greenock Dockyard Co Ltd. στη Σκωτία για λογαριασμό της σκωτσέζικης εταιρίας ‘The Clan Line Steamers Ltd.’ Σύμφωνα με την μέχρι στιγμής, προκαταρκτική  έρευνα, το πλοίο είχε αποπλεύσει το Δεκέμβριο του 1940 από το Λίβερπουλ και μετά από ένα ενδιάμεσο σταθμό στο Γιβραλτάρ, κατέπλευσε στις 12 Ιανουαρίου 1941 στον Πειραιά όπου εκφόρτωσε πολεμοφόδια. 

Στις 19 Ιανουαρίου 1941 αναχώρησε με συμμαχική νηοπομπή με προορισμό το Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου. Στα ανοιχτά της νήσου Άγιος Γεώργιος, στο νότιο Σαρωνικό, το Clan Cumming τορπιλίστηκε από το ιταλικό υποβρύχιο Neghelli και υποχρεώθηκε να επιστρέψει στον Πειραιά.

Το πλοίο υπέστη και νέες ζημιές κατά το γερμανικό βομβαρδισμό της 6^ης Απριλίου 1941. Τότε το φορτηγό Clan Fraser, επίσης της Clan Line, το οποίο ήταν έμφορτο με 350 τόνους τροτύλης (εκρηκτική ύλη), ανεφλέγη με αποτέλεσμα να ακολουθήσει μια τρομακτική έκρηξη που σκόρπισε τον όλεθρο. 

Δεκάδες σκάφη δέχτηκαν φλεγόμενα κομμάτια από το Clan Fraser με αποτέλεσμα άλλα να βυθιστούν και άλλα να υποστούν ζημιές. Μετά από επιπλέον επισκευές, το Clan Cumming κατόρθωσε να αποπλεύσει από τον Πειραιά τη νύχτα 14ης προς 15ης Απριλίου. 

Αμέσως όμως έγινε στόχος γερμανικών αεροσκαφών και είτε λόγω σύγχυσης που προκάλεσαν οι αεροπορικές επιθέσεις είτε από λάθος εκτίμηση, το σκάφος βρέθηκε να πλέει εντός των ορίων του αμυντικού ναρκοπεδίου Τούρλου – Φλεβών. 

Σύμφωνα με τα επίσημα αρχεία της Ιστορικής Υπηρεσίας του Πολεμικού μας Ναυτικού, η φρουρά του οχυρού Αιγίνης αντιλήφθηκε τη φρενήρη πορεία του σκάφους και προσπάθησε να το προειδοποιήσει με σήματα και κανονιοβολισμούς. 

Ο πλοίαρχος προφανώς συνειδητοποίησε τι συνέβαινε και άρχισε να στρέφει το σκάφος αλλά ήταν ήδη αργά. Η πρύμνη του Clan Cumming  προσέκρουσε σε νάρκη με αποτέλεσμα το πλοίο να βυθιστεί, ευτυχώς χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Η φρουρά του Βορείου οχυρού Αιγίνης αμέσως ανέφερε στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού τη βύθιση του Clan Cumming και το αντιτορπιλικό Βασίλισσα Ολγα έσπευσε προς περισυλλογή των ναυαγών.

*Του Άρη Μπιλάλη, ερευνητή ναυτικής Ιστορίας

Οι «Πεταλιοί» περιμένουν… αναγνώριση 

Λίγα μίλια πιο βόρεια, ένα άλλο ναυάγιο σε βάθος 74 μέτρων και στο οποίο η έρευνα πεδίου είναι επίσης σε εξέλιξη, πιθανότατα είναι αυτό του  ατμόπλοιου Πεταλιοί. Την 6^η Απριλίου 1941, το φορτηγό Πεταλιοί στάθηκε λιγότερο τυχερό από το Clan Cumming. 

                        Image credit: John H Marsh Maritime Research Centre, Iziko Museums of Cape Town

Κατά την έκρηξη του Clan Fraser, το Πεταλιοί επλήγη από φλεγόμενα θραύσματα με αποτέλεσμα να αναφλεγεί. Το σκάφος τέθηκε υπό ρυμούλκηση με σκοπό να οδηγηθεί εκτός λιμένος, όπου  τελικά βυθίστηκε. Το 6.565 κόρων Πεταλιοί  είχε ναυπηγηθεί το 1917 στα ναυπηγεία Doxford & Sons στο Sunderland ως Admiral Cochrane για λογαριασμό της αγγλικής εταιρίας Byron Steamship, συμφερόντων των αδελφών Εμπειρίκου. Το 1928 το πλοίο ύψωσε ελληνική σημαία και μετονομάστηκε Πεταλιοί.

Ο πρώτος άνθρωπος που διέσχισε τη Μάγχη υποβρυχίως

Είναι ο πρώτος άνθρωπος που διέσχισε το Στενό της Μάγχης υποβρυχίως, εκπληρώνοντας ένα παιδικό του όνειρο. Ο 41 ετών Γερμανός αυτοδύτης Άκιμ Σλέφελ, μετά από δύο χρόνια εντατικών προετοιμασιών και προπονήσεων πέτυχε στις 29 Ιουνίου έναν πραγματικό άθλο, διανύοντας κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και σε μέγιστο βάθος μέχρι 54 μέτρα, την απόσταση των 55 περίπου χιλιομέτρων από τις ακτές της Βρετανίας κοντά στο Ντόβερ μέχρι εκείνες της Γαλλίας κοντά στο Καλαί, με ειδικό καταδυτικό εξοπλισμό.

Καταφέρνοντας να υπερνικήσει τα δυνατά θαλάσσια ρεύματα, αλλά και την περιορισμένη ορατότητα και αποφεύγοντας καταδυόμενος σε ακόμα μεγαλύτερο βάθος τα δεκάδες καράβια που κινούνταν σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα σημεία της παγκόσμιας ναυσιπλοΐας, ο Σλέφελ κατάφερε, μετά από 604 λεπτά κάτω από τα κύματα, ή απλούστερα μέσα σε 10 ώρες και τέσσερα λεπτά μαζί με τον χρόνο που απαιτήθηκε για την αποσυμπίεση, να γίνει ο πρώτος που διέσχισε υποβρυχίως το Στενό της Μάγχης, βάζοντας τέλος στην υποβρύχια… Οδύσσεια. 

«Όνειρο από παιδί»

«Από παιδί, όταν διάβαζα για τους πρώτους κολυμβητές που κάλυψαν αυτή την απόσταση, σκεφτόμουν αυτή την κατάδυση» εκμυστηρεύεται στην αποκλειστική του συνέντευξη στον «Ε.Τ.» ο Σλέφελ και συμπληρώνει: «Το κίνητρό μου δεν ήταν να πετύχω το ρεκόρ του πρώτου δύτη που κολυμπάει από την Αγγλία στη Γαλλία, αλλά να αποδείξω στον εαυτό μου ότι είναι εφικτό. Χάρηκα πολύ όταν βγήκα στην άλλη πλευρά της Μάγχης και τα συναισθήματα ήταν μοναδικά. Είπα στον εαυτό μου, «Ναι! Τα κατάφερα!».

«Δεν πέρασε από το μυαλό μου να εγκαταλείψω»

Πεισματάρης και μεθοδικός, ο Σλέφελ δε σκέφτηκε ούτε στιγμή να… παραδοθεί στις αντιξοότητες της διαδρομής: «Δεν πέρασε από το μυαλό μου να εγκαταλείψω», λέει στον «Ε.Τ.». «Σχεδίασα όλο το πλάνο της κατάδυσης, σαν να ήταν κατάδυση οροφής, με εμπόδια δηλαδή πάνω από το κεφάλι μου, όπως είναι οι σπηλαιοκαταδύσεις. Τα εμπόδια στην περίπτωσή μου ήταν τα καράβια που διέσχιζαν εκείνη τη στιγμή τη Μάγχη». Ο Σλέφελ έπρεπε όμως να τα αντιμετωπίσει. 

«Στο μέσο της διαδρομής μεγάλα καράβια που έπλεαν πάνω από το… κεφάλι μου προκαλούσαν τέτοιες δονήσεις, ώστε αναγκάστηκα να καταδυθώ από τα 35 περίπου μέτρα που βρισκόμουν μέχρι τα 54. Ευτυχώς που η θερμοκρασία της θάλασσας ήταν… ικανοποιητική για τα δεδομένα της κατάδυσης, με 16 βαθμούς στην επιφάνεια, 10 κατά το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής και μόλις 4 στα βαθύτερα σημεία».

Ένα τέτοιο εγχείρημα απαίτησε προσεκτικό σχεδιασμό, ακόμα και της παραμικρής λεπτομέρειας, καθώς ακόμα και ένα φαινομενικά ασήμαντο λάθος θα μπορούσε να έχει τραγικές συνέπειες. «Λόγω της εμπειρίας μου στις απαιτητικές καταδύσεις, οι μεγαλύτερες προκλήσεις που κλήθηκα να διαχειριστώ ήταν κατά την είσοδό μου στο νερό στις ακτές της Βρετανίας και κατά τη στάση αποσυμπίεσης λίγο πριν αναδυθώ στη Γαλλία, λόγω της μεγάλης παραμονής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο κυματισμός και η χαμηλή ορατότητα αποδείχθηκαν σκληροί αντίπαλοι».

«Να κυνηγάτε τα όνειρά σας»

Ο Σλέφελ έκανε το όνειρό του πραγματικότητα και έγραψε το όνομά του στα… κιτάπια της καταδυτικής Ιστορίας, χάρη στην επιμονή του, τον καλό σχεδιασμό της  και την σωματική και ψυχολογική του προετοιμασία, αλλά τονίζει ότι ανεξάρτητα με το τι λένε οι υπόλοιποι, πρέπει να παραμένουμε τίμιοι με τον εαυτό μας και να αποδεχόμαστε τα όριά μας, χωρίς να σταματάμε να εργαζόμαστε για να τα ξεπεράσουμε: «Κυνήγα το όνειρό σου, ακόμα και αν κάποιοι σε κοιτούν με καχυποψία. Σημασία έχει να είσαι σε καλή πνευματική κατάσταση. Αν το μυαλό σου δεν είναι 110% συγκεντρωμένο στο στόχο σου, τότε θα κάνει λάθη και θα αποτύχεις».

Ο Άκιμ Σλέφελ και η Ελλάδα

«Στην Ελλάδα υπάρχουν μερικά από τα καλύτερα καταδυτικά σημεία παγκοσμίως και είναι ακόμα ένα από τα αγαπημένα μου μέρη για διακοπές όταν το επιτρέπει ο χρόνος μου», λέει ο γεννημένος στις 20 Οκτωβρίου του 1971 Άκιμ Σλέφελ, ο οποίος έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα. Πρώτη φορά βρέθηκε στην Κρήτη σε ηλικία 7 ετών και εκεί είχε την… παρθενική του γνωριμία με όσα βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. 

«Αγαπώ την Ελλάδα, έχω καλούς φίλους στην Αθήνα και άλλού. Καταδύομαι συχνά στην Πελοπόννησο και σε άλλα μέρη και εκτός από το πάθος μου για τις φυσικές ομορφιές της χώρας και την εκτίμηση για τους κατοίκους τους, δεν πρέπει να ξεχάσω και τις νοστιμιές της κουζίνας σας», αναφέρει χαμογελώντας. 

"Βρεταννικός", ο αδερφός του "Τιτανικού" στο βυθό του Αιγαίου

Έχει μείνει στην Ιστορία ως ο δεύτερος… αδελφός του «Τιτανικού», καθώς ήταν ένα από τα τρία σχεδόν πανομοιότυπα πλοία της ατμοπλοϊκής εταιρείας «Λευκός Αστήρ», με τον… «Ολυμπιακό», το «Olympic», να συμπληρώνει την τριάδα. Ανάμεσα από τη Μακρόνησο και την Κέα και σε βάθος 120 περίπου μέτρων, προσελκύει το παγκόσμιο ενδιαφέρον μέχρι σήμερα, 96 χρόνια μετά τη βύθισή του. Πρόκειται για το «Britannic», τον «Βρεταννικό», ένα θηριώδες για την εποχή του υπερωκεάνιο μήκους 269 μέτρων.

Μέσα στη δίνη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου επιτάχθηκε από τους Άγγλους, χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομειακό πλοίο και βυθίστηκε μετά από πρόσκρουση σε γερμανική νάρκη το Νοέμβριο του 1916, ενώ ταξίδευε από το Σαουθάμπτον στη Λήμνο, προκειμένου να παραλάβει τραυματίες από την αποτυχημένη εκστρατεία των Αγγλογάλλων κατά των Τούρκων στα Δαρδανέλια.

«Ο Βρεταννικός στολίζει σχεδόν ακέραιος το Αιγαίο σε κατάσταση που υπόσχεται την επιβλητική παρουσία του για αρκετά χρόνια ακόμη, σε αντίθεση με τον Τιτανικό, που έχει κυριολεκτικά διαλυθεί από την στιγμή της βύθισής του», λέει στον «Ε.Τ.» ο Αλέξανδρος Σωτηρίου, υπεύθυνος για την άρτια οργάνωση της επιστημονικής αποστολής στο ναυάγιο, η οποία παρουσιάζει αρκετές ιδιαιτερότητες, λόγω του βάθους και των συνθηκών. «Την ιστορία του Βρεταννικού την αντιλαμβάνομαι τελείως διαφορετικά. Στην προσπάθειά του να σώσει το πλοίο, ο καπετάνιος του Βρεταννικού μετά την πρόσκρουση στη νάρκη έβαλε πλώρη για Κέα, για να το προσαράξει στα αβαθή. Οι μηχανές δεν σταμάτησαν να λειτουργούν μέχρι τη στιγμή που το πλοίο βυθίστηκε».

Αν και είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος ναυάγιο του Πρώτου Παγκοσμίου, ο αριθμός των θυμάτων δεν ξεπέρασε τα 30, ενώ περίπου 1036 άτομα, μέλη του πληρώματος και νοσηλευτικό προσωπικό, κατάφεραν να διασωθούν από παραπλέοντα σκάφη. «Μια σωσίβια λέμβος παρασύρθηκε από τις προπέλες και κομματιάστηκε. Οι επιβάτες της ήταν τα μόνα θύματα του ναυαγίου, το οποίο δεν παρέσυρε κανέναν στον βυθό της θάλασσας», εξηγεί ο κ. Σωτηρίου. Πρώτος ο Ζακ-Υβ Κουστώ εντόπισε και καταδύθηκε στον Βρεταννικό το 1975 και από τότε αρκετές αποστολές –διεθνείς και ελληνικές- έχουν καταγράψει με κάθε λεπτομέρεια το ναυάγιο.

Η επιστημονική αποστολή

Πριν από λίγες μόλις ημέρες ολοκληρώθηκε αποστολή στο ναυάγιο από ομάδα έμπειρων Ελλήνων και Βέλγων αυτοδυτών, υπό την επιστημονική καθοδήγηση δύο Ελλήνων ερευνητών, του Δρ Θανάση Γκρίτζαλη από το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Southampton και του Δρ Βασίλη Ρούσση, καθηγητή του τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στο Εθνικό και Καποδιστριακό πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Είναι γνωστό ότι η παρουσία ενός ναυαγίου στον βυθό της θάλασσας επηρεάζει το θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς μετά από κάποιον διάστημα, το ναυάγιο μετατρέπεται σε ύφαλο στον οποίο φιλοξενούνται ιδιαίτεροι θαλάσσιοι οργανισμοί. Ο Βρεταννικός αποτελεί ιδανικό πεδίο για έρευνα, γιατί είναι ένα από τα μεγαλύτερα ναυάγια στον κόσμο, βρίσκεται στον βυθό του Αιγαίου για σχεδόν 100 χρόνια και έχει αφομοιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Σε απόσταση μεγαλύτερη των τεσσάρων ναυτικών μιλίων από την κοντινότερη ακτή και αρκετά βαθιά από την επιφάνεια της θάλασσας στα 120 μέτρα, δεν επηρεάζεται σημαντικά από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Το πλήθος και η ποικιλία των θαλάσσιων οργανισμών που αναπτύσσονται στον Βρεταννικό παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον», αναφέρει στον «Ε.Τ.» ο Αλέξανδρος Σωτηρίου.

Ο Δρ Θανάσης Γκρίτζαλης, ειδικός σε θέματα αυτόματης δειγματοληψίας νερού για μεγάλα χρονικά διαστήματα,  σε συνεργασία με τον Δρ Βασίλη Ρούσση, ο οποίος ειδικεύεται στον τομέα της ανάπτυξης φαρμάκων από την θάλασσα και διαθέτει μεγάλη σχετική εμπειρία, ανέλαβαν να καθοδηγήσουν την ομάδα των Βέλγων εθελοντών δυτών προκειμένου να ληφθούν δείγματα θαλασσίων οργανισμών και νερού, ώστε να σταλούν στο εργαστήριο για ανάλυση.

Ο κ. Σωτηρίου εκφράζει την ελπίδα ότι η έρευνα στο συγκεκριμένο πεδίο θα αποδώσει καρπούς που θα χρησιμέψουν για το γενικό καλό: «Εκτός από τα γενικά συμπεράσματα που θα προκύψουν σχετικά με τις πιθανές θετικές ή αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, υπάρχουν ελπίδες ότι οι ιδιαίτεροι οργανισμοί που αναπτύσσονται στα ναυάγια θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμοι για την παρασκευή φαρμακευτικών ουσιών, για την αντιμετώπιση ασθενειών».

Η επιστημονική έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις των ναυαγίων στον βυθό της θάλασσας δεν ολοκληρώνεται φυσικά με αυτή την αποστολή. «Ανάλογα με τα αποτελέσματα που θα προκύψουν σε αυτή τη φάση, θα χρειαστεί να πραγματοποιηθούν επιπλέον καταδύσεις σε διάφορα άλλα ναυάγια προκειμένου να μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε τα αποτελέσματα. Αν και η συνέχεια αναμένεται εξίσου δύσκολη, κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν θα είναι συναρπαστική, καταλήγει ο κ. Σωτηρίου. Στην ιστοσελίδα www.projectbritannic.com αναρτάται σταδιακά όλο το υλικό της αποστολής, καθώς και τα αποτελέσματα των ερευνών.  

Από τον Τιτανικό και τον Βρεταννικό, στο… βυθό

Η βύθιση του Τιτανικού και τα 1.517 θύματά του έδωσαν σκληρό μάθημα και ανάγκασαν την πλοιοκτήτρια να τροποποιήσει αρκετά χαρακτηριστικά του Βρεταννικού. Τοποθετήθηκε διπλό κύτος στο μηχανοστάσιο και το λεβητοστάσιο, τα στεγανά έφτασαν μέχρι το ύψος του δεύτερου καταστρώματος και τα βίντσια μπορούσαν να κατεβάσουν στη θάλασσα μέχρι και έξι σωσίβιες λέμβους το καθένα. Επιπλέον λέμβοι τοποθετήθηκαν στο κατάστρωμα και πιο ισχυρή μηχανή που απέδιδε 18.000 ίππους, 2.000 περισσότερους από την αντίστοιχη του Τιτανικού, έδινε την απαραίτητη ταχύτητα. Τίποτα όμως δε μπορούσε να σώσει τον Βρεταννικό από την πρόσκρουση στη νάρκη, που το έστειλε στο βυθό σε μόλις 55 λεπτά, στις 21 Νοεμβρίου του 1916.

Η «ταυτότητα» του Βρεταννικού

Καθελκύστηκε το Φεβρουάριο του 1914

Επιτάχθηκε το Δεκέμβριο του 1915

Βυθίστηκε το Νοέμβριο του 1916

Μήκος: 269 μέτρα

Εκτόπισμα: 53.000 τόνοι

Μέγιστη ταχύτητα: 23 κόμβοι

Σε συζητήσεις με τον Δήμο Κέας, φαίνεται ιδιαίτερα πιθανό να δημιουργηθεί μια αίθουσα στο λιμάνι της Κορρησίας, αφιερωμένη στο ναυάγιο του Βρεταννικού. Λόγω του χαρακτηρισμού του ναυαγίου ως μνημείου, αλλά και για λόγους διατήρησής του, η αίθουσα θα διακοσμείται από φωτογραφικό υλικό και όχι αντικείμενα από αυτό. Στην παρούσα αποστολή καταφέραμε να καταγράψουμε αρκετές καλές εικόνες, ικανές να «μεταφέρουν» τον επισκέπτη μιας τέτοιας έκθεσης με άνεση και ασφάλεια στο βυθό του Αιγαίου.

Αλέξανδρος Σωτηρίου

«Αυτή τη φόρα δεν καταδύθηκα στο ναυάγιο, καθώς το βάρος της διοργάνωσης και του συντονισμού της αποστολής δεν άφησε τον απαραίτητο χρόνο. Το 1997, σε ηλικία 20 ετών «επισκέφτηκα» για πρώτη φορά τον Βρεταννικό. Ο θαυμασμός υπερνικά τον φόβο και οποιοδήποτε αίσθημα αβεβαιότητας. Το ταξίδι σε μια άλλη εποχή είναι αυτό που συναρπάζει. Στο ναυάγιο πραγματοποίησα τρεις καταδύσεις διάρκειας 10-20 λεπτών. Οι αναμνήσεις βρίσκονται χαραγμένες στη μνήμη μου και θυμάμαι λεπτομέρειες σαν να είναι πολύ πρόσφατες. Σπάνια μπορεί να ζήσει κανείς κάτι τέτοιο, θεωρώ τον εαυτό μου ιδιαίτερα τυχερό και καταλαβαίνω απόλυτα όλους αυτούς που εκφράζουν έντονα την επιθυμία για επίσκεψη στο ναυάγιο».

Δύτης βρήκε κατά τύχη πολεμικό αεροσκάφος

Ο Ράντυ Τζόρνταν, ιδιοκτήτης σχολής κατάδυσης στη Φλόριντα, βρήκε κατα τύχη μαζί με ομάδα αυτοδυτών  ένα σχεδόν άθικτο μονοκινητήριο βομβαρδιστικό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε βάθος περίπου 60 μέτρων.


Το Curtiss SB2C Helldiver βρίσκεται αναποδογυρισμένο σε αμμώδη βυθό και όπως περιέγραψε ο ίδιος ο δύτης θα ξεκινήσουν άμεσα σειρά καταδύσεων, ώστε να ταυτοποιήσουν το εύρημα και να διαπιστώσουν τι εκπλήξεις κρύβει στο εσωτερικό του.


Δεδομένου ότι το αεροσκάφος βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση και δεν παρουσιάζει την εικόνα βίαιας πρόσκρουσης στη θάλασσα, οι ειδικοί πιθανολογούν ότι ο πιλότος κατάφερε να το προσθαλασσώσει με επιτυχία. Ερωτηματικό παραμένει αν το πλήρωμα κατάφερε να διασωθεί. 


Απαντήσεις στα ερωτήματα θα υπάρξουν σύντομα. 


Δείτε ένα βίντεο εδώ: