Wilhelm Gustloff: Το πιο πολύνεκρο ναυάγιο όλων των εποχών και η τελευταία επιθυμία του επιζώντα Χάιντς Σεν

Πολλά πλοία έχουν ναυαγήσει με μεγάλο αριθμό θυμάτων, ωστόσο το Wilhelm Gustloff κατέχει μια θλιβερή πρωτιά, καθώς είναι το πιο πολύνεκρο ναυάγιο όλων των εποχών, όταν τορπιλίστηκε από ένα σοβιετικό υποβρύχιο.

ΥΠΟΒΡΥΧΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Τόμας Σταχούρα

Σύμφωνα με τον επίσημο κατάλογο των επιβατών στο τελευταίο ταξίδι του Gustloff, την 30η Ιανουαρίου του 1945, συνολικά 6.050 άτομα βρίσκονταν στο πλοίο. 

Αυτός ο αριθμός επιβατών ωστόσο ανταποκρίνεται στην επίσημη λίστα και δεν λαμβάνει υπόψη πολλές εκατοντάδες -αν όχι χιλιάδες- ανθρώπους που κατάφεραν την τελευταία στιγμή να επιβιβαστούν στο πλοίο.

Στην πραγματικότητα, η έρευνα έχει καταδείξει ότι ο συνολικός αριθμός των ατόμων στο Gustloff τη στιγμή που βυθίστηκε ήταν 10.582 ψυχές.

Ένας επιζών αυτής της απερίγραπτης τραγωδίας, ο  Χάιντς Σεν (Heinz Schön), ο οποίος την περίοδο εκείνη ήταν ένα 19χρονο μέλος του πληρώματος του Wilhelm Gustloff, αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του αποκαλύπτοντας ψηφίδες του ναυαγίου και συνθέτοντας όλα τα στοιχεία της, έτσι ώστε να μην ξεχαστεί αυτή η βιβλικών διαστάσεων τραγωδία.

Σύμφωνα με τον Heinz Schön, 10.582 άνθρωποι βρίσκονταν στο Gustloff εκείνη τη μοιραία νύχτα:

8.956 πρόσφυγες, 918 αξιωματικοί υπαξιωματικοί και άνδρες του 2.Unterseeboot-Lehrdivision, 373 γυναίκες βοηθητικό προσωπικό, 173 άνδρες του ναυτικού και 162 βαριά τραυματίες στρατιώτες, συνολικά 10.582 άτομα.

Ο Schön απεβίωσε το 2013 και η τελευταία επιθυμία του ήταν να ταφεί στο ναυάγιο, μαζί με τόσους πολλούς από τους φίλους του και τους χιλιάδες των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους με τραγικό τρόπο στο ναυάγιο.

Μια ομάδα αυτοδυτών, μεταξύ των οποίων ο Δημήτρης "Dima" Σταυρακάκης και ο Τόμας "Tomek" Σταχούρα από την Πολωνία, υλοποίησαν την τελευταία βούληση του Heinz Schön.

Οι αυτοδύτες καταδύθηκαν στο ναυάγιο και τοποθέτησαν μια αναμνηστική πλακέτα, καθώς και ένα δοχείο που περιείχε τις στάχτες του Schön.

Γύρω στις 21:00 στις 30 Ιανουαρίου 1945, ο παρανοϊκός ναζί δικτάτορας Αδόλφος Χίτλερ απεύθυνε ένα ακόμα διάγγελμα στο γερμανικό λαό. 

Στο κατάμεστο Wilhelm Gustloff, όπως άλλωστε και στο μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης χώρας, ραδιόφωνα μετέδιδαν το λόγο του Χίτλερ, αλλά οι χιλιάδες πρόσφυγες από την Πομερανία, την Ανατολική και Δυτική Πρωσία ήθελαν μόνο ένα πράγμα - να διασωθούν. 

Μόνο 1252 άτομα κατάφεραν να επιζήσουν από το ναυάγιο, από τα περισσότερα από 10.000 άτομα -κυρίως γυναίκες και παιδιά- αλλά και το πλήρωμα και τους στρατιώτες που βρίσκονταν σε αυτό. 

Το πλοίο είχε χτυπηθεί από τρεις σοβιετικές τορπίλες, ενώ η θερμοκρασία ήταν μείον 18 βαθμοί Κελσίου.

Ο Δημήτρης "Dima" Σταυρακάκης, από τη Γδύνια της Πολωνίας περιγράφει την απόκοσμη εμπειρία της κατάδυσής του στο Wilhelm Gustloff.

"Δεν έχει σημασία τι έχετε διαβάσει ή ακούσει για το Wilhelm Gustloff, απλά είναι σχεδόν ακατόρθωτο να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος αυτής της τραγωδίας, στην οποία χιλιάδες άνθρωποι, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, πνίγηκαν", λέει στο pierrekosmidis.blogspot.com ο Δημήτρης "Dima" Σταυρακάκης.

"Όταν ήμουν στο εσωτερικό του πλοίου και φώτισα το ναυάγιο με το φακό μου, είδα τεράστιους σωρούς από οστά και κρανία, σε ορισμένα σημεία μάλιστα, τα ανθρώπινα οστά είχαν συσσωρευτεί σε ύψος πάνω από ένα μέτρο", προσθέτει ο Δημήτρης Σταυρακάκης.

"Κάθε ναυάγιο είναι μια υπενθύμιση μιας ανθρώπινης τραγωδίας και οφείλουμε να το προσεγγίσουμε με σεβασμό και αξιοπρέπεια.

Όταν ξεκίνησα τις καταδύσεις σε ναυάγια, αφοσιωνόμουν στις τεχνικές πτυχές των καταδύσεων, αλλά μόλις ξεκίνησα την ιστορική έρευνα του πλοίου και συνειδητοποίησα το μέγεθος της τραγωδίας, συγκλονίστηκα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Σταυρακάκης.

Το Gustloff δεν είναι μόνο το πιο πολύνεκρο ναυάγιο όλων των εποχών, αλλά παράλληλα η ιστορία του Heinz Schön, ο οποίος προσπάθησε για δεκαετίες να κάνει το ναυάγιο γνωστό, είναι το παράδειγμα ενός ανθρώπου που αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στη μνήμη των χαμένων ανθρώπων εξηγεί ο κ. Σταυρακάκης  και προσθέτει:

"Η κατάδυση στο Gustloff είχε μια ιδιαίτερη σημασία για όλους μας: Ο Γερμανός δύτης Ματίας Σνάιντερ (Matthias Schneider) ξεπέρασε όλα τα γραφειοκρατικά εμπόδια, προκειμένου να καταδυθούμε στην προστατευόμενη περιοχή του ναυαγίου και 3 δύτες από την Πολωνία ήταν μέλη της καταδυτικής αποστολής.

Η κατάδυση στο Gustloff είναι τεχνικά απαιτητική, λόγω των συνθηκών: Οι εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες της θάλασσας, η περιορισμένη ορατότητα, τα δίχτυα και οι πετονιές που καλύπτουν το ναυάγιο είναι όλα εμπόδια που πρέπει να ληφθούν υπόψη. 

Όταν μάλιστα γνωρίζουμε ότι είμαστε έτοιμοι να καταδυθούμε σε ένα ναυάγιο, το οποίο είναι ουσιαστικά η τελευταία κατοικία τόσων χιλιάδων ανθρώπων, δεν μπορούμε παρά να αισθανόμαστε βαθιά θλίψη."

Ο κ. Σταυρακάκης και οι συνδύτες του έφεραν τη λάρνακα με την τέφρα του Heinz Schön. «Με απόλυτο σεβασμό, τοποθετήσαμε τη λάρνακα και την αναμνηστική πλάκα στο ναυάγιο και σκεφτόμουν ότι επιτέλους ο Heinz βρήκε τους φίλους του», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Σταυρακάκης.

Δημήτρης "Dima" Σταυρακάκης

Ο Δημήτρης "Dima" Σταυρακάκης, ένας από τους πιο δραστήριους δύτες ναυαγίων στη Βαλτική Θάλασσα από τη Γδύνια της Πολωνίας, όπως φαίνεται και από το όνομά του, είναι ελληνικής καταγωγής. 

Η ιστορία της οικογένειάς του είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία της Ελλάδας, όπως αυτή εκτυλίχθηκε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου που διεξάχθηκε στη χώρα, (1946-1949) και θυμίζει την «Οδύσσεια»: 

Ο κ. Σταυρακάκης αναφέρει: 

«Γεννήθηκα το 1966 στην Πολωνία, από πατέρα και μητέρα Έλληνες. Και οι δύο ήταν πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να φύγουν από την πατρίδα σε πολύ νεαρή ηλικία λόγω του Εμφυλίου. 

Η μητέρα μου ήταν 9 ετών, ο πατέρας μου ήταν 12. Η μητέρα μου έζησε στη Βουλγαρία για ένα χρόνο, στη συνέχεια, στη Ρουμανία για άλλη μια χρονιά και τελικά κατέληξε στην Πολωνία, όπου η μητέρα της, η γιαγιά μου, την βρήκε μετά από πολλά χρόνια στην εξορία. 

Οι γονείς μου επέστρεψαν πίσω στην Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και η αδελφή μου ζει και εκείνη σήμερα στην Αθήνα. 

Υπηρέτησα τη στρατιωτική μου θητεία στην Ελλάδα, είμαι παντρεμένος και ζω στη Γδύνια της Πολωνίας."

Tomasz "Tomek" Stachura

Ο Tomasz Stachura είναι και εκείνος από τους πιο δραστήριους δύτες ναυαγίων στη Βαλτική Θάλασσα.

Ειδικεύεται στην υποβρύχια φωτογράφηση ναυαγίων.

Έχει απαθανατίσει χιλιάδες υποβρύχιες φωτογραφίες των ναυαγίων της Βαλτικής, καθώς και πολλά σπήλαια σε όλες σχεδόν τις ηπείρους. 

Σήμερα αναπτύσσει ένα καινοτόμο τρόπο παρουσίασης των ναυαγίων με τρισδιάστατη τεχνολογία.

Μια φωτογραφία του Τόμας Σταχούρα, του ναυαγίου του "Mars", ήταν στα εξώφυλλα του National Geographic στη Γερμανία, τη Σουηδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Πολωνία το 2014 και το 2015.

Tα δύο τελευταία χρόνια αυτό το θρυλικό μωσαϊκό του σουηδικού ναυαγίου προκάλεσε θαυμασμό σε όλο τον κόσμο. Αποτελείται από περίπου 650 φωτογραφίες (οι οποίες επιλέχθηκαν ανάμεσα από 1200!). 

Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα πραγματικό έργο τέχνης και το επίπεδο δυσκολίας για την υλοποίησή του μπορούν να το κατανοήσουν μόνο όσοι συνειδητοποιούν τι είναι πραγματικά μια υποβρύχια φωτογράφηση σε μεγάλα βάθη.

Ο κ. Σταχούρα είναι επίσης μέλος της Λέσχης Εξερευνητών της Νέας Υόρκης και Ιδρυτής, ιδιοκτήτης και διευθύνων σύμβουλος της SANTI μιας εταιρείας που δραστηριοποιείται στον εξοπλισμό καταδύσεων. Είναι επίσης συνιδρυτής της διεθνούς διάσκεψης Baltictech.

Ο κ. Σταχούρα είναι ο επικεφαλής της επιχείρησης «SANTI Εντοπισμός του Αετού», ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο με στόχο να εντοπιστεί το ναυάγιο του πολωνικού υποβρυχίου «Eagle» (Orzeł) που βυθίστηκε στη Βόρεια Θάλασσα το 1940.

Heinz Schön, the survivor of the greatest naval disaster of all time and his last will to be buried at the wreck of the Wilhelm Gustloff

Underwater photos by Tomasz Stachura

Many ships have sunk with horrible loss of life, but never have so many lives been lost with a single ship. 

When the Wilhelm Gustloff was torpedoed by a soviet submarine and sank, it was an event unlike any in naval history, because of the sheer scale of the tragedy. 

According to the list of passengers on the 30th aboard the Gustloff were 918 Naval officers and men, 173 crew, 373 members of the Woman's Naval Auxiliary units, 162 wounded, and 4,424 refugees, for an official total of 6,050 people. 

This is according to the official list though and doesn't take into account the many hundreds of other people that one way or another, were able to make their way onto the seemingly safe decks of the Gustloff. 

In fact, research has proved that the total number of people on the Gustloff at the time it was sunk was actually 10,582! 

One survivor of this unspeakable tragedy, Heinz Schön, who at the time of the sinking was a 19 year old assistant purser aboard the Wilhelm Gustloff, dedicated his whole life in piecing together the tragedy. 

Heinz Schön has set the number of people on the Gustloff as follows: 

8,956 refugees, 918 officers NCOs and men of the 2.Unterseeboot-Lehrdivision, 373 female naval auxiliary helpers, 173 naval armed forces auxiliaries, and 162 heavily wounded soldiers, for a total of 10,582 people on board on January 30th.

Schön passed away in 2013 and his last will was to be buried at the shipwreck, along with so many of his friends and thousands of people who tragically perished in the shipwreck.

A team of scuba divers, including Dimitris "Dima" Stavrakakis and Tomasz "Tomek" Stachura from Poland, materialised Heinz Schön's last will: 

They dived at the haunting wreck and put a commemorative plaque as well as an urn containing Schön's ashes at the Wilhelm Gustloff.

Like all naval tragedies, the scene was one of sheer and complete horror. The suffering of those on the Gusltoff was unspeakable, it transcends all time and place, all nationality, and all borders.

At around 9 p.m. on January 30, 1945, Adolf Hitler was speaking to the German people. In the packed dining hall of the luxury liner "Wilhelm Gustloff," as in most of the rest of the country, a radio was broadcasting Hitler's address, but the thousands of refugees from Pomerania and East and West Prussia who had struggled onto the ship weren't listening to the nazi dictator now.

They wanted one thing - to be rescued. Only very few, 1,252 to be precise, made it off the steamer alive, of the well over 10,000 - mostly women and children, but also crew and soldiers. 

The ship had been hit by three Soviet torpedoes within an hour; the temperature outside was minus 18 degrees Celsius.

Dimitris "Dima" Stavrakakis, from Gdynia, Poland, shares with pierrekosmidis.blogspot.com his experience diving at the Wilhelm Gustloff:

"No matter what you have read or heard about the "Wilhelm Gustloff" shipwreck, you just cannot grasp the magnitude of this tragedy where thousands of people, including women and children, drowned", scuba diver Dimitris "Dima" Stavrakakis, from Poland, says to pierrekosmidis.blogspot.com.

"Once I was inside the ship and lit the place with my torch, huge piles of bones and sculls were all over the place, at some points the human remains were piled over a metre high", Dimitris Stavrakakis adds.

"Each shipwreck is a reminder of a human tragedy; you have to approach it with respect and dignity. 

When I first started diving at shipwrecks, I was focusing on the technical aspects of the dives, but as soon as you start researching the history of the ship, you cannot help but become sensitive to the loss of life and the unspeakable proportions of this tragedy", Mr. Stavrakakis says.

The Gustloff is not only the biggest loss of life because of a shipwreck, but the story of Heinz Schön, who tried for decades to make the wreck known, is an example of a man who dedicated his whole life to the memory of the lost people, Mr. Stavrakakis explains and adds:

"Our dive at the Gustloff had a special significance for all of us: German diver Matthias Schneider overcame all bureaucratic obstacles, in order to dive at the protected site of the wreck and 3 divers from Poland were part of the team.

Diving at the Gustloff is technically demanding, because of the conditions: Cold water, low visibility, ghost nets are all obstacles you have to take into account. When you know you are about to dive at a wreck which is essentially the final resting place of so many thousands of people, you cannot help it but feel sad."

Mr. Stavrakakis and his fellow divers carried the urn with Heinz Schön's ashes. "With utmost respect, we placed the urn and the plaque at the wreck and my thoughts were that at last Heinz found his friends", Mr. Stavrakakis says.

Dimitris "Dima" Stavrakakis

Dimitris "Dima" Stavrakakis, one of the most active wreck divers in the Baltic Sea from Gdynia, Poland, as his name implies, is of Greek descent. His family history is directly linked to the history of Greece, as it unfolded during the Civil War that was fought in the country, from 1946 to 1949 and is reminiscent of the "Odyssey": In Dima's own words: "I was born in 1966, to a Greek father and mother. Both were refugees that fled at a very young age the Greek Civil War, my mother was 9 years old at the time, my father was 12. My mother lived in Bulgaria for a year, then in Romania for another year and she ended up in Poland, where her mother, my grandmother, found her after many years in exile. My parents returned back to Greece in the late 1980s and my sister is currently living in Athens too. I served my military service in Greece, I am married and live in Gdynia, Poland"

Tomasz "Tomek" Stachura

Tomasz Stachura is one of the most active wreck divers in the Baltic Sea. 

He specializes in deep wreck photography. 

He has taken thousands of underwater pictures of Baltic wrecks as well as many caves on different continents. At present he is working on an innovative way of presenting wrecks in 3D technology. 

His photo was on the covers of National Geographic in Germany, Sweden, Spain, Portugal and Poland in 2014 and 2015.

The whole situation is indeed noteworthy as a great success, because it is only the third time in the history of the magazine, when the picture of Polish photographer goes on the cover of another country. 

Through the last two years this legendary mosaic of the Swedish wreck aroused admiration around the world. Consisting of approx. 650 photos (selected from over 1200!), the whole is a true work of art and the level of difficulty to carry out and a full size are able to understand only those who realize what an underwater photography on deep wrecks really is.

It is one thing to dive to 70m, and another repeatedly dive to 70m with a camera and make a few hundred images, which then through hundreds of hours a person has to wrestle in a graphics program to combine them together like pieces of a puzzle. 

No wonder that for the combination of hard work, talent and extraordinary skills Stachura was honored with this remarkable distinction (which he refers as his Mount Everest), which is the cover the foreign edition of National Geographic.

Member of the Explorers Club New York. Founder, owner and CEO of SANTI Diving – a worldwide diving company producing diving equipment. Co-founder of an international Baltictech Conference dedicated to promotion of the wreck diving in the Baltic Sea.

Originator and chief of the ‘SANTI Find the Eagle’ expedition – a long term project aiming to find wreck of the submarine ‘Eagle’ (ORP Orzeł) lost in the North Sea in 1940.

READ MORE:

HERE

HERE

HERE

HMS Maori: Scuba diving at a WW2 wreck, through the lens of Leonidas Stavrou

Photos and Text by Leonidas Stavrou

The Maori was bombed on February 14th 1942 whilst in Valletta Harbour, receiving a direct hit to the engine room which killed one person. 

Fortunately the rest of the crew were not on board. It is of historical importance as it helped crack the code to sink the Bismark. 

Originally it blocked a major shipping lane so was towed out of the way, but it broke into two. 

Only one section is now diveable, which is heavily broken up. The guns were removed, but the rings they were mounted on can still be seen, as can some torpedoes. It is buried deeply by sand and the bridge is the only part still to remain intact.

The HMS Maori belonged to the tribal class of destroyers, designed to be fast rather than having superior firepower. She saw considerable action in the North Atlantic before the was moved to the Mediterranean where she was involved in several remarkable missions, among them the sinking of the Italian cruisers Alberico Da Barbiano and Alberto Di Guissano.

In 1942 Malta was the last allied outpost in the Mediterranean and the Axis powers tried to bomb Malta out of action went. For 141 consecutive days the bomb campaign on until the siege was finally called off after the arrival of the tanker Ohio. 

London, as a comparison, was bombed for 40 days – Malta saw another 100 days of action! Due to the constant threat of bombs ships moored in the harbours were practically empty during night time and this is probably why only one man was killed when a bomb hit the engine room in the morning of February 12th 1942. 

Another ship shrouded in legend is the Bismarck. As the Titanic, she was the biggest ship of her time and also her sinking included a great deal of drama. 

Fighting against a very superior enemy she could finally not withstand any longer and sank in the North Atlantic at a depth of over 4000 meters. 

Some 2000 people lost their lives but some were saved by the allied ships. One of the ships that picked up survivors were the HMS Maori. 

Location: Marsamxett Harbour, Valletta, Malta. 

Τype: Destroyer

Length: 35 metres (115 feet) still intact

HMS Maori was a Tribal-class destroyer named after the indigenous Māori people of New Zealand. She served with the Mediterranean Fleet until she was bombed by German aircraft while at Malta in 1942 causing her to sink.

READ MORE HERE AND HERE