Το "σωματίδιο-θεός" έχει νονό ένα... δηλωμένο άθεο

Με… κομμένη την ανάσα περίμενε η επιστημονική κοινότητα αλλά και η παγκόσμια κοινή γνώμη την περασμένη Τρίτη τις ανακοινώσεις του CERN για την επιβεβαίωση της ύπαρξης του Μποζονίου του Χιγκς, ή αλλιώς του «Σωματιδίου-Θεός». Τελικά, φαίνεται ότι θα χρειαστεί λίγη ακόμα υπομονή μέχρι να επιβεβαιωθεί πέραν πάσης αμφιβολίας η ύπαρξή του μέσα στο 2012, η οποία θα εξηγήσει πως δημιουργήθηκε το Σύμπαν και τι ακριβώς συνέβη λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) που οδήγησε στη γέννησή του, καθώς «ευθύνεται» για την ύπαρξη της μάζας, χωρίς την οποία δε θα υπήρχαν βαρυτικές δυνάμεις.

Η ζωή όμως του Πίτερ Χιγκς, «νονού» του διαβόητου σωματιδίου, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, θυμίζει περισσότερο μυθιστόρημα. Ο δρόμος άλλωστε από το «καταραμένο πράγμα», όπως το αποκαλεί ακόμα και σήμερα ο ίδιος ο 82χρονος Βρετανός φυσικός επιστήμονας, μέχρι το «σωματίδιο του Θεού», όπως το χαρακτηρίζουν όλοι οι υπόλοιποι είναι μακρύς, από το 1964 που προτάθηκε ως η λύση στο αίνιγμα της ύπαρξης της μάζας. Ο Χιγκς εξάλλου δεν ήταν ο μόνος, ούτε ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα της ύπαρξής του.

Τρεις ομάδες φυσικών σχεδόν ταυτόχρονα δημοσίευσαν τις ερμηνείες τους για την ύπαρξη της μάζας. Μια από αυτές ήταν και του Βρετανού καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στη Σκοτία. Πρωτοποριακές και οι τρεις, αποπειράθηκαν να δώσουν το θεωρητικό υπόβαθρο, το οποίο θα έπρεπε να επιβεβαιωθεί και εργαστηριακά. Από τότε, πέρασαν σχεδόν 50 χρόνια και πλέον, αν πιστέψουμε όσα λένε οι ειδικοί στο CERN, είμαστε πολύ κοντά στα… αποκαλυπτήριά του.

Πως όμως μια δυσνόητη επιστημονική έννοια έχει γίνει θέμα συζητήσεων σε όλο τον κόσμο, ακόμα και ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με την επιστήμη; Φαίνεται ότι το πομπώδες όνομα «Σωματίδιο-Θεός» πέτυχε το στόχο του. Σύλληψη του εκδότη του βιβλίου του βραβευμένου με Νομπέλ Φυσικής αμερικανού επιστήμονα Λίον Λέντερμαν, ο οποίος στο έργο του «Το σωματίδιο-Θεός: Αν το Σύμπαν είναι η απάντηση, ποια είναι η ερώτηση;», προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον. 

«Για μένα το σωματίδιο αυτό θα παραμείνει ένα καταραμένο πράγμα», είπε ο Πίτερ Χιγκς σε μια ομιλία του που κυκλοφόρησε πριν μερικά χρόνια στο Διαδίκτυο και συμπλήρωσε: «Είμαι άθεος, πιστεύω στην Επιστήμη. Ακόμα και αν τελικά καταφέρουμε να το δούμε, δε σημαίνει ότι αυτόματα λύνονται όλες οι απορίες μας. Κατανοώ ότι η λέξη «Θεός» εξυπηρετεί τους δημοσιογράφους και κεντρίζει το ενδιαφέρον του κόσμου, αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα κενά για να συμπληρωθεί το παζλ της γέννησης του Σύμπαντος. Μπορεί επίσης να είμαι λάθος, αλλά τότε θα πρέπει να υπάρχει κάτι άλλο στη θέση του, οπότε θα απαλλαγώ μια και καλή και από το βάρος του «Θεού» στη θεωρία μου».

Ο Πίτερ Χιγκς δεν είναι και πολύ… φίλος με τον άλλο διάσημο Βρετανό επιστήμονα Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος είχε στοιχηματίσει 100 δολάρια ότι δεν υπάρχει το περίφημο μποζόνιο. Ο Χόκινγκ υποστήριξε ότι «θα είχε πλάκα αν το πείραμα των 3 δις ευρώ στο CERN δεν βρει ποτέ το σωματίδιο του Χιγκς», προκαλώντας την οργισμένη αντίδρασή του εκκεντρικού επιστήμονα: «Δε νομίζω ότι οι υπολογισμοί του Χόκινγκ είναι σωστοί», δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα «Ντέιλι Τέλεγκραφ» πριν μερικά χρόνια και πέταξε και το… πάρθιο βέλος του, κατηγορώντας τον ούτε λίγο ούτε πολύ ότι αποτελεί έναν… τσαρλατάνο της επιστήμης: «Ο τρόπος με τον οποίο αναμιγνύει τις διάφορες θεωρίες, δεν γίνεται αποδεκτός από τους συναδέλφους του, αλλά από τους δημοσιογράφους που ενθουσιάζονται με ό,τι δεν καταλαβαίνουν, αρκεί να τους το πλασάρεις με ένα ωραίο περιτύλιγμα».

Με πολυσχιδή δράση, ο Πίτερ Χιγκς εκπλήσσει με τις επιλογές του, δείχνοντας ότι παραμένει αντισυμβατικός: Αν και συμμετείχε ενεργά σε εκστρατείες για τον πυρηνικό αφοπλισμό, ιδίως στις δεκαετίες του 70 και του 80, διαχώρισε τη θέση του όταν οι οργανώσεις που υποστήριζε στράφηκαν εν γένει κατά της πυρηνικής ενέργειας. Ο ίδιος είχε δηλώσει για την επιλογή του ότι δεν μπορούσε να δει κάποια εναλλακτική πρόταση στην κατεύθυνση των άλλοτε συνοδοιπόρων του, «εκτός αν θέλουν να επιστρέψουμε στα κεριά». Βαθιά πολιτικοποιημένος, είχε αρνηθεί να μεταβεί στο Ισραήλ για να παραλάβει ένα βραβείο το 2004, καθώς υποστήριζε τους αγώνες των Παλαιστινίων.

Ποιος είναι ο Πίτερ Χιγκς

Γεννήθηκε το 1929 στο Νιουκάσλ της Βρετανίας και σπούδασε στο King’s College του Λονδίνου. Η ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία συνεχίστηκε στο Εδιμβούργο, στο Κολέγιο Ιμπίριαλ και σε άλλα κορυφαία ιδρύματα. Αποσύρθηκε το 1996, εξακολουθεί όμως να ασχολείται σε καθημερινή βάση με τις θεωρίες του, ενώ ακόμα και στις μέρες μας «περνάει μια βόλτα» να δει τους φοιτητές, όπως λέει ο ίδιος. Έχει δυο γιους και έχει τιμηθεί με μια σειρά επάθλων για τη συνεισφορά του στη Φυσική. Το μόνο σχεδόν βραβείο που του διαφεύγει είναι το Νομπέλ. Αν βρεθεί το φερώνυμο μποζόνιο όμως, θα είναι πολύ κοντά να το λάβει, αν και πολλοί πιστεύουν ότι αυτό θα δοθεί στο CERN και όχι στον ίδιο.

Η βδομάδα που πέρασε 12-17 Δεκεμβρίου

Αναδρομικοί… βουλευτές

Οργή και αγανάκτηση προκάλεσαν οι 117 πρώην βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ,  τα ονόματα των οποίων δόθηκαν στη δημοσιότητα και που διεκδικούν αποζημιώσεις εκατομμυρίων ευρώ. Μια ολόκληρη χώρα που έχει γονατίσει από τις αλλεπάλληλες φοροεπιδρομές και την αδιέξοδη πολιτική της κυβέρνησης, βλέπει τους εκλεγμένους εκπροσώπους της να ενδιαφέρονται μόνο πως θα γεμίσουν ακόμα περισσότερο τις τσέπες τους. Το χάσμα πολιτικής και κοινωνίας γιγαντώνεται, με δυσοίωνες συνέπειες.

Μέτρα, περισσότερα μέτρα

Συνεχίζεται η αποτυχημένη, όπως παραδέχονται ακόμα και οι… «μάγειροί» της συνταγή του Μνημονίου που οδήγησε την Ελλάδα σε βαθιά ύφεση και οδήγησε τους Έλληνες πολλές δεκαετίες πίσω. Από τις πρώτες μέρες του νέου έτους, νέα σκληρά μέτρα θα εφαρμοστούν, με αμφίβολη αποτελεσματικότητα, εκτός από το ότι θα βυθίσουν ακόμα περισσότερο τους Έλληνες στην απελπισία. Αυξήσεις και στα τιμολόγια της ΔΕΗ στον ορίζοντα, οι οποίες θα μετατρέψουν ένα θεμελιώδες κοινωνικό αγαθό, όπως είναι η ηλεκτροδότηση, σε είδος… πολυτελείας.

Ο… εξουθενωμένος

Προσπαθώντας να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα μετά την κατακραυγή που προκάλεσε, ο υπουργός Οικονομικών εξήγησε ότι δήλωσε «εξουθενωμένος», εννοώντας ότι το φαινόμενο της κατάρρευσης του κράτους είναι μια… άσκηση εθνικής αυτογνωσίας και κατέφυγε στον υμνογράφο της ορθόδοξης εκκλησίας Ιωάννη Δαμασκηνό, τον «αγαπημένο του ποιητή» όπως λέει ο ίδιος. «Μα τι εννοεί ο ποιητής-υπουργός;» είναι το πιο… κόσμιο ερώτημα στα χείλη πολλών.

Οπλισμένος… Κορυδαλλός

Σε θρίλερ εξελίχθηκε η απόπειρα απόδρασης από τον Κορυδαλλό, με τους επίδοξους… Παλαιοκώστες να κρατούν ομήρους τους δεσμώτες τους και να έχουν στην κατοχή τους ακόμα και πυροβόλο όπλο, εκτός από τα υπόλοιπα… σιδερικά. Τελικά πιο εύκολο είναι βρει κανείς πιστόλι μέσα στις φυλακές, παρά έξω από αυτές. Το σωφρονιστικό σύστημα πάντως πάσχει και ανεξάρτητα από τις κατηγορίες που αντιμετωπίζει ο κάθε κρατούμενος, γεγονός είναι ότι οι συνθήκες στις «αποθήκες ψυχών» είναι απάνθρωπες.

Εφεδρικό… φιάσκο

Οι ασκήσεις επί χάρτου και οι πομπώδεις εξαγγελίες περί «εφεδρείας» και «προσυνταξιοδότησης» κατέληξαν σε ένα ακόμα φιάσκο. Αφού οι «φωστήρες» των υπουργείων διαπίστωσαν ότι το μέτρο αποδείχθηκε ανεφάρμοστο, άρχισαν τους εκβιασμούς και τις απειλές, παραδεχόμενοι ότι η προχειρότητα και η ανικανότητα είναι οι… πνευματικοί τους καθοδηγητές.

Συσσίτια στα σχολεία

Όταν είχε γράψει ο Ελεύθερος Τύπος για τις λιποθυμίες μαθητών από υποσιτισμό, τα φερέφωνα της κυβέρνησης έσπευσαν να μιλήσουν για «λαϊκισμό» και «υπερβολές». Τώρα οι… Μαρίες Αντουανέττες του υπουργείου Παιδείας αποφάσισαν να επιδοτήσουν τους μαθητές που δεν έχουν να βάλουν μια μπουκιά στο στόμα τους. Εποχές μαύρες για την κοινωνία μας, που αδυνατεί να παρέχει ακόμα και τα στοιχειώδη στα παιδιά της.

ΜΑΤ κατά ΑΜεΑ

Έκτακτη εισφορά και στα αναπηρικά επιδόματα και ΜΑΤ κατά των διαδηλωτών ΑΜεΑ που διεκδικούν το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια. Σε μια χώρα που οδηγείται στον κοινωνικό κανιβαλισμό, οι σύγχρονοι Καιάδες καταπίνουν ολοένα και περισσότερους συνανθρώπους μας. 

Δύτες αρρώστησαν μετά από επιχείρηση καθαρισμού

Εθελοντές αυτοδύτες που καθάρισαν έναν ποταμό στη Βρετανία από σκουπίδια που βρίσκονταν στο βυθό του, μεταξύ των οποίων αμέτρητα καροτσάκια σούπερ μάρκετ, μια στάση λεωφορείου (!) και δεκάδες άλλα αντικείμενα, αρρώστησαν, μετά την έξοδό τους από το νερό.

Τα αίτια, όπως διαπίστωσαν οι γιατροί, ήταν τα εξαιρετικά μολυσμένα με κωλοβακτηρίδια και άλλους επικίνδυνους μικροοργανισμούς νερά, αλλά και ο ιζηματώδης βυθός, ο οποίος αναταράχθηκε από την αποκομιδή των σκουπιδιών, με αποτέλεσμα οι αυτοδύτες να πάθουν σοβαρές γαστρεντερίτιδες και δερματικά εξανθήματα.

Ο εκπρόσωπος του τοπικού καταδυτικού συλλόγου σημείωσε ότι πλέον οι καθαρισμοί θα γίνονται αποκλειστικά και μόνο από όσους διαθέτουν μάσκες πλήρους κάλυψης του προσώπου (full face) και στεγανές στολές.

Επίλογος στην εξαφάνιση αυτοδύτη πριν 26 χρόνια

Το 1985 ο έμπειρος αυτοδύτης Πίτερ Ντέβοου εξαφανίστηκε σε μια κατάδυση στον Καναδά, χωρίς να αφήσει κάποιο ίχνος, βυθίζοντας στο πένθος την οικογένειά του και τους φίλους συνδύτες του.

Εφημερίδα της εποχής, με το άτυχο θύμα

26 χρόνια μετά, το μυστήριο λύθηκε, καθώς δύο ψαράδες έπαθαν σοκ όταν ανέσυραν το λείψανο του άτυχου αυτοδύτη, μαζί με τον εξοπλισμό κατάδυσης, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στην οικογένειά του να "κλείσει" μια ανοιχτή πληγή που τους βασάνιζε για δυόμισι δεκαετίες.

Η καταγραφή του καταδυτικού ατυχήματος έχει κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία για όσους ασχολούνται με τις καταδύσεις. Ο άτυχος νέος ήταν παραπληγικός, μετά από αυτοκινητικό ατύχημα και είχε βουτήξει με τον αδελφό του. 

Σε κάποια στιγμή, από απροσεξία υπέπεσε σε ένα παιδαριώδες για έμπειρο δύτη λάθος: Η μπουκάλα του άδειασε από αέρα και έσπευσε να μοιραστεί αέρα με τον αδερφό του και να ξεκινήσουν παρέα την άνοδο προς την επιφάνεια. Δυστυχώς, κάποιο πρόβλημα στο ρυθμιστή αναπνοής ανάγκασε τον αδερφό του να απαλλαγεί από τη ζώνη βαρών του ώστε να ανέβει ταχύτερα πάνω, αλλά ο άτυχος Πίτερ δεν μπόρεσε να τον ακολουθήσει.

Παρά το ότι έψαξε να τον εντοπίσει, δυστυχώς δεν τα κατάφερε, με αποτέλεσμα να αγνοείται για ένα τέταρτο του αιώνα. Η ακτοφυλακή ανακοίνωσε ότι τα βάρη και ο εξοπλισμός του Πίτερ τον κράτησαν στο βυθό και μόνο κατά τύχη τον μάζεψαν οι ψαράδες με τα δίχτυα τους. 

Αγώνας δρόμου στον πάγο για να σώσουν τις φάλαινες

Αγώνα δρόμου για να σώσουν τουλάχιστον 100 φάλαινες μπελούγκα που έχουν παγιδευτεί στα παγωμένα στενά Σινιαβίνσκι στη ρωσική άπω ανατολή, στη θάλασσα του Μπέρινγκ.

Οι φάλαινες παγιδεύτηκαν όταν πάγωσε ο δίαυλος προς την ανοικτή θάλασσα και οι τοπικές αρχές κάλεσαν ένα παγοθραυστικό για να ανοίξει το δρόμο προς τη σωτηρία για τα συμπαθή θηλαστικά.

Αν και το παγοθραυστικό θα χρειαστεί τουλάχιστον 2 μερόνυχτα για να φτάσει στο σημείο, οι κάτοικοι της περιοχής φοβούνται ότι η μικρή τρύπα στον πάγο που αποτελεί και τη μόνη διέξοδο προς την επιφάνεια ώστε να αναπνέουν τα ζώα μπορεί να παγώσει ανά πάσα στιγμή, οδηγώντας τις φάλαινες σε θάνατο από ασφυξία.

Δεν είναι η πρώτη φορά που τέτοιες φάλαινες παγιδεύονται στους πάγους. Αντίστοιχες περιπτώσεις που έχουν καταγραφεί, αναφέρουν τουλάχιστον 1000 που είχαν παγιδευτεί στη Γροιλανδία το 1915 και περίπου 3000 περίπου στο ίδιο μέρος το 1955, δυστυχώς με κακό τέλος...

Μέχρι τη Δευτέρα θα γνωρίζουμε αν τελικά ο άνθρωπος κατάφερε να σώσει τις φάλαινες.

Τι έψαξε ο Κόσμος στο Google τo 2011

Για ενδέκατη χρονιά η Google παρουσίασε τον κατάλογο με τις πιο δημοφιλείς λέξεις-κλειδιά παγκοσμίως, που «κλίκαραν» στη μηχανή αναζήτησής της, αποκαλύπτοντας τι προσέλκυσε το ενδιαφέρον ανθρώπων από όλο τον κόσμο. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η 13χρονη τραγουδίστρια Ρεμπέκα Μπλακ, μετά την κυκλοφορία του τραγουδιού της “Friday” (Παρασκευή), το βίντεο κλιπ του οποίου συγκέντρωσε περισσότερα από 167 εκατομμύρια διαδικτυακούς θεατές. 

Σε σύγκριση μάλιστα με το 2010, η αύξηση στην αναζήτηση πληροφοριών για την έφηβη Αμερικανίδα ξεπέρασε το 10.000%, γεγονός που την έφερε στο «νούμερο ένα» της Google. «Με το Zeitgeist, δηλαδή το πνεύμα της εποχής, καταγράφουμε τις τάσεις που διαμορφώνονται στον παγκόσμιο ιστό, με βάση τις προτιμήσεις ανθρώπων στις χώρες όλης της Γης», σχολίασε το στέλεχος της Google Αμίτ Σιγκάλ.

Τρεις αναζητήσεις που σχετίζονται με την εταιρεία ηλεκτρονικών συσκευών Apple βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα: Οι φήμες για την επικείμενη κυκλοφορία του iPhone 5, οι οποίες αποδείχθηκαν ένα καλοστημένο παιχνίδι μάρκετινγκ, ο ιδρυτής της Apple Στιβ Τζομπς  στην ένατη θέση και το iPad 2 που βρέθηκε στη δέκατη θέση.  

Τον κατάλογο συμπληρώνουν οι αναζητήσεις για το Google+ στη δεύτερη θέση, ο ηθοποιός Ράιαν Νταν, ο οποίος πρωταγωνίστησε στις σειρές “Jackass” και σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό ατύχημα στην τρίτη θέση, ενώ ακολουθούν η Κέισι Άντονι, στην τέταρτη θέση, η οποία κατηγορήθηκε ότι δολοφόνησε τη δίχρονη κόρη της και στη συνέχεια αθωώθηκε, το ηλεκτρονικό παιχνίδι Battlefield 3, στην πέμπτη θέση και η τραγουδίστρια Αντέλ στην έβδομη.

Ένα στοιχείο της ετήσιας λίστας που ξεχωρίζει είναι ότι για πρώτη φορά μια μη αγγλική λέξη κατέλαβε την όγδοη θέση. Πρόκειται για τις αναζητήσεις για την “Tepco”, γραμμένη με ιαπωνικούς χαρακτήρες, η οποία αφορά στην εταιρεία διαχείρισης του πυρηνικού εργοστασίου της Φουκουσίμα που επλήγη από το καταστροφικό τσουνάμι που χτύπησε την Ιαπωνία το Μάρτιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι την εβδομάδα που ακολούθησε την καταστροφή, οι αναζητήσεις για την “Tepco” ξεπέρασαν κατά 35% τις αντίστοιχες για την… πίτσα, παρά το ότι η ιαπωνική γλώσσα αντιστοιχεί μόλις στο 4,7% των χρηστών του Διαδικτύου παγκοσμίως.

Από την άλλη πλευρά όμως, η απουσία λέξεων που να σχετίζονται με την παγκόσμια οικονομική κρίση, τους πολέμους και άλλα κοινωνικά θέματα καταδεικνύει μια άλλη πλευρά του Διαδικτύου: «Είναι απογοητευτικό το ότι οι νέοι άνθρωποι καταφεύγουν  πρώτα στο Google για να βρουν τις πληροφορίες που θέλουν και όχι στη βιβλιογραφία ή άλλες πηγές», σχολίασε ο Τζιμ Άλεν, συντάκτης σε περιοδικό τεχνολογίας. 

Άλλοι πάντως φαίνεται ότι ερμηνεύουν κάπως διαφορετικά την αυξητική τάση για «ελαφρά» ή «πικάντικα» θέματα, χωρίς να παραγνωρίζουν την αυξανόμενη επιρροή του Διαδικτύου στην απόκτηση γνώσης: «Οι διαδικτυακές αναζητήσεις ικανοποιούν την όρεξη για κουτσομπολιό και αποκαλυπτικές φωτογραφίες. Παράλληλα όμως, όλο και περισσότεροι στρέφονται στο Διαδίκτυο, ψάχνοντας πιο σύνθετα ζητήματα, ακόμα και αν εκείνα δεν καταλαμβάνουν μια θέση στην πρώτη δεκάδα», σημειώνει ο καθηγητής κοινωνικής ανθρωπολογίας Νιλ Τζένκινς.  

Δείτε τα πλήρη στατιστικά εδώ: http://www.googlezeitgeist.com/en/

   

Η φώκια που ταξίδεψε 29.000 χιλιόμετρα

Ο Τζάκσον, μια φώκια που ζει στη Γη του Πυρός, στην άκρη της Νότιας Αμερικής, κολύμπησε συνολικά   29.000 χιλιόμετρα, όσο δηλαδή είναι η απόσταση ενός ταξιδιού από τη Νέα Υόρκη στο Σίδνεϊ, μετ' επιστροφής, αναζητώντας τροφή. 

Οι επιστήμονες τοποθέτησαν έναν πομπό στο θαλάσσιο θηλαστικό, προκειμένου να μελετήσουν τις συνήθειές του και ιδίως τις αποστάσεις που διανύει σε αναζήτηση τροφής. 

Με έκπληξη διαπίστωσαν ότι η φώκια κολυμπούσε σε μια ακτίνα 1600 χιλιομέτρων από το... σπίτι της, καλύπτοντας μεγάλες αποστάσεις και ψάχνοντας για τροφή. Μετά από κάθε ταξίδι, ο Τζάκσον επέστρεφε στο... σπίτι του, ακόμα και αν το ταξίδι διαρκούσε παραπάνω από μια ημέρα.

Οι ειδικοί θα χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα, προκειμένου να διαπιστώσουν που κινούνται ο Τζάκσον και τα... αδέρφια του, ψάχνοντας ψάρια και καλαμάρια που αποτελούν τη βάση της διατροφής τους. 

Η Γροιλανδία λιώνει και η Σιβηρία... αερίζεται

Λίγες μόλις μέρες μετά τη λήξη των εργασιών της παγκόσμιας διάσκεψης για την Κλιματική Αλλαγή στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, η οποία κατέληξε στην υπογραφή ενός μη δεσμευτικού… ευχολογίου, όπως κατέδειξε η περίπτωση του Καναδά που απέσυρε τη συμμετοχή του από τη συνθήκη του Κιότο, τα τελευταία νέα από το «μέτωπο» του περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά: 

Η Γροιλανδία χάνει τους πάγους της με ρυθμούς που δεν είχαν ποτέ καταγραφεί στο παρελθόν και η Σιβηρία εκλύει τεράστιες ποσότητες μεθανίου, ενός αερίου που «ενοχοποιείται» για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πολύ περισσότερες από όσο πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες. Δύο εξελίξεις που προκαλούν έντονη ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα, καθώς η Κλιματική Αλλαγή φαίνεται ότι επισπεύδει αλλαγές στο περιβάλλον, οι οποίες κατά πριν τη βιομηχανική επανάσταση του 19^ου αιώνα απαιτούσαν το πέρασμα εκατομμυρίων ετών.

ΓΡΟΙΛΑΝΔΙΑ

Το παιδικό παιχνίδι της… τραμπάλας θυμίζει η Γροιλανδία, καθώς η τήξη 100 δισεκατομμυρίων τόνων πάγου λόγω των ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών που καταγράφηκαν το 2010 στο νησί προκάλεσε την ανύψωση του εδάφους μέχρι και κατά 20 χιλιοστά σε διάστημα μόλις πέντε μηνών.

Έκπληξη και προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα προκάλεσαν τα ευρήματα των ερευνών, οι οποίες κατέδειξαν όχι μόνο το ταχύτατο λιώσιμο των αιώνιων πάγων, αλλά πολύ περισσότερο την επίπτωση που είχαν στο έδαφος που «κρυβόταν» κάτω από αυτούς.

Ο καθηγητής Μάικλ Μπίβις από το πανεπιστήμιο του Οχάιο που επιμελήθηκε της έρευνας τόνισε σε επιστημονικό συνέδριο που παρουσίασε τα ευρήματα των μελετών ότι είναι πλέον σαφές πως η Κλιματική Αλλαγή επιφέρει ραγδαίες αλλαγές, σε σημείο που τα μοντέλα πρόγνωσης χρειάζονται πλέον ριζική αναθεώρηση προς τα πλέον δυσοίωνα σενάρια. «Η τήξη των πάγων θα προκαλέσει σημαντική άνοδο της στάθμης των Ωκεανών σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα να βιώσουμε πρωτόγνωρες καταστροφές τόσο στον αναπτυσσόμενο, όσο και τον ανεπτυγμένο κόσμο. Πόλεις όπως η Νέα Υόρκη και το Λονδίνο θα βρεθούν κάτω από τα κύματα, ενώ χώρες όπως το Μπαγκλαντές και η Ολλανδία κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από το χάρτη. Ακόμα και αν τα 100 δισεκατομμύρια τόνοι της Γροιλανδίας που έγιναν νερό σε λίγους μόλις μήνες φαίνονται αμελητέα ποσότητα, καθώς η μέση στάθμη της θάλασσας ανέβηκε κατά πέντε χιλιοστά αυτό που μας ανησυχεί ιδιαίτερα είναι ότι καταγράφεται πλέον πέραν πάσης αμφιβολίας μια διαδικασία που φαίνεται μάλλον αδύνατο να ανασχεθεί ή τουλάχιστον να επιβραδυνθεί. Πολύ φοβάμαι πως στα επόμενα δέκα χρόνια θα δούμε δραματικές αλλαγές στην παγοκάλυψη της Γροιλανδίας, με αυξητικές μάλιστα τάσεις και με κολοσσιαίες συνέπειες».

ΒΟΧ Ο παγετώνας… κόντυνε

Το 2011 το μήκος της τήξης του παγετώνα Μιτιβάκατ στη Γροιλανδία ανήλθε στα 2,5 σχεδόν μέτρα, σχεδόν μισό μέτρο περισσότερο από το 2010. Κατά τα δύο τελευταία έτη οι ποσότητες των πάγων που έλιωσαν αποτελούν ρεκόρ από τότε που ξεκίνησαν οι μετρήσεις, το 1898. Το συνολικό μήκος της υποχώρησης του παγετώνα ξεπερνά το μισό χιλιόμετρο από τις αρχές του 20^ου αιώνα, γεγονός που επιδεινώνεται από τη μείωση της χιονόπτωσης στην περιοχή. Οι ειδικοί προειδοποιούν πως η Γροιλανδία έχει πλέον εισέλθει σε ένα φαύλο κύκλο, στον οποίο η μειωμένη παγοκάλυψη προκαλεί τοπική άνοδο της θερμοκρασίας, η οποία με τη σειρά της επιταχύνει την τήξη του παγετώνα.

ΣΙΒΗΡΙΑ

Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα ευρήματα της συστηματικής καταγραφής περίπου 10 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων της υφαλοκρηπίδας της ανατολικής Σιβηρίας. Σύμφωνα με το επιτελείο των Ρώσων επιστημόνων η έκλυση μεθανίου από τον πυθμένα ξεπερνά κατά πολύ τις μέχρι σήμερα εκτιμήσεις. Αν και οι ειδικοί θεωρούσαν πως το μεθάνιο που διαρρέει στην ατμόσφαιρα από τη Σιβηρία είναι ίσο με εκείνο που εκλύεται στην υπόλοιπη Γη, οι πρόσφατες μετρήσεις κατέδειξαν ότι οι ποσότητες είναι πιθανόν να είναι ακόμα και δεκαπλάσιες.

Ο Δρ. Ιγκόρ Σεμιλέτοφ που συμμετείχε στην αποστολή εξήγησε ότι για πρώτη φορά εντοπίστηκαν «πηγές» διαρροής, υπό μορφή φυσαλίδων, που ξεπερνούσαν το ένα χιλιόμετρο σε διάμετρο. Η υφαλοκρηπίδα της Σιβηρίας, στη «γειτονιά» του Αρκτικού Κύκλου είναι ρηχή, με τα βάθη να μη ξεπερνούν τα 50 μέτρα και ως αποτέλεσμα το μεθάνιο δεν προλαβαίνει να οξειδωθεί σε διοξείδιο του άνθρακα πριν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Δεδομένου ότι το μεθάνιο θεωρείται έως και 50 φορές πιο επικίνδυνο αέριο από το διοξείδιο του άνθρακα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και της άνοδο της θερμοκρασίας, οι ειδικοί προειδοποιούν πως οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης θα είναι πιο βίαιες από όσο υπολόγιζαν μέχρι σήμερα. 

Πριν και μετά το τσουνάμι, μέσα από φωτογραφίες

Οι δραματικές συνέπειες του τσουνάμι που χτύπησε τις βορειοανατολικές ακτές της Ιαπωνίας το Μάρτιο του 2011, καταγράφονται ανάγλυφα στις φωτογραφίες που έδωσε στη δημοσιότητα η διαδικτυακή υπηρεσία Google Street View. Η παράθεση του φωτογραφικού υλικού πριν και μετά την επέλαση του Εγκέλαδου και του τεράστιου παλλιροϊκού κύματος που σάρωσε τα πάντα στο διάβα του αποκαλύπτει το μέγεθος της καταστροφής και τις επιπτώσεις στις ανθρώπινες δραστηριότητες και παράλληλα χρησιμεύει ως υπόμνηση της δύναμης της Φύσης.

Με τη βοήθεια ειδικά εξοπλισμένων αυτοκινήτων καταγράφονται καθημερινά εικόνες από τις πληγείσες περιοχές και στη συνέχεια αναρτώνται στην ιστοσελίδα «Μνήμες για το Μέλλον», προκειμένου να αποτελέσουν τεκμήρια για τις επόμενες γενιές. Πολλοί κάτοικοι δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τις περιοχές που έζησαν για δεκαετίες, καθώς στη θέση των σπιτιών τους αλλά και χαρακτηριστικών κτισμάτων που δέσποζαν στις πόλεις και τα χωριά τους, δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο από σωρούς ερειπίων και ισοπεδωμένες εκτάσεις.

Ήδη από τον Ιούλιο ο διαδικτυακός κολοσσός είχε ανακοινώσει ότι θα ξεκινούσε τη διαδικασία φωτογράφησης 44 χιλιάδων χιλιομέτρων του οδικού δικτύου και της ακτογραμμής που σκεπάστηκε από τα κύματα και τα συντρίμμια, σκορπώντας το θάνατο σε περίπου 20 χιλιάδες ανθρώπους και προκαλώντας την πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα. «Σκοπός μας ήταν να διατηρήσουμε ζωντανή την ιστορική μνήμη για τις μελλοντικές γενιές. Αν ξεκινήσει κάποιος την εικονική περιήγηση από την ενδοχώρα και προχωρά προς τις ακτές, θα διαπιστώσει τη δραματική μετάπτωση από τα ειδυλλιακά τοπία στα οποία τίποτα δεν προδίδει την καταστροφή, στις παραθαλάσσιες περιοχές που φέρουν τις ουλές της οργής της θάλασσας», σημειώνει ο Κέι Καουάι, ο Ιάπωνας επικεφαλής της υπηρεσίας χαρτογράφησης της Google και συμπληρώνει: «Βλέποντας τις φωτογραφίες μπορεί ο οποιοσδήποτε να διαπιστώσει την τραγωδία που βιώνουν οι εκατοντάδες χιλιάδες επιζώντες, οι οποίοι πρέπει να ξαναφτιάξουν τη ζωή, τις κοινότητες και τις περιουσίες τους από την αρχή».

 Συνολικά 82 πόλεις και χωριά σε έξι περιφέρειες της βόρειας Ιαπωνίας καταγράφονται από τις κάμερες των αυτοκινήτων της Google, αποδίδοντας πανοραμικές φωτογραφίες που καλύπτουν σε 360 μοίρες την καταστροφή. Ακόμα και σήμερα συνεχίζεται η επιχείρηση καθαρισμού από τα ερείπια, διάνοιξης του οδικού δικτύου και επαναφοράς των βασικών υπηρεσιών ηλεκτροδότησης και υδροδότησης στις περιοχές αυτές, τη στιγμή που δεκάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι έχουν μετεγκατασταθεί σε άλλες περιοχές της χώρας.

Πληκτρολογώντας την ηλεκτρονική διεύθυνση www.miraikioku.com/streetview/en/ μπορείτε να δείτε τις περιοχές πριν και μετά την καταστροφή, αλλά και φωτογραφίες που ανάρτησαν οι ίδιοι οι κάτοικοι. Αν και αυτή η πρωτοβουλία της Google αντιμετωπίστηκε θετικά, δεν ήταν λίγες οι φορές κατά το παρελθόν που αντίστοιχες δραστηριότητες της εταιρείας έτυχαν μάλλον αρνητικής υποδοχής, δεδομένου ότι σε ευρωπαϊκές χώρες εκκρεμούν δικαστικές υποθέσεις που αφορούν σε μηνύσεις οργανώσεων κατά του Google Street View. Το πρόγραμμα οδικής χαρτογράφησης θεωρήθηκε από πολλούς ότι παραβιάζει την ιδιωτικότητα και το απόρρητο, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις τα αυτοκίνητα έπεσαν θύματα βανδαλισμών.

Ερευνητές-αυτοδύτες ανακάλυψαν προϊστορικά ίχνη

Ερευνητές-αυτοδύτες από το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν εντόπισαν ίχνη δραστηριότητας προϊστορικών ανθρώπων στη λίμνη Χιούρον, μια από τις πέντε μεγάλες λίμνες στα σύνορα Καναδά-ΗΠΑ.

Μεταξύ των ευρημάτων συγκαταλέγεται ένα δοκάρι ηλικίας 8.900 ετών, το οποίο φαίνεται ότι έχει υποστεί ανθρώπινη επεξεργασία, αλλά και μια σειρά λίθων που έχουν τοποθετηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να θυμίζουν παλαιολιθικό "δρόμο". Οι παλαιοανθρωπολόγοι θεωρούν πως τα ευρήματα είναι εξαιρετικά σημαντικά, επειδή φωτίζουν μια περίοδο που είναι σχετικά άγνωστη, σε ό,τι αφορά στις ανθρώπινες δραστηριότητες στη Βόρεια Αμερική.


Ο παλαιολιθικός "δρόμος" παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με αντίστοιχους που έχουν βρεθεί στην ξηρά και οι οποίοι λειτουργούσαν ως "οδηγοί" για τα οικόσιτα καριμπού που οδηγούσαν στη σφαγή οι πρόγονοί μας. Οι Ινουίτ, οι εσκιμώοι όπως αποκαλούνται απλουστευτικά, χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα την ίδια τεχνική. 


"Ένα από τα ερωτήματα που μας απασχολούν είναι πως πλημμύρισαν οι μεγάλες πεδιάδες της περιοχής και μετατράπηκαν σε αυτό το δίκτυο λιμνών που βλέπουμε σήμερα. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το γεγονός ήταν ένας βίαιος κατακλυσμός, άλλοι όμως πιστεύουν ότι ήταν σταδιακή πλημμύρα" σημειώνει ο Τζον Οσί από το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.


Ο ίδιος μαζί με συνεργάτες του μελετώντας τις εικόνες που έστελνε το μη επανδρωμένο τηλεχειριζόμενο υποβρύχιο είδε το σχήμα των βράχων και τον πάσσαλο σε βάθος περίπου 30 μέτρων και καταδύθηκε προκειμένου να διαπιστώσει την προέλευσή τους. 


Με τη μέθοδο της χρονολόγησης με τη χρήση ενεργού άνθρακα, οι ειδικοί διαπίστωσαν την ηλικία του δοκαριού και στη συνέχεια άρχισαν να εικάζουν για τη χρήση του. Με βάση τα δεδομένα από τους ιθαγενείς που έζησαν στην περιοχή, το δοκάρι θα μπορούσε να είναι είτε πάσσαλος σκηνής, είτε για να κρεμούν κρέατα, μακριά από τα αρπακτικά. 


Οι επιστήμονες σκοπεύουν να συνεχίσουν τις καταδύσεις στη λίμνη, προκειμένου να εντοπίσουν και άλλα ίχνη που θα δώσουν περισσότερες πληροφορίες για τις ανθρώπινες δραστηριότητες, πριν το νερό σκεπάσει τις πεδιάδες. 

Βροχή κατά... παραγγελία

Εδώ και αρκετά χρόνια οι Κινέζοι "παίζουν" τους μαθητευόμενους μάγους με τον καιρό, προκαλώντας με τεχνητό τρόπο βροχοπτώσεις. Το 2008, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου και προκειμένου να "καθαρίσουν" την ατμόσφαιρα μιας από τις πιο βρώμικες και μολυσμένες πόλεις του κόσμου άνοιξαν τους ουρανούς, με το αποτέλεσμα να κρίνεται επιτυχές. 


Αν και δεν είναι πάντα επιτυχημένες οι προσπάθειές τους, καθώς το 2009 η τεχνητή βροχή μετατράπηκε λόγω του ψύχους σε ανεξέλεγκτη χιονοθύελλα που σάρωσε το Πεκίνο και άλλες περιοχές της χώρας, προκαλώντας θανάτους, καταστροφές και ματαιώσεις πτήσεων, οι "τρελλοεπιστήμονες" συνεχίζουν το έργο τους με γενναία χρηματοδότηση από το τοπικό μονοκομματικό καθεστώς, παρά τις αμφιβολίες αρκετών επιστημόνων -εκτός Κίνας- για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του προγράμματος στο μικροκλίμα των περιοχών.


Νέος στόχος τους είναι να αυξήσουν τις βροχοπτώσεις κατά παραγγελία σε ποσοστό 10% μέχρι το 2015. Από 50 εκατομμύρια κυβικά νερού, θα μπορούσαν να φτάσουν και τα 280 εκατομμύρια σημειώνει ανώνυμος αξιωματούχος στην εφημερίδα China Daily "αν εφαρμοστούν πιο αποδοτικές μέθοδοι χειραγώγησης του καιρού".




Μέχρι σήμερα, πύραυλοι με ιωδιούχο άργυρο "γονιμοποιούν" τα σύννεφα και μετατρέπουν το ατμοποιημένο νερό σε σταγόνες. Οι Κινέζοι ευελπιστούν πως θα καταφέρουν να τελειοποιήσουν την τεχνική τους, φέρνοντας έτσι σύννεφα και βροχή κατά παραγγελία, ακόμα και σε άνυδρες περιοχές.

Έκλεψαν το... φεγγάρι

Από το 1969 μέχρι το 1972 περισσότερα από 400 κιλά... φεγγαριού έφτασαν στη Γη και είτε διατηρήθηκαν στα αρχεία της αεροδιαστημικής υπηρεσίας, είτε διανεμήθηκαν σε ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα ανά τον κόσμο.


Περισσότερα από 500 δείγματα βράχων και σκόνης που έφεραν αμερικανικές αποστολές από την επιφάνεια της Σελήνης έχουν χαθεί, σύμφωνα με το γενικό επιθεωρητή της NASA. 

Δείγματα που εμφανίζονταν στα αρχεία να έχουν καταστραφεί, τελικά εντοπίστηκαν. Μετά από έρευνες, διαπιστώθηκε ότι 517 δείγματα έχουν χαθεί και κανείς δε γνωρίζει που ακριβώς βρίσκονται.

Η απουσία ελέγχου έφερε στο φως μερικές χαρακτηριστικές περιπττώσεις:

Κάποιοι διατηρούσαν για πάνω από 30 χρόνια τα δείγματα σε κάποιο ξεχασμένο φάκελο στο αρχείο τους.


Τουλάχιστον 12 τεμάχια που είχαν δοθεί για ερευνητικούς σκοπούς σε συγκεκριμένους επιστήμονες εξαφανίστηκαν μετά το θάνατό τους.


Δεν αποκλείεται κάποια από αυτά να κατέληξαν στις προθήκες συλλεκτών που τα απέκτησαν πληρώνοντας σεβαστά ποσά. 

Η NASA καλείται να αναθεωρήσει όλες τις πολιτικές δανεισμού και καταγραφής των σεληνιακών βράχων

Από τη Σιβηρία με αγάπη...

Τεράστιες ποσότητες μεθανίου, ενός αερίου που θεωρείται 20 φορές πιο επικίνδυνο από το διοξείδιο του άνθρακα για την έξαρση του φαινομένου του θερμοκηπίου, εκλύονται στην περιοχή της ανατολικής Σιβηρίας.

Ο λόγος, σύμφωνα με τους Ρώσους ειδικούς που μελετούν τόσο την ξηρά, όσο και τη θαλάσσια περιοχή του Αρκτικού Κύκλου, είναι η τήξη των πάγων που "επιτρέπει" σε εκατομμύρια τόνους του αερίου να βρουν διέξοδο προς την επιφάνεια και την ατμόσφαιρα. Αν και οι αρχικές μετρήσεις ανέβαζαν την ποσότητα του μεθανίου που διαφεύγει στα 8 εκατομμύρια τόνους ετησίως, οι πρόσφατες στην περιοχή κατέδειξαν ότι στην πραγματικότητα οι ποσότητα μπορεί να είναι και δεκαπλάσια.


Η εξέλιξη αυτή τρομοκρατεί τους επιστήμονες, γιατί αφήνει το ενδεχόμενο μιας ανεξέλεγκτης μεταβολής του κλίματος σε παγκόσμια κλίμακα. 

Όταν και το BBC παραπλανεί...

Υποτίθεται ότι είναι το σπίτι της πολικής αρκούδας στην Αρκτική (με τετράγωνη πόρτα;;;)...

Τα πολυβραβευμένα ντοκιμαντέρ του BBC για τη Φύση είναι... αφύσικα κάποιες φορές, όπως αναγκάστηκαν να παραδεχτούν οι ίδιοι οι παραγωγοί του. 


Η σειρά Frozen Planet (παγωμένος πλανήτης) περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη γέννα μιας πολικής αρκούδας, υποτίθεται στο φυσικό της περιβάλλον. Τελικά, όπως ομολόγησαν οι συντελεστές της σειράς, η "διαδικασία" κινηματογραφήθηκε σε ένα ζωολογικό κήπο της Ολλανδίας και όχι στην Αρκτική. 


Το χειρότερο βέβαια είναι ότι σε καμμία περίπτωση το BBC δε διευκρίνιζε ποιες σκηνές ήταν "ελεγχόμενες" και ποιές όχι, παραπλανώντας έτσι σκόπιμα τους τηλεθεατές. Ο παρουσιαστής Σερ Ντέιβιντ Άτενμπρω προσπαθώντας να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, ισχυρίστηκε ότι "κάποιες φορές πρέπει να χρησιμοποιούμε κινηματογραφικές μεθόδους στα ντοκιμαντέρ, για να μη χαλάει η ατμόσφαιρα, καθώς είναι πολύ δύσκολο να βάλουμε κάμερα στη φωλιά μιας αρκούδας που ετοιμάζεται να γεννήσει"

...αλλά τελικά ήταν στην Ολλανδία, σε ένα ζωολογικό κήπο...

Το ίδιο συνεβη και με μια σειρά άλλων σκηνών, όπως μια κάμπια που πάγωνε σταδιακά σε εργαστήριο και όχι στη φύση, όπως αναφέρθηκε σε επεισόδιο που προβλήθηκε στις αρχές του περασμένου μήνα. 

... εκεί που γεννήθηκαν τα αρκουδάκια

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που πλήττεται η αξιοπιστία του BBC, καθώς έχει μια "παράδοση" στη χειραγώγηση εικόνων, με πιο πρόσφατη την περίπτωση της "απελευθέρωσης" της Λιβύης. Σε επεισόδιο του "Blue Planet", σειράς ντοκιμαντέρ για τους υδάτινους θησαυρούς του πλανήτη μας, η γέννα ενός αστακού κινηματογραφήθηκε σε ενυδρείο και όχι στη θάλασσα όπως άφηνε τους τηλεθεατές να πιστέψουν ο αειθαλής παρουσιαστής. 


Ηθικό δίδαγμα; Συμβαίνουν και στις καλύτερες των δημοσιογραφικών οικογενειών, να μην αφήνουν δηλαδή την... αλήθεια να τους χαλάσει μια... ωραία ιστορία

Τα μυστικά της Μεσογείου από τον Κουστώ

Της Αρετής Νταραδήμου 

Τα μυστικά της Μεσογείου, θα μας αποκαλύψει αύριο, ο νεότερος γιός του διάσημου Γάλλου ωκεανογράφου και κινηματογραφιστή, Ζακ – Υβ Κουστώ, Πιέρ. Καλεσμένος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας, του Ιδρύματος Ευγενίδου, αλλά και της ομάδας δράσης «Ωκεανοί», ο Πιέρ – Υβ Κουστώ θα βρίσκεται αύριο Τρίτη και 13 στο Πλανητάριο, προκειμένου να προλογίσει το 45λεπτο ντοκιμαντέρ «Τα μυστικά της Μεσογείου». Το ντοκιμαντέρ αυτό, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον υδροβιολόγο Ένρικ Σάλα για λογαριασμό του National Geographic και με αφορμή τα 100 χρόνια από την γέννηση του Ζακ – Υβ Κουστώ. Και μπορεί η μέρα να θεωρείται… γρουσούζικη, όπως όμως αναφέρει ο κ Κουστώ «Δεν είμαι δεισιδαίμων, αντιθέτως, θα έλεγα ότι βρίσκω τη συγκυρία και την σύμπτωση αυτή πραγματικά υπέροχη».

Η στενή σχέση της οικογένειας Κουστώ με την Ελλάδα, ξεκίνησε από τον… πατριάρχη, Ζακ – Υβ Κουστώ. «Τον πατέρα μου τον γοήτευε ιδιαιτέρως η Ελλάδα και η Ελληνική μυθολογία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, το ότι ονόμασε Καλυψώ το πλοίο του». Άλλωστε, είναι γνωστό το γεγονός, ότι ο Ζακ – Υβ Κουστώ είχε καταγράψει τον υποβρύχιο πλούτο της Ελλάδας εκτενώς, ενώ ανάμεσα στα ντοκιμαντέρ του, ξεχωρίζουν τόσο εκείνο για τους Σφουγγαράδες της Καλύμνου, όσο και εκείνο για τον Βρετανικό, το αδελφό πλοίο του Τιτανικού, που βρίσκεται μεταξύ Κέας και Μακρονήσου. Όμως και ο Πιέρ – Υβ Κουστώ δηλώνει λάτρης της Ελλάδας, αφού όπως λέει στον ΕΤ «Ομολογώ ότι αυτό το έντονο ενδιαφέρον για την Ελλάδα και τη Μυθολογία της, πέρασε από τον πατέρα μου και σε εμένα». Για τον λόγο αυτό, όπως υποστηρίζει και ο ίδιος, περνά μεγάλο μέρος του χρόνου του στη Σαντορίνη, η οποία αποτελεί έναν από τους αγαπημένους προορισμούς της Μεσογείου για τον νεαρό Γάλλο.

Το σημαντικότερο κομμάτι του ντοκιμαντέρ, αφορά στη σύγκριση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ανάμεσα στις λήψεις του σπουδαίου Γάλλου ωκεανογράφου και κινηματογραφιστή Ζακ – Υβ Κουστώ και τις πρόσφατες του νεότερου γιού του και του υρδοβιολόγου Ένρικ Σάλα. «Οι διαφορές ανάμεσα στη Μεσόγειο των δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70 με την Μεσόγειο του σήμερα, είναι πραγματικά εντυπωσιακές» λέει στον ΕΤ ο κ Κουστώ, ενώ υπογραμμίζει ότι «βλέποντας τα αρχεία του πατέρα μου και τις λήψεις που τραβήξαμε εμείς, μπορούμε να αντιληφθούμε τη μεγάλη καταστροφή που έχει συντελεστεί. Η υπεραλίευση, στην οποία οφείλεται περίπου το 50% των καταστροφών, τα μολυσμένα ποτάμια, που εκβάλουν στη Μεσόγειο, αλλά και τα διάφορα απόβλητα από τις κοντινές πόλεις, έχουν δυστυχώς αφήσει το στίγμα τους με την πάροδο των ετών».

Στόχος του Πιέρ-Υβ Κουστώ και της Ομάδας Δράσης «Ωκεανοί», είναι να παρουσιαστεί η σημερινή κατάσταση των ωκεανών, αλλά και να υπάρξει ένας εντονότερος προβληματισμός για τη θαλάσσια προστασία της και τη συνύπαρξη του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον. «Η ουσία των προσπαθειών μας είναι η αφύπνιση των συνειδήσεων. Εάν δεις δίπλα σου κάτι που δεν σου αρέσει, όπως η καταστροφή των θαλασσών στην προκειμένη περίπτωση, μην περιμένεις από κάποιον άλλον να δράσει, κάντο εσύ ο ίδιος, μαζί με άλλα άτομα που μοιράζονται τις απόψεις σου». Αυτό ακριβώς προσπαθεί να κάνει και το δίκτυο www.cousteaudivers.org, το οποίο δημιούργησε ο Πιέρ – Υβ Κουστώ. «Το δίκτυο φέρνει σε επαφή δύτες από ολόκληρο τον κόσμο. Είναι άλλωστε εκείνοι που βλέπουν με τα ίδια τους τα μάτια τι ακριβώς συμβαίνει στις θάλασσες και τους ωκεανούς και αυτοί είναι που μέσα από τον διάλογο με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές». 

Box 1 – Αυγερινοπούλου

Μέλος της ομάδας «Ωκεανοί», όπως άλλωστε και ο κ Σάλα, είναι η Αναπληρώτρια Υπεύθυνη του τομέα Πολιτικής Ευθύνης Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας, Βουλευτής Επικρατείας, κα Διονυσία-Θεοδώρα Αυγερινοπούλου, η οποία με αφορμή την πρωτοβουλία της για τη δημόσια προβολή του ντοκιμαντέρ, υποστηρίζει ότι «Η Ελλάδα θα μπορούσε να στηριχτεί σε σημαντικό βαθμό στους θαλάσσιους πόρους της, και γι’ αυτό θα πρέπει να εφαρμόσει συγκεκριμένη στρατηγική για την αξιοποίηση και προστασία τους». Άλλωστε, όπως αναφέρει η βουλευτής, «Μέσα στο 2010, η Ελλάδα απορρόφησε μόνο το 0,3% των κοινοτικών κονδυλίων για την αλιεία και το 3,4% για το περιβάλλον. Είναι αδήριτη ανάγκη να σχεδιάσουμε οργανωμένα την προστασία των θαλάσσιων φυσικών μας πόρων σε όλη την επικράτεια και να αξιοποιήσουμε όλα τα σχετικά διαθέσιμα κονδύλια προς όφελος της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας και της προστασίας του περιβάλλοντος».

Box 2 – Info

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη με δελτία εισόδου. Η διανομή των δελτίων θα ξεκινήσει στις 19:00 της ίδιας ημέρας, στο ταμείο εισόδου του Πλανηταρίου (από οδό Πεντέλης 11, Π. Φάληρο) και έως εξαντλήσεως των θέσεων.

Καρχαρίες στα σαγόνια του... ανθρώπου

Της Νατάσας Παυλοπούλου

Κάθε μέρα, τις πρώτες πρωϊνές ώρες τα δρομάκια που οδηγούν στο Σέουνγκ Γουάν -το δημοφιλές εμπορικό κέντρο του Χονγκ Κονγκ- μπλοκάρουν από τα φορτηγάκια που φθάνουν από το λιμάνι. Σε μία επαναλαμβανόμενη ιεροτελεστία οι πόρτες ανοίγουν, οι οδηγοί ξεφορτώνουν τόνους ολόκληρους από…αποξηραμένα πτερύγια καρχαρία και τα καλύτερα είδη στολίζονται (!) και τοποθετούνται στη βιτρίνα. 

Στην πολύβουη αυτή αγορά πωλούνται κάθε χρόνο 10 χιλιάδες τόνοι πτερυγίων από καρχαρία, ενώ σύμφωνα με την οργάνωση WWF στο Χονγκ Κονγκ καταλήγει η μισή περίπου παγκόσμια «αιματοβαμμένη σοδειά». Το εμπόρευμα φθάνει στο λιμάνι από 145 χώρες του κόσμου, με πρώτες στη λίστα των προμηθευτών την Ινδία, την Ινδονησία και την Ισπανία. Την ώρα που η μία μετά την άλλη οι χώρες προωθούν απαγορεύσεις στη βάναυση πρακτική της αφαίρεσης πτερυγίων από καρχαρίες, οι Ασιάτες λατρεύουν την «καρχαριόσουπα». Σύμβολο πλούτου και «νοστιμιά» για την ελίτ σερβίρεται σε γάμους και  ειδικές περιστάσεις και είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη γαστριμαργική τους παράδοση.

 Κάθε χρόνο 73 έως και 100 εκατομμύρια καρχαρίες υπολογίζεται ότι βρίσκουν το θάνατο για τα πτερύγιά τους, τα οποία πωλούνται σε πολυτελή εστιατόρια κυρίως της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ, με την τιμή τους να ξεκινά από τα 230 περίπου ευρώ το κιλό.

Το κυνήγι καρχαρία έχει εντατικοποιηθεί από τη δεκαετία του 70, ενώ ο ζωμός από πτερύγια καταναλώνεται κατά κύριο λόγο στο νότο της Κίνας, στην επαρχία Γκουαντονγκ, όπως επίσης στη Σιγκαπούρη και την Ταϊβάν.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου  καθώς 180 είδη του ψαριού θεωρούνται απειλούμενα, ενώ 30 από αυτά πιστεύεται ότι είναι κοντά στην ολική εξαφάνιση.

Φρίκη προκαλεί η πρακτική της αφαίρεσης των πτερυγίων. Οι ψαράδες τα αφαιρούν –συχνά με μία καυτή μεταλλική λεπίδα- και πετούν τους καρχαρίες πίσω στη θάλασσα,  όπου πεθαίνουν με πολύ αργό και βασανιστικό τρόπο: αιμορραγούν μέχρι θανάτου, πεθαίνουν από ασφυξία ή καταβροχθίζονται από άλλα ψάρια. Οι Κινέζοι πιστεύουν μάλιστα –ίσως για να διώξουν τις ενοχές τους- ότι τα πτερύγια…ξαναφυτρώνουν, πράγμα που δεν ισχύει.

Πρόσφατα ο μεγιστάνας Ρίτσαρντ Μπράνσον ένωσε τις δυνάμεις του με τον Κινέζο αστέρα του NBA Γιάο Μινγκ κατά της κατανάλωσης «καρχαριόσουπας». Σε βίντεο της διεθνούς οργάνωσης για την προάσπιση των δικαιωμάτων των ζώων WildAid απηύθυναν από κοινού έκκληση στους Ασιάτες «να  σταματήσουν να αγοράζουν, για να σταματήσουν να σκοτώνουν». Ο διάσημος μπασκετμπολίστας παραδέχθηκε μάλιστα ότι μέχρι το 2006 απολάμβανε και ο ίδιος σούπα καρχαρία, έκτοτε όμως αποφεύγει ακόμη και τις εκδηλώσεις, όπου σερβίρεται.

Το τελευταίο διάστημα η εκστρατεία για την προστασία του καρχαρία έχει ενταθεί. Δεκάδες σικ εστιατόρια, αλλά και πολυτελή ξενοδοχεία της Ασίας όπως η αλυσίδα Peninsula ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι σταματούν να σερβίρουν καρχαρία, ενώ η ΕΕ –η οποία προμηθεύει την Ασία με το 15% των πτερυγίων που καταναλώνει- , πρότεινε την επιβολή καθολικής απαγόρευσης στην αφαίρεση πτερυγίων καρχαρία από όλα τα αλιευτικά στα ύδατα της ΕΕ και από τα αλιευτικά που είναι εγγεγραμμένα στο ευρωπαϊκό νηολόγιο, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Στόχος της ρύθμισης είναι να κλείσει το «παραθυράκι» της νομοθεσίας, που χορηγεί σε ορισμένες χώρες δικαιώματα αλιείας καρχαριών αρκεί το σώμα και τα πτερύγια του καρχαρία να εκφορτώνονται στο λιμάνι και το συνολικό βάρος των πτερυγίων να μην ξεπερνά το 5% του βάρους των καρχαριών που αλιεύτηκαν.

  

ΞΕΡΑΤΕ ΟΤΙ...

Η παράδοση της κατανάλωσης καρχαρία στην Κίνα χάνεται στα βάθη των αιώνων και εντοπίζεται στη δυναστεία των Σονγκ (960-1280), όταν η κατανάλωση του περιζήτητου ζωμού ήταν αποκλειστικό προνόμιο του αυτοκράτορ

Στην πολιτεία Βικτόρια της Αυστραλίας ο καρχαρίας χρησιμοποιείται στο πιάτο fish and chips, ενώ και στην Ινδία, καρχαρίες-μωρά (!) πωλούνται στις τοπικές αγορές. Επειδή η σάρκα τους δεν έχει αναπτυχθεί, στο μαγείρεμα σπάει σε σκόνη και στη συνέχεια τηγανίζεται σε λάδι και μπαχαρικά. Οι Ισλανδοί ζυμώνουν κρέας καρχαρία  και παράγουν το hákarl, το οποίο θεωρείται εθνικό πιάτο.

Το 2010 η Χαβάη έγινε η πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που απαγορεύσε την κατοχή, την πώληση, το εμπόριο ή τη διανομή των πτερυγίων του καρχαρία.  

Η ονομασία "καρχαρίας" προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη κάρχαρον (= πριόνι), λόγω του σχήματος και της διάταξης της οδοντοστοιχίας του

Οι καρχαρίες μπορεί να συνοδεύονται από σειρά στερεοτύπων ως ζώα επιθετικά και αιμοβόρα, στην πραγματικότητα όμως παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του θαλάσσιου οικοσυστήματος