Άγνωστες πτυχές του Ελληνοϊταλικού Πολέμου 1940-41, μέσα από τα μάτια των κατοίκων της Κλεισούρας

Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος του 1940-41 στα βουνά της Αλβανίας έχει αποτυπωθεί σε πληθώρα βιβλίων, είτε από την ελληνική, είτε από την ιταλική πλευρά.

Ελάχιστες ωστόσο είναι οι μαρτυρίες που καταγράφουν τον τρόπο με τον οποίο βίωσαν τον πόλεμο οι κάτοικοι των περιοχών, στις οποίες οι δύο στρατοί έδωσαν σκληρές μάχες, αφήνοντας τα σημάδια τόσο στο τοπίο, όσο και στις μνήμες των Αλβανών.

Το κεφαλοχώρι της Κλεισούρας σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αιώνα.

Ο αναγνώστης του ιστολογίου pierrekosmidis.blogspot.com  Αριάν Μουράι, μοιράζεται τις αναμνήσεις των παππούδων του, οι οποίοι ήταν μικρά παιδιά το 1940, αλλά και του ίδιου, ο οποίος τη δεκαετία πλέον του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα, έπαιζε με τους φίλους του με τα απομεινάρια των μαχών.

"Αυτό το ύψωμα κατηφορίζει μέχρι την Κλεισούρα, άρα ελέγχεις τα πάντα. Οι Ιταλοί, ερχόνταν πάντα απο τα αριστερά διότι από τα αριστερά, βρίσκαται η Τρεμπεσίνα (βουνό) και πίσω της το Τεπελένι. Οι Έλληνες, ερχόνταν από τα δεξιά για να καταχτήσουν το ύψωμα και να το ελέγχουν για να μπορούν μετά να συνεχίσουν από πάνω και από κάτω (Κλεισούρα) προς την Τεπελένι." (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Η αξία της μαρτυρίας αυτής έγκειται όχι μόνο στο γεγονός ότι βοηθάει να αποκτήσουμε μια πληρέστερη εικόνα του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, συμπληρώνοντας τα στοιχεία που έχουμε από ελληνικής και ιταλικής πλευράς, αλλά παράλληλα φωτίζει άγνωστες πτυχές του, μέσα από τα μάτια του άμαχου πληθυσμού που βρέθηκε ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά.

"Εδώ βρίσκομαι ακριβώς πάνω σε αυτό το ύψωμα και αν έσκαβα εκει που βρίσκομαι, κάτι θα έβρισκα, πιθανώς ακόμα και οστά στρατιωτών που σκοτώθηκαν εκεί! Άπο το λόφο που φαίνεται στα δεξιά μου όπως κάθομαι, οι Έλληνες θα μπορούσαν να ελέγχουν εύκολα με βαρύ πυροβολικό την Τρεμπεσίνα." (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Παρατίθεται το πρώτο μέρος της πολύ ενδιαφέρουσας μαρτυρίας του Arian Muraj και σύντομα θα ακολουθήσουν και τα επόμενα κεφάλαια.

Τα παιδικά μας παιχνίδια 

"Οι πρώτες μου μνήμες στην Κλεισούρα, (η Κλεισούρα ανήκει στον νομό Πρεμετής), μου φέρνουν στο μυαλό το παιχνίδια με τα σπαθιά που παίζαμε κάθε μέρα με τον αδερφό μου και τα ξαδέρφια μου. 

Γύρω μου, είχα γνωρίσει άλλα παιδιά που είχαν τραυματιστεί κάποτε και τους έλειπε το ένα μάτι ή μερικά δάχτυλα και είχαν το πρόσωπο παραμορφωμένο! 

Η Κλεισούρα, κάτω στο βάθος, όπως φαίνεται από το βουνό, με την Τρεμπεσίνα από πίσω (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Ένα άλλο αγαπημένο παιχνίδι μας τότε, ήταν να σκάμε στη φωτιά κάτι τεράστιες σφαίρες με στρογγυλή μύτη και όχι μυτερή! 

Τα σπαθιά που λες, τα έβρισκε εύκολα κανείς, κάτω από κάθε πρέκι σπιτιού διότι το κάθε σπίτι τότε, είχε τουλάχιστον 8-10 τέτοια.

Το πιό περίεργο από όλα, ήταν η γλάστρες. Λευκές, βαμμένες με ασβέστη αλλά...περίεργης μορφής...

Η Τρεμπεσίνα (το βουνό) όπως φαίνεται πίσω από το λόφο (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Καθώς μεγάλωσα, και από την ιστορία στο σχολείο αλλά και από όλους τους παππούδες του τότε, κατάλαβα ότι εκεί είχαν διεξαχθεί οι πιο σκληρές μάχες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου στην Αλβανία!

Τα τραυματισμένα παιδιά ήταν τα αθώα θύματα από τις άσκαστες χειροβομβίδες που βρίσκανε στην φύση, οι σφαίρες που σκάγαμε στη φωτιά ήταν από τα βαριά πολυβόλα, τα σπαθιά μας, ήταν οι ξιφολόγχες που είχαν χρησιμοποιηθεί στις μάχες σώμα με σώμα και οι γλάστρες ήταν... κράνη, διασκορπισμένα παντού μετά τις μάχες!

Η Τρεμπεσίνα (το βουνό) όπως φαίνεται πίσω από το λόφο (Φωτό και μαρτυρία Αριάν Μουράι)

Μαζεύοντας τους νεκρούς στρατιώτες

Βέβαια, (ο παππούς μου) έλεγε και για αυτούς τους κακομοίρηδες που είχε θάψει μαζί με άλλους συγχωριανούς του. 

Μάλιστα μου λέει, ο ένας, βρισκόταν σαν να ήταν καθισμένος και με τα μάτια ανοιχτά, σε σημείο που δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε αν ήταν σοκαρισμένος ή τι άλλο! 

Τον κουνάω -μου είπε ο παππούς μου- και ξαφνικά άκουσα το "χχρχρχρ" να βγαίνει από το στόμα του και μετά παρατήρησα είπε, ότι του έπεσε το κράνος μαζί με το ανοιγμένο του κρανίο!"

Ακολουθούν τα επόμενα κεφάλαια της μαρτυρίας το προσεχές διάστημα

Underwater explorations and discoveries in Crete - Nikolas Giannoulakis and his WW2 Wrecks

Scuba diver Nikolas Giannoulakis from Chania, Crete Island, Greece, has identified WW2 Wrecks illuminating unknown pages from the recent history of the island.

A German Bf109 fighter and the wreck of a ship with a length of 130 metres, probably the  Greek cargo ship "Kyriaki", are both historical evidence of WW2, as it unfolded on the island of Crete.

"In 2012, locals informed me of the existence of an aircraft wreck in Souda Bay,"

Mr. Giannoulakis says to pierrekosmidis.blogspot.com and WW2 Wrecks In Greece. 

"After many months of research, both in the archives and underwater, we finally located the Bf109 wreck at a depth of approximately 40 meters. In consultation with a group of divers from Athens, we conducted field research in order to record and identify the wreck."  

(Read HERE the "Odyssey" of the German pilot of this Bf109 from Crete to Australia)

Nikolas Giannoulakis had from a young age the "germ" of exploration and started scuba diving when he began to discover the underwater marvels of Crete. 

"I started diving and exploring new shipwrecks, underwater caves and dive sites of particular interest, while combining my personal search capabilities, skills and unique emotions that scuba diving offers ", says Mr. Giannoulakis.

Much of this need for exploration is covered by diving in Crete and specifically in Chania and through these underwater explorations  Mr. Giannoulakis discovered several WW2 Wrecks, one of which is the German Bf109 fighter Kalami Souda.

"The emotions are really unique when you discover something that perhaps nobody has seen for many years, like the aircraft that was shot down and crashed at sea in Souda Bay in 1941", Mr. Giannoulakis says, adding:  

"It may be something small or big, size doesn't really matter, the beauty lies in exploration!" 

Apart from the Bf109, Mr. Giannoulakis is credited with the possible identification of another Wreck of World War II in Crete.

A wreck with a length of 130 metres and a width of 17.5 metres is very close to the coast of Kalami in Souda Bay, at a depth of 68 to 88 meters. 

"Another wreck is a cargo ship of the Second World War, although  we can not say with absolute certainty which one it is."

"With the assistance of my friend Dimitris Galon we concluded that it is likely the "Kyriaki". "It is worth noting that in this wreck, there were no casualties"  Mr. Giannoulakis explains.

"At this wreck we use TRIMIX, because of the depth" Mr. Giannoulakis says.

"Because of its size and good condition of the wreck diving is really impressive, although due to the depth and usually moderate to poor visibility, the divers must be sufficiently experienced," Mr. Giannoulakis concludes.

Εξερευνήσεις και ανακαλύψεις στον Κόλπο της Σούδας - ο δύτης Νικόλας Γιαννουλάκης και τα ναυάγια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Το γερμανικό καταδιωκτικό Bf109 που εντόπισε ο Νικόλας Γιαννουλάκης στον Κόλπο της Σούδας, στην Κρήτη

O δύτης Νικόλας Γιαννουλάκης από τα Χανιά της Κρήτης έχει εντοπίσει ναυάγια από την εποχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, φωτίζοντας με τις υποβρύχιες έρευνές του άγωστες πτυχές της πρόσφατης ιστορίας του νησιού.

Ο αυτοδύτης από τα Χανιά της Κρήτης Νικόλας Γιαννουλάκης

Ένα γερμανικό καταδιωκτικό Bf109 και το ναυάγιο ενός πλοίου 130 μέτρων, πιθανότατα το "Κυριακή", είναι δύο ιστορικά τεκμήρια του Πολέμου, όπως αυτός εκτυλίχθηκε στο νησί της Κρήτης.

"Το 2012, σε συζήτηση με ντόπιους, πληροφορήθηκα για την ύπαρξη ενός αεροπορικού ναυαγίου κάπου στον κόλπο της Σούδας",

αναφέρει στο pierrekosmidis.blogspot.com και στο WW2 Wrecks in Greece o Νικόλας Γιαννουλάκης και συμπληρώνει: 

"Μετά από πολύμηνη έρευνα, σε αρχεία αλλά και υποβρυχίως, καταφέραμε να εντοπίσουμε το αεροπλάνο σε βάθος περίπου 40 μέτρων. Σε συνεννόηση  με ομάδα δυτών από την Αθήνα πραγματοποιήθηκε έρευνα πεδίου με σκοπό την αποτύπωση, καταγραφή και ταυτοποίηση του ναυαγίου." 

(Διαβάστε ΕΔΩ την "Οδύσσεια" του γερμανού πιλότου του συγκεκριμένου Bf109 από την Κρήτη στην Αυστραλία)

Ο Νικόλας Γιαννουλάκης είχε από μικρός το "μικρόβιο" της εξερεύνησης και όταν ξεκίνησε τις καταδύσεις άρχισε να ανακαλύπτει τις υποβρύχιες ομορφιές του τόπου του. 

"Από τότε που ξεκίνησα την κατάδυση άρχισε και η εξερεύνηση, εντοπίζοντας νέα ναυάγια, υποβρύχιες σπηλιές και καταδυτικά σημεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, συνδυάζοντας παράλληλα την προσωπική μου αναζήτηση ικανοτήτων, δεξιοτήτων και  μοναδικών συναισθημάτων που προσφέρει η αυτόνομη κατάδυση", σημειώνει ο κ. Γιαννουλάκης.

Ένα μεγάλο μέρος αυτής της ανάγκης για εξερεύνηση καλύπτεται από τις καταδύσεις στη Κρήτη και συγκεκριμένα στα Χανιά και μέσα από αυτές τις υποβρύχιες εξερευνήσεις αποκαλύφθηκαν διάφορα ναυάγια,  ένα εκ των όποιων είναι και το γερμανικό καταδιωκτικό Bf109 στο Καλάμι της Σούδας.

"Είναι πραγματικά μοναδικά τα συναισθήματα  τη στιγμή που ανακαλύπτεις κάτι που ίσως κανείς δεν έχει δει για πολλά χρόνια, από τότε δηλαδή που το αεροσκάφος αυτό καταρρίφθηκε και κατέπεσε στη θαλάσσια περιοχή της Σούδας το 1941", τονίζει ο κ. Γιαννουλάκης και συμπληρώνει: 

"Μπορεί να είναι κάτι μικρό ή και πολύ μεγάλο, δεν έχει τόση σημασία τη στιγμή εκείνη το μέγεθος, αλλά η επίτευξη του στόχου, δηλαδή η ανάγκη για εξερεύνηση!" 

Εκτός όμως από το αεροναυάγιο του Bf109, ο κ. Γιαννουλάκης πιστώνεται και με τον εντοπισμό και την πιθανή ταυτοποίηση ενός ακόμα ναυαγίου του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην Κρήτη.

Ένα ναυάγιο μήκους 130 μέτρων και πλάτους 17,5 βρίσκεται πολύ κοντά στην ακτή του Καλαμιού της Σούδας, σε βάθος από 68 μέχρι 88 μέτρα. 

"Ένα ακόμα ναυάγιο που καταδύθηκα πρώτος μετά από τη βύθισή του είναι και ένα φορτηγό πλοίο του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου, αν και δε μπορούμε να πούμε ποιο ακριβώς είναι με απόλυτη βεβαιότητα."


"Με τη βοήθεια του φίλου μου Δημήτρη Γκαλον καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το πιθανότερο είναι πως πρόκειται για το «Κυριακή». Αξίζει να σημειώσω πως στο συγκεκριμένο ναυάγιο δεν υπήρξαν νεκροί από τη βύθιση του πλοίου". επισημαίνει ο κ. Γιαννουλάκης.

"Σε αυτό το ναυάγιο πραγματοποιούμε τεχνικές καταδύσεις με μικτά αέρια (TRIMIX), δεδομένου ότι το βάθος είναι αρκετά μεγάλο" επισημαίνει ο κ. Γιαννουλάκης.

"Λόγω του μεγέθους και της καλής κατάστασης του ναυάγιου οι καταδύσεις είναι πραγματικά εντυπωσιακές, αν και λόγω του βάθους και της συνήθως μέτριας έως κακής ορατότητας οι δύτες πρέπει να είναι αρκετά έμπειροι", τονίζει ο κ. Γιαννουλάκης.

Battle of Crete: The end of German large scale airborne ops, the casualties and the Pyrrhic victory of the nazis

Previously unpublished photograph colorised by acclaimed artist Markos Danezis. German fallschirmjager pose for the camera, while eating lemons from an orchard in Crete.

The nazis ultimately prevailed on Crete but at a great and unbearable cost.

The original photo

The island of Crete, considered to be the graveyard of the Fallschirmjäger, put an end to any large-scale airborne operations, following the scores of dead nazi paratroopers that found their eternal resting place in the military cemetery of Maleme, Crete, while thousands more were injured and remained out of action for an extended period of time.

 

Estimates of the exact losses vary greatly – there are around 4,000 German graves on Crete. 

But British naval commanders believed they had accounted for thousands more when they sunk troop transports bringing men across by sea at the height of the battle. 

Only a few hundred bodies were washed up. 

Churchill estimated total losses at around 15,000, some put it even higher.

The paranoid nazi dictator Hitler lost all enthusiasm -to put it mildly- for large scale parachute operations after the battle of Crete.

In the future parachute troops would be used as elite infantry. 

Possible future operations against Malta and Cyprus were scrapped.

The cost of the battle of Crete

More than 1700 British, Commonwealth and Greek soldiers were killed and 15,000 captured during the Battle for Crete.

There were 671 New Zealanders among the dead, and 2180 prisoners of war. 

More than 6,000 Germans were killed or wounded. The Luftwaffe lost over 350 aircraft.

FOUND! A WW2 Wreck in the island of Ulysses - Ithaki, Ionian Sea, Greece

Ithaki or Ithaca is a Greek island located in the Ionian Sea, off the northeast coast of Kefalonia and to the west of continental Greece.

It is the second-smallest of seven main Ionian Islands, after Paxi. The capital, Vathy or Ithaki, has one of the world's largest natural harbours.

Ithaki covers an area of 120 square kilometres and has today a little more than three thousand inhabitants.

Modern Ithaki is generally identified with Homer's Ithaca, the home of Odysseus, whose delayed return to the island is one of the elements of the Odyssey's plot.

Mr. George Lilas, from Ithaki, shares with pierrekosmidis.blogspot.com and WW2 Wrecks in Greece unique photos of an aircraft wreck , as well as information related to this WW2 relic.

"The wreck of a Junkers 88 in southeastern Ithaki is well known. Locals say that the aircraft's crew was found dead in a life raft."

"The aircraft wreck was found at a depth of just 15 meters and efforts to salvage it after the war was over, resulted in its breaking into several pieces", Mr. George Lilas added. 

"The tail of the aircraft is located at a depth of 36 metres, while the two engines of the Ju88 can be seen at depths ranging from 20 to 26 meters." says Mr. George Lilas. 

"The cockpit, some people claim, is at a depth of 80 meters but I have not dived myself to check  it." Mr. George Lilas says. 

Research, as to the exact identity of this WW2 Wreck in Greece, is ongoing. 

FOUND! A WW2 German mine at a depth of 28 metres in Greece

The Aviation Archaeology Scuba Diving Team found at a depth of 28 metres, close to Patroklos Island, Saronic Gulf, Greece a WW2 EM German mine (Einheits Minen), with a size of 1.23 x 1.18 m. 

Its anchor was also found close to the mine. 

The EM type mines detonated upon impact and were referred to as "Moored Contact mines". 

The detonation was caused by metal antennae (Hertz Horns - Chemical Horns) which contained a glass vial filled with sulfuric acid. 

When the ship upon impact broke the metal antenna, sulfuric acid leaking caused the ignition of the explosive charge.

SOURCE

Map of WW2 aircraft wrecks in Greece

An indicative map with WW2 aircraft wrecks located in Greece. Map will be updated with new details, as they emerge from the depth of the seas.