Φωτιά και τσεκούρι στον πράσινο «πνεύμονα» της Γης

Νόμος της βουλής της Βραζιλίας ανοίγει διάπλατα την πόρτα στη μαζική αποψίλωση της ζούγκλας του Αμαζονίου

Η ζούγκλα του Αμαζονίου κινδυνεύει με αποψίλωση κολοσσιαίων διαστάσεων μετά την ψήφιση νόμου από τη Βουλή της Βραζιλίας, ο οποίος πλέον ανοίγει το δρόμο σε κτηματίες να εκχερσώνουν παραποτάμιες δασικές εκτάσεις, οι οποίες μέχρι πρότινος θεωρούνταν απόλυτα προστατευόμενες. Αν και τα τελευταία τριάντα χρόνια περισσότερα από 550 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ζούγκλας, όσο περίπου 4 φορές το μέγεθος της Ελλάδας, έχουν μετατραπεί σε βοσκότοπους και καλλιεργήσιμες εκτάσεις,  η εξέλιξη αυτή στην ουσία νομιμοποιεί εκείνους που βλέπουν το μεγαλύτερο «πνεύμονα» της Γης ως ένα ακόμα πεδίο ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης των πόρων του πλανήτη μας.

Εκτός όμως από την απελευθέρωση της αποψίλωσης, ο νόμος προβλέπει και την αμνήστευση όσων είχαν κόψει περισσότερα δέντρα από όσα επιτρεπόταν με βάση τα ποσοστά δασοκάλυψης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Ήδη το 20% του τροπικού δάσους της Βραζιλίας έχει εξαφανιστεί και το 75% των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στη Βραζιλία προκαλείται από τη συστηματική αποψίλωση, η οποία είναι ορατή ακόμα και από το Διάστημα. Η νέα πρόεδρος της χώρας Ντίλμα Ρούσεφ δήλωσε ότι θα ασκήσει βέτο στην αμνήστευση εκείνων που είχαν παρανομήσει, αν και οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η πρωτοβουλία της προέδρου δεν είναι τίποτε άλλο παρά «στάχτη στα μάτια», μπροστά στην επαπειλούμενη καταστροφή.

Οικολογικές οργανώσεις, αλλά και εκείνες που προωθούν την προστασία των αυτοχθόνων, θεωρούν πως ο νόμος αυτός αποτελεί ουσιαστικά «ταφόπλακα» στα σχέδια προφύλαξης της ζούγκλας που περιβάλλει τον Αμαζόνιο, το δεύτερο σε μήκος μετά το Νείλο ποτάμι της Γης. «Το μείζον θέμα είναι ότι και πριν την ψήφιση του νόμου, η αστυνόμευση της περιοχής ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι, αλλά ακόμα και μεγάλες πολυεθνικές μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν σε μια περιοχή που θεωρείται παρθένα. Φανταστείτε τι έχει να γίνει τώρα», ανέφερε ο Αρτούρο Γκιμαράες, εκπρόσωπος ομάδας που μάχεται για τα δικαιώματα των Ινδιάνων του Αμαζονίου, στην εφημερίδα «Φολία ντε Σάου Πάουλο».

Σύμφωνα πάντως με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το εθνικό ινστιτούτο διαστημικής έρευνας της Βραζιλίας, σε διάστημα 12 μηνών, από τον Αύγουστο του 2009 μέχρι τον Ιούλιο του 2010, αποψιλώθηκαν… μόλις 6.450 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους, αριθμός κατά πολύ μικρότερος εκείνων παλιότερων ετών. Το τελευταίο δίμηνο όμως πριν την ψήφιση του νόμου, 590 τετραγωνικά χιλιόμετρα εκχερσώθηκαν, εξαπλάσια έκταση σε σύγκριση με το αντίστοιχο δίμηνο του 2010.

Θύμα της παγκοσμιοποίησης

Οι υπέρμαχοι του νέου νόμου υποστηρίζουν ότι ήταν απαραίτητος, επειδή ανταγωνιστικές προς τη Βραζιλία χώρες, όπως η Κίνα, η Αργεντινή και η Αυστραλία, δεν απαγορεύουν την υλοτομία για τη δημιουργία βοσκοτόπων και καλλιεργήσιμων γαιών, γεγονός που τη καθιστούσε «μη ανταγωνιστική». Οι σκεπτικιστές όμως τονίζουν ότι περνάει ένα λάθος μήνυμα: «Νομιμοποιεί την παρανομία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Φίλιπ Φερνσάιντ του εθνικού ινστιτούτου της έρευνας του Αμαζονίου στο BBC.

ΞΕΡΕΤΕ ΟΤΙ…

Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου καλύπτει το 60% της Βραζιλίας, περίπου 5,2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Η συνολική έκτασή του καλύπτει 6,7 περίπου εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα σε 8 χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Ο Αμαζόνιος έχει μήκος 6.400 χιλιομέτρων, δεύτερος μετά το Νείλο.

Ο Αμαζόνιος έχει το 16% του παγκόσμιου αποθέματος σε πόσιμο νερό.

Η ροή αγγίζει τα 184.000 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο κατά την περίοδο των βροχών.

Περισσότερα από 3.000 είδη ψαριών του γλυκού νερού ζουν στο ποτάμι.

Περίπου 1,25 εκατομμύρια είδη ζώων και εντόμων ζουν γύρω από το ποτάμι.

2,7 εκατομμύρια αυτόχθονες ζουν εδώ και 12.000 χιλιάδες χρόνια στη ζούγκλα του Αμαζονίου.

52 τετραγωνικά χιλιόμετρα, όσο περίπου 6.500 γήπεδα ποδοσφαίρου αποψιλώνονται κατά μέσο όρο καθημερινά μόνο στη Βραζιλία.

Η φυσική αναδάσωση μέχρι την πλήρη αναγέννηση της Φύσης μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 25 χρόνια.

Δουλεύουμε περισσότερο, αμειβόμαστε λιγότερο και είμαστε πιο…δυστυχισμένοι

Ο ΟΟΣΑ παρουσίασε τους δείκτες ευζωίας 34 χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα 

Μέτριες και αρκετά κάτω από τον μέσο όρο είναι οι επιδόσεις της Ελλάδας στους περισσότερους δείκτες ευζωίας που παρουσίασε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), παρά το ότι τα στοιχεία πάνω στα οποία βασίστηκε η έρευνα είναι κατά κύριο λόγο του 2008, δηλαδή προ της οικονομικής κρίσης που έχει  πλέον «βυθίσει» τη χώρα σε βαθιά ύφεση και γενικευμένη απαισιοδοξία. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμα και με βάση τα προ τριετίας στοιχεία, μόλις το 43% των Ελλήνων πολιτών δήλωσε ικανοποιημένο από το επίπεδο ζωής του, τη στιγμή που ο αντίστοιχος μέσος όρος των 34 χωρών που περιλαμβάνονται στην έρευνα αγγίζει το 59%.

Ο ΟΟΣΑ κατέγραψε μια σειρά στοιχείων που καθορίζουν το επίπεδο ευημερίας και ικανοποίησης των πολιτών από την καθημερινότητά τους, αλλά και από μια σειρά άλλων παραμέτρων, όπως το εκπαιδευτικό σύστημα, οι υπηρεσίες υγείας, η πρόσβαση στην εργασία, το αίσθημα ασφάλειας και η ρύπανση του περιβάλλοντος. «Οι δείκτες ευημερίας μπορεί να μας δείξουν τι πραγματικά θέλουν οι πολίτες των χωρών, τι παρέχουν τα κράτη σε αυτούς, αλλά και να διαπιστώσουμε το πόσο ευτυχισμένοι είναι, χωρίς να περιοριζόμαστε σε αυστηρά οικονομικά στοιχεία», σημείωσε ο Άνχελ Γουρία, γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ.

Εργασία και μισθοί

Αν και τα χρήματα δεν αγοράζουν την ευτυχία, αλλά μπορούν να… συμβάλλουν σε αυτή, το μέσο νοικοκυριό στη χώρα μας έβγαζε 21.515 δολάρια το 2008, λίγο χαμηλότερα από το μέσο όρο των 22.284 δολαρίων.

Στον αντίποδα όμως και παρά τη διαδεδομένη –αν και εσφαλμένη- άποψη ότι οι Έλληνες δεν δουλεύουν πολύ, ο μέσος εργαζόμενος περνά 2.119 ώρες στη δουλειά κάθε χρόνο, τη στιγμή που ο μέσος όρος δεν ξεπερνά τις 1.739 ώρες.

Η απασχόληση, ένας ακόμα παράγοντας ευζωίας, αγγίζει το 60% στις ηλικίες από 15 μέχρι 64, αν και μόλις το 52% των γυναικών με ένα τουλάχιστον παιδί σε σχολική ηλικία εργάζεται. Τα αντίστοιχα ποσοστά στις 34 χώρες είναι 65% για την αμειβόμενη εργασία και 66% για τις γυναίκες, γεγονός που καταδεικνύει ότι στη χώρα μας υφίστανται ακόμα προβλήματα στην ισότητα των φύλων και στο δικαίωμα της εργασίας.

Υγεία και εκπαίδευση

«Καλό βαθμό» παίρνουμε στο προσδόκιμο ζωής, με 80 έτη, αν και η ατμοσφαιρική ρύπανση από μικροσωματίδια, τα οποία προκαλούν βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα, χτυπάει «κόκκινο» και ανέρχεται στα 32 μικρογραμμάρια, την ώρα που η μέση τιμή  των 34 χωρών είναι μόλις 22. Ο δείκτης αυτός αναμένεται να προκαλέσει μεσοπρόθεσμα μείωση του προσδόκιμου ζωής, αλλά και έξαρση νοσημάτων που σχετίζονται με τους πνεύμονες, επιβαρύνοντας το δημόσιο σύστημα υγείας.

Το 61% των ενηλίκων κατέχει απολυτήριο Λυκείου, όταν το αντίστοιχο ποσοστό είναι 73% στις 34 χώρες. Η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, η οποία «μετρήθηκε» με βάση την ικανότητα ανάγνωσης, έφτασε στα 483 στα 600, πολύ κοντά στο μέσο όρο του 493 των υπόλοιπων χωρών.

Δημόσιος βίος και πολιτική

Στο δημόσιο βίο, η αίσθηση συμμετοχής είναι κάτω του μέσου όρου των «34», με το ποσοστό που δηλώνει ότι γνωρίζει κάποιον που θα μπορούσε να τον βοηθήσει σε περίπτωση ανάγκης να φτάνει στο 86%, όταν στις υπόλοιπες χώρες αγγίζει το 91%.

Η συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες, με βάση στοιχεία του 2008, αγγίζει το 74% στη χώρα μας, τη στιγμή που ο μέσος όρος είναι 72%.

ΠΙΝΑΚΑΣ

ΔΕΙΚΤΕΣ	ΕΛΛΑΔΑ	ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ «34»
Ικανοποίηση από επίπεδο ζωής	43%	59%
Οικογενειακό εισόδημα (σε δολ.)	21.515	22.284
Απασχόληση (15-64)	60%	65%
Ώρες εργασίας (ετησίως)	2.119	1739
Εργαζόμενες μητέρες	52%	66%
Απολυτήριο Λυκείου (15-64)	61%	73%
Μικροσωματίδια PM10	32 ανά μικρογραμμάριο	22

Ψάρια… μετανάστες μετακομίζουν στη Μεσόγειο

Περισσότερα από 900 ξένα είδη έχουν κατακλύσει το Αιγαίο, σύμφωνα με νέα έρευνα

Η ανατολική Μεσόγειος έχει κατακλυστεί από περισσότερα από εννιακόσια είδη θαλάσσιας ζωής που προέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, σύμφωνα με τετραετή έρευνα του πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ, υπό τον καθηγητή θαλάσσιας οικολογίας κ. Στέφανο Καλογήρου, η οποία αναδημοσιεύεται στην ιστοσελίδα επιστημονικών ανακοινώσεων EurekAlert.

Πολλά από αυτά τα είδη ανατρέπουν την οικολογική ισορροπία και αποτελούν απειλή για τα ενδημικά είδη, ενώ και οι επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες και την αλιεία δεν έχουν ακόμα εκτιμηθεί επαρκώς. Αρκετά είναι επικίνδυνα και για τον άνθρωπο, όπως ο τοξικός λαγοκέφαλος, που πλέον εντοπίζεται σε όλο σχεδόν το Αιγαίο και η βρώση του οποίου μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.

Η εξάπλωση των θαλάσσιων… μεταναστών συνεχίζεται και μάλιστα με εντεινόμενους ρυθμούς, επισημαίνει ο κ. Καλογήρου, μελετώντας το υποβρύχιο οικοσύστημα, τόσο σε αμμώδεις βυθούς, όσο και σε λιβάδια φυκιών, σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ): «Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι οι επιπτώσεις είναι δραματικές, καθώς διαταράσσεται η τροφική αλυσίδα και ανατρέπεται η φυσική ισορροπία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο επιστήμονας στην επιστημονική επιθεώρηση Science Daily.

Η ιδιότυπη αυτή μετανάστευση των ειδών εντάθηκε μετά το 1869, όταν ολοκληρώθηκε η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ, επιτρέποντας έτσι σε πολλούς οργανισμούς να… μετακομίσουν από την Ερυθρά Θάλασσα στη Μεσόγειο. Οι λεγόμενοι «λεσεψιανοί μετανάστες», από το όνομα του Γάλλου μηχανικού Φερδινάνδου Λεσέψ, ο οποίος πιστώθηκε το τιτάνιο έργο στο Σουέζ, «εισέβαλαν» στο Αιγαίο και προσαρμόστηκαν στις απαιτήσεις της… νέας τους κατοικίας. «Από τη στιγμή που η παρουσία των ειδών αυτών εδραιώνεται στο καινούριο τους περιβάλλον, είναι πλέον σχεδόν αδύνατο να απομακρυνθούν», σημείωσε ο κ. Καλογήρου, εξηγώντας ότι οι επιπτώσεις στα ενδημικά είδη είναι δραματικές.

«Υπάρχει η συναίσθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το πόσο γρήγορα εξαπλώνονται οι λεσεψιανοί, αλλά υπάρχει κενό στη μεθοδολογία παρατήρησης και καταγραφής των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών αυτών των ειδών», καταλήγει ο Έλληνας επιστήμονας.

Ελλάδα: Ο πόνος του πρεζάκια...

Αν και δε χρειάζεται να είναι κανείς… Αϊνστάιν για να καταλάβει ότι τα νέα μέτρα που επεξεργάζεται η κυβέρνηση θα είναι σκληρότερα από τα προηγούμενα που επιβλήθηκαν ελέω Μνημονίου, είναι τουλάχιστον αξιοπερίεργο ότι οι εκτελεστές των αποφάσεων του ΔΝΤ στην Ελλάδα εμμένουν στην ίδια αποτυχημένη συνταγή.

Υπάρχει έστω και ένας που να πιστεύει ότι η φοροεπιδρομές, το ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας και το τσεκούρωμα των συντάξεων και του κράτους πρόνοιας είχαν ένα έστω και πενιχρό αποτέλεσμα; Ακόμα και μέλη της κυβέρνησης, αμφισβητούν ανοικτά τις πολιτικές επιλογές της πλήρους υποταγής στα κελεύσματα των τροϊκανών, χωρίς όμως να αντιπροτείνουν μια βιώσιμη και εφαρμόσιμη εναλλακτική πρόταση. Απλά κάνουν «αντίσταση» για τα δελτία ειδήσεων των 8 και τις παραπολιτικές στήλες των εφημερίδων.

Η πραγματική οικονομία έχει πάψει πλέον να λειτουργεί. Η ανασφάλεια για το αύριο έχει βαρέσει «κόκκινο». Ακόμα περισσότερο ο φόβος για τον διπλανό, για τον διαφορετικό, έχει πλέον γίνει μέρος της ζωής μας. Η βία είναι καθημερινό φαινόμενο.

Φαίνεται ότι το μόνο σχέδιο που υπηρετείται μέχρι κεραίας είναι η πλήρης εκποίηση της χώρας σε τιμή ευκαιρίας, τόσο όσο χρειάζεται για να κερδίσουμε την επόμενη δόση μας.

Ένας φαύλος κύκλος που θυμίζει τους εξαρτημένους στην ηρωίνη, εκείνους που κλέβουν τα ασημικά της μάνας τους και τα πουλάνε στην Ομόνοια όσο όσο για ένα φιξάκι…

Φωτογραφικό "σεργιάνι" σε μαγικούς βυθούς

Φωτογραφικός διαγωνισμός με χιλιάδες συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο προβάλλει την ομορφιά του υποβρύχιου κόσμου. Ερασιτέχνες κατά κύριο λόγο φωτογράφοι έβαλαν τα δυνατά τους και απαθανάτισαν μοναδικές στιγμές στις θάλασσες, με πρωταγωνιστές τους κατοίκους του βυθού.

Με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τους κινδύνους που απειλούν το οικοσύστημα, η Διεθνής Ένωση για την Προστασία του Περιβάλλοντος (IUCN) μια οργάνωση που τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και συγκεντρώνει περισσότερους από 11 χιλιάδες επιστήμονες, οι οποίοι εργάζονται εθελοντικά σε περισσότερες από 160 χώρες, συγκέντρωσε τα «κλικ» εκατοντάδων αυτοδυτών και τα έθεσε σε ψηφοφορία.

Τα ενσταντανέ απεικονίζουν σπάνια θαλάσσια είδη και οργανισμούς στα πιο «εξωτικά» σημεία του πλανήτη, όπως είναι τα νησιά Γκαλάπαγος, Κέιμαν και Φίτζι, και οι παραλιακές περιοχές της Ινδονησίας και της Νότιας Αφρικής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, ο φακός των τολμηρών φωτογράφων, σχεδόν άγγιξε κάποια είδη, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία.

Οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό απαθανατίζοντας θαλάσσιες χελώνες, σαλάχια, κητώδη και κοράλλια μοναδικά στο είδος τους, προσπάθησαν να αναδείξουν την ομορφιά του βυθού και να υπενθυμίσουν ότι οι περισσότεροι από τους οργανισμούς θα εξαφανιστούν μέσα στα επόμενα χρόνια εάν η μόλυνση των ωκεανών δεν περιοριστεί άμεσα.

Γι’ αυτόν το λόγο η φωτογραφία που τράβηξε την προσοχή των ειδικών, καθώς θεωρήθηκε ως η «συμβολικότερη» από όλες, και κέρδισε το πρώτο βραβείο είναι η κρυφή ματιά ενός ψαριού μέσα από ένα κοράλλι-βεντάλια.

Τα κοράλλια μπορεί να στολίζουν τον πυθμένα εδώ και χιλιετίες, όμως σήμερα αργοπεθαίνουν, με αποτέλεσμα αναρίθμητα είδη ψαριών και μαλακίων που βρίσκουν καταφύγιο σε αυτά να αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης. Ωστόσο, όλες οι φωτογραφίες δείχνουν ότι η θαλάσσια ζωή είναι πολύ πιο φιλική απ’ όσο νομίζουμε, αποδεικνύοντας παράλληλα το πόσο επιπόλαια είναι η συμπεριφορά του ανθρώπου που υποβαθμίζει το… σπίτι τους.

Ημέρα μνήμης…

Σήμερα είναι ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου που οργάνωσαν οι Τούρκοι σε μια περίοδο περίπου 9 ετών, από το 1914 μέχρι το 1923. Τους εξόντωσαν συστηματικά, με σχέδιο, με απανθρωπιά. Μια γενοκτονία που ακόμα και σήμερα οι εξ ανατολών γείτονές μας αρνούνται να αναγνωρίσουν, ισχυριζόμενοι ότι οι περίπου 400 χιλιάδες νεκροί, ήταν απλά οι… «παράπλευρες απώλειες» του πολέμου.

Οι χιλιάδες νεκροί και πρόσφυγες πλήρωσαν αυτό που ήταν και όχι κάτι που έκαναν. Οι περισσότεροι από αυτούς, ζούσαν για πολλές γενιές στα χώματα του Πόντου και ξεριζώθηκαν βίαια. Χιλιάδες ψυχές χάθηκαν, απλά επειδή ήταν Έλληνες και Χριστιανοί και δε… χωρούσαν στη νέα χώρα που διαμορφωνόταν στην υπό κατάρρευση οθωμανική αυτοκρατορία.

Η Οδύσσεια όσων επέζησαν, δυστυχώς δεν έλαβε τέλος με την κακήν-κακώς μεταφορά τους στην Ελλάδα. Κακουχίες, προκατάληψη από τους παλαιοελλαδίτες, ανυπαρξία υποδομών για την περίθαλψή τους και την σταδιακή ενσωμάτωση στον κοινωνικό ιστό της χώρας, ήταν τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετώπισαν.

Και όμως, ο ποντιακός ελληνισμός βγήκε σύντομα νικητής από τις αντιξοότητες: Πρόσφερε στην ανάπτυξη της χώρας, γιγάντωσε το λαϊκό κίνημα και έφτιαξε νέες εστίες δημιουργικότητας.

Ας μην ξεχνάμε τις θυσίες τους. Γιατί χάρη στα βάσανα αυτών των ανθρώπων, μάθαμε τα απύθμενα βάθη της βαρβαρότητας, αλλά και το ψυχικό μεγαλείο εκείνων που έχασαν τα πάντα και κατάφεραν και πάλι να σταθούν στα πόδια τους, σηκώνοντας στα χέρια τους την πρόοδο όλων μας.

HMS Perseus: A submarine sunk off Kefalonia in 1941 O φακός αφηγείται από το βυθό την ιστορία του "Περσέα"

Μια απίστευτη ιστορία ξαναζωντανεύει μέσα από το βιβλίο του Κώστα Θωκταρίδη και της Ρένας Γιατροπούλου για τα θρυλικό υποβρύχιο «HMS Perseus». Το βιβλίο, που είναι έκδοση του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος, περιέχει 150 φωτογραφίες, έγγραφα-ντοκουμέντα για την απώλεια του υποβρυχίου, αλλά και ψηφιακή συρραφή των φωτογραφιών ολόκληρου του «Περσέα», ακριβώς όπως αυτό βρίσκεται στο βυθό.

Τα Χριστούγεννα του 1997, με την αρωγή της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Κεφαλονιάς και της Κοινότητας Σκάλας, η ερευνητική ομάδα εντόπισε και κατέγραψε σε φιλμ, για πρώτη φορά μετά τη βύθισή του από ιταλική νάρκη στις 6 Δεκεμβρίου 1941, το ναυάγιο του βρετανικού υποβρυχίου «HMS Perseus», σε βάθος 52 μέτρων. Η ναυτική αυτή τραγωδία, που στοίχισε τη ζωή σε 60 αξιωματικούς και ναύτες, μεταξύ των οποίων και του Ελληνα υποπλοίαρχου Νικόλαου Μέρλιν, έγινε ευρύτερα γνωστή, χάρη στην επιμονή του Ελληνα αυτοδύτη και την ιστορική έρευνα της κ. Ρένας Γιατροπούλου. 

Για πρώτη φορά ο «Ε.Τ.» δημοσιεύει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από την τελευταία αποστολή στο ναυάγιο, που έγινε με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Αικατερίνη Λασκαρίδη», με στόχο τη διείσδυση του Κ. Θωκταρίδη στα άδυτα του «Περσέα».

Ο μοναδικός επιζών

 Ενας μόνο ναυτικός, ο Τζον Κέιπς κατάφερε να διαφύγει από το βυθισμένο υποβρύχιο και μετά από μια πολύμηνη Οδύσσεια βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η ταυτοποίηση του υποβρυχίου, σχεδόν 60 χρόνια αργότερα, βασίστηκε εν μέρει και στις μαρτυρίες του Βρετανού επιζώντος. Ο έμπειρος δύτης κ. Κ. Θωκταρίδης –που έχει στο ενεργητικό του πάνω από 12.000 ώρες καταδύσεων- μιλώντας στον «Ε.Τ.» για την ανακάλυψη του «Περσέα», σημειώνει: «Οταν είδαμε για πρώτη φορά την εικόνα του υποβρυχίου στην οθόνη της ηχοβολιστικής συσκευής, η καρδιά μου σκίρτησε».

Φόρος τιμής

«Ενα ναυάγιο δεν είναι απλά μια μάζα ατσαλιού, αλλά κρύβει πολλές ανθρώπινες ιστορίες. Το προσεγγίσαμε με σεβασμό, για να μη διαταράξουμε την τελευταία κατοικία αυτών που έχασαν τη ζωή τους εκείνη τη νύχτα του 1941. Αν και από τότε που το εντοπίσαμε έχουν περάσει αρκετά χρόνια, θεωρώ ηθική υποχρέωση των αυτοδυτών που το επισκέπτονται σήμερα να αποτίουν φόρο τιμής στους ανθρώπους αυτούς που χάθηκαν για πάντα και να μην αφαιρούν τίποτα από το ναυάγιο».

Ο «Περσέας» ακουμπάει στον αμμώδη βυθό, σχεδόν σε όρθια θέση, με μια μικρή δεξιά κλίση 18 μοιρών. Το ρήγμα που προκάλεσε η έκρηξη της νάρκης που το βύθισε είναι εμφανές στην αριστερή πλευρά της πλώρης, η μόνη ορατή ζημιά στο ατσάλινο κουφάρι μήκους σχεδόν 90 μέτρων. Η ανθρωποθυρίδα από την οποία διέφυγε ο Τζον Κέιπς είναι ακόμα ανοικτή, ενώ στο εσωτερικό του τα σπασμένα όργανα και η ακαταστασία μαρτυρούν τη βιαιότητα της έκρηξης που το έστειλε για πάντα στο βυθό.Σήμερα πολλοί πιστοποιημένοι αυτοδύτες αναψυχής επισκέπτονται το ναυάγιο του «Περσέα», το οποίο πλέον αποτελεί δημοφιλή καταδυτικό προορισμό στην Κεφαλονιά.

Η ταυτότητα του Περσέα

Το υποβρύχιο HMS PERSEUS σχεδιάστηκε το 1927 και ναυπηγήθηκε στην Αγγλία, στα ναυπηγεία Vickers - Armstrong το 1930. Τύπος: PARTHIAN Μήκος: 88,4 μέτρα Εκτόπισμα 1.475 τόνοι στην επιφάνεια και 2.040 τόνοι εν καταδύσει.

Pierre-Yves Cousteau: The next generation Πιερ-Υβ Κουστώ: Η νέα γενιά για την προστασία της θάλασσας

Πιερ-Ιβ Κουστό, ο νεότερος γιος του διάσημου θαλάσσιου εξερευνητή, συνεχίζει το έργο του πατέρα του: "Η προστασία της θάλασσας περνάει από το… Διαδίκτυο"

Ο Ζακ-Ιβ Κουστό δε χρειάζεται συστάσεις: Έμεινε στην ιστορία ως ο άνθρωπος που τελειοποίησε τη συσκευή αυτόνομης κατάδυσης και έκανε πολλές φορές το γύρο του κόσμου με το θρυλικό σκάφος «Καλυψώ», κινηματογραφώντας και γράφοντας βιβλία για τις ομορφιές του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Ο νεότερος γιος του, ο 29χρονος Πιερ-Ιβ Κουστό, βαδίζοντας στα χνάρια του πατέρα του πρωτοπορεί, χρησιμοποιώντας όλα τα «όπλα» που του προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία. Αν και στην εποχή του πατέρα του δεν υπήρχε το Διαδίκτυο και οι δυνατότητες που αυτό προσφέρει, ο Πιερ-Ιβ το αξιοποιεί για να φέρει πιο κοντά την παγκόσμια καταδυτική κοινότητα και να ευαισθητοποιήσει όλους όσοι θέλουν να συνεισφέρουν στην προστασία της θάλασσας.

«Ξεκίνησα τις καταδύσεις στην ηλικία των 9 ετών, φυσικά με την καθοδήγηση του πατέρα μου», λέει ο Πιερ-Ιβ στον «ΕΤΚ» και συνεχίζει: «Ήταν αυτονόητο να μού μεταδώσει την αγάπη για τη θάλασσα και τους οργανισμούς που ζουν σε αυτή».

Cousteau Divers

Ο 29χρονος Κουστό είναι ο ιδρυτής ενός διαδικτυακού οργανισμού, του Cousteau Divers, ο οποίος λειτουργεί ως βάση δεδομένων θαλάσσιων καταγραφών. Μέσω αυτού, όσοι αγαπούν τη θάλασσα μπορούν να καταθέσουν τις παρατηρήσεις τους και τα στοιχεία που συλλέγουν, έτσι ώστε να υπάρχει μια συνεχής ροή πληροφόρησης, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί για την προστασία του περιβάλλοντος. «Ο κάθε ερασιτέχνης αυτοδύτης, ακόμα και χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις, μπορεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα: Όλοι μαζί μπορούμε να λειτουργήσουμε σαν τα μάτια και τη συνείδηση της θάλασσας και να προστατέψουμε αυτό που αγαπάμε», σημειώνει ο Πιερ-Ιβ Κουστό.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δραστηριότητας του οργανισμού είναι η διαδικασία καταγραφής της βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο, αλλά και των ανθρωπογενών κυρίως απειλών που δέχεται: «Αν συγκρίνουμε τα στοιχεία που είχε συλλέξει ο πατέρας μου τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, με τα σημερινά δεδομένα, θα νομίσουμε ότι μιλάμε για διαφορετικούς κόσμους: Η υπεραλίευση, η μόλυνση, η άναρχη τουριστική ανάπτυξη και η έλλειψη κοινών πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν πλέον δημιουργήσει ένα ασφυκτικό πλαίσιο. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, σε λίγα χρόνια θα βλέπουμε τον υποβρύχιο κόσμο μόνο σε πλάνα και φωτογραφίες αρχείου. Ήδη η βιομηχανική αλιεία στη Μεσόγειο βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης», εξηγεί ο νεαρός Κουστό και συμπληρώνει: «Πολλοί νομίζουν ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Και όμως, όσα περισσότερα παρατηρούμε, τόσο περισσότερα μαθαίνουμε και επομένως θα μπορούμε να βοηθήσουμε στην προστασία της».

Βασισμένος στο απόφθεγμα του πατέρα του «όσοι περισσότεροι, τόσο δυνατότεροι και με μεγαλύτερες ελπίδες», ο Πιερ-Ιβ στράφηκε στο Διαδίκτυο: «Έχοντας προϋπηρεσία στην Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία και σπουδές βιοχημείας, μπόρεσα να κατανοήσω από πολύ νωρίς τη σημασία των νέων τεχνολογιών και ιδίως του Διαδικτύου. Ο στόχος μας είναι να ευαισθητοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι, έτσι ώστε να συμμετάσχουν ενεργά στην προστασία του περιβάλλοντος».

Η σχέση με τον πατέρα του

Φέτος κορυφώνονται οι εκδηλώσεις τιμής για τον Ζακ-Ιβ Κουστό, με αφορμή τα 101 χρόνια από τη γέννησή του, τον Ιούνιο του 1910. Η συνεισφορά του στην προβολή της θάλασσας και της προστασίας του περιβάλλοντος είναι ανεκτίμητη: «Χάρη στον πατέρα μου, οι Ωκεανοί έπαψαν να θεωρούνται αφιλόξενοι τόποι. Γενιές ανθρώπων κάθε υποβάθρου σε όλο τον κόσμο έμαθαν τι υπάρχει κάτω από την επιφάνειά τους και άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο βλέπουν τη θάλασσα», λέει στον «ΕΤΚ» ο Πιερ-Ιβ Κουστό.

Παρά τη μεγάλη διαφορά ηλικίας, καθώς ο Πιερ-Ιβ γεννήθηκε όταν ο πατέρας του ήταν ήδη 72 ετών, η σχέση τους σημάδεψε τον νεαρό και τού έχει αφήσει τις καλύτερες αναμνήσεις: «Ο πατέρας μου ήταν μοναδικός, επειδή κατάφερνε να συνδυάζει πολλές δραστηριότητες με επιτυχία. Ήταν ποιητής, φιλόσοφος, εφευρέτης, εξερευνητής, τηλεοπτικός παραγωγός, συγγραφέας και βέβαια αυτοδύτης».

Η εφεύρεση της συσκευής αυτόνομης κατάδυσης άνοιξε το δρόμο για την ανάπτυξη μιας νέας μορφής εξερευνήσεων και τουρισμού: «Από τη στιγμή που τελειοποίησε με τον Εμίλ Γκανιάν τον υδροπνεύμονα, τη συσκευή δηλαδή αυτόνομης κατάδυσης, οι επιστήμονες μπόρεσαν να παρατηρήσουν τους θαλάσσιους οργανισμούς μέσα στο περιβάλλον τους. Επίσης, η ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού έχει προσφέρει πολύτιμο εισόδημα σε κατοίκους χωρών που αλλιώς θα είχαν περιορισμένες ευκαιρίες».

Η οικογένεια Κουστό και η Ελλάδα

Ο Ζακ-Ιβ Κουστό είχε καταγράψει τον υποβρύχιο πλούτο της Ελλάδας, την εποχή που μόνο οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες είχαν την ευκαιρία να καταδύονται στο Αιγαίο. Κατέγραψε πολλά ναυάγια, μεταξύ των οποίων και τον «Βρεττανικό» το 1976, το αδελφό πλοίο του «Τιτανικού», ο οποίος βρίσκεται στο δίαυλο μεταξύ Κέας και Μακρονήσου. Ο Πιερ-Ιβ συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση, με τη μελέτη της Ανατολικής Μεσογείου και με την ανοιχτή πρόσκληση σε όλους τους Έλληνες ερασιτέχνες αυτοδύτες να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα Cousteau Divers.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε

Η ιστοσελίδα www.cousteaudivers.org είναι η πύλη εισόδου στην υποβρύχια οικογένεια των φίλων του ενάλιου πλούτου. Μέσω αυτής, μπορείτε να πληροφορηθείτε τις δραστηριότητες που προγραμματίζονται, αλλά και τις προϋποθέσεις για την ενεργή σας συμμετοχή σε αυτές.

Όταν το φαγητό καταλήγει στις χωματερές

1,3 δις τόνοι τροφίμων χάνονται κάθε χρόνο σε όλη τη Γη, εντείνοντας τις επισιτιστικές κρίσεις

Στα σκουπίδια καταλήγει το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων, τουλάχιστον 1,3 δις τόνοι παγκοσμίως κάθε χρόνο, σύμφωνα με έρευνα που έδωσε στη δημοσιότητα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων, ποσότητα που θα ήταν αρκετή για να διασφαλίσει την ικανοποιητική σίτιση όλου του πληθυσμού της Γης. Η διαπίστωση αυτή αναδεικνύει με δραματικό τρόπο όχι μόνο τις ανισότητες μεταξύ αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου, αλλά και τα συχνότερα λάθη στην παραγωγή, την τυποποίηση, τη διανομή και την κατανάλωση, τα οποία συχνά οδηγούν σε επισιτιστικές κρίσεις και λιμούς με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα, κυρίως παιδιά.

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από το Σουηδικό Ινστιτούτο Διατροφής και Βιοτεχνολογίας, υπό την εποπτεία της καθηγήτριας Τζένι Γκούσταφσον, από τον Αύγουστο του 2010 μέχρι τον Ιανουάριο του 2011. Η βασική διαφορά μεταξύ αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου είναι το ότι στον μεν πρώτο η μερίδα του λέοντος των τροφίμων που καταλήγουν στις χωματερές είναι τυποποιημένα, ενώ στο δεύτερο τα περισσότερα είναι αγροτικά προϊόντα που καταστρέφονται λόγω ανεπαρκών μεθόδων συγκομιδής, συντήρησης και διανομής.

Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα που παρουσιάζονται, η κατά κεφαλήν σπατάλη στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική κυμαίνεται μεταξύ 95 και 115 κιλών τροφίμων ετησίως, τη στιγμή που στην υποσαχάρια Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία είναι μεταξύ 6 και 11 κιλών. Η συνολική παραγωγή αντίστοιχα είναι περίπου 900 και 460 κιλά ετησίως κατ’ άτομο. Στις βιομηχανοποιημένες χώρες της Ευρώπης 222 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν στις χωματερές, τη στιγμή που η γεωργοκτηνοτροφική παραγωγή στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής ανέρχεται στους 230 εκατομμύρια τόνους.

Η καθηγήτρια Γκούσταφσον σημείωσε ότι στην Ευρώπη, μεγάλες ποσότητες τροφίμων δεν φτάνουν ποτέ στον καταναλωτή, καθώς δεν «περνούν» τον οπτικό έλεγχο: «Παρουσιάζεται το φαινόμενο της… δικτατορίας της κόκκινης ντομάτας. Βομβαρδιζόμαστε με εικόνες τέλειων φρούτων και λαχανικών σε τέτοιο σημείο ώστε όταν βλέπουμε κάποιο με ατέλειες, οι οποίες όμως δεν επηρεάζουν τη διατροφική του αξία, θεωρούμε ότι δεν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές εμφάνισης που αυθαίρετα έχουμε θέσει».

Το ζήτημα της σπατάλης τροφίμων προκαλεί και μια σειρά παράπλευρων επιπτώσεων, στο εισόδημα των καλλιεργητών, στο πορτοφόλι των καταναλωτών, αλλά και στην περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκαλείται. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τουλάχιστον το 15% των αλιευμάτων καταλήγει και πάλι στη θάλασσα, καθώς δεν είναι εμπορικά αξιοποιήσιμο. Σε απόλυτους αριθμούς, το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 8 εκατομμύρια τόνους ψαριών κάθε χρόνο.

Στην έρευνα προτείνονται μια σειρά από μέτρα που θα τιθασεύσουν την παράλογη αυτή σπατάλη. Στον αναπτυγμένο κόσμο έμφαση πρέπει να δοθεί στον εξορθολογισμό των καταναλωτικών συνήθειών και στην ενημέρωση της κοινής γνώμης για την ποιότητα των τροφίμων και τη διατροφική τους αξία, ανεξάρτητα από την εξωτερική τους εμφάνιση. Για τον αναπτυσσόμενο κόσμο προτείνεται ο καλύτερος έλεγχος της παραγωγής, ο σεβασμός στις διατροφικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής,  η συντομότερης διάρκειας επεξεργασία και αποθήκευση των τροφίμων.

ΑΡΙΘΜΟΙ

1,3 δις τόνοι τροφίμων παγκοσμίως καταλήγουν στα σκουπίδια

222 εκ. τόνοι τροφίμων στις χωματερές ετησίως στην Ευρώπη.

8 εκατομμύρια τόνοι ψαριών πετιούνται πίσω στη θάλασσα

95-115 κιλά κατά κεφαλήν πετιούνται στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική

6-11 κιλά στην υποσαχάρια Αφρική και τη ΝΑ Ασία

Τιμή ρεκόρ για τη διαδικτυακή υπηρεσία Skype

Οριστικοποιήθηκε η εξαγορά της δημοφιλούς υπηρεσίας διαδικτυακής τηλεφωνίας και τηλεδιάσκεψης Skype από τη Microsoft, με κόστος που θα ανέλθει σχεδόν στα 6 δις ευρώ, προλαβαίνοντας άλλους ενδιαφερόμενους, όπως η Google και το Facebook. Στο συνολικό ποσό εξαγοράς περιλαμβάνεται και το χρέος της εταιρείας που αγγίζει τα 500 εκατομμύρια ευρώ. 

Με περίπου 670 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως, το Skype είναι μια εφαρμογή που χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο για δωρεάν τηλεφωνική επικοινωνία, αλλά και βιντεοκλήσεις. Η ρευστότητα της Microsoft, η οποία αγγίζει τα 40 δις ευρώ, επιτρέπει στον κολοσσό της πληροφορικής να κάνει με άνεση το στρατηγικό του σχεδιασμό, αν και προηγούμενες κινήσεις της είχαν γίνει δεκτές με σκεπτικισμό. Επενδυτές είχαν στηλιτεύσει την πρόθεσή της να εξαγοράσει τη Yahoo! έναντι 33 δις ευρώ τo 2008. Σήμερα η χρηματιστηριακή αξία της Yahoo! μόλις που υπερβαίνει τα 15 δις.

Είναι η πρώτη φορά που η Microsoft αποφασίζει να επενδύσει ένα τόσο μεγάλο ποσό για την απόκτηση μιας διαδικτυακής υπηρεσίας, γεγονός που καταδεικνύει την πρόθεσή της να εισέλθει δυναμικά στις τηλεπικοινωνίες, καθώς τα προϊόντα λογισμικού που κατέχουν τη μερίδα του λέοντος παγκοσμίως, όπως το Office και τα Windows, αρχίζουν να αισθάνονται έντονες πιέσεις από τον ανταγωνισμό. Το συγκριτικό πλεονέκτημα του Skype, έναντι άλλων εφαρμογών διαδικτυακής επικοινωνίας, είναι το ότι επιτρέπει τηλεφωνικές κλήσεις έναντι μικρού αντιτίμου ή ακόμα και δωρεάν.

Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η κίνηση αυτή σηματοδοτεί ανάλογη στρατηγική επιλογή της εταιρείας με εκείνη που έκανε πριν 30 χρόνια, όταν αποφάσισε να στραφεί σε εφαρμογές λογισμικού, αντί για εξοπλισμό, όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές και περιφερειακά. Με δεδομένο το νέο τοπίο στην τεχνολογία, με εταιρείες όπως η Apple και η Google να καταλαμβάνουν προνομιούχες θέσεις στον αδυσώπητο ανταγωνισμό για την πρωτοκαθεδρία, η κίνηση της Microsoft εκτιμάται ότι θα δώσει νέα ώθηση στις προοπτικές της, τόσο σε χρηματιστηριακό, όσο και σε εμπορικό επίπεδο.

Το Skype είναι το «τέκνο» του Νίκλας Ζένστρομ και του Τζάνους Φρίις, οι οποίοι είχαν δημιουργήσει παλιότερα την υπηρεσία ανταλλαγής μουσικών αρχείων Kazaa. Η υπηρεσία αυτή κατέκτησε το κοινό, τόσο φοιτητές, όσο και επαγγελματίες, οι οποίοι μέσω αυτής μπορούν να επικοινωνούν με την άλλη άκρη του κόσμου δωρεάν.

Το Skype πάντως δεν κατάφερε να μετουσιώσει μέχρι σήμερα τη δημοφιλία του σε μετρήσιμα κέρδη, καθώς τα συνολικά χρέη του ανήλθαν σε 500 εκατομμύρια ευρώ. Το στοίχημα για τη Microsoft είναι να βρει τον τρόπο να ενσωματώσει την υπηρεσία στις ήδη υπάρχουσες πλατφόρμες που χρησιμοποιεί. Η έμφαση θα δοθεί στην κινητή τηλεφωνία, χωρίς να έρθει σε σύγκρουση με τους «παραδοσιακούς» παρόχους τηλεπικοινωνιών, οι οποίοι ανέκαθεν έβλεπαν το Skype ως «εχθρό» που περιορίζει τα έσοδά τους.

Χρονολόγιο του Skype

2003: Λανσάρισμα της εφαρμογής

2005: Εξαγορά από το Ebay με αντίτιμο 2,1 δις ευρώ

2009: Πώληση του 70% σε θεσμικούς επενδυτές έναντι 1,3 δις ευρώ

2011: Αρχική συμφωνία για εξαγορά από τη Microsoft έναντι 6 δις ευρώ

Τι είναι το Skype

Το Skype επιτρέπει δωρεάν τηλεφωνικές κλήσεις και τηλεδιάσκεψη μέσω Διαδικτύου μεταξύ δύο ή περισσότερων ανθρώπων που διαθέτουν την υπηρεσία. Αν θέλετε να μιλήσετε σε κάποιον εκτός υπηρεσίας, το κόστος είναι κατά πολύ μικρότερο σε σύγκριση με «παραδοσιακό» τηλέφωνο. 

ΑΘΗΝΑ: Το ναυάγιο του πρώτου σιδερένιου ατμόπλοιου που ναυπηγήθηκε στην Ελλάδα

Μυθιστόρημα θυμίζει η περιπέτεια του πρώτου σιδερένιου ατμόπλοιου που ναυπηγήθηκε στην Ελλάδα. Ξεκίνησε τη ζωή του το 1893 στο καρνάγιο της Σύρου, χρησιμοποιήθηκε για δεκαετίες ως επιβατηγό στον Σαρωνικό και πριν καταλήξει παλιοσίδερα, αγοράστηκε από εβραϊκή οργάνωση που μετέφερε πρόσφυγες από την Ευρώπη προς την περιοχή της Παλαιστίνης στην οποία δημιουργήθηκε το  κράτος του Ισραήλ, μέχρι να βυθιστεί το 1946.

Ο ΕΤ δημοσιεύει για πρώτη φορά φωτογραφίες από το ναυάγιο, η θέση του οποίου είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια στην Υδρογραφική υπηρεσία του Πολεμικού μας Ναυτικού και ξετυλίγει το μίτο της Ιστορίας.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

«To 1893 ναυπηγήθηκε στα ναυπηγεία της Ερμούπολης της Σύρου το πρώτο σιδερένιο ατμόπλοιο. Ήταν το επιβατηγό ΑΘΗΝΑ, ιδιοκτησίας της «Ελληνικής Ατμοπλοΐας Τζων Μακ Δούαλ και Βαρβούρ» (John McDowall & Barbour). Ο Τζων Μακ Δούαλ ήταν ένας μηχανικός του βρετανικού πολεμικού ναυτικού, o οποίος είχε γεννηθεί στη Σκοτία. Αφού αποστρατεύτηκε, έφτασε στην Ελλάδα το 1858 ως πρώτος μηχανικός του υπό παράδοση επιβατηγού ατμόπλοιου ΟΜΟΝΟΙΑ της Ελληνικής Ατμοπλοΐας. Βλέποντας τις δυνατότητες που του παρουσιάζονταν με την ανάπτυξη της Ελληνικής ατμοπλοΐας αποφάσισε να εργαστεί στην Ελλάδα» αναφέρει ο κ. Άρης Μπιλάλης, ερευνητής ναυτικής ιστορίας

Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, το ΑΘΗΝΑ παροπλίστηκε στη Σαλαμίνα. Σε αυτή τη θέση έμεινε μέχρι το 1939 οπότε και ημιβυθίστηκε. Παρέμεινε ημιβυθισμένο για τη διάρκεια του πολέμου μιας και η κατάσταση του σκάφους ήταν τέτοια που ακόμη και οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής δεν ασχολήθηκαν με την ανέλκυση και την επισκευή του. Τελικά τον Ιούλιο του 1942 το ΑΘΗΝΑ πωλήθηκε για παλιοσίδερα και ανελκύστηκε το 1946. Το σκάφος θα είχε διαλυθεί εάν το Σεπτέμβριο του 1946 δεν είχε βρεθεί ένας απροσδόκητος αγοραστής.

Πίσω από αυτή την αγορά βρισκόταν οργάνωση την οποία είχαν συστήσει Εβραίοι προκειμένου να μεταφέρουν ομοεθνείς τους στην Παλαιστίνη με σκοπό να αποτελέσουν τον πυρήνα ενός Εβραϊκού κράτους. Η μετακίνηση των Εβραίων προς την Παλαιστίνη έβρισκε αντίθετη την Βρετανική κυβέρνηση η οποία και έλεγχε την περιοχή. Τα Βρετανικά πολεμικά πλοία είχαν αναλάβει να ανακόπτουν την πορεία των  πλοίων που μετέφεραν παράνομα Εβραίους και να τους οδηγούν σε στρατόπεδα στην Κύπρο και αλλού. Μιας και η Εβραϊκή οργάνωση δρούσε στην παρανομία και με περιορισμένους οικονομικούς πόρους, συνήθως κατέφευγε στην απόκτηση υπερήλικων και συχνά αναξιόπλοων σκαφών τα οποία και ταξίδευαν υπερφορτωμένα.

Το ΑΘΗΝΑ οδηγήθηκε εσπευσμένα στο Πέραμα όπου αφαιρέθηκαν οι διαβρωμένες υπερκατασκευές, ενώ τοποθετήθηκε μια μικρή γέφυρα στην πρύμνη. Μετά από επτά χρόνια παραμονής στο υγρό στοιχείο, η παλαιά ατμομηχανή του ΑΘΗΝΑ αντικαταστάθηκε από μια εξακύλινδρη πετρελαιομηχανή Deutz, ιπποδύναμης 150 ίππων.

Μετά το τέλος των επισκευών, το  πλοίο έλαβε το κωδικό όνομα RAFIAH και έχοντας οχταμελές Ελληνικό πλήρωμα, αναχώρησε από τον Πειραιά με προορισμό το λιμάνι Bakar στην τότε Γιουγκοσλαβία. Στο Bakar επιβίβασε 785 Εβραίους πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί από διάφορες χώρες της ανατολικής Ευρώπης σε αναζήτηση μιας νέας πατρίδας. Αναχώρησε στις 26 Νοεμβρίου και ακολουθώντας νότια ρότα παρέπλευσε την νοτιοδυτική Πελοπόννησο με κατεύθυνση προς τα Δωδεκάνησα.

Ο επικεφαλής της αποστολής, ζήτησε από τον πλοίαρχο Βασίλη Εξαρχόπουλο να οδηγήσει το σκάφος στη νησίδα Σύρνα. Η περιοχή των μικρών και συχνά ακατοίκητων νησιών των δυτικών Δωδεκανήσων αποτελούσε σημείο συνάντησης για τα πλοία, καθώς άλλα προέρχονταν από τον Εύξεινο Πόντο και άλλα από ευρωπαϊκά λιμάνια της Μεσογείου. Στη Σύρνα θα αποβιβάζονταν μέλη του Ελληνικού πληρώματος και το ΑΘΗΝΑ θα συνέχιζε προς τη νησίδα Χαμηλή (Καμηλονήσι) όπου και θα συναντούσε το φορτηγό πλοίο LOCHITA, στο οποίο και θα μεταφέρονταν οι Εβραίοι πρόσφυγες. Το ΑΘΗΝΑ πιθανότατα θα επέστρεφε σε κάποιο λιμάνι της Μεσογείου προκειμένου να επιβιβάσει εκ νέου πρόσφυγες.

Το τέλος

Ο κ. Μπιλάλης περιγράφει τις τελευταίες δραματικές στιγμές του πολυκαιρισμένου σκαριού:  «Το  ΑΘΗΝΑ έφτασε στη Σύρνα στις 7 Δεκεμβρίου εν μέσω κακοκαιρίας. Το σκάφος που θα παραλάμβανε μέλη του πληρώματος δεν ήταν εκεί, οπότε ο πλοίαρχος αποφάσισε να αγκυροβολήσει στον όρμο του νησιού. Κατά τη διάρκεια των ελιγμών το ΑΘΗΝΑ προσέκρουσε σε βράχια με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ρήγμα στα ύφαλα του πλοίου και να παρουσιαστεί εισροή υδάτων. Οι επιβαίνοντες εγκατέλειψαν το σκάφος σε κατάσταση πανικού, πηδώντας στα βράχια και προσπαθώντας με σκοινιά να συγκρατήσουν το ΑΘΗΝΑ κοντά στη στεριά. Οχτώ από τους πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους, κατά την εγκατάλειψη του σκάφους το οποίο τελικά βυθίστηκε μετά από 45 λεπτά».

Με ένα φορητό ασύρματο, οι ναυαγοί ειδοποίησαν τις βρετανικές αρχές που έλεγχαν τότε τα Δωδεκάνησα για τη θέση τους, και προσπάθησαν να προφυλαχτούν από τα στοιχεία της φύσης. Αφού έθαψαν τους νεκρούς, οι ναυαγοί ήρθαν σε επαφή με την οικογένεια των Ελλήνων που ζούσε στη νησίδα οι οποίοι τους προμήθευσαν με λίγα τρόφιμα. Τον Οκτώβριο του 1972 μέλη του Ισραηλινού Πολεμικού Ναυτικού μετέβησαν στη Σύρνα και αφού εντόπισαν τα οστά των θυμάτων τα μετέφεραν στη Χάιφα όπου και ενταφιάστηκαν.

ΒΟΧ - ΑΘΗΝΑ

Κ.Ο.Χ: 350

Διαστάσεις: 50 x 7 μ., βύθισμα 3,9 μ.

Μηχανές (1946): μια εξακύλινδρη μηχανή πετρελαίου ιπποδύναμης 150 ΗΡ, κατασκευής Deutz

To ναυάγιο σήμερα

«Για το ναυάγιο ενημερώθηκα πρώτη φορά το 2000 όταν επισκέφθηκα την Σύρνα κατά την διάρκεια οργανωμένων υποβρυχίων αρχαιολογικών ερευνών σε συνεργασία με την εφορεία ενάλιων αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ. Μάλιστα είχε δοθεί και άδεια καταδύσεων από το υπουργείο εξωτερικών σε μια ομάδα ισραηλινών αυτοδυτών που επισκέφθηκαν το ναυάγιο. Θυμάμαι ότι παραμείναμε στην Σύρνα πάνω από 15 ημέρες και κάνοντας πολλές καταδύσεις γνώρισα ένα φανταστικό υποβρύχιο κόσμο» λέει στον «ΕΤ» ο Κώστας Θωκταρίδης, επαγγελματίας δύτης και συνεχίζει:

«Το ναυάγιο του ΑΘΗΝΑ βρίσκεται σε βάθος από 22 εώς 38 μέτρα στον όρμο του Αγίου Ιωάννη της Σύρνας. Το σκάφος βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την ακτή, ακουμπισμένο στον αμμώδη βυθό με την αριστερή του πλευρά».

Τα μόνα σημάδια από την πρόσκρουση στα βράχια της Σύρνας είναι τρεις μικρές οπές στην πλώρη του ΑΘΗΝΑ, κάτω από την ίσαλο γραμμή. Μιας και το σκάφος δεν διέθετε υδατοστεγή διαμερίσματα, αυτή η φαινομενικά ελεγχόμενη εισροή υδάτων καθόρισε το τέλος του.

«Στα πρώτα χρόνια που ακολούθησαν τη βύθιση του ΑΘΗΝΑ, έκαναν την εμφάνιση τους μαρτυρίες που ανέφεραν πως ένας λαθρέμπορος, ανατίναξε το ναυάγιο σε δύο τμήματα και ανέλκυσε τη μηχανή του. Ωστόσο το ναυάγιο παραμένει σε ένα κομμάτι, ενώ η μηχανή βρίσκεται ακόμη στο εσωτερικό του», επισημαίνει ο κ. Θωκτραρίδης.

Μια διείσδυση στο χώρο του μηχανοστασίου αποκαλύπτει και την προχειρότητα με την οποία τοποθετήθηκε η νέα μηχανή το 1946. Δυο ηλεκτροκολλήσεις την διατηρούσαν στη θέση της, και καθώς η διάβρωση της θάλασσας τις αποδυνάμωσε, η μηχανή έπεσε και σταμάτησε πάνω στην αριστερή πλευρά του κύτους. Πίσω από το χώρο που βρισκόταν τοποθετημένη η μικρή μηχανή στέκει ο άξονας του ΑΘΗΝΑ ο οποίος και κινούσε τη προπέλα του σκάφους. Η προπέλα σήμερα απουσιάζει μιας και σε κάποια χρονική στιγμή ανελκύστηκε προκειμένου να πωληθεί για την αξία της ως υλικό. Στη θέση του ωστόσο παραμένει το πηδάλιό του, κατασκευασμένο με μια χαρακτηριστική τεχνοτροπία της εποχής. Επίσης στο χώρο του μηχανοστασίου διακρίνονται ο ηλεκτρικός πίνακας καθώς και οι δεξαμενές πετρελαίου που τοποθετήθηκαν κατά την μεταπολεμική μετασκευή. Από τις δεξαμενές αυτές ακόμη και σήμερα αναβλύζουν στην επιφάνεια κηλίδες πετρελαίου.

Το κατάστρωμα του ΑΘΗΝΑ ήταν κατασκευασμένο από ξύλο, το οποίο σήμερα έχει πλήρως διαβρωθεί με αποτέλεσμα να υπάρχει μια εύκολη πρόσβαση στο εσωτερικό του κύτους. Εκεί ο δύτης θα συναντήσει διάσπαρτα δεκάδες μικρά μπουκάλια και παγούρια τα οποία άφησαν πίσω τους οι ναυαγοί. Στο κατάστρωμα του ΑΘΗΝΑ στέκουν στη θέση τους τα δυο κουβούσια που πλαισίωναν το ανοίγματα του αμπαριού. Στο χώρο του ναυαγίου είναι έντονη η παρουσία του ανθρώπινου στοιχείου, καθώς μπορεί κανείς να διακρίνει παπούτσια, πιάτα, πηρούνια και άλλα προσωπικά αντικείμενα των τελευταίων του επιβατών. Στο μέσο του σκάφους απομένουν τα καπόνια απ'όπου άλλοτε κρέμονταν οι σωστικές λέμβοι του.

Στην ακτή της Σύρνας έχει αναγερθεί ένα μνημείο για να θυμίζει σε όσους βρεθούν στο απομακρυσμένο νησί, τη ναυτική τραγωδία που διαδραματίστηκε εκεί το χειμώνα του 1946.

Photo credit: Κώστας Παγώνης 

Ιστορίες φορολογικής τρέλας

Οι ουρές στις εφορίες ανταγωνίζονται το μέγεθος της οργής των πολιτών που συνωστίζονται στα ταμεία, ρωτώντας τι τελικά ισχύει και ψάχνοντας μάταια να βρουν άκρη στο λαβύρινθο της γραφειοκρατίας. Μια καθημερινή εικόνα τις τελευταίες ημέρες, παρά την παράταση που έδωσε το υπουργείο για την υποβολή των δηλώσεων.

ΙΣΤΟΡΙΑ 1^η: Μια ηλικιωμένη κυρία ρωτάει απελπισμένη έναν υπάλληλο που θα βρει τις αποδείξεις που απαιτούνται για να γλιτώσει το πρόστιμο, αφού η ίδια δεν είχε προβεί σε αγορές που θα αντιστοιχούσαν στο όριο. Ο υπάλληλος απαντάει με φυσικότητα: «Αγοράστε τις, διάφοροι πουλάνε αποδείξεις στις μικρές αγγελίες».

ΙΣΤΟΡΙΑ 2^η: Αγανακτισμένος μεσήλικας βρίζει θεούς και δαίμονες: Άθροισε τα ποσά των αποδείξεων, αλλά δεν τις μέτρησε. Ο υπάλληλος, εκτελώντας τις εντολές των φωστήρων του υπουργείου, του λέει ότι πρέπει να τις μετρήσει, για να αναγράψει στο φάκελο τον αριθμό, χάνοντας κι άλλες ώρες από τη ζωή του. Στο τέλος, βλέποντας τη ματαιότητα ενός γελοίου μέτρου, ο υπάλληλος τον προτρέπει να γράψει έναν αριθμό κατ’ εκτίμηση: «Σάμπως θα τις μετρήσει κανείς;»

Παρόμοιες ιστορίες καθημερινής παράνοιας που πλέον μας φαίνεται φυσιολογικές έχει ο καθένας. Εκτός βέβαια από τους φοροφυγάδες, τους φοροαποφεύγοντες και όλους αυτούς τους κηφήνες που συνεχίζουν τις λαμογιές τους ανενόχλητοι.

Υπάρχει όμως ελπίδα: Μετά τα πενταετή πλάνα του Στάλιν τη δεκαετία του 1930, έρχεται σήμερα η κυβέρνηση με το τριετές πλάνο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.

Και ύστερα, άλλαξαν πλευρό…

Αυτοκινητοπλάνο: Γλιτώστε το μποτιλιάρισμα… πετώντας

Τα ιπτάμενα αυτοκίνητα υπήρχαν σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας, ή στα σχεδιαστήρια τολμηρών μηχανικών για δεκαετίες. Ήδη από τη δεκαετία του 1930 διάφοροι δοκίμασαν την τύχη τους, χωρίς όμως θετική κατάληξη. Σήμερα όμως, τα όνειρα… απογειώνονται και σύντομα το πρώτο αυτοκινητοπλάνο θα διατεθεί στους ανυπόμονους που ήδη έχουν πληρώσει περίπου 180 χιλιάδες ευρώ για να το αποκτήσουν, ώστε να γλιτώσουν από τα μποτιλιαρίσματα… πετώντας.

1. Terrafugia Transition - ΗΠΑ

Στον ιδιότυπο αυτό αγώνα δρόμου, με έπαθλο την… ΙΧ κατάκτηση των αιθέρων, πρώτο τερμάτισε το Transition, ένα διθέσιο ιπτάμενο όχημα που κινείται με την ίδια άνεση, τόσο στο οδικό δίκτυο, όσο και στους αιθέρες. Ένα υβρίδιο αυτοκινήτου και ελαφρού αεροσκάφους, με αναδιπλούμενα φτερά που ανοίγουν σε 30 δευτερόλεπτα, το Transition έχει ήδη αποκτήσει άδεια πλοϊμότητας από την υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας των ΗΠΑ και μέχρι το καλοκαίρι θα τεθεί σε μαζική παραγωγή.

2. Parajet Skycar - ΒΡΕΤΑΝΙΑ

Το «πράσινο» παρατζέτ είναι συνδυασμός αλεξίπτωτου παραπέντε και αυτοκινήτου, το οποίο διαθέτει… οικολογική μηχανή βιοκαυσίμων. Απογειώνεται από οποιοδήποτε δρόμο και σε περίπτωση που ο κινητήρας του πάθει βλάβη εν πτήσει, το αλεξίπτωτο εγγυάται μια… ομαλή επιστροφή στη Γη. Στις δοκιμαστικές του πτήσεις διέσχισε το Στενό του Γιβραλτάρ, αλλά ακόμα δεν έχει πάρει άδεια, καθώς οι αρμόδιοι δεν έχουν αποφασίσει σε ποια… κατηγορία θα το κατατάξουν.

3. X Hawk - ΙΣΡΑΗΛ

Η ιδέα του Ράφι Γιοέλι, σχεδιαστή του X Hawk, ήταν απλή: Να δημιουργήσει ένα ιπτάμενο όχημα κάθετης απογείωσης για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως η εκκένωση των ορόφων ενός φλεγόμενου κτιρίου σε σημεία που δεν μπορεί να προσεγγίσει ελικόπτερο. Οι πρώτες δοκιμές ήταν ενθαρρυντικές για το τουρμποκίνητο όχημα. Το μόνο που απομένει είναι η πιστοποίηση και η επιπλέον χρηματοδότηση για την ανάπτυξη του «Γερακιού Χ».

4. Moller Skycar – ΗΠΑ

Αν και το πρωτότυπο απλά αιωρήθηκε 50 πόντους από το έδαφος, οι σχεδιαστές του είναι σίγουροι ότι μέχρι το 2012 θα είναι απόλυτα έτοιμοι να λάβουν την άδεια πλοϊμότητας. Το «ουράνιο αυτοκίνητο» διαθέτει εξελιγμένο υπολογιστή πλοήγησης, ο οποίος στην ουσία καθοδηγεί αυτόματα το όχημα στον αέρα και το αποπροσγειώνει κάθετα.

5. Martin Jetpack – ΝΕΑ ΖΗΛΑΝΔΙΑ

Αν θέλετε να πετάξετε μόνος, το Jetpack είναι για εσάς. Είναι στην ουσία ένα φορητό αεροσκάφος, στο οποίο προσδένεστε και πετάτε… όρθιος. Ξεχώρισε ως μια από τις 50 καλύτερες εφευρέσεις του 2010 από το περιοδικό ΤΙΜΕ. H εταιρεία δέχεται παραγγελίες, το κόστος του όμως δεν έχει ακόμα δημοσιοποιηθεί. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν δείξει ένοπλες δυνάμεις αρκετών χωρών.

Δυο γαϊδουριών άχυρα...

Η κυβέρνηση αποφάσισε λοιπόν να θέσει «ταβάνι» στα βενζινάδικα για την τιμή της αμόλυβδης ομολογώντας, εμμέσως πλην σαφώς, ότι είναι ανίκανη να ελέγξει τα φαινόμενα κερδοσκοπίας που παρατηρούνται στην αγορά.

Το ότι πληρώνουμε την ακριβότερη βενζίνη στην Ευρώπη, μικρή σημασία έχει για τους αρμόδιους. Ακόμα περισσότερο, η τιμή στο συντριπτικό ποσοστό της, διαμορφώνεται από την υπέρογκη φορολογία που επιβάλλεται στα καύσιμα.

Χθες η Ομοσπονδία Βενζινοπωλών ανακοίνωσε ότι η διατίμηση στα καύσιμα έχει ως αποτέλεσμα να αναγκάζονται να πωλούν με ζημιά, ενώ ακόμα και η τιμή χονδρικής πολλές φορές είναι πάνω από το «πλαφόν».

Υπό άλλες συνθήκες, η όλη ιστορία θα προκαλούσε θυμηδία για την παροιμιώδη ανικανότητα της κυβέρνησης να χωρίσει δυο γαϊδουριών άχυρα. Τώρα όμως προκαλεί οργή και αγανάκτηση, επειδή τα φαινόμενα κερδοσκοπίας, η πλήρης ανυπαρξία ελέγχων και οι συνθήκες ζούγκλας στην αγορά έχουν πλέον γίνει ο κανόνας, την ώρα που η κυβέρνηση… πανηγυρίζει ότι προστατεύει το εισόδημα των πολιτών.

Το πρόβλημα τελικά δεν είναι μόνο η έλλειψη σχεδιασμού και υλοποίησης μέτρων που θα ανακουφίσουν τους οικονομικά ασθενέστερους, αλλά πολύ περισσότερο η αίσθηση που δίνουν οι κυβερνώντες, ότι δηλαδή ζουν σε μια γυάλα και αδυνατούν να αντιληφθούν ότι η δυσαρέσκεια θα φτάσει στο σημείο να εκτονωθεί με το χειρότερο τρόπο.