Άγνωστες πτυχές του Ελληνοϊταλικού Πολέμου 1940-41, μέσα από τα μάτια των κατοίκων της Κλεισούρας

Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος του 1940-41 στα βουνά της Αλβανίας έχει αποτυπωθεί σε πληθώρα βιβλίων, είτε από την ελληνική, είτε από την ιταλική πλευρά.

Ελάχιστες ωστόσο είναι οι μαρτυρίες που καταγράφουν τον τρόπο με τον οποίο βίωσαν τον πόλεμο οι κάτοικοι των περιοχών, στις οποίες οι δύο στρατοί έδωσαν σκληρές μάχες, αφήνοντας τα σημάδια τόσο στο τοπίο, όσο και στις μνήμες των Αλβανών.

Το κεφαλοχώρι της Κλεισούρας σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα.

Ο αναγνώστης του ιστολογίου pierrekosmidis.blogspot.com  Αριάν Μουράι, μοιράζεται τις αναμνήσεις των παππούδων του, οι οποίοι ήταν μικρά παιδιά το 1940, αλλά και του ίδιου, ο οποίος τη δεκαετία πλέον του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα, έπαιζε με τους φίλους του με τα απομεινάρια των μαχών.

"Αυτό το ύψωμα κατηφορίζει μέχρι την Κλεισούρα, άρα ελέγχεις τα πάντα. Οι Ιταλοί, ερχόνταν πάντα απο τα αριστερά διότι από τα αριστερά, βρίσκαται η Τρεμπεσίνα (βουνό) και πίσω της το Τεπελένι. Οι Έλληνες, ερχόνταν από τα δεξιά για να καταχτήσουν το ύψωμα και να το ελέγχουν για να μπορούν μετά να συνεχίσουν από πάνω και από κάτω (Κλεισούρα) προς την Τεπελένι." (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Η αξία της μαρτυρίας αυτής έγκειται όχι μόνο στο γεγονός ότι βοηθάει να αποκτήσουμε μια πληρέστερη εικόνα του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, συμπληρώνοντας τα στοιχεία που έχουμε από ελληνικής και ιταλικής πλευράς, αλλά παράλληλα φωτίζει άγνωστες πτυχές του, μέσα από τα μάτια του άμαχου πληθυσμού που βρέθηκε ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά.

"Εδώ βρίσκομαι ακριβώς πάνω σε αυτό το ύψωμα και αν έσκαβα εκει που βρίσκομαι, κάτι θα έβρισκα, πιθανώς ακόμα και οστά στρατιωτών που σκοτώθηκαν εκεί! Άπο το λόφο που φαίνεται στα δεξιά μου όπως κάθομαι, οι Έλληνες θα μπορούσαν να ελέγχουν εύκολα με βαρύ πυροβολικό την Τρεμπεσίνα." (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Παρατίθεται το πρώτο μέρος της πολύ ενδιαφέρουσας μαρτυρίας του Arian Muraj και σύντομα θα ακολουθήσουν και τα επόμενα κεφάλαια.

Τα παιδικά μας παιχνίδια 

"Οι πρώτες μου μνήμες στην Κλεισούρα, (η Κλεισούρα ανήκει στον νομό Πρεμετής), μου φέρνουν στο μυαλό το παιχνίδια με τα σπαθιά που παίζαμε κάθε μέρα με τον αδερφό μου και τα ξαδέρφια μου. 

Γύρω μου, είχα γνωρίσει άλλα παιδιά που είχαν τραυματιστεί κάποτε και τους έλειπε το ένα μάτι ή μερικά δάχτυλα και είχαν το πρόσωπο παραμορφωμένο! 

Η Κλεισούρα, κάτω στο βάθος, όπως φαίνεται από το βουνό, με την Τρεμπεσίνα από πίσω (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Ένα άλλο αγαπημένο παιχνίδι μας τότε, ήταν να σκάμε στη φωτιά κάτι τεράστιες σφαίρες με στρογγυλή μύτη και όχι μυτερή! 

Τα σπαθιά που λες, τα έβρισκε εύκολα κανείς, κάτω από κάθε πρέκι σπιτιού διότι το κάθε σπίτι τότε, είχε τουλάχιστον 8-10 τέτοια.

Το πιό περίεργο από όλα, ήταν η γλάστρες. Λευκές, βαμμένες με ασβέστη αλλά...περίεργης μορφής...

Η Τρεμπεσίνα (το βουνό) όπως φαίνεται πίσω από το λόφο (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Καθώς μεγάλωσα, και από την ιστορία στο σχολείο αλλά και από όλους τους παππούδες του τότε, κατάλαβα ότι εκεί είχαν διεξαχθεί οι πιο σκληρές μάχες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου στην Αλβανία!

Τα τραυματισμένα παιδιά ήταν τα αθώα θύματα από τις άσκαστες χειροβομβίδες που βρίσκανε στην φύση, οι σφαίρες που σκάγαμε στη φωτιά ήταν από τα βαριά πολυβόλα, τα σπαθιά μας, ήταν οι ξιφολόγχες που είχαν χρησιμοποιηθεί στις μάχες σώμα με σώμα και οι γλάστρες ήταν... κράνη, διασκορπισμένα παντού μετά τις μάχες!

Η Τρεμπεσίνα (το βουνό) όπως φαίνεται πίσω από το λόφο (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Μαζεύοντας τους νεκρούς στρατιώτες

Βέβαια, (ο παππούς μου) έλεγε και για αυτούς τους κακομοίρηδες που είχε θάψει μαζί με άλλους συγχωριανούς του. 

Μάλιστα μου λέει, ο ένας, βρισκόταν σαν να ήταν καθισμένος και με τα μάτια ανοιχτά, σε σημείο που δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε αν ήταν σοκαρισμένος ή τι άλλο! 

Τον κουνάω -μου είπε ο παππούς μου- και ξαφνικά άκουσα το "χχρχρχρ" να βγαίνει από το στόμα του και μετά παρατήρησα είπε, ότι του έπεσε το κράνος μαζί με το ανοιγμένο του κρανίο!"

Ακολουθούν τα επόμενα κεφάλαια της μαρτυρίας το προσεχές διάστημα