Οδοιπορικό στο "ξεχασμένο οχυρό": Ουσίτα, το απόρθητο φρούριο της "Γραμμής Μεταξά"

Κείμενο και φωτογραφίες του αντισυνταγματάρχη (ε.α.) Ηλία Κοτρίδη

Το οχυρό Ουσίτα βρισκόταν στην δυτική πλευρά του Ρούπελ, πλησίον του Στρυμόνα ποταμού και ήταν μία από τις έξι στοές του. 

Από πλευράς έργων ήταν το ισχυρότερο συγκρότημα καθώς περιελάμβανε ένδεκα πολυβολεία, δύο θέσεις προβολέων, ένα βομβιδοβολείο, δύο παρατηρητήρια, μία θέση οπτικού σταθμού, μία θέση  αντιαεροπορικού και μία αντιαρματικού έργου. 

Διοικούνταν από τον λοχαγό Κόπιτσα και μαζί με το απέναντι οχυρό 224 και Αντλιοστάσιο έφρασσαν την κυρία διάβαση από Βουλγαρία προς Σέρρες. 

Τα συντονισμένα και καλώς προσαρμοσμένα πυρά της Ουσίτας, του Λόχου Δ΄ Παλιουριώνων και του Σημείου Στηρίγματος «Αντλιοστάσιον» είχαν ως αποτέλεσμα να μην επιτρέψουν στα γερμανικά τμήματα να τα καταλάβουν, αλλά και ούτε να θέσουν πόδα επί αυτών. 

Το γερμανικό πεζικό αντιμετωπίσθηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε Γερμανός αξιωματικός να λέει στις αναμνήσεις του: 

«…Εδώ πάνω, ακριβώς κάτω από την κορυφή, στο κεντρικότερο σημείο του Ρούπελ, μένουμε άφωνοι. Μπροστά, στην κορυφή είναι αδύνατον να προχωρήσουμε. Όποιος τολμήσει να ξεμυτίσει γαζώνεται..». (Wolfgang Kapp)(Απόσπασμα από το βιβλίο μου). 

Συνεχείς προσπάθειες διάσπασης της τοποθεσίας δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα, εκτός από το να γεμίζουν τον τόπο με νεκρούς και τραυματίες. 

«…Η ομάδα μας είναι τώρα τελείως αποκομμένη. 

Το τανκ τραβάει τώρα όλα τα πυρά επάνω του. Ο ανθυπολοχαγός Κλοτς διατάζει: 

"Δεν γίνεται αλλιώς, πρέπει να προχωρήσουμε, δεν μπορούμε να μείνουμε εδώ".

Μια αντιαρματική οβίδα χτυπάει πολύ κοντά, κάτω από την πλευρά του άρματος και μας γεμίζει με πέτρες και χώμα. 

Μετά από λίγο ένα αντιαρματικό  χτυπάει διάνα το τανκ. Ο διοικητής του λόχου πληγώνεται. Δέχεται ένα θραύσμα στο μηρό κι όμως συνεχίζει να ασκεί τη διοίκηση. Δεν μπορούμε να μείνουμε εδώ γιατί σε λίγο δεν θα υπάρχει κανείς.   

Ο ανθυπολοχαγός Κλοτς ρίχνεται πίσω, για να καλυφθεί εκ νέου. Μια ριπή αυτομάτου όπλου τον διαπερνάει. Πληγώνεται βαριά και λίγο αργότερα πεθαίνει. Ο διοικητής του λόχου τρέχει πάνω στον δρόμο, να καλυφθεί στην απέναντι πλευρά. Δέχεται έναν πυροβολισμό στο κεφάλι, που τον αφήνει στον τόπο. 

Από την πρώτη διμοιρία σκαπανέων μόνο τρεις που δεν τραυματίστηκαν έμειναν και από τους υπηρέτες των αντιαρματικών μόνο τέσσερις….». 

Τα άρματα που προωθήθηκαν προς υποστήριξη του πεζικού δεν είχαν καλύτερη τύχη, αφού: 

«….Ανάθεμα, τ΄ αδέρφια εξαπολύουν μία τρομερή κόλαση για να μας ξεκάνουν. Δεν μας βάλλουν μόνο πολυβόλα αλλά κι ένα αντιαρματικό. 

Θεέ μου, πού είναι κρυμμένο το θηρίο; ….Ξαφνικά ακούγεται ένας τρομερός κρότος. Σπίθες και θραύσματα πετάγονται γύρω μας. Τι συνέβη τώρα; Το πυροβόλο μας χτυπήθηκε…» (Ανθλγός Overhues, σελίδα 395 του βιβλίου μου). 

Προσπάθεια διέλευσης με πλωτά μέσα αποτυγχάνει, αφού τα παρακείμενα πολυβολεία αχρήστευσαν τις προπορευόμενες βάρκες και οι υπόλοιπες εξαφανίστηκαν προς τα πίσω.

«…Οι Έλληνες μας βάλλουν με όλα τους τα όπλα και αναγκάζουν το πεζικό μας να επιστρέψει πίσω από το ύψωμα. Για πολλά λεπτά δεν μπορούμε να δούμε τίποτα. 

Τα πυροβόλα μας σκεπάστηκαν από σκόνη και βρωμιά. Όπως φαίνεται από τους συναδέλφους μας δε θα ξαναδούμε κανέναν. Απροστάτευτοι βρίσκονται στο έλεος του εχθρού....». Ημέρες και νύχτες αδιάκοπου αγώνα .Ο εχθρός λυσσά. 

Οι αμυνόμενοι, με την αντίστασή τους και την απόφασή τους να πεθάνουν επαυξάνουν αυτήν την λύσσα. Ο Γολιάθ μαίνεται. Ο Δαυίδ τον σφυροκοπά. 

Την 9 Απριλίου υπογράφεται συνθηκολόγηση στην Θεσσαλονίκη, αλλά το οχυρό παρέμενε στη θέση του ακλόνητο.

Σήμερα

Το συγκεκριμένο οχυρό είναι αναπόσπαστο τμήμα του Ρούπελ και δεν είναι προσβάσιμο σε επισκέπτες, καθώς ανακατασκευάσθηκε στο μεγαλύτερό του τμήμα, μετά τις καταστροφές που υπέστη από τους Βουλγάρους.

«Τον φάγανε μπαμπέσικα» (Αναμνήσεις Σάββα Πολίτη)

"Οι Έλληνες  είναι μεγαλόψυχοι. Έτσι σε μία ανάπαυλα της μάχης βγήκαν έξω από το οχυρό ο επιλοχίας Κωνσταντόπουλος και δύο στρατιώτες να περισυλλέξουν Γερμανούς τραυματίες για να τους παρασχεθούν πρώτες βοήθειες. 

Ένας Γερμανός τραυματίας σήκωσε το όπλο του να πυροβολήσει τον προπορευόμενο στρατιώτη. Ο επιλοχίας βλέποντάς τον  μπήκε μπροστά του για να τον προστατέψει.

Δέχθηκε την σφαίρα και εξέπνευσε. Ήταν και ο τελευταίος πυροβολισμός του Γερμανού." 

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ

Exploring the WW2 fortifications at Istibey Bunkers Complex: Operation "Marita", April 1941

Lt. Col. (ret.) Ilias Kotridis outside Istibey Bunkers Complex

The Istibey Bunkers Complex is located on a hill at Beles mountain range, right next to the borders of Greece with Bulgaria, at an altitude of 1339 meters, northwest of Neo Petritsi village.

The location of Istibey Bunkers Complex 

Construction began in 1937 and was completed in 1940.

View from the inside of a machine gun nest

It included thirty surface pillboxes, 12 single  and 6 double machine gun nests, a  double antitank pillbox, a gun emplacement and an observation complex post, two flanking guns emplacements, an anti-aircraft gun emplacement, two mortar emplacements, four observation posts and a sheltered projector. 

One of the underground corridors inside the bunker complex

The underground shelters cover 655 meters and the length of the corridors connecting them was 1642 meters, bringing the total of the underground works at Istibei to 2297 meters.

The garrison amounted to 10 officers and 300 other ranks.

Another machine gun emplacement

The German Attack

The German offensive was conducted by the 3rd Battalion of the 85th ‎Gebirgsjäger (Mountain Troops) Regiment with artillery and close air support.

A partially blown up observation cupola

Many of the bunkers were facing the borderline with Bulgaria, at a distance of just 250 meters and as a result, most of them were destroyed with direct artillery hits.

A corridor leading to one of the machine gun emplacements

The Greek infantry elements located in trenches on Tipits hill were wiped out at the early stages of the offensive, thus allowing the German mountain troops to reach the defensive positions and the bunkers at Istibey.

Partially hidden from the dense undergrowth, a heavy gun emplacement

The Greeks immediately staged a daring counterattack, first with two companies, then followed by elements of Ιstibey's garrison, but were repelled by the Germans and essentially wiped out.

Lt. Col. (ret.) Ilias Kotridis inside Istibey Bunker Complex

The Greek artillery inflicted heavy losses to the Germans who could not get cover while being on top of the fortifications, but the Germans held their positions and began filling the pillboxes with stones and earth. At the same time, they used smoke and gas machines and tried to suffocate the defenders inside the bunkers. The defenders used their gas masks, but there were casualties.

Relics inside Istibey

Due to the heavy losses inflicted by the Greek artillery, the German Battalion Commander asked for his unit to be replaced. The German withdrawal took place on the night of 6 to 7 April.

Signs reading "Towards machine gun post and floodlight"

At the same time, the situation inside the bunkers deteriorated rapidly due to the gas and on the next day, at eleven in the morning, negotiations between the Greeks and Germans on evacuating Istibey in order to avoid further deaths were held. Early in the afternoon Istibey surrendered.

Trees are now covering the once bombed out area of Istibey

The Germans, following a direct hit with a 88 mm gun, managed to penetrate the bunker complex. Fierce fighting started inside the corridors, where the Greek garrison used sandbags and flour bags to block the Germans and use their machine guns. Most of the Germans were wiped out during this operation.

Bullet holes in Istibey, a sign of the heavy fighting inside the bunkers

The German Commander Julius Ringel stated in his report that from his observation post he noticed about thirty Germans entering the bunkers, out of which just seven or eight got out alive.

More bullet holes

A German soldier's narrative

"During the German aerial attacks, the Greek defenders of the bunkers along with their machine guns, withdrew deep inside the complex, only to come out again to their fighting positions, just as soon as the bombing stopped. 

Bullet holes everywhere

In one of the pillboxes, right after the aerial attack was over, a small flag signaled, as if to say, "I am still here, come and get it".

Steel ladder to an observation post

After the Greeks surrendered I searched and found "my" Greek and I took his flag and him with me on my motorbike until we reached Tithorea (central Greece).

Trenches close to Istibey, still visible after 75 years

After the war was over, I went on vacation to Crete and I gave this flag, together with the Edelweiss sign of the mountain troops, to the President of Atsipopoulo village in Rethymno, along with my account of the events."

Istibei Today

The surface works of Istibei were destroyed by the Bulgarians after the capitulation of Greece. They were rebuilt from 1969 to 1972. Today, Istibei is open to visitors and part of the tunnels are accessible.