"O εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν αναπόφευκτος", ο καθηγητής Ιστορίας Πολυμέρης Βόγλης μιλάει για το βιβλίο του "Η Αδύνατη Επανάσταση"

Ο αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής ιστορίας στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Πολυμέρης Βόγλης μιλάει για το καινούριο του βιβλίο "Η Αδύνατη Επανάσταση" (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια) προκειμένου να φωτίσει πτυχές της εμφύλιας σύρραξης που τόσο ταλανίζει την ελληνική κοινωνία, είτε σε τοπικό επίπεδο, είτε σε επίπεδο διαπάλης ιδεών και αντιλήψεων ακόμα και σήμερα.

Κατά την πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου σας «Η αδύνατη επανάσταση» αναφερθήκατε, μεταξύ άλλων, σε δύο ζητήματα: α/ «Ο εμφύλιος δεν κηρύσσεται αλλά έρχεται, μέσα από μια σειρά πράξεων και παραλείψεων» και β/ «Η εσωτερική κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα και όχι ο εξωτερικός παράγοντας είναι το αντικείμενο της εν λόγω μελέτης». Με αυτά τα δύο δεδομένα, πόσο εύκολο είναι για έναν ιστορικό να αναλύσει το παρελθόν, γνωρίζοντας παράλληλα τι ακριβώς συνέβη στην εξέλιξη των πραγμάτων σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, χωρίς έστω και υποσυνείδητα να επηρεαστεί στην ιστορική του αφήγηση;

Σκοπός μου ήταν να δείξω την συνθετότητα των εξελίξεων, αποφεύγοντας απλουστευτικές προσεγγίσεις. Χωρίς να θέλω να υποβαθμίσω το διεθνές πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, εστίασα περισσότερο στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις που συμβαίνουν στην Ελλάδα μετά την Απελευθέρωση. 

Ο λόγος για αυτήν την επιλογή είναι ότι τα αίτια του εμφυλίου πολέμου βρίσκονται στις αντιθέσεις που υπήρχαν στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, στην αντιπαλότητα μεταξύ Αριστεράς και κυβέρνησης, η οποία από ένα σημείο και μετά έγινε στρατιωτική σύγκρουση. 

Επιπλέον, αυτό που υποστηρίζω είναι ότι ο εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν προειλημμένη απόφαση –κανένας από τους δύο αντιπάλους δεν είχε σχεδιάσει τον εμφύλιο πόλεμο. 

Η έκρηξη του εμφυλίου πολέμου ήταν μια διαδικασία, μια διολίσθηση προς τη στρατιωτική σύγκρουση, η οποία διαρκώς κλιμακωνόταν. 

Εκ των υστέρων, μπορεί κανείς να λέει ότι εάν δεν είχε γίνει το α ή το β, ενδεχομένως να είχε αποφευχθεί ο Εμφύλιος. 

Όντως, ο εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν αναπόφευκτος. Η πρόκληση για τον ιστορικό είναι να εξετάσει γιατί, τελικά, τα πράγματα έγιναν με αυτόν τον τρόπο, γιατί άλλες πιθανές λύσεις δεν ευοδώθηκαν. 

Πρόκληση δύσκολη, γιατί ο ιστορικός είναι «τέκνο» μιας συγκεκριμένης κάθε φορά εποχής και ο ίδιος έχει πολιτική άποψη. Ο ιστορικός δεν μπορεί να είναι αντικειμενικός, αυτό που μπορεί να κάνει είναι να επιχειρεί μια όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένη και πιο συνθετική προσέγγιση.  

Ο Πολυμέρης Βόγλης μιλάει για το βιβλίο του "Η αδύνατη επανάσταση" στο βιβλιοπωλείο "Πλειάδες"

Η διάκριση των αστικών κέντρων (κυρίως Αθήνας και δευτερευόντως της Θεσσαλονίκης) και της περιφέρειας (επαρχίες, ορεινά χωριά κ.λπ.) είναι εμφανής, σε ό,τι αφορά στον Εμφύλιο. Τι ρόλο έπαιξε αυτή η διάκριση στην ευρύτερη εξέλιξή του; 

Ο Εμφύλιος ξεκίνησε και τελείωσε ως ένας πόλεμος της υπαίθρου. Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη έμειναν μακριά από τον πόλεμο, ενώ οι περισσότερες επαρχιακές πόλεις έζησαν απλά τον απόηχο του πολέμου. Λίγες μεγάλες επαρχιακές πόλεις, όπως η Καρδίτσα, η Νάουσα ή το Καρπενήσι μεταξύ άλλων, μετατράπηκαν σε πεδία πολέμου. 

Η κυβέρνηση σε όλη τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου διατήρησε τον έλεγχο των πόλεων, εξαναγκάζοντας τον Δημοκρατικό Στρατό να κινείται μόνο σε ορεινές περιοχές, οι οποίες δεν διέθεταν πολύ πληθυσμό και οικονομικά ήταν φτωχές. 

Ο Δημοκρατικός Στρατός δεν μπόρεσε να ενισχύσει τα ερείσματά του στις πόλεις και να κινητοποιήσει τον πληθυσμό και, με αυτόν τον τρόπο, να προσδώσει δυναμική στην επανάσταση. 

Από το 1947 είχε προσανατολίσει τις δυνάμεις του στην υπεράσπιση ενός θύλακα στη βορειοδυτική Ελλάδα και δεν κατόρθωσε να διαμορφώσει μια πλειοψηφική δυναμική στην ελληνική κοινωνία.  

 

Η καθημερινότητα ενός πολίτη της εποχής, σε αστικό κέντρο ή στην περιφέρεια, πόσο διαφορετική ήταν; (π.χ. κυνήγι επιβίωσης, εκκένωση χωριών, διατροφή κ.λπ.)

Η ζωή ήταν δύσκολη τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά αλλά οι κίνδυνοι ήταν διαφορετικοί. Στις μεγάλες πόλεις, αυτοί που βρέθηκαν στο στόχαστρο ήταν οι αριστεροί, οι οποίοι ζούσαν με τον κίνδυνο της κατάδοσης, της σύλληψης, των βασανιστηρίων, της φυλακής, κλπ. 

Στα χωριά, η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική και από αρκετές απόψεις πολύ χειρότερη. Στην αρχή του εμφυλίου πολέμου, οι κάτοικοι των περισσότερων χωριών ήταν εκτεθειμένοι στις πιέσεις κυρίως της χωροφυλακής και των παραστρατιωτικών που είχαν εξαπολύσει ένα κύμα βίας στην ύπαιθρο. 

Στη συνέχεια, τα ορεινά χωριά βρέθηκαν αποκλεισμένα από τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί δραματικά η καθημερινή ζωή τους. 

Όταν ο πόλεμος κλιμακώθηκε, πολλοί υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και να γίνουν εσωτερικοί πρόσφυγες, ενώ παράλληλα εντάθηκαν και οι πιέσεις που ασκούσε ο Δημοκρατικός Στρατός, κυρίως με τη βίαιη στρατολογία. 

Στην ουσία, ο κοινωνικός ιστός των ορεινών κοινοτήτων διερράγη βίαια στα χρόνια του Εμφυλίου, και σε μεγάλο βαθμό ποτέ δεν αποκαταστάθηκε. Εννοώ ότι το μεγάλο ρεύμα της εσωτερικής μετανάστευσης που παρατηρούμε στη μεταπολεμική Ελλάδα έχει τις ρίζες του στον Εμφύλιο. 

Πόσο ορθοί -από ιστορικής πλευράς- είναι οι παραλληλισμοί του «τότε» με το «τώρα»; Πέρα από τα προφανή διδάγματα, χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες, μπορούμε πράγματι να θεωρήσουμε, όπως κάνουν αρκετοί, ότι υπάρχουν ομοιότητες του παρελθόντος με το παρόν, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν ως «προπομποί» μια παρόμοιας κατάστασης;

Οι ιστορικοί είναι πολύ επιφυλακτικοί με τις αναλογίες μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Αυτό συμβαίνει γιατί το παρελθόν αυτό καθ’ εαυτό είναι ανεπανάληπτο. Αντίθετα με ότι πιστεύουν πολλοί, η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. 

Ωστόσο, η γνώση του παρελθόντος είναι χρήσιμη και απαραίτητη, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε τι συνέβη στο παρελθόν ή να εξηγήσουμε στάσεις και συμπεριφορές στο παρόν.

Η Ιστορία δε γράφεται με τα «αν», αλλά θα μπω στον πειρασμό να σας ρωτήσω: Παρά το ότι η μελέτη σας επικεντρώνει στα «εσωτερικά», πόσο «δεδομένη» θεωρείτε ότι ήταν η επικράτηση του «κράτους» έναντι των «ανταρτών», χωρίς να έχει υπάρξει τόσο μεγάλη βοήθεια αρχικά από την Αγγλία και κυρίως από τις ΗΠΑ σε υλικό και τεχνογνωσία;

Η βρετανική και η αμερικανική βοήθεια προς την κυβέρνηση ήταν πολύ σημαντική για την έκβαση του εμφυλίου πολέμου, ιδιαίτερα εάν τη συγκρίνει κανείς με τη βοήθεια που έλαβαν οι αντάρτες από τις σοσιαλιστικές χώρες. 

Είναι πολύ δύσκολο να υποθέσει κανείς τι θα συνέβαινε εάν η κυβέρνηση δεν είχε εξασφαλίσει αυτή τη βοήθεια.

Ενδεχομένως να επιζητούσε έναν συμβιβασμό με την Αριστερά, αλλά και πάλι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει το περιεχόμενο και τις πιθανότητες επιτυχίας του συμβιβασμού. 

Αν θα έπρεπε να βγάλετε ένα δίδαγμα από τη μελέτη της Ιστορίας, ποιο θα ήταν αυτό;

Μελετώ την ιστορία για να σκεφτώ, να εξηγήσω και να κατανοήσω πώς δρούσαν οι άνθρωποι στο παρελθόν. Από εκεί και πέρα, τα ερωτήματα που θέτω στο παρελθόν, προφανώς σχετίζονται με έγνοιες και προβλήματα του παρόντος. 

Πάντως, ένα κάτι «κρατώ» από τη μελέτη του εμφυλίου πολέμου είναι η διαλυτική επίδραση της βίας στην κοινωνία. 

Η βία στις ποικίλες εκδοχές της, δηλαδή η ένοπλη, η οικονομική, η ψυχολογική βία που ασκήθηκε εκείνη την εποχή, διαίρεσε βαθειά την ελληνική κοινωνία και άφησε σε πάρα πολλούς ανθρώπους εκείνης της εποχής ένα ανεπούλωτο τραύμα.  

Πόσο εύκολο είναι να καταρριφθούν στερεότυπα δεκαετιών, ιδεολογικές αγκυλώσεις και εν τέλει η αίσθηση ότι η Ιστορία «γράφεται από τους εκάστοτε νικητές»; Πόσο εύκολο είναι το έργο του ιστορικού και πως εξηγείτε το ενδιαφέρον των απλών πολιτών, χωρίς σπουδές Ιστορίας, που φαίνεται ότι έχει αναζωπυρωθεί τα τελευταία 15-20 χρόνια;

Τα στερεότυπα και οι ιδεολογικές αγκυλώσεις οφείλονται στη διαίρεση και το τραύμα που προκάλεσε ο Εμφύλιος. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Εμφύλιος, κατά μια έννοια, συνεχίστηκε και μετά το τέλος των εχθροπραξιών τον Αύγουστο του 1949. 

Οι δεκάδες χιλιάδες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Ευρώπη, οι διακρίσεις και οι διώξεις κατά της Αριστεράς μετεμφυλιακά, η στρατιωτική δικτατορία διαιώνισαν τη διαίρεση μεταξύ «νικητών» και «ηττημένων». 

Από την άλλη πλευρά, η χρονική απόσταση των εβδομήντα και πλέον ετών που μας χωρίζει από τα γεγονότα, όπως και το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που βίωσαν τον Εμφύλιο δεν ζουν πλέον, μας επιτρέπουν μια νέα ματιά, μια πιο αποστασιοποιημένη προσέγγιση στη δεκαετία του 1940. 

Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος έχει να κάνει με  τη σημασία εκείνης της δεκαετίας για την ελληνική ιστορία συνολικά αλλά και με την ανάγκη των σημερινών Ελλήνων να κατανοήσουν τις ιδεολογικές δεσμεύσεις και τη συναισθηματική φόρτιση που γέννησε ο Εμφύλιος στις προηγούμενες γενιές.   

Η αδύνατη επανάσταση - Η κοινωνική δυναμική του εμφυλίου πολέμου

Πολυμέρης Βόγλης
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2014
424 σελ.
ISBN 978-960-221-576-0 

 

 

 

Ο Πολυμέρης Βόγλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο. Είναι αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής ιστορίας στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Βιβλιογραφία
(2014)	Η αδύνατη επανάσταση, Αλεξάνδρεια
(2010)	Η ελληνική κοινωνία στην Κατοχή 1941-1944, Αλεξάνδρεια
(2004)	Η εμπειρία της φυλακής και της εξορίας, Αλεξάνδρεια
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
(2013)	Ελληνικά παράδοξα, Αλεξάνδρεια
(2011)	Δικτατορία 1967-1974, Μορφωτικό Ίδρυμα Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας - Θράκης
(2010)	Ο Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη
(2009)	Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Βιβλιόραμα
(2009)	Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Βιβλιόραμα
(2009)	Τόποι εξορίας, Αλεξάνδρεια
(2008)	Μνήμες και λήθη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, Επίκεντρο
(2007)	Ιστορία και πολιτική στο έργο του Παντελή Βούλγαρη, Εκδόσεις Παπαζήση
(2006)	Ο πειρασμός της αυτοκρατορίας, Μεταίχμιο [κείμενα, επιμέλεια]
(2003)	Μετά τον πόλεμο, Αλεξάνδρεια
(2000)	Ιστορικό τοπίο και ιστορική μνήμη: το παράδειγμα της Μακρονήσου, Φιλίστωρ
Λοιποί τίτλοι
(2012)	Συλλογικό έργο, Η εποχή των ρήξεων, Επίκεντρο [επιμέλεια]

Τα σκυλιά του Πολέμου - τα άγνωστα πορτραίτα του Α' Παγκοσμίου έρχονται στο φως

 

Ένα μοναδικό θησαυρό βρήκε σε υπαίθρια αγορά στο Λονδίνο μια Αγγλίδα συλλέκτρια, η Λίμπι Χολ, αποτελούμενο από δεκάδες φωτογραφίες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, στις οποίες στρατιώτες και των δύο πλευρών, Αγγλογάλλοι και Γερμανοί πόζαραν με τους πιστούς τετράποδους συντρόφους τους.

Τουλάχιστον 20.000 "σκυλιά του πολέμου" χρησιμοποιήθηκαν από τις αντιμαχόμενες πλευρές κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης σύρραξης που είχε γνωρίζει η ανθρωπότητα μέχρι εκείνη την εποχή, τα οποία εκτός από συντροφιά στις ανάπαυλες των εχθροπραξιών, συμμετείχαν ενεργά και στις μάχες, είτε ως σκοποί και ανιχνευτές, είτε ως συνοδοί τραυματιών και αγγελιοφόροι.

Η χρήση σκύλων στα πεδία των μαχών δεν είναι φυσικά πρόσφατο φαινόμενο. Ήδη από την αρχαιότητα οι τετράποδοι φίλοι του ανθρώπου πολεμούσαν στο πλευρό των... δίποδων ζώων, ενώ ακόμα και σήμερα ο στρατός των ΗΠΑ διατηρεί μια δύναμη 2.500 ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων, τα οποία χρησιμοποιούνται σε πλειάδα αποστολών, από τη φύλαξη εγκαταστάσεων, μέχρι τον εντοπισμό εκρηκτικών μηχανισμών. 

Δείτε εδώ

Αποκαλυπτήρια για την "έπαυλη των Μυστηρίων" στην Πομπηία

Οι ιταλικές αρχές άνοιξαν και πάλι τις πύλες της περίφημης "Έπαυλης των Μυστηρίων" στην Πομπηία, μετά από εκτεταμένες εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών της.

Η Πομπηία καταστράφηκε από την έκρηξη του Βεζουβίου το 79μ.Χ. και μεγάλα τμήματά της καλύφθηκαν για αιώνες από ηφαιστειακή τέφρα. 

Οι αρχές της Ε.Ε. έχουν δώσει προθεσμία μέχρι τα τέλη του 2015, έτσι ώστε να ολοκληρωθούν οι εργασίες στην ιστορική πόλη, καθώς ο υπουργός Πολιτισμού της γειτονικής μας χώρας Ντάριο Φραντσεσκίνι παραδέχθηκε ότι "υπάρχουν προβλήματα στην υλοποίηση των έργων", με μόλις 3 έργα να έχουν ολοκληρωθεί, ενώ 13 βρίσκονται σε εξέλιξη.

Η έκλειψη Ηλίου αποκάλυψε... ναυάγιο του 1939

Το φορτηγό πλοίο Ionic Star ξώκειλε στα αβαθή του Σέφτον στη Βρετανία, λίγο πριν ολοκληρώσει το ταξίδι του από το Ρίου ντε Ζανέιρου στο Λίβερπουλ στις 16 Οκτωβρίου του 1939.

Αν και το φορτίο διασώθηκε από το πλοίο, το ίδιο παρέμεινε κολλημένο στην άμμο και παρά τις προσπάθειες αποκόλλησής του, παρέμεινε σφηνωμένο στο βυθό και δηλώθηκε ως "ολική απώλεια".

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το Ionic Star χρησιμοποιήθηκε ως στόχος σε ασκήσεις και καθώς τα χρόνια περνούσαν, ξεχάστηκε από όλους.

Η πρόσφατη όμως έκλειψη Ηλίου, η οποία προκάλεσε έντονα φαινόμενα πλημμυρίδας και άμπωτης, αποκάλυψε το ναυάγιο, ή ό,τι έχει απομείνει από αυτό, στο βυθό και δεκάδες περίεργοι έσπευσαν να το περιεργαστούν, πριν επιστρέψει η θάλασσα.

Διαβάστε εδώ

Επιστρέφουν τις ιαπωνικές σημαίες των προγόνων τους, 70 χρόνια μετά τις μάχες

Εβδομήντα χρόνια μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, Αμερικανοί στρατιώτες οι οποίοι είναι ηλικίας άνω των 90 ετών αποφάσισαν να επιστρέψουν στους συγγενείς Ιαπώνων στρατιωτών τα λάφυρα που πήραν από τα πεδία των μαχών, κυρίως σημαίες με τον Ανατέλλοντα Ήλιο, το σύμβολο της Ιαπωνικής Αυτοκρατορίας.

Ήταν σύνηθες, όταν ένας Ιάπωνας έφευγε για το μέτωπο, να παραλαμβάνει μια σημαία με μηνύματα των συγγενών του, την οποία είχε συνεχώς μαζί του, στα πεδία των μαχών. Πολλοί από αυτούς σκοτώθηκαν και οι σημαίες κατέληγαν λάφυρα στα χέρια των Αμερικανών.

Ένα γκρουπ, το ΟΒΟΝ 2015, προτρέπει τους βετεράνους να επιστρέψουν τις σημαίες αυτές στα χέρια των συγγενών των Ιαπώνων. "Αποφασίσαμε να επιστρέψουμε τις σημαίες αυτές στους νόμιμους κατόχους τους" είπε ο Τζέρι Μπάσετ, γιος ενός βετεράνου που πολέμησε στις Φιλιππίνες και αφού σκότωσε έναν Ιάπωνα, πήρε την αιματοβαμμένη σημαία που φορούσε μέσα από το χιτώνιό του.



"Επιστρέφοντας αυτές τις σημαίες, δίνουμε μια παρηγοριά στους συγγενείς τους. Μετά από τόσα χρόνια δε γίνεται να εξακολουθείς να τους μισείς" συμπλήρωσε ο Μπάσετ.

Διαβάστε εδώ

Δύτες έλυσαν μυστήριο 75 ετών του ναυαγίου του William B. Davock στη λίμνη Μίσιγκαν

Μια ομάδα αυτοδυτών στις ΗΠΑ έλυσε το μυστήριο της βύθισης του εμπορικού πλοίου William B. Davock στη λίμνη Μίσιγκαν το 1940.

Το πλοίο χάθηκε μυστηριωδώς κατά τη διάρκεια καταιγίδας στην αχανή λίμνη, χωρίς να υπάρξει επιζώντας. Το ναυάγιο είχε εντοπιστεί το 1972 σε βάθος 60 περίπου μέτρων, αναποδογυρισμένο στο βυθό.

Για πρώτη φορά, η ομάδα των αυτοδυτών τράβηξε βίντεο του ναυαγίου και βρήκε την απάντηση στο ερώτημα γιατί βούλιαξε το καράβι.  Σύμφωνα με τα ευρήματα των δυτών, τα οποία καταγράφηκαν στο βίντεο, το πηδάλιο του πλοίου έσπασε από τη θαλασσοταραχή και αυτό με τη σειρά του χτύπησε την προπέλα, σπάζοντας δύο φτερά της. Έτσι το πλοίο, ακυβέρνητο μέσα στην καταιγίδα, σύντομα κατακλύστηκε από νερά και βυθίστηκε αύτανδρο.

 

Συγγενείς του πληρώματος πληροφορήθηκαν από τους αυτοδύτες τα αίτια του πολύνεκρου ναυαγίου, ενός από τα πολλά που βρίσκονται στις Μεγάλες Λίμνες των ΗΠΑ και του Καναδά, δίνοντας έτσι μια απάντηση σε ένα αίνιγμα που τους απασχολούσε εδώ και 75 χρόνια.

 

Διαβάστε εδώ και εκεί

"Ανασταίνεται" η θρυλική Καλυψώ του Κουστώ;

Έτσι θυμόμαστε την "Καλυψώ" τα παιδιά του... χθες (και του προχτές)

Όσοι είναι πάνω από 40 ετών, θα θυμούνται με νοσταλγία τα ντοκιμαντέρ και τα βιβλία του Ζακ Υβ Κουστώ, με θέμα τις περιπλανήσεις του στους Ωκεανούς, αλλά και όπου αλλού υπάρχει... νερό.

Η "Καλυψώ" το θρυλικό σκάφος, ένα ναρκαλιευτικό του Β' Παγκοσμίου μήκους 43 μέτρων που μετατράπηκε σε ποντοπόρο ερευνητικό σκάφος είχε άδοξο τέλος το 1996, όταν βυθίστηκε στο λιμάνι της Σιγκαπούρης.

Σε αυτή την κατάσταση ήταν όταν ανελκύστηκε στη Σιγκαπούρη

Φαίνεται όμως ότι η Καλυψώ θα αναστηθεί, καθώς ο Αλβέρτος του Μονακό θέλει να φέρει το πλοίο-μνημείο στην έδρα του πριγκιπάτου του, ώστε να αποτελέσει έκθεμα στο διάσημο Ωκεανογραφικό Μουσείο.

Το 2007 η "Καλυψώ" επαναπατρίστηκε στη Γαλλία και μεταφέρθηκε σε ναυπηγείο, προκειμένου να γίνουν όλες οι απαραίτητες εργασίες, καθώς το πλοίο ήταν ιδιαίτερα ταλαιπωρημένο. Πιο μεγάλο πρόβλημα όμως αποδείχθηκε το... δαιδαλώδες κληρονομικό πεδίο, με πρώην συζύγους, ερωμένες, παιδιά, εγγόνια και λοιπούς συγγενείς να ερίζουν για το ιδιοκτησιακό καθεστώς, μέχρι τη στιγμή που το ναυπηγείο ενημέρωσε όλο το σόι του... μακαρίτη για τη... λυπητερή των εργασιών. 

Ως δια μαγείας τότε, εξαφανίστηκαν όλοι, με τον επικεφαλής του ναυπηγείου να απειλεί ότι είτε θα στείλει την Καλυψώ για παλιοσίδερα, είτε θα την εκποιήσει.

Έτσι είναι σήμερα η "Καλυψώ"

Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται επιτέλους να ξεκαθαρίσει αν η "Καλυψώ" θα αποκτήσει νέα ζωή, ή θα παραμείνεινοσταλγική ανάμνηση για τα παιδιά άλλης εποχής που ονειρεύτηκαν να μοιάσουν στο διάσημο Γάλλο με το κόκκινο σκουφάκι...

Οι γαλλομαθείς διαβάστε περισσότερα εδώ, εκεί και παρακείθε. Οι υπόλοιποι υπομονή, τις επόμενες μέρες θα "τσιμπήσουν" το θέμα και αγγλόφωνα Μέσα :-)

Αυτός είναι ο "Κύκλωπας", το βαθυσκάφος που καταδύεται στα 500 μέτρα

"Επανάσταση" στον τομέα των μίνι υποβρυχίων-βαθυσκαφών θέλει να φέρει μια εταιρία από το Σιατλ των ΗΠΑ, με το μοντέλο της "Cyclops", το οποίο πήρε το όνομά του από το μεγάλο φινιστρίνι που προσφέρει πανοραμικό πεδίο όρασης στους πέντε επιβάτες του. 

Σήμερα στην αγορά υπάρχουν αρκετά μοντέλα βαθυσκαφών ή μίνι υποβρυχίων, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο από ερευνητικά ιδρύματα και στρατιωτικές υπηρεσίες. Το μεγάλο μειονέκτημά τους όμως είναι το υψηλό κόστος συντήρησης και λειτουργίας, καθώς και οι περιορισμοί σε ό,τι αφορά στον αριθμό των ανθρώπων που μπορούν να το χρησιμοποιήσουν και στο χρονικό όριο παραμονής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Τα εντεταλμένα όργανα της εταιρείας πάντως θεωρούν ότι έχουν βρει τις απαντήσεις και πιστεύουν ότι εκτός από επιστημονικούς σκοπούς, ο "Κύκλωπας" θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για λόγους αναψυχής. Με το κόστος ανά επιβάτη να μην υπερβαίνει τα 1000 δολάρια, επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις καταδύσεις σε ναυάγια και άλλα σημεία ενάλιου ενδιαφέροντος, θα μπορούν να χρησιμοποιούν το μίνι βαθυσκάφος.

Ο ετήσιος τζίρος των μη επανδρωμένων υποβρυχίων και των μίνι-υποβρυχίων και βαθυσκαφών, τα οποία χρησιμοποιούνται σε πλειάδα δραστηριοτήτων, αγγίζει το 1,5 δις δολάρια ετησίως.

Διαβάστε εδώ, εκεί και παραπέρα

Συμμετείχε σε αναβίωση μάχης του Β' παγκοσμίου και τον... πυροβόλησαν με πραγματικά πυρά

Τυχερός στην ατυχία του αποδείχθηκε ο Αμερικανός Σκοτ Φούλερτον, ο οποίος μαζί με φίλους του συμμετείχε σε αναβίωση μάχης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μια ιδιαίτερα δημοφιλής δραστηριότητα με πολλούς θιασώτες σε αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα.

Ο Φούλερτον "έφαγε" μια σφαίρα στο στομάχι, η οποία όπως αποδείχθηκε μετά τη βαλλιστική έρευνα, αποδείχθηκε ότι "ανήκε" σε ντουφέκι Μ1, το χαρακτηριστικό όπλο των ΗΠΑ κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο "υπηρέτησε" σε πολλούς στρατούς μεταπολεμικά.

Παρά το ότι οι κανόνες συμμετοχής σε παρόμοιες εκδηλώσεις είναι σαφείς και απαγορεύεται η χρήση κανονικών πυρομαχικών, φαίνεται ότι κάποιος από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες "την είδε"... λοχίας Σώντερς και χρησιμοποίησε κανονική σφαίρα, η οποία παραλίγο να στοιχίσει τη ζωή του Φούλερτον.

Σύμφωνα με τους γιατρούς, ο Φούλερτον ήταν τυχερός, τόσο γιατί το τραύμα ήταν διαμπερές, όσο και για το ότι δεν επλήγη κάποιο ζωτικό τυο όργανο. Ο ίδιος, περιγράφοντας την εμπειρία του από το νοσοκομείο στο οποίο νοσηλεύεται δήλωσε ότι "ήταν σαν να έφαγα μια σφυριά στο στομάχι, δε μπορούσα να αναπνεύσω" και συμπλήρωσε με αρκετή δόση χιούμορ: "Πάντα ήθελα να αποκτήσω κοιλιακούς-φέτες, αλλά δεν εννοούσα φυσικά αυτό".

Μετά την ανάρρωσή του ο Φούλερτον σκοπεύει να επιστρέψει στα... ντεμέκ πεδία των μαχών, αυτή τη φορά ίσως θα προσέχει περισσότερο μη φάει καμία... αδέσποτη.

Όσο για τον ένοχο; "Δεν του κρατάω κακία, τον συγχωρώ", είπε ο Φούλερτον.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι πριν από κάθε αναπαράσταση μάχης, τα όπλα και τα πυρομαχικά ελέγχονται από εντεταλμένα όργανα, προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά. Τώρα πλέον οι αρχές αναζητούν τι έφταιξε και κάποιος αναβιωτής έριξε... μπαλωθιές με πραγματικά πυρά.

Διαβάστε εδώ

Αυτοδύτης έμεινε παράλυτος, αλλά συνεχίζει τις καταδύσεις και στέλνει μήνυμα ζωής

Ένας Βρετανός πυροσβέστης, ο 49χρονος Πίτερ Λάου έμεινε παράλυτος από τη μέση και κάτω πέρσυ τον Απρίλιο, όταν είχε ατύχημα με το ποδήλατό του.

Λιγότερο από ένα χρόνο μετά το ατύχημα και μετά από πολλά χειρουργεία στα οποία υποβλήθηκε, ο Πίτερ επέστρεψε στην πισίνα του καταδυτικού κέντρου και συνέχισε το χόμπι του, την αυτόνομη κατάδυση.

'Ήταν κάτι που ονειρευόμουν εδώ και έντεκα μήνες και είχα ορκιστεί στον εαυτό μου ότι θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να επιστρέψω στις καταδύσεις. Με το να είμαι με τους συνδύτες μου και τη σύζυγό μου στην πισίνα ήταν κάτι που περίμενα πως και πως" εκμυστηρεύθηκε ο ίδιος στην εφημερίδα Bradford Telegraph and Argus.

"Περάσαμε λίγη ώρα στην επιφάνεια και στη συνέχεια αρχίσαμε την κατάδυση, ήταν σαν να επέστρεφα στο σπίτι μου. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως μπορεί να υποστεί κάποιος ένα φοβερό ατύχημα όπως το δικό μου αλλά η ζωή δεν τελειώνει, απλά αλλάζει και πρέπει να βρεις διαφορετικούς τρόπους για να κάνεις τα πράγματα που θέλεις" σημείωσε ο Πίτερ, δίνοντας ένα μήνυμα ελπίδας και δύναμης ψυχής σε όλους μας, αρτιμελείς και μη. 

Διαβάστε εδώ

Φωτογραφίζοντας το Γαλαξία από τις ελληνικές βουνοκορφές

Εκατομμύρια αστέρια λαμπυρίζουν στον ουρανό, μακριά από τη φωτορρύπανση των αστικών κέντρων και ο 22χρονος αυτοδίδακτος αστροφωτογράφος Κωνσταντίνος Βασιλακάκος εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο καταφέρνει να «αιχμαλωτίσει» τη λάμψη τους με το φωτογραφικό του εξοπλισμό, δημιουργώντας εικόνες σπάνιας ομορφιάς, οι οποίες αντανακλούν το μεγαλείο της Φύσης. 



«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, πάντα μου άρεσαν πολύ διαφορετικά πράγματα από αυτά που άρεσαν στα παιδιά της ηλικίας μου», λέει ο κ. Βασιλακάκος και συμπληρώνει:



«Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του τρόπο να βλέπει τον κόσμο, έτσι κι εγώ έχω τον δικό μου, με το βλέμμα μου μέσα από τη φωτογραφική μηχανή στραμμένο πάντα ψηλά, στον ουρανό».



Όλα ξεκίνησαν το 2006, όταν ο κ. Βασιλακάκος σε ηλικία 14 ετών απέκτησε την πρώτη του ψηφιακή μηχανή. «Όταν έβγαλα την πρώτη μου νυχτερινή φωτογραφία στις 20 Δεκεμβρίου 2012 κατάλαβα πολύ καλά τι θα έκανα από εδώ και πέρα. Όνειρό μου τότε ήταν να φωτογραφίσω το Γαλαξία, αλλά λόγω του ότι το κέντρο και τα νεφελώματά του είναι ορατά γύρω στα τέλη Φεβρουαρίου, χρειάστηκε να περιμένω λίγους μήνες για να πετύχω το στόχο μου.



Έχοντας όμως πολύ χρόνο να πειραματισμό με την φωτογραφία, βρήκα τον εαυτό μου. Βρήκα όλο αυτό που μού έλειπε τόσα χρόνια. Ξέρεις τι είναι αυτή η μαγεία που νιώθεις όταν πατάς το κλείστρο της κάμερας και περιμένεις τα 30 δευτερόλεπτα που θα περάσουν, μέχρι να δεις την φωτογραφία που θα βγάλεις;», λέει ο κ. Βασιλακάκος.

    

Το αποτέλεσμα των «κλικ» του εντυπωσιακό. Η αισθητική αρτιότητα των φωτογραφιών του μαγεύει όποιον τις βλέπει. «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός ο μέγας» έλεγε ο ποιητής και ο κ. Βασιλακάκος… φροντίζει να αποτυπώνει αυτήν ακριβώς τη διάσταση του Κόσμου που μας περιβάλλει:



«Το πάθος και το μυστήριο για την νύχτα και το Γαλαξία με οδήγησε στην κορυφή ενός από τα βουνά που είναι στο χωριό μου, το Τσμι. Το υψόμετρο είναι 1900 μέτρα και έκατσα εκεί όλο το βράδυ μόνος μου, μακριά από το σπίτι χαμένος στον διαμαντένιο ουρανό. Ποτέ δεν θα ξεχάσω την θέα και μέσα στην αγκαλιά των βουνών το χωριό μου. Κι εγώ κάθομαι στην κορυφή και αναρωτιέμαι για την ζωή καθώς και για την αξία της. Πάντα λάτρευα τα βουνά, με ολοκλήρωναν και με έκαναν να νιώθω αυτά τα απόκοσμα συναισθήματα, γεμάτα αντιθέσεις», εκμυστηρεύεται ο αστροφωτογράφος. 



Σίγουρα όμως, εκτός από γνώσεις φωτογραφίας και επεξεργασίας εικόνας, χρειάζεται και μια μεγάλη δόση καλώς εννοούμενης… τρέλας: «Το πιο ωραίο για εμένα ήταν ότι όλα αυτά τα έχω πετύχει χωρίς να πάω σε κάποια σχολή φωτογραφίας. Πολλές φορές αναρωτιέμαι, τελικά πόσο αξίζει όλο αυτό;



Διαβάζοντας τα όλα αυτά κάποιος μπορεί να πει πως είμαι τρελός Όταν άρχισα την αστροφωτογραφία, στην αρχή ένιωθα πολύ όμορφα, ξέρεις αναγνώριση, θετικά σχόλια και άλλα πολλά που είναι ωραία», λέει ο κ. Βασιλακάκος και συνεχίζει: «Μετά από κάποιο καιρό κατάλαβα όμως ότι όλα αυτά είναι ένα τίποτα. Πολλές φορές μου λέει ο κόσμος ότι έχεις γίνει γνωστός και άλλα αντίστοιχα.



Ε και; Τι αξίζει από όλο αυτό; Τι να την κάνεις την φήμη και τους θαυμαστές όταν είσαι εκεί, έξω, στα αστέρια πάνω στο βουνό; Ουσία στην ζωή δεν έχει ούτε τα πόσα like θα πάρει μια φωτογραφία ούτε πόσο θα αρέσει αυτό που κάνεις. Με το να πάω να κάνω τις πιο απόκοσμες φωτογραφήσεις «γεμίζω» με όλα αυτά τα συναισθήματα. Και ξέρεις ποιο είναι το θέμα; Ότι όταν είμαι εκεί πάνω στις βουνοκορφές, έξω, κάποιες φορές γελάω, γελάω γιατί βλέπω τόσους μικρούς ήρωες να σκουριάζουν σε μια μίζερη ζωή, έχοντας για μαξιλάρι όνειρα από στάχτη. Γιατί; Αλήθεια γιατί;



Κάθε άνθρωπος  μπορεί να κάνει τον κόσμο του καλύτερο αν πραγματικά το θελήσει και το πιστέψει.


Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να δείτε τους ακόλουθους συνδέσμους:

Οι σελίδες του Κωνσταντίνου Βασιλακάκου στο facebook

https://www.facebook.com/KonstantinosVasilakakosPhotography?ref=br_rs

https://www.facebook.com/Vasilakakos.Konstantinos?fref=photo

Το κανάλι του στο youtube
https://www.youtube.com/channel/UCSRd4fLu0q3juK-KrVVrd4Q

Φωτογραφικά βίντεο 
Φωτογράφιση γαλαξία:  https://www.youtube.com/watch?v=FbQ1ztm1c14&list=PL3HgQqn-r-ddfVoC_w39k1tIU5fNiXqqC

Φωτογράφιση Startrails
https://www.youtube.com/watch?v=Z5QKS1MdX1w&list=PL3HgQqn-r-ddfVoC_w39k1tIU5fNiXqqC

Το time-lapse 
https://www.youtube.com/watch?v=DfSOtOB05Sw&list=PL3HgQqn-r-depOWB_23BK_7bv4uIKHeWF

Φωτογραφίες
https://500px.com/Konstantinos_Vasilakakos

Κατάδυση στα μυστικά 20 ναυαγίων των ελληνικών θαλασσών - Ένα βιβλίο του Ιδρύματος Λασκαρίδη, με "βαριές" υπογραφές

Ρεπορτάζ του Αντώνη Καρατζαφέρη

Το δισέλιδο δημοσιεύθηκε στον ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ στις 15 Μαρτίου 2015

«SOS. Χτυπήσαμε νάρκη στα ανοιχτά του λιμανιού του Αγίου Νικολάου». Το σήμα κινδύνου που εξέπεμψε στις 12 Νοεμβρίου του 1916 το υπερωκεάνιο «Βρετανικός», κοντά στη νήσο Κέα, ήταν η αρχή του τέλους  για το «αδελφό-πλοίο» του θρυλικού Τιτανικού ο οποίος επίσης δεν είχε την καλύτερη τύχη… Εκτοτε το αλάτι και η σκουριά τύλιξαν στη λήθη το τραγικό συμβάν. Μέχρι που αναδύθηκε και πάλι στον «αφρό» το 1975. Τη χρονιά αυτή ο διάσημος ωκεανογράφος Ζακ Ιβ Κουστώ, ανακάλυψε το ναυάγιο. «Ο Βρετανικός βρέθηκε ακουμπισμένος στο βυθό με τη δεξιά του πλευρά…»

Τα γεγονότα που συνδέονται με την τύχη του «Βρετανικού» περιλαμβάνονται στην πολύτιμη έκδοση «Ναυάγια στον ελληνικό βυθό- Κατάδυση στην ιστορία τους», που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τη φροντίδα του Ιδρύματος «Αικατερίνης Λασκαρίδη». Μαζί με δεκαεννέα ακόμα ιστορίες από τα πιο γνωστά ναυάγια των ελληνικών θαλασσών. Συγγραφείς του έργου, ο Κώστας Θωκταρίδης από τους γνωστότερους και πλέον κατηρτισμένους δύτες στην Ελλάδα και ο Αρης Μπιλάλης, ερευνητής της ναυτικής ιστορίας.

«Η προσπάθειά μας ήταν να καταφέρουμε αυτά τα βουβά και πολλές φορές τρομαχτικά κουφάρια των βυθών να μας «μιλήσουν». Με τις φωτογραφίες και την ιστορία τους», επισημαίνουν οι συγγραφείς. Ορισμένα από τα ναυάγια που παρουσιάζονται «έγιναν γνωστά από την τραγική ιστορία τους, άλλα από το μεγάλο αριθμό των ψυχών που χάθηκαν και άλλα γιατί μας θυμίζουν ηρωικές και ένδοξες στιγμές γενναιότητας και αυταπάρνησης του Πολεμικού μας Ναυτικού.»

«Η χρυσή εποχή του υπερωκεάνιου»

Λίγο πριν από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου «παρατηρείται μια κούρσα ανταγωνισμού στη ναυπήγηση μεγάλων και πολυτελών επιβατηγών πλοίων.» Το 1907 είναι η χρονιά που το «Λουζιτάνια» και το «Μαυριτάνια», πέφτουν στο νερό από την εταιρεία «Gunard». Η απάντηση της ανταγωνίστριας «White Star» έρχεται το 2011 και ονομάζεται «Τιτανικός» και «Ολύμπικ». Το τρίτο πλοίο της εταιρείας ήταν ο «Βρετανικός». Με διαστάσεις 269,11Χ28,65 μέτρα και βύθισμα 10,58 μέτρα. 

«Η καθέλκυση του «Βρετανικού» πραγματοποιήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1914 στο Μπέλφαστ. «Στις 11.15 το άδειο κύτος του μεγαλύτερου υπερωκεανίου της Βρετανίας έκοψε τους δεσμούς του με τη στεριά και μετά από 81 δευτερόλεπτα βρέθηκε στο νερό…»

Ολα τα πλοία της εταιρείας White Star αποτελούσαν σύμβολα πολυτέλειας ως αντιστάθμισμα στις μεγάλες ταχύτητες που μπορούσαν να πιάσουν τα πλοία της αντίζηλης Cunard. Στον «Τιτανικό» και το «Ολύμπικ» 

«Οι χώροι αναψυχής και διαμονής της πρώτης θέσης μπορούσαν άνετα να συγκριθούν με εκείνους των πολυτελέστερων ξενοδοχείων της εποχής. Εκτός από τις καμπίνες υπήρχαν δύο εστιατόρια, κεντρικό σαλόνι, ειδικός χώρος γραφής και ανάγνωσης, καπνιστήριο, καφενείο, γυμναστήριο, θερμαινόμενη εσωτερική πισίνα, εσωτερικό γήπεδο σκουός, κουρείο, κατάστημα με αναμνηστικά, χαμάμ και κατάστρωμα περιπάτου. Η μετακίνηση σε αυτούς τους χώρους γινόταν μέσω ανελκυστήρων ή χρησιμοποιώντας δύο εντυπωσιακά κλιμακοστάσια από ξύλο δρυός. Οι οικονομικά ασθενέστεροι επιβάτες της δεύτερης και της τρίτης θέσης είχαν σαφώς λιγότερες επιλογές αλλά διέθεταν και εκείνοι πολύ μεγάλους χώρους εστίασης, όμορφα σαλόνια, καπνιστήρια και ειδικούς χώρους περιπάτου στα καταστρώματα...»

Για τον «Βρετανικό» είχε προβλεφτεί` μεγαλύτερη πολυτέλεια. «Καθώς για την πρώτη θέση οι σχεδιαστές είχαν προβλέψει γυναικείο κομμωτήριο, αίθουσα περιποίησης νυχιών, ευρύχωρη αίθουσα παιχνιδιού για την ψυχαγωγία των παιδιών και εγκατάσταση εκκλησιαστικού οργάνου. Για τους επιβάτες της δεύτερης θέσης είχε σχεδιαστεί η προσθήκη ενός ξεχωριστού γυμναστηρίου και μεγαλύτερος χώρος περιπάτου στο κατάστρωμα…»

Οι επιβάτες του «Τιτανικού» δεν πρόλαβαν να απολαύσουν την πολυτέλεια καθώς την τρίτη ημέρα του παρθενικού ταξιδιού του, στις 14 Απριλίου 1912, το πλοίο προσέκρουσε σε παγόβουνο, στο βόρειο Ατλαντικό. Συνολικά χάθηκαν 1517 άνθρωποι.

Μετά το ναυάγιο του «Τιτανικού» έγιναν τροποποιήσεις στο «Βρετανικό» που ενίσχυαν την ασφάλεια του. Αυξήθηκαν τα διαμερίσματα που μπορούσαν να στεγανοποιηθούν όπως και ο αριθμός  των σωσίβιων λέμβων…Παρόλα αυτά η μοίρα έπαιξε κι εδώ τα δικά της παιχνίδια. 

Το υπερωκεάνιο έγινε…νοσοκομείο

Τον Αύγουστο του 1914 ο πόλεμος που ξέσπασε ανάμεσα σε Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία από τη μια και Γερμανία –Αυστροουγγαρία από την άλλη οδήγησαν στη μετατροπή του Βρετανικού «σε ένα πλήρως εξοπλισμένο πλωτό νοσοκομείο.»

«Ο Βρετανικός εκείνη τη χρονική στιγμή ήταν το μεγαλύτερο πλοίο σε ενεργό υπηρεσία παγκοσμίως. Περιελάμβανε 23 θαλάμους νοσηλείας και 3.309 νοσοκομειακά κρεβάτια.»  Η αποστολή του, όπως και άλλων νοσοκομειακών πλοίων, ήταν «η αποφόρτιση των ιατρικών εγκαταστάσεων των συμμάχων στο Μούδρο της Λήμνου.»

Το καλοκαίρι του 1916, όταν δεν υπήρχε πλέον ανάγκη για πλωτά νοσοκομεία, το πλοίο επεστράφη στους ιδιοκτήτες του και αποφασίστηκε η μετατροπή του σε υπερπολυτελές υπερωκεάνιο…Ωστόσο νέα γεγονότα, ο Εθνικός διχασμός στην Ελλάδα και η απόβαση Αγγλων και Γάλλων στη Λήμνο, τη Θεσσαλονίκη και την Κέρκυρα, οδήγησαν εκ νέου στη μετατροπή του πλοίου σε πλωτό νοσοκομείο.

Στις 21 Νοεμβρίου 1916, στο έκτο ταξίδι του προς τον Μούδρο κι ενώ έπλεε ανοιχτά του Αγιου Νικολάου της Κέας, «ακούστηκε δυνατός κρότος που τράνταξε ολόκληρο το πλοίο.» Ο «Βρετανικός» είχε χτυπηθεί από γερμανική νάρκη.

Το προσωπικό του πλοίου κατέβαλε ηρωϊκές προσπάθειες για τη σωτηρία των επιβατών. «Ξεχώρισαν ωστόσο με τη στάση τους τα νεαρότερα μέλη του πληρώματος. Δεκαεπτά νεαροί πρόσκοποι που ασχολούνταν εθελοντικά με βοηθητικές εργασίες. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ορισμένοι πρόσκοποι αρνήθηκαν πεισματικά να επιβιβαστούν στις λέμβους και επέλεξαν να μείνουν μέχρι την τελευταία στιγμή στις θέσεις που τους είχαν ανατεθεί…»

«Το νερό βάφτηκε κόκκινο»

Ακολούθησαν δραματικές στιγμές. «Στις 8.30 από την αριστερή πλευρά του πλοίου άρχισαν να καθελκύονται λέμβοι χωρίς την έγκριση του υπεύθυνου αξιωματικού και τρεις από αυτές άρχισαν να παρασύρονται προς τους γιγαντιαίους έλικες του πλοίου που βρίσκονταν πια έξω από το νερό. 

Οι σκηνές που ακολούθησαν ήταν συγκλονιστικές. Το νερό βάφτηκε κόκκινο καθώς η πρώτη λέμβος και οι επιβάτες της γίνονταν κομμάτια από τον αριστερό έλικα του Βρετανικού…» Ο τελικός απολογισμός του ναυαγίου ήταν 30 νεκροί και 1032 διασωθέντες, ανάμεσά τους 38 τραυματίες. 

Μετά τη βύθιση του πλοίου ο πολυτελής εξοπλισμός που επρόκειτο να το «ντύσει»,  δημοπρατήθηκε. Το εντυπωσιακό εκκλησιαστικό όργανο ανήκει σήμερα στη συλλογή του Museum of Music Automatons, στην Ελβετία.

Ο Κουστώ έκανε την πρώτη «βουτιά» στο ναυάγιο

Ο πρώτος που εντόπισε και εξερεύνησε το ναυάγιο ήταν ο Ζακ Ιβ Κουστώ. «Ο Βρετανικός εντοπίστηκε 6,75 ναυτικά μίλια ΒΑ από το επίσημο στίγμα που είχε δώσει το Βρετανικό Ναυαρχείο.» Με μέγιστο βάθος τα 119 μέτρα και ελάχιστο τα 80 μέτρα. Το 1976 ο Κουστώ πραγματοποίησε 68 καταδύσεις. Ανελκύστηκαν ορισμένα αντικείμενα, ανάμεσά τους και ο εξάντας από την καμπίνα του πλοιάρχου Bartlett. 

Με το βαθυσκάφος του γάλλου ωκεανογράφου στο βυθισμένο πλοίο καταδύθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Μίκης Θεοδωράκης αλλά και η Sheila Macbeth Mitchell που είχε υπηρετήσει στον «Βρετανικό» ως νοσοκόμα. Ο εκ των συγγραφέων του τόμου, Κώστας Θωκταρίδης, ήταν ο πρώτος μετά τον Κουστώ που επισκέφτηκε το ναυάγιο το 1995, με εξοπλισμό νέας τεχνολογίας. Την ίδια χρονιά κατάδυση στο ναυάγιο έκανε και ο διάσημος αμερικανός ωκεανογράφος Ρόμπερτ Μπάλαρντ. Σε γενικές γραμμές η εξωτερική εικόνα του κύτους κρίνεται ως εξαιρετική.

Εντυπωσιακό θαλάσσιο οικοσύστημα 

Ερευνητές του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών διαπίστωσαν το 2008 ότι το ναυάγιο «έχει μετατραπεί σε ένα εντυπωσιακό θαλάσσιο οικοσύστημα που φιλοξενεί μεγάλη ποικιλία ειδών.» Οι θαλάσσιοι οργανισμοί είναι πιθανόν να διαφυλάξουν το κύτος του πλοίου στους αιώνες που έρχονται.

Καθώς «οι οργανισμοί οι οποίοι έχουν καλύψει την επιφάνεια του ναυαγίου έχουν σχηματίσει ένα εξαιρετικά συμπαγές στρώμα, το οποίο είναι αρκετά πιθανό ότι θα συνεχίσει να υφίσταται και μετά την ολική διάβρωση του μετάλλου πάνω στο οποίο έχει αναπτυχθεί…»

Στον τόμο περιλαμβάνονται επίσης εκτενείς αναφορές για τα ναυάγια των πλοίων: «Πατρίς», «Κλειώ»,  «ΒΠ Υδρα», «HMS Perseus», «U-133», «ΒΠ Βασίλισσα Ολγα», «Χειμάρρα», «Πανορμίτης» κ.α.

INFO

Ιδρυμα «Αικατερίνη Λασκαρίδη»

Τίτλος δίγλωσσης έκδοσης: «Ναυάγια στον ελληνικό βυθό-Κατάδυση στην ιστορία τους» («Shipwrecks of the Greek seas-Dive into their history»)

Συγγραφείς: Κώστας Θωκταρίδης, Αρης Μπιλάλης

Διαστάσεις: 21Χ29 , σελ.: 474, τιμή: 30 ευρώ.