Αμαζόνιος: Πως καταστρέφεται από τον άνθρωπο

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ, ΤΕΥΧΟΣ 16, ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΤΙΣ 2/11/2013

KEIMENO: Ναταλία Τσιγαρίδου, Υπεύθυνη ενημέρωσης και κινητοποίησης GREENPEACE

Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου φιλοξένει ένα στα δέκα γνωστά είδη ζώων στον κόσμο. Είναι το σπίτι για 2,5 εκατομμύρια είδη εντόμων, δεκάδες χιλιάδες είδη φυτών, πάνω από 2000 είδη ψαριών και περίπου 2000 είδη πουλιών και θηλαστικών, ενώ νέα είδη ανακαλύπτονται ακόμα από τους επιστήμονες. Ο ιαγουάρος, το ροζ δελφίνι, το μεγαλύτερο λουλούδι του πλανήτη, ένα είδος μαϊμούς σε μέγεθος οδοντόβουρτσας και μία αράχνη σε μέγεθος μπάλας του μπέιζμπολ είναι μερικά μόνο από τα σπάνια και μοναδικά στον κόσμο είδη που φιλοξενούνται ανάμεσα στα πανύψηλα δέντρα του δάσους και τα νερά του ποταμού Αμαζονίου. Δίπλα τους ζουν περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι, πολλοί εκ των οποίων ανήκουν σε ιθαγενείς φυλές που βασίζονται εξ ολοκλήρου στο δάσος για την επιβίωσή τους, ενώ αρκετές από αυτές δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή με τον έξω κόσμο.

Αυτός ο εντυπωσιακός πνεύμονας πρασίνου όμως δεν είναι ζωτικής σημασίας μόνο για τους οργανισμούς που ζουν στην τεράστια έκτασή του. Ο Αμαζόνιος με την ανάσα του κρατάει ζωντανό ολόκληρο τον πλανήτη. Τα δέντρα και τα φυτά του Αμαζονίου απορροφούν άνθρακα από την ατμόσφαιρα και τον αποθηκεύουν στο έδαφός του. Αυτή η διαδικασία είναι εξαιρετικά σημαντική για τη σταθεροποίηση του κλίματος του πλανήτη. Υπολογίζεται ότι στο έδαφος του Αμαζονίου, που εκτείνεται σε 5,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα σε 9 χώρες της Νότιας Αμερικής, είναι αποθηκευμένοι 80 με 120 δισεκατομμύρια τόνοι άνθρακα. Αυτή η τεράστια ποσότητα άνθρακα πρέπει να παραμείνει στο έδαφος αν θέλουμε να προστατεύσουμε τον πλανήτη από τις κλιματικές αλλαγές.

Ο Αμαζόνιος όμως κινδυνεύει. Το 15% της συνολικής του έκτασης έχει ήδη εξαφανιστεί λόγω της καταστροφικής ανθρώπινης δραστηριότητας. Μεγάλες περιοχές του τροπικού δάσους αποψιλώνονται για να δημιουργηθούν νέες εκτάσεις για βοσκοτόπια και καλλιέργεια σόγιας. Οι δραστηριότητες αυτές οδηγούν σερύπανση των πόσιμων υδάτων του ποταμού, εξαφάνιση της βιοποικιλότητας και εκδίωξη των ιθαγενών κοινοτήτων από τις περιοχές τους. Ταυτόχρονα όμως οδηγούν σε ακόμα περισσότερη αποψίλωση, καθώς τα εδάφη του Αμαζονίου δεν παραμένουν εύφορα για την καλλιέργεια σόγιας για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα κάθε λίγα χρόνια οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις να εγκαταλείπονται και να αποψιλώνονται νέες περιοχές για να μετατραπούν σε χωράφια.

Παράλληλα, αιωνόβια δέντρα υλοτομούνται για να μετατραπούν σε ξυλεία, χαρτί και χαρτοπολτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η υλοτόμηση γίνεται χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο, πολύ συχνά είναι παράνομη, ενώ οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται πολλές φορές οδηγούν σε επιπλέον καταστροφή των πόρων του δάσους. Οι δραστηριότητες αυτές με τη σειρά τους απαιτούν τη διάνοιξη δρόμων βαθιά μέσα στο τροπικό δάσος και οδηγούν σε αυξημένη ανθρώπινη παρουσία που διαταράσσει ακόμα περισσότερο τις λεπτές ισορροπίες του οικοσυστήματος.

Οι απειλές για τον Αμαζόνιο όμως δεν σταματούν εδώ.Η αποψίλωση των δασών συμβάλλει στις κλιματικές αλλαγές λόγω της απελευθέρωσης του άνθρακα που βρίσκεται αποθηκευμένος στο έδαφος.Οι κλιματικές αλλαγές με τη σειρά τους απειλούν ακόμα περισσότερα τα τροπικά δάση δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο και εξαιρετικά επικίνδυνο κύκλο.

Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη προκαλεί ζημιές ή ακόμα και το θάνατο στα δέντρα και τα φυτά του δάσους, ενώ αυξάνει τις ξηρασίες, συχνά παρατεταμένες και τις δασικές πυρκαγιές. Τα νεκρά δέντρα απελευθερώνουν τον άνθρακα που είναι αποθηκευμένος στο έδαφος με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου ακόμα περισσότερο.

Αυτή η ανατροφοδοτούμενη διαδικασία μπορεί να αλλάξει το κλίμα σε όλο τον πλανήτη και να οδηγήσει σε μία ριζική αλλαγή της ζωής όπως την ξέρουμε. Ο καλύτερος τρόπος για να την ανακόψουμε είναι σταματώντας την αποψίλωση των αρχέγονων δασών, όπως ο Αμαζόνιος. Η προστασία των δασών δεν θα έχει οφέλη μόνο για τη βιοποικιλότητα και τους πληθυσμούς που ζουν σε αυτά, αλλά είναι και ένας από τους ταχύτερους και φτηνότερους τρόπους για να σταματήσουμε τις κλιματικές αλλαγές.

Η Greenpeaceεργάζεται σε διαφορετικά επίπεδα για να πετύχει ένα τέλος στην αποψίλωση των δασών μέχρι το 2020. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός διεθνούς μηχανισμού για τη μείωση της αποψίλωσης (Reduced Emissions from Degradation and Deforestation–REDD), την ενδυνάμωση της φωνής των κοινοτήτων του Αμαζονίου που αγωνίζονται για την προστασία των εδαφών τους, την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με τα προϊόντα που καταναλώνουν και μπορεί να προέρχονται από τροπικά δάση, καθώς και την άσκηση πίεσης στις εταιρείες που παράγουν ή εμπορεύονται τα προϊόντα αυτά.

Το τέλος της αποψίλωσης δεν σημαίνει βέβαια ότι ο Αμαζόνιος θα σταματήσει να είναι πηγή ανάπτυξης για τους κατοίκους του. Ήδη η Greenpeaceεπεξεργάζεται μία σειρά από εναλλακτικές δραστηριότητες που μπορούν να αποφέρουν έσοδα στους ντόπιους πληθυσμούς χωρίς να προξενούν καταστροφή στο δάσος. Οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν την εξαγωγή καουτσούκ από τα δέντρα χωρίς αυτά να καταστρέφονται, τη συλλογή φρούτων και καρπών, την εκμετάλλευση των φαρμακευτικών φυτών, καθώς και οικοτουριστικές δραστηριότητες. 

Ειδικά οι τελευταίες μπορούν να δώσουν σε όλους μας την ευκαιρία να γνωρίσουμε τον Αμαζόνιο από κοντά. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει πρώτα όλοι να πούμε όχι στην καταστροφή του και να συμβάλλουμε στην προστασία του.

Σε δημοπρασία η "πειρατική" σημαία του υποβρυχίου

Τουλάχιστον 10.000 λίρες εκτιμάται ότι θα αποφέρει στον τυχερό ιδιοκτήτη της η "πειρατική" σημαία του βρετανικού υποβρυχίου HMS Seraph, η οποία... επανεμφανίστηκε μετά από 70 χρόνια, καθώς βρισκόταν καταχωνιασμένη στο συρτάρι του γιου ενός ναύτη του υποβρυχίου που είχε αναλάβει τη φύλαξή της.

Το εν λόγω υποβρύχιο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην "Επιχείρηση Κιμάς", κατά την οποία το πτώμα ενός άστεγου ρίχτηκε στη θάλασσα κοντά στις ισπανικές ακτές, με ένα δεμένο χαρτοφύλακα στο χέρι του με πλαστά σχέδια απόβασης στην Ελλάδα το 1943, προκειμένου να ξεγελαστούν οι Γερμανοί. Το πτώμα φορούσε στολή κομμάντο και είχε πλαστή ταυτότητα αξιωματικού. Οι Ισπανοί φασίστες του Φράνκο παρέδωσαν τα περιεχόμενα του χαρτοφύλακα στους Γερμανούς, οι οποίοι "ψάρωσαν" και τα θεώρησαν αυθεντικά.

Μυιστορηματική υπόθεση, έγινε και ταινία το 1956, με τίτλο "The man who never was". Εδώ: 

Το facebook προβλέπει πότε θα... χωρίσουμε

Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο Κορνέλ στις ΗΠΑ κατάφεραν να «χαρτογραφήσουν» το μωσαϊκό των ανθρώπινων σχέσεων, προβλέποντας μάλιστα με ακρίβεια την οικογενειακή κατάσταση, αλλά ακόμα και τις πιθανότητες χωρισμού ενός ζευγαριού, με βάση το δίκτυο των «φίλων» που διαθέτουν σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ειδικοί μελέτησαν 1,3 εκατομμύρια προφίλ τυχαίων χρηστών του facebook, ηλικίας 20 ετών και άνω, οι οποίοι είχαν από 50 έως και 2.000 διαδικτυακούς «φίλους».

Με βάση των αριθμό των κοινών φίλων, αλλά και των σχέσεων μεταξύ εκείνων, οι κοινωνιολόγοι εντόπισαν μια κοινή διάσταση σε όλα τα προφίλ: Όσο περισσότεροι είναι οι κοινοί φίλοι ενός ζευγαριού σε σύγκριση με τον κύκλο των υπόλοιπων, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες χωρισμού, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 50% για το επόμενο δίμηνο. Παράλληλα, ο αλγόριθμος που προέκυψε από την επεξεργασία των δεδομένων στα προφίλ των χρηστών του facebook, κατάφερε να ταυτοποιήσει αυτόματα και σε ποσοστό 60% το… έτερον ήμισυ, ακόμα και αν ο άμεσα ενδιαφερόμενος δεν είχε αναρτήσει τη σχετική πληροφορία στο προφίλ του.

Το facebook είναι διαβόητο για την εσκεμμένα δαιδαλώδη διαδικασία προστασίας ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και η διαπίστωση ότι τα στοιχεία που αναρτά ο καθένας αποκαλύπτουν πολύ περισσότερα από εκείνα που θα ήθελε, οι ειδικοί σημειώνουν ότι «το ασφαλέστερο είναι να μην αναρτάς οποιαδήποτε πληροφορία που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εν αγνοία σου από τρίτους». Στην προκειμένη περίπτωση, εκτιμάται ότι ο αλγόριθμος αυτός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ακριβέστερη στόχευση διαφημιστικών μηνυμάτων, με βάση τις προτιμήσεις και την οικογενειακή κατάσταση του καθενός.

ΠΗΓΗ: Cornell University

Αυτοκίνητο φρενάρει αυτόματα αν είστε… αφηρημένος

Αυτοκίνητα που θα φρενάρουν από μόνα τους, αν ο λογισμός του οδηγού τους… τρέχει αλλού, βρίσκονται στο στάδιο των οδικών δοκιμών. Αν και ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, ειδικοί κατασκεύασαν ένα σύστημα 14 νευροαισθητήρων, οι οποίοι καταγράφουν σε πραγματικό χρόνο την εγκεφαλική δραστηριότητα, την κατεύθυνση του βλέμματος και τη θέση του κεφαλιού του οδηγού, προκειμένου να ελέγχεται σε κλάσματα δευτερολέπτου αν εκείνος προσέχει το δρόμο ή όχι.

Το 22% των τροχαίων προκαλούνται από στιγμιαία απροσεξία του οδηγού και έτσι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες αναζητούν τρόπους αύξησης της ενεργητικής και παθητικής ασφάλειας των νέων μοντέλων τους. Στο πλαίσιο αυτό, δοκιμάζονται πολλές καινοτομίες που έχουν ως στόχο την κυκλοφορία ενός συστήματος που θα προφυλάσσει τον οδηγό και τους επιβαίνοντες από τις επιπτώσεις της αφηρημάδας στο τιμόνι.

Το σύστημα αυτό συνδέεται ασύρματα με τον ηλεκτρονικό εγκέφαλο του αυτοκινήτου και «στέλνει» σήμα επιβράδυνσης του οχήματος, αν διαπιστωθεί μέσω των αισθητήρων ότι η εγκεφαλική λειτουργία του οδηγού παρουσιάζει στιγμιαία διακύμανση που προκαλείται από την έλλειψη προσοχής.

Οι επιστήμονες αναζητούν τον πλέον ακριβή τρόπο «ανάγνωσης» των ηλεκτρικών σημάτων που στέλνει ο ανθρώπινος εγκέφαλος, καθώς οι διακυμάνσεις δεν προϋποθέτουν πάντοτε έλλειψη ή μείωση προσοχής. «Είναι άλλο πράγμα να σκέφτεσαι κάτι όταν οδηγείς, έχοντας εστιασμένο όμως το βλέμμα στο δρόμο και τους κινδύνους του και άλλο να αφαιρείσαι τελείως, με αποτέλεσμα να αυξάνονται δραματικά οι πιθανότητες πρόκλησης τροχαίου. Αυτή είναι η λεπτή γραμμή που θα πρέπει να χαράξουμε», σημείωσε ο καθηγητής Τζέφρι Μακέλαρ που ηγείται της ερευνητικής ομάδας.

ΠΗΓΗ:e-motiv

¨Ερχεται ο διάδοχος του θρυλικού SR-71

Θα πετάει χωρίς πιλότο με ταχύτητα 5.800 χιλιομέτρων ανά ώρα, έχοντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμένει «αόρατο» από τα πλέον εξελιγμένα συστήματα ραντάρ και σκοπεύει να αποτελέσει το νέο… παγκόσμιο υπερκατάσκοπο στην υπηρεσία των ΗΠΑ.

Πρόκειται για το SR-72, το διάδοχο του θρυλικού SR-71 ενός από τα πιο χαρακτηριστικά σύμβολα του Ψυχρού Πολέμου, το οποίο για περισσότερα από 30 χρόνια, από την παρθενική του πτήση το 1964 μέχρι και το 1998 που αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, αποτέλεσε την «αιχμή του δόρατος» των παρακολουθήσεων από ύψος 24 περίπου χιλιομέτρων.

Οι ειδικοί της Λόκχιντ-Μάρτιν, της αεροναυπηγικής βιομηχανίας που έχει αναλάβει την κατασκευή του νέου κατασκοπευτικού αεροσκάφους, παρουσίασαν κάποια από τα χαρακτηριστικά του SR-72. 

Με την ταχύτητα των 6 Mach, περίπου 5.800 χιλιόμετρα την ώρα δηλαδή, το μη επανδρωμένο αεροσκάφος θα έχει τη δυνατότητα να βρίσκεται σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου μέσα σε ελάχιστα λεπτά, ενώ θα υπάρχει και η δυνατότητα να φέρει οπλικό φορτίο «έξυπνων» βομβών και πυραύλων. Σύμφωνα με την εταιρεία, ο διάδοχος του SR-71 θα καλύψει ένα σημαντικό κενό που αφήνουν οι κατασκοπευτικοί δορυφόροι, καθώς δε διαθέτουν τη δυνατότητα άμεσης αλλαγής της τροχιάς τους σε περίπτωση που απαιτηθεί. Το SR-72 θα βασιστεί σε υπάρχουσα τεχνολογία και στόχος είναι να τεθεί σε δοκιμαστικές πτήσεις μέσα στην επόμενη πενταετία.

ΠΗΓΗ: Lockheed-Martin

Η άγρια φύση της Καρπάθου - Τα μοναδικά είδη ζώων και φυτών που φιλοξενεί

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ ΣΤΙΣ 2/11/2013

Επιμέλεια: Αδαμαντία Πυλαρά, Βιολόγος, Φορέας Διαχείρισης Καρπάθου

Η Κάρπαθος αποκομμένη από τη ξηρά εδώ και χιλιετίες φιλοξενεί μοναδικά είδη φυτών και ζώων. 

Η Κάρπαθος, το δεύτερο σε έκταση νησί της Δωδεκανήσου, βρίσκεται ανάμεσα στη Κρήτη και τη Ρόδο, στο πέλαγος που από την αρχαιότητα πήρε το όνομά του απ' αυτήν 'Καρπάθιο Πέλαγος'.

Η γεωγραφική απομόνωση της Καρπάθου είναι η αιτία της μεγάλης ποικιλίας σε ενδημικά και σπάνια είδη φυτών και ζώων που δεν απαντώνται πουθενά αλλού στον κόσμο. Παράλληλα, η θέση της, κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής των πουλιών από και προς την Αφρική, την καθιστά έναν τόπο πολύ σημαντικό για αυτά. Έναν τόπο που επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις για τον επισκέπτη.

Λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, η Κάρπαθος έχει δύο περιοχές που είναι ενταγμένες στο Δίκτυο Natura 2000, την «Κεντρική Κάρπαθο: Καλή λίμνη – Λάστος – Κυρά Παναγιά» και τη «Βόρεια Κάρπαθο και Σαρία και παράκτια θαλάσσια ζώνη». Μέσα από το καλά αναπτυγμένο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών, ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί σε αυτές και να γνωρίσει όχι μόνο τη φυσική ομορφιά και την ποικιλία του τοπίου, αλλά και τους παραδοσιακούς οικισμούς, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα πολυάριθμα εκκλησάκια και τις εξαιρετικές παραλίες.

Η θάλασσα

Στα νερά της Καρπάθου μπορεί κανείς να συναντήσει Μεσογειακές Φώκιες, που επιλέγουν το νησί για να αναπαυθούν και να αναπαραχθούν. Η Κάρπαθος είναι μια από τις σημαντικότερες περιοχές για το είδος στη Μεσόγειο. Μια βουτιά στον κόλπο του Τριστόμου αποκαλύπτει έναν κόσμο μοναδικής ομορφιάς, με τα λιβάδια Ποσειδωνίας να καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος του, και ανάμεσα σε αυτά πλήθος Πίνες και Καλόγνωμες. Στα ανοιχτά οι Αρτέμηδες και οι Μύχοι είναι συχνό θέαμα το καλοκαίρι, ενώ στα βράχια των ακτών Αιγαιόγλαροι και Θαλασσοκόρακες αναπαύονται και κυνηγούν στα ρηχά.

Τα γλυκά νερά

Στους υγροτόπους του βόρειου τμήματος της Καρπάθου συναντά κανείς τον Βάτραχο της Καρπάθου, ένα ενδημικό είδος, που απαντάται μόνο στο βόρειο τμήμα του νησιού. Ενώ μοναδική είναι η Σαλαμάνδρα της Καρπάθου που απαντάται μόνο στα νησιά Κάρπαθος, Σαρία και Κάσος.

Στον κόλπο του Τριστόμου ο εποχιακός υγρότοπος με υφάλμυρο νερό, αποτελεί τον πρώτο σταθμό ξεκούρασης και ανεφοδιασμού των πουλιών που μεταναστεύουν από την Αφρική προς την Ευρώπη, μετά το δύσκολο ταξίδι πάνω από τη Σαχάρα και τη Μεσόγειο. Πλήθος πουλιών τον χρησιμοποιούν την περίοδο της μετανάστευσης.

Η ξηρά

Η Κάρπαθος χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία τοπίων και βιοτόπων, με ψηλά βουνά, απόκρημνα βράχια στις ακτές, δάσος τραχείας πεύκης και μοναδικά τοπία μακίας βλάστησης. Σε αυτήν μπορεί κανείς να συναντήσει 86 σπάνια και απειλούμενα είδη φυτών, από τα οποία τα 8 απαντώνται μόνο στο νησί. Χαρακτηριστικά είναι η καμπανούλα της Καρπάθου, με το λατινικό της όνομα να παραπέμπει στο νησί (Campanula carpatha).

Η απομόνωση του νησιού και η ιδιαιτερότητα του τοπίου έχουν οδηγήσει στη διατήρηση αγροτικών πρακτικών που τείνουν να χαθούν από την υπόλοιπη Ελλάδα, που σε συνδυασμό με την παράδοση και την ιδιαίτερη πολιτισμική κληρονομιά του νησιού, έχουν οδηγήσει σε ένα μοναδικό αγροτικό τοπίο υψηλής ποιότητας, που υποστηρίζει πολλά μικρόπουλα και μεταναστευτικά πουλιά, αλλά και τη διατήρηση τοπικών ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτών.

Στις βραχώδεις απόκρημνες ακτές της Σαρίας και της Καρπάθου αναπαράγεται ο Μαυροπετρίτης, ενώ στην ενδοχώρα ένα άλλο σπάνιο είδος αρπακτικού, ο Σπιζαετός, είναι μόνιμος κάτοικος της περιοχής. Σύμφωνα με τους ερευνητές της εταιρείας περιβαλλοντικών μελετών NCC, που σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης πραγματοποιεί καταγραφές παρακολούθησης των πουλιών, διαπιστώθηκε ότι η προστατευόμενη περιοχή είναι μια από τις σημαντικότερες ορνιθολογικά περιοχές του Αιγαίου.

Η προστασία της περιοχής

Για την αποτελεσματική προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της προστατευόμενης περιοχής της Βόρειας Καρπάθου και Σαρίας ιδρύθηκε ο Φορέας Διαχείρισης Καρπάθου – Σαρίας. Ο Φορέας Διαχείρισης Καρπάθου – Σαρίας είναι αρμόδιος για την προστασία, διαχείριση και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, την εποπτεία – φύλαξη της περιοχής και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Η προστατευόμενη περιοχή Βόρειας Καρπάθου, Σαρίας και Αστακιδονησίων θα χαρακτηριστεί, στο πλαίσιο του Νόμου για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ως «Περιφερειακό Θαλάσσιο Πάρκο» με το υπό έκδοση Προεδρικό Διάταγμα της περιοχής και θα αποτελέσει το τρίτο θαλάσσιο πάρκο της Ελλάδας. 

Στο Διαφάνι λειτουργεί Κέντρο Ενημέρωσης, με ειδικά διαμορφωμένο εκθεσιακό χώρο, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια και οι επισκέπτες των Πηγαδιών μπορούν να ενημερωθούν στο Κέντρο Πληροφόρησης της παραλιακής οδού. Οι επισκέπτες ξεναγούνται από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης και έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν μέσα από μια μεγάλη ποικιλία πληροφοριακών κειμένων και φωτογραφικού υλικού για την προστατευόμενη περιοχή. Επιπλέον, μεταξύ άλλων ο Φορέας Διαχείρισης υλοποιεί δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, διοργανώνει εθελοντικά προγράμματα και συμβάλλει στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης http://www.fdkarpathos.gr και επικοινωνήστε στο τηλέφωνο 2245051336.

Σουπιά κι ερωτιάρα! Φωτογραφίες από το χορό της αναπαραγωγής στον Περσικό Κόλπο

ΚΕΙΜΕΝΟ & ΦΩΤΟ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΣΣΑΡΗΣ

Ωκεανογράφος ­­– Υποβρύχιος Φωτογράφος www.yissaris.com 

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ ΣΤΙΣ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013

200 μακρόσυρτα βήματα κάτω από τον καυτό μεσημεριανό ήλιο της Αραβίας μεσολαβούν από το δροσερό δωμάτιο επισκεπτών του σταθμού της ακτοφυλακής –όπου ο κλιματισμός παραμένει μόνιμα σε λειτουργία­– μέχρι τη λυτρωτική εμβάπτιση στα νερά του Περσικού κόλπου και ήδη πριν ξεκινήσω, τα σκέφτομαι ένα προς ένα. Φορτωμένος με πλήρη καταδυτικό και φωτογραφικό εξοπλισμό καθώς και έξτρα βάρη για να μπορέσω να βυθιστώ στο υψηλής αλατότητας νερό, η κίνηση μου πάνω στην κοραλλένια άμμο είναι αργή και βασανιστική. Στην ιδέα όμως πως ο καιρός στην περιοχή είναι απρόβλεπτος και πως η παραμικρή αλλαγή των ρευμάτων θα χαλάσει την ήδη μέτρια υποβρύχια ορατότητα, δεν διακινδυνεύω να περιμένω μέχρι το επόμενο ξημέρωμα για την επόμενη κατάδυση...

Είναι τέλη Μαΐου και ο ύφαλος των κοραλλιών γύρω από το μικρό νησί Qaruh (جزيرة قاروه) κοντά στα σύνορα του Κουβέιτ με τη Σαουδική Αραβία έχει μεταμορφωθεί σε πεδίο μάχης και έρωτα. Το νερό –από τους 13^ο που ήταν μόλις πριν λίγους μήνες– έχει ήδη φτάσει τους 31^ο Κελσίου και οι συνθήκες που επικρατούν είναι οι βέλτιστες για την επώαση των αυγών της σουπιάς «φαραώ» Sepia pharaonis. Κατά εκατοντάδες, θηλυκές και αρσενικές συναντιόνται στα περιθώρια των υφάλων, όπου θα φλερτάρουν και θα ζευγαρώσουν, ολοκληρώνοντας έτσι τον σύντομο κύκλο της ζωής τους με την ελπίδα πως κατάφεραν να διαιωνίσουν τα γονίδιά τους.

Οι θηλυκές σουπιές φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα εκλεκτικές στην επιλογή του συντρόφου τους κι αυτό δημιουργεί μεγάλο ανταγωνισμό στον ανδρικό πληθυσμό. Συχνά γύρω από μια θηλυκιά συγκεντρώνονται περισσότερες από μία αρσενικές που στη συνέχεια θα διαγωνιστούν σε επιδείξεις μεγέθους και αποφασιστικότητας για να επικρατήσουν έναντι των άλλων υποψήφιων μνηστήρων. Συνήθως η μεγαλύτερη αρσενική σουπιά είναι εκείνη που κερδίζει τις εντυπώσεις, εκφοβίζοντας τις υπόλοιπες με τα φανταχτερά της χρώματα και τον τεράστιο μανδύα της, ωστόσο υπάρχουν και φορές που ο νικητής δεν κρίνεται στα... λόγια, αλλά στη μαχητικότητα! Ανασηκώνοντας τα πλοκάμια τους, προτείνουν το κυκλικό τους στόμα και συχνά δαγκώνουν η μια την άλλη, επιφέροντας σοβαρές πληγές στο σώμα του αντιπάλου τους – μια τελευταία πράξη κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης που συνήθως διαρκεί μόλις μερικά δευτερόλεπτα και ξεχωρίζει τον νικητή από τον ηττημένο.

Στη συνέχεια, αν η θηλυκιά εγκρίνει το αποτέλεσμα της μονομαχίας, θα επιτρέψει στο νικητή να αγγίξει το μανδύα της με τα πλοκάμια του και να τη θέσει υπό την προστασία του. Από εδώ και στο εξής θα κολυμπάνε μαζί, πλάι πλάι και κάποια στιγμή κοντά στη δύση του ηλίου ή νωρίς τα ξημερώματα, θα ζευγαρώσουν. Η στιγμή του ζευγαρώματος μπορεί να διαρκέσει από ένα έως και τριάντα λεπτά, κατά τα οποία το ζευγάρι έρχεται «πρόσωπο με πρόσωπο» πλέκοντας τα πλοκάμια τους, ενώ η αρσενική σουπιά φέρνει με το τέταρτο πλοκάμι της τα σπερματοφόρα από τον σπερματοφορικό του σάκο και τα τοποθετεί στο εσωτερικό του μανδύα της θηλυκιάς, γονιμοποιώντας τα ωάριά της. Οι δύο σουπιές θα παραμείνουν ζευγάρι για άλλες δύο με τρεις εβδομάδες, ώσπου η θηλυκιά να γεννήσει τα αυγά της και να τα προσκολλήσει στις κάτω επιφάνειες των κοραλλιών, ανάμεσα σε χαραμάδες, μακριά από την κοινή θέα. Λίγες μέρες αργότερα, μόλις οχτώ μήνες από τη δική τους γέννηση, θα πάψουν να ζουν, έχοντας εκπληρώσει επιτυχώς τον βιολογικό τους ρόλο.

Ο ύφαλος κοραλλιών στο Qaruh, αν και μικρός σε μέγεθος (το νησί έχει έκταση μόλις 35 στρέμματα), είναι σημαντικός τόπος αναπαραγωγής για πλήθος θαλάσσιων οργανισμών στον βόρειο Περσικό κόλπο. Διατηρείται ακόμη σε σχετικά καλή κατάσταση, παρά τις ανθρωπογενείς πιέσεις που δέχεται και τις τακτικές περιοδικές νεκρώσεις των κοραλλιών που συμβαίνουν το καλοκαίρι, όταν η θερμοκρασία στο νερό ξεπεράσει τους 34^ο Κελσίου. Φτάνω ιδρωμένος στο νερό και σύντομα βρίσκομαι κάτω από την επιφάνεια του. Επιλέγω να κινηθώ στα όρια του υφάλου, σε βάθος περίπου 12 μέτρων, μετά τα οποία ο βυθός γίνεται αμμολασπώδης και βαθαίνει απότομα. Από το πρώτο κιόλας λεπτό κατάδυσης μετράω τη δεύτερη συνάντηση μου με σουπιές, ενώ στα όρια της ορατότητάς μου νομίζω πως διακρίνω ακόμη ένα ζευγάρι. Κινούμενος αργά και σταθερά, καταφέρνω να πλησιάσω πολύ κοντά και να τις φωτογραφίσω. Οι σουπιές μοιάζουν να αδιαφορούν για την παρουσία μου και συνεχίζουν να φλερτάρουν, να μαλώνουν και να ζευγαρώνουν ανενόχλητες. Οι χτύποι του βιολογικού τους ρολογιού καλύπτουν τη φασαρία των φυσαλίδων της εκπνοής μου και τους θυμίζουν πως η αναπαραγωγή είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο στη σύντομη ζωή τους...

Γιάννης Ίσσαρης

Ωκεανογράφος ­­– Υποβρύχιος Φωτογράφος

www.yissaris.com

Καράβια δίχως ψυχή - Η ιστορία μιας φωτογραφίας του Γιάννη Δημαρέση

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ ΣΤΙΣ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013, ΤΕΥΧΟΣ 16

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ-ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΑΡΕΣΗΣ

Λουτρόπυργος/Νεράκι 17/4/2011

Θάλασσα...
γεμάτη αντιθέσεις...ήρεμη και γαλήνια, αλλά και δυνατή, φουρτουνιασμένη,
ικανή να δημιουργήσει εικόνες
ομορφιάς και καταστροφής βγαλμένες από τον περίτεχνό καμβά της...
Καράβια, κάποτε περήφανα, ταξιδιάρικΑ, διέσχιζαν το κορμί της...τώρα
άψυχες σοροί από λαμαρίνες
περιμένουν βουβά στην αγκαλιά της να γίνουν κομμάτι της, μέχρι να
αποτελέσουν μια παλιά ανάμνηση...
και εμείς απλοί παρατηρητές να περιμένουμε το σούρουπο που η θάλασσα
σμίγει με τον ουρανό για να
αποτυπώσουμε τη δύναμη αυτής της μεταμόρφωσης...με τους στίχους του
ποιητή στο νου...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΑΡΕΣΗΣ

..."Πάντα βασίλευε σιγὴ θανατερὴ ἐκεῖ μέσα
καὶ περπατούσαμε ὅλοι μας στὶς μύτες τῶν ποδιῶν,
κι ἦταν στιγμὲς ποὺ νόμιζες πὼς ἄκουες νὰ χτυποῦνε
σὰν τὸ ρολόι, μὲς στὴ σιγή, οἱ χτύποι τῶν καρδιῶν"

*Απόσπασμα από την ποιητική συλλογή "Μαραμπού" του Νίκου Καββαδία με τίτλο "Η πλώρη μας"

Τα φρύγανα του φθινοπώρου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 15 ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΤΙΣ 25/10/2013

ΚΕΙΜΕΝΟ: Παναγιώτα Μαραγκού – Υπεύθυνη επιστημονικής τεκμηρίωσης και Εύη Κορακάκη – Υπεύθυνη δασικών προγραμμάτων

ΦΩΤΟ: WWF Ελλάς 

Τα φρύγανα που πληγώνουμε…

Βρισκόμαστε στον Οκτώβριο και πολλοί καλοκαιρινοί επισκέπτες έχουν ακόμα τη γεύση των ελληνικών νησιών. Ποιος όμως από όσους ταξίδεψαν στα νησιά του Αιγαίου δεν εντυπωσιάστηκε από τα μεθυστικά αρώματα του θυμαριού, της ρίγανης και της λεβάντας; Ποιος δεν θυμάται τα υπέροχα ρόδινα και λευκά χρώματα του ρεικιού και της λαδανιάς;

Τους μικρούς αυτούς θάμνους, που ευδοκιμούν στο ξηρό μεσογειακό κλίμα και χαρακτηρίζουν το ελληνικό τοπίο, τους συναντάμε σε χαμηλά υψόμετρα κυρίως στις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη, στην Πελοπόννησο και στη δυτική Ελλάδα. Παρότι όταν πρωτοαντικρίζει κάποιος ένα φρυγανοτόπι μπορεί να δει μόνο ένα ξερό, πτωχό και διψασμένο τόπο, η μυρωδιά του στο φύσημα του ανέμου και την κάψα του καλοκαιριού δεν μπορεί παρά να αποτυπωθούν στην μνήμη του. Η αισθητική αξία όμως των φρυγάνων αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος της μοναδικότητάς τους.

Υπέρ υγείας, γεύσης, οξυγόνου και ζωής…

Τα αρωματικά φρύγανα κατέχουν κεντρική θέση στη σχέση των Ελλήνων με τη φύση, καθώς αποτελούν τη βάση μιας παραδοσιακής ιατρικής που στις μέρες μας αναβιώνει. Αλοιφές, αφεψήματα, καταπλάσματα και αποστάγματα χαμομηλιού, ρίγανης, λεβάντας, δεντρολίβανου, λαδανιάς, κι άλλων πολλών θάμνων είναι αυτό που σήμερα λέμε «το φαρμακείο της φύσης» και ανακαλύπτουμε ξανά, ως εναλλακτική ιατρική.

Αν και τα φρύγανα δεν καλλιεργούνται γεμίζουν με γεύσεις και αρώματα τις  κουζίνες κάθε ελληνικού νοικοκυριού. Το ριγανάτο, το κρέας με το δεντρολίβανο, οι σαλάτες με την κάπαρη, το θυμαρίσιο μέλι, τα αφεψήματα, τα λικέρ, υγρές και στερεές τροφές πασπαλίζονται, ραντίζονται και ευωδιάζουν αρωματικά φυτά.

Τα φρύγανα δημιουργούν φύση εκεί, που σε διαφορετική περίπτωση δε θα υπήρχε, όπως σε περιοχές που έχουν κακοποιηθεί από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η εντατική βοσκή και οι συχνές πυρκαγιές.  Η χαμηλή αυτή βλάστηση λειτουργεί ως φίλτρο του αέρα, καθώς τον απορρυπαίνει και εμπλουτίζει την ατμόσφαιρα με οξυγόνο. Όπου κυριαρχούν τα φρύγανα η διάβρωση του εδάφους είναι πολύ μικρή καθώς η χαμηλή βλάστηση ελέγχει τη βροχή που πέφτει με ορμή, συγκρατεί το έδαφος και προστατεύει από τη διάβρωση και την ερημοποίηση.

Η φαινομενικά «φτωχή» βλάστηση των βουνών και των λόφων κρύβει μια από τις πλουσιότερες και πιο ενδιαφέρουσες χλωρίδες της ηπείρου μας και παρέχει ιδανικούς τόπους για τη διαβίωση και αναπαραγωγή πολλών ειδών της ελληνικής χλωρίδας και πανίδας, τόσο κοινών όσο και σπάνιων και ενδημικών. Από τα 6.000 περίπου είδη φυτών του ελληνικού χώρου, πάνω από 5.500 είδη είναι θάμνοι και χαμηλές πόες ενώ οι φρυγανότοποι με αστοιβίδα αποτελούν σημαντικό και απειλούμενο τύπο οικοτόπου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. . Η ποικιλία των φυτών προσελκύει πλήθος μικρών και μεγαλύτερων ζώων. Πέρα από τις σαύρες και τα πολυάριθμα αρθρόποδα, τα φρύγανα είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τα μικροπούλια αλλά και για απειλούμενα αρπακτικά όπως η αετογερακίνα και ο σπιζαετός που προτιμούν αυτές τις περιοχές με χαμηλή βλάστηση.

Όταν τα φρύγανα απειλούνται

Τα φρύγανα αναπτύσσονται σε χαμηλά υψόμετρα στο νησιωτικό και παράκτιο χώρο της Ελλάδας, εκεί ακριβώς όπου η πίεση για τουριστική «ανάπτυξη», για δημιουργία παραθεριστικής κατοικίας και διάφορες υποδομές είναι πολύ μεγάλη. Δυστυχώς αυτή η υποτιθέμενη/κακώς νοούμενη «ανάπτυξη», η πίεση για όλο και περισσότερες αλλαγές στη γη  αποτελεί στη χώρα μας τη βάση για τη διαμόρφωση του καθεστώτος προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Σημαντικοί τόποι όπως τα φρύγανα παραμελούνται σε ένα καθεστώς που προδιαγράφει με αυτό τον τρόπο το μέλλον τους, στερώντας τα από τους ανθρώπους. Μια τέτοια περίπτωση αφορά το νέο νομοσχέδιο που βιαστικά, στα τέλη Σεπτέμβρη, δόθηκε σε διαβούλευση. Αν προχωρήσει, πέρα του ότι υποβαθμίζει ακόμα περισσότερο τα δάση μας, θα αποτελέσει τον επίλογο των φρυγάνων. Πώς λαμβάνονται και πώς νομιμοποιούνται άραγε τέτοιες αποφάσεις που αλλάζουν άρδην το ελληνικό τοπίο και την ποιότητα της ζωής μας;  

Μαυροπετρίτες, οι πειρατές του Αιγαίου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 15 ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ, ΣΤΙΣ 25/10/2013

Έχουν ονομαστεί πειρατές του Αιγαίου και ίσως είναι από τους λίγους πειρατές που έχουν απομείνει στις μέρες μας.

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Τζάλη,NCC | Γιάννης Κορωναίος, Δήμος Άνδρου

Με άσπρο χνούδι μόλις γεννηθούν, μικροί, ακίνδυνοι, ευαίσθητοι και μονίμως πεινασμένοι. Μεγάλοι, μαύροι και αδυσώπητοι κυνηγοί, όταν μεγαλώσουν. Περήφανοι «πειρατές», κουρσεύουν τα αποδημητικά σμήνη από μικροπούλια τα οποία περνούν από τα μέρη τους. Είναι οι Μαυροπετρίτες. Τα γεράκια που επιλέγουν τις βραχονησίδες του Αιγαίου και τις απόκρημνες ακτές των νησιών της Ελλάδας για να φωλιάσουν. Στα νησιά του Αιγαίου αναπαράγεται το μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού του (85%).

Στην Άνδρο ο Μαυροπετρίτης έρχεται την άνοιξη, όπου κυνηγά έντομα σε ομάδες πάνω από το νησί. Ακολουθώντας τις πεζοπορικές διαδρομές του νησιού, μπορεί κανείς να τον συναντήσει στις ορεινές και δασωμένες περιοχές.

Έχει επιλέξει όμως το νησί για έναν άλλο λόγο. Ενώ όλα τα άλλα πουλιά φωλιάζουν την άνοιξη και μεγαλώνουν τα μικρά τους, ο Μαυροπετρίτης περιμένει. Θα αρχίσει να ψάχνει για τη θέση που θα φωλιάσει αργά το καλοκαίρι και τότε θα κάνει τα 1-3 αυγά του. Όλα είναι έτσι προγραμματισμένα, ώστε όταν τα άλλα πουλιά θα έχουν πλέον μεγαλώσει τα μικρά τους και θα ξεκινούν όλοι μαζί για το μεταναστευτικό ταξίδι της επιστροφής στην Αφρική, τα αυγά του Μαυροπετρίτη θα εκκολάπτονται και τα μικρά θα ζητούν επιτακτικά τροφή. Τότε συμβαίνει μια τεράστια αλλαγή στους Μαυροπετρίτες. 

Ενώ όλη τη χρονιά τρέφονταν με μεγάλα έντομα, αρχίζουν να κυνηγούν τα μικρά πουλιά που βρίσκονται στο δρόμο της επιστροφής. Τσαλαπετεινοί, Μυγοχάφτες, Συκοφάγοι, Αετομάχοι, πουλιά γεμάτα αποθέματα (λίπος) για το μεγάλο ταξίδι επιλέγουν να διασχίσουν τη Μεσόγειο με ενδιάμεσες στάσεις στα νησιά και τις νησίδες του Αιγαίου για ανεφοδιασμό. Οι Μαυροπετρίτες τα περιμένουν.

Ζώντας μαζί σε μια αποικία κυνηγούν σε ομάδες, κυρίως το πρωί και το σούρουπο, δημιουργώντας ένα αόρατο δίχτυ στον αέρα γύρω από την αποικία περιμένοντας τα μεταναστευτικά πουλιά. Μόλις ένας Μαυροπετρίτης εντοπίσει μικροπούλι, ξεκινά ένα ξέφρενο κυνήγι, που προσελκύει όλο και περισσότερα γεράκια και καταλήγει με πάνω από δέκα Μαυροπετρίτες να κυνηγούν το πουλί με επικίνδυνους ελιγμούς πάνω από τη θάλασσα. 

Η θάλασσα για το μικροπούλι μετατρέπεται σε μια απέραντη έρημο, χωρίς διέξοδο και καταφύγιο από τους διώκτες του. Το κυνήγι όμως δεν τελειώνει με τη σύλληψή του. Όποιος το πιάσει πρέπει να παλέψει με τους υπόλοιπους μέχρι να φτάσει στη φωλιά του, καθώς όλοι θα προσπαθήσουν να το διεκδικήσουν.

Και κάπως έτσι μεγαλώνουν οι μικροί Μαυροπετρίτες μέσα σε μια αποικία όπου τα αποδεικτικά στοιχεία του καθημερινού δράματος βρίσκονται παντού: διασκορπισμένα χρωματιστά φτερά και πούπουλα, θηράματα που φυλάσσονται στις «αποθήκες» του κάθε ζευγαριού για τις δύσκολες μέρες χωρίς βόρειους ανέμους και μικροεντάσεις μεταξύ Μαυροπετριτών που μπήκαν ο ένας στον χώρο του άλλου.

Μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες τα μικρά μεγαλώνουν και όλοι μαζί μεταναστεύουν στη μακρινή Μαδαγασκάρη, όπου και θα περάσουν το χειμώνα τους. Παρατηρώντας κανείς το Μαυροπετρίτη στα ξερά και άνυδρα βράχια και βραχονησίδες το καλοκαίρι δύσκολα μπορεί να τον φανταστεί να πετά στα τροπικά δάση της Μαδαγασκάρης κυνηγώντας έντομα στα ξέφωτα και τα γειτονικά ριζοχώραφα το χειμώνα.

Οι Μαυροπετρίτες φωλιάζουν σε βραχονησίδες και απόκρημνα βράχια, όπου είναι προστατευμένα και από θηρευτές. Πριν από λίγα χρόνια η άφιξη των αρουραίων στη μεγαλύτερη αποικία του είδους στην Άνδρο είχε ολέθρια αποτελέσματα. 

Εκτός από τα αυγά και μικρά που έπεσαν θύματά τους, η βλάστηση επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα να μειωθούν τα φυτά κάτω από τα οποία έβρισκαν προστασία από τα καιρικά φαινόμενα για τα αυγά και τα μικρά τους – κυρίως τον ήλιο και τους ανέμους. Μέσα από το πρόγραμμα LIFE που υλοποιείται στην περιοχή, γίνεται επιτυχής προσπάθεια για την ανάκαμψη του οικοσυστήματος και τη δημιουργία κατάλληλων θέσεων για να φωλιάσουν οι Μαυροπετρίτες. Έτσι, οι αρουραίοι απομακρύνθηκαν, κατασκευάστηκαν τεχνητές φωλιές με φυσικά υλικά, ενώ θα πραγματοποιηθούν και φυτεύσεις. 

Παράλληλα, οι ερευνητές του προγράμματος καταγράφουν τους αριθμούς των πουλιών, την επιτυχία της αναπαραγωγής και εντοπίζουν τους χώρους όπου κυνηγούν για πρώτη στη χώρα μας και με τη χρήση ορνιθολογικού ραντάρ, ώστε να μπορέσουν να γίνουν όσο το δυνατόν πιο επιτυχημένες παρεμβάσεις τόσο στους χώρους φωλιάσματος, όσο και στους κυνηγότοπούς τους.

Ο Μαυροπετρίτης είναι ένα από τα είδη τέσσερα για τη διατήρηση των οποίων υλοποιείται το πρόγραμμα LIFE. Η Άνδρος φιλοξενεί επίσης τον Σπιζαετό, που βρίσκεται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας στην ενδοχώρα πολλών νησιών του Αιγαίου, καθώς και δύο θαλασσοπούλια: τον Θαλασσοκόρακα και τον Αιγαιόγλαρο, που προτιμούν τις παράκτιες περιοχές για να φωλιάσουν και να τραφούν.

Το πρόγραμμα LIFE

Για περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.androslife.gr, ενώ εάν βρεθείτε στην Άνδρο επισκεφτείτε μας στο Κέντρο Ενημέρωσης του προγράμματος στο Κόρθι.

Το πρόγραμμα LIFE-Φύση “Διαχείριση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της Άνδρου με σκοπό την επίτευξη ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης 4 ειδών πτηνών προτεραιότητας” (LIFE10 NAT/GR/000637) υλοποιείται από τον Δήμο Άνδρου, την εταιρεία περιβαλλοντικών συμβούλων NCC και την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

21η Φεβρουαρίου 1943: Η τελευταία πτήση του Μπόρις Λαζάρεφ

Ήταν 21η Φεβρουαρίου 1943. Ο πόλεμος στο Ανατολικό Μέτωπο μαινόταν. Ο 22χρονος πιλότος Μπόρις Αλεξάντροβιτς Λαζάρεφ μπήκε στο καταδιωκτικό Χαρικέην και απογειώθηκε με το σμήνος του, για να αναχαιτίσει μια ακόμα επίθεση των Γερμανών. Ο πιλότος Ρούντολφ Μύλλερ, του 6/JG5 "Expertenstaffel" ετοιμαζόταν να προσθέσει άλλη μια κατάρριψη στο ενεργητικό του, η οποία έμελλε να είναι και η τελευταία. Πριν στείλει το Χαρικαίην του Λαζάρεφ φλεγόμενο στο έδαφος, είχε προλάβει να γαζώσει άλλο ένα αεροσκάφος των Σοβιετικών στην ίδια αερομαχία.

Ο ίδιος καταρρίφθηκε τον Απρίλιο του ίδιου έτους και εκτελέστηκε στην προσπάθεια απόδρασής του από το στρατόπεδο αιχμαλώτων των Σοβιετικών.

Ξαφνικά, 66 χρόνια μετά την αερομαχία αυτή, Ρώσοι και Αμερικανοί, ψάχνοντας στα αρχεία βρήκαν τις λεπτομέρειες της αερομαχίας. Αποφάσισαν να πάνε να ψάξουν στο βάλτο που πιθανότατα είχε συντριβεί το Χαρικαίην του Λαζάρεφ. 

Σύντομα οι ερευνητές εντόπισαν τα πρώτα τμήματα του καταδιωκτικού, χωμένα βαθιά στην πηχτή λάσπη. 

Ανάμεσα στα παραμορφωμένα μέταλλα, μια απρόσμενη και μοναδική ανακάλυψη: Το μουμιοποιημένο πτώμα του 22χρονου Σοβιετικού πιλότου. Οι συνθήκες στο βάλτο ευνόησαν τη συντήρηση του πτώματος, μέσα στο κόκπιτ του βρετανικής προέλευσης αεροσκάφους.

Από τη στάση του σώματός του, διαπιστώθηκε ότι ο 22χρονος Λαζάρεφ, ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει το αεροσκάφος, έχοντας στα χέρια του ακόμα τους ιμάντες από τις ζώνες του καθίσματός του, προφανώς στην αγωνιώδη απόπειρά του να πηδήξει με αλεξίπτωτο από αυτό. Μόνο τα πόδια του είχαν κοπεί στο ύψος των αστραγάλων, πιθανότατα από τη σφοδρότητα της σύγκρουσης, καθώς βρίσκονταν ακόμα στα ποδωστήρια του αεροσκάφους.

Πιθανότατα λόγω χαμηλού ύψους, δεν πρόλαβε και καρφώθηκε με ταχύτητα στο βάλτο, παρασέρνοντας και τον Λαζάρεφ στο θάνατο.

Μετά από 66 χρόνια ο Λαζάρεφ τάφηκε με στρατιωτικές τιμές, ενώ τα προσωπικά του αντικείμενα μαρτυρούν ακόμα και σήμερα την προσωπικότητά του. Μαχαίρι Γερμανού αλεξιπτωτιστή, γερμανικά κέρματα και σοβιετικά μετάλια, καθώς και πληθώρα άλλων αντικειμένων, έγγραφα και άλλα, διατηρήθηκαν ακέραια στις αναερόβιες συνθήκες της πηχτής λάσπης.

Καύσωνες το χειμώνα του 2044 στην Ελλάδα - Έρευνα-σοκ για την Κλιματική Αλλαγή

Χρονιά-ορόσημο θα είναι το 2044, καθώς η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, το Ηράκλειο της Κρήτης και άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας θα μετατραπούν σε «πόλεις-φαντάσματα», με τις χαμηλότερες θερμοκρασίες που θα καταγράφονται τότε να είναι υψηλότερες ακόμα και από τους χειρότερους καύσωνες που έχουν πλήξει τη χώρα μας, καθιστώντας τη ζωή σε αυτές αφόρητη. Με απλά λόγια, όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν οι επιστήμονες που επιμελήθηκαν της έρευνας, οι χειμώνες του δεύτερου μισού του αιώνα μας στην Ελλάδα -αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη μας- θα είναι θερμότεροι ακόμα και από τα ιστορικά υψηλά που καταγράφονται στην καρδιά του καλοκαιριού. Ακόμα πιο σύντομα θα πληγούν ανεπανόρθωτα οι περιοχές κοντά στον ισημερινό της Γης, με τη Νέα Γουινέα να εισέρχεται στο δρόμο χωρίς επιστροφή μόλις το 2020, ενώ η Τζακάρτα της Ινδονησίας και το Λάγος της Νιγηρίας θα ερημοποιηθούν το 2029 με την Πόλη του Μεξικού να ακολουθεί το 2031. Την ίδια τύχη θα έχουν μέχρι το 2050 η Ουάσιγκτον, η Νέα Υόρκη και άλλες παγκόσμιες μητροπόλεις.

Σε αυτό το ιδιαίτερα ανησυχητικό συμπέρασμα, μεταξύ άλλων, κατέληξε έρευνα του πανεπιστημίου της Χαβάης στις ΗΠΑ, μετά από το συνδυασμό 39 διαφορετικών  μοντέλων της κλιματικής αλλαγής, με βάση τα δεδομένα που έχουν οι επιστήμονες στη διάθεσή τους σήμερα. Καιρικά φαινόμενα που δεν έχουν προηγούμενο, με πλέον χαρακτηριστικά τους παρατεταμένους καύσωνες, την ξηρασία, την ανομβρία και την έξαρση θανατηφόρων ασθενειών που μέχρι τώρα θεωρούνταν εξαφανισμένες θα είναι πλέον καθημερινά. Εκτιμάται ότι τις επιπτώσεις αυτές θα βιώσουν με τον πλέον δραματικό τρόπο μέχρι το 2050 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως, καθιστώντας τους υποψήφιους για «κλιματικούς πρόσφυγες», όπως ονομάζονται οι κάτοικοι των περιοχών που θα αναγκαστούν να αναζητήσουν νέες πατρίδες, μακριά από τα μέρη που γεννήθηκαν. Οι μεγάλες αυτές μετακινήσεις θα πριοκαλέσουν με τη σειρά τους ανθρωπιστικές κρίσεις, αλλά και νέα πεδία ανταγωνισμών και πολέμων.

Ο καθηγητής Καμίλο Μόρα, ο οποίος ηγήθηκε της ερευνητικής ομάδας, εξήγησε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Nature», στην οποία δημοσιεύθηκαν τα ευρήματα της μελέτης ότι οι οικολογικές και κοινωνικές διαταραχές καθορίζονται από το χρονικό ορόσημο που τα βασικά χαρακτηριστικά του κλίματος, όπως η μέση θερμοκρασία, ξεπερνούν κάθε ιστορικό προηγούμενο. «Είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι ακόμα και αν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σταθεροποιηθούν στα σημερινά επίπεδα, το μόνο που θα επιτύχουμε είναι να επιβραδυνθούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής κατά δύο περίπου δεκαετίες. Δεδομένου ότι είναι μάλλον απίθανο να συγκρατηθούν οι εκπομπές αερίων, πόσο δε μάλλον να μειωθούν, είμαστε πλέον μπροστά σε ένα ιστορικό μεταίχμιο που δεν έχει ξαναβιώσει η ανθρωπότητα. Η παγκόσμια οικονομική κρίση μάλιστα φαίνεται ότι επιτείνει την καταστροφή, καθώς η προστασία του περιβάλλοντος έχει πλέον υποβαθμιστεί ή ακόμα και εξαφανιστεί από την ατζέντα των περισσότερων κυβερνήσεων».

Ο Δρ. Μόρα και οι συνεργάτες του χώρισαν την επιφάνεια της Γης, περιλαμβανομένων και των Ωκεανών, σε «οικόπεδα» ανά 1000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και εφάρμοσαν στο καθένα από αυτά το συνδυαστικό μοντέλο πρόγνωσης των κλιματικών αλλαγών. «Η μέση παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας είναι ένα ήδη γνωστό δεδομένο», ανέφερε η Άμπι Φρέιζιερ και συμπλήρωσε: «Θελήσαμε όμως να δώσουμε μια νέα διάσταση, την ακριβή δηλαδή μεταβολή σε αστικά κέντρα και περιοχές όλου του Κόσμου. Έτσι, ο καθένας, ακόμα και αν δεν είναι εξοικειωμένος με τα μοντέλα προσομοίωσης της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να αντιληφθεί το μέγεθος των επιπτώσεων σε τοπικό επίπεδο, στην περιοχή δηλαδή που ζει σήμερα».

Σε "τοξική σούπα χωρίς ζωή" μετατρέπονται ραγδαία οι Ωκεανοί της Γης 

Μπροστά σε μια δυσάρεστη έκπληξη, η οποία πάντως επιβεβαιώνει ανεξάρτητες μετρήσεις στους Ωκεανούς της Γης, βρέθηκαν οι επιστήμονες που εφάρμοσαν το μοντέλο και για τον υδάτινο κόσμο που καλύπτει το 70% περίπου της επιφάνειας του πλανήτη μας. Εκτός του ότι επιβεβαιώνεται πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σύμφωνα με την οποία ο ρυθμός οξίνισης των θαλασσών είναι ο ταχύτερος που έχει παρατηρηθεί εδώ και 300 εκατομμύρια χρόνια, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι ο δρόμος χωρίς επιστροφή για τους Ωκεανούς έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο ήδη από το 2008 και πλέον η κατάρρευση που παρατηρείται σε όλα τα επίπεδα, είναι ραγδαία αυξανόμενη κάθε χρόνο.