Τα μονοπάτια της Σίφνου αποκαλύπτονται...

 Πυξίδα πορείας

Ο χαρτογράφος της TERRAIN Στέφανος Ψημένος μας αποκαλύπτει τα μυστικά των τόπων που χαρτογραφεί.

ΣΙΦΝΟΣ

Ο παράδεισος των περιπατητών

Κάποιος άγγελος προστάτεψε αυτό το νησί των Κυκλάδων και διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας άθικτα περισσότερα από 350 χιλιόμετρα μονοπατιών και πέτρινων καλντεριμιών! Όταν ο Δήμος Σίφνου ανέθεσε στην TERRAIN τον καθαρισμό και τη σηματοδότηση 35 χιλιομέτρων μονοπατιών, δεν ξέραμε ποια να διαλέξουμε!

Η μικρούλα Σίφνος βρίσκεται περικυκλωμένη από "δυνατούς παίκτες" της τουριστικής σκηνής. Η Σέριφος στα βορειοανατολικά τραβάει σαν μαγνήτης όλους όσους αναζητούν μαγευτικές παραλίες. Η Πάρος και η Αντίπαρος στα ανατολικά είναι ο καλύτερος προορισμός για όσους θέλουν και κοσμική ζωή, θαυμάσια εστιατόρια και μπαράκια μαζί με τις μαγευτικές παραλίες. Η Σίκινος, η Φολέγανδρος και η Κίμωλος στα νότια είναι τα αγαπημένα μέρη για όσους αναζητούν ήρεμες διακοπές και αυθεντική κυκλαδίτικη ατμόσφαιρα. Και η Μήλος στα νοτιοανατολικά είναι το μεγάλο νησί που τα έχει όλα και συμφέρει. Γιατί να επιλέξει κανείς τη Σίφνο; Εγώ που έρχομαι εδώ διακοπές για περισσότερα από 20 χρόνια, έχω να σας απαριθμήσω πολλούς λόγους για αυτή μου την προτίμηση - την αγάπη, ακόμα καλύτερα. Τον καλύτερο από αυτούς όμως, τον ανακάλυψα και εγώ πολύ πρόσφατα. Είναι τα θαυμάσια μονοπάτια της, τα καλύτερα σε όλο το Αιγαίο!

Ξωκλήσια-καταφύγια

Η πρώτη επαφή μου με αυτά τα μονοπάτια έγινε το 2008, όταν τα περπάτησα ένα προς ένα μαζί με τους δύο χαρτογράφους της TERRAIN, τον Μιχάλη Μαρτζούκο που μάλιστα είναι και Σιφνιός και τα ήξερε σαν την τσέπη του, και τον Σπύρο Παναγιωτόπουλο, για να τα χαρτογραφήσουμε με τα GPS μας και να φτιάξουμε τον πεζοπορικό χάρτη της Σίφνου της TERRAIN, στη λεπτομερή κλίμακα 1:20.000. Πρόκειται για μονοπάτια που διασχίζουν πανέμορφα τοπία της ενδοχώρας, σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν δρόμοι. 

Είναι γενικά σε καλή κατάσταση, γιατί τα χρησιμοποιούν οι Σιφνιοί για να πηγαίνουν στα κτήματά τους, και κυρίως για να πηγαίνουν στα δεκάδες ξωκλήσια που είναι σκορπισμένα σε κάθε γωνιά του νησιού, και τα οποία οι ντόπιοι τα φροντίζουν καλύτερα και από τα σπίτια τους. Μπορείς να δεις μια ανοικοκύρευτη αυλή στη Σίφνο, αλλά ξωκλήσι απεριποιήτο δεν θα δεις ούτε ένα! 

Τα περισσότερα είναι χτισμένα σε σημεία με εξαιρετική θέα, έχουν πλακοστρωμένα μπαλκόνια, στέρνες όπου μαζεύουν το νερό της βροχής, και δίπλα τους ένα σπιτάκι πλήρως εξοπλισμένο με εμφιαλωμένο νερό, μαγειρικά σκεύη, γκαζάκι ή κουζινάκι πετρογκάζ, είδη διατροφής όπως μακαρόνια κ.λπ. φυλαγμένα σε ντουλάπια, τραπέζι, καρέκλες, ακόμα και κρεβάτια, όπως ένα κανονικό σπίτι, μόνο που είναι ξεκλείδωτο, ανοιχτό στους οδοιπόρους! Τα γλυκύτατα αυτά καταφύγια ψυχής και σώματος βρίσκονται δίπλα στα μονοπάτια, και από μόνα τους είναι λόγοι για να έρθει κανείς για πεζοπορία στη Σίφνο. Υπάρχει κι ένα πολύ καλό βιβλίο-οδηγός για τα ξωκλήσια της Σίφνου, που έχει τον τίτλο "Στ' Αη Νηγιά τ' ανήφορο". Το έχει γράψει ο Σιφνιός Γιώργος Παπαπαύλου, και είναι διαθέσιμο στα βιβλιοπωλεία του νησιού.

Οι αρχαίοι πύργοι-φρυκτωρίες

Όμως το δίκτυο των μονοπατιών της Σίφνου σας δίνει τη δυνατότητα να επισκεφθείτε και άλλα σημαντικά αξιοθέατα, όπως τους αρχαίους πύργους-φρυκτωρίες που είναι διασκορπισμένοι σχεδόν σε κάθε λοφοκορφή της Σίφνου. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περισσότεροι από 75 τέτοιοι αρχαίοι πύργοι (χτισμένοι από τον 6ο ως τον 3ο π.Χ. αιώνα), άλλοι διατηρημένοι θαυμάσια σε ύψος πολλών δόμων και άλλοι ένα σωρός από πέτρες. Οι Σιφνιοί κάθε Ιούνιο, την Κυριακή της Πεντηκοστής (την παραμονή του Αγίου Πνεύματος), πηγαίνουν στους πύργους και τους "ανάβουν", αναβιώνοντας την αρχαία λειτουργία τους, που ήταν η μετάδοση μηνυμάτων με το άναμμα φωτιάς.

Ένας ναός της λαϊκής γαστρονομίας

Το άλλο "μαγικό" με την πεζοπορία στη Σίφνο είναι τα ταβερνάκια και τα εστιατόρια που υπάρχουν στις αφετηρίες και στους τερματισμούς των σηματοδοτημένων μονοπατιών, αλλά και σε όλους τους οικισμούς του νησιού. Ο Νίκος Τσελεμεντές, ο γνωστός σεφ που συνέταξε το διασημότερο βιβλίο συνταγών στην Ελλάδα, ήταν Σιφνιός, και η γαστρονομική παράδοση που "ζύμωσε" αυτόν τον άνθρωπο εξακολουθεί να είναι ζωντανή στο νησί.

Στις Καμάρες, το λιμάνι της Σίφνου, η σταθερή αξία μέσα στο χρόνο είναι η ταβέρνα του "Σίμου" με τυπικά πιάτα της ελληνικής κουζίνας, και ο εντυπωσιακός "Ισαλος" όπου ο Νίκος και ο Θοδωρής Πολενάκης δημιουργούν τα πιο "ψαγμένα" πιάτα στο νησί (κριθαράκι με καραβίδες, φάβα με σος μαρμελάδας, μπρουσκέτα με χταπόδι, και άλλα τέτοια).

Στην πρωτεύουσα του νησιού, την Απολλωνία, οι επιλογές είναι πολλές, η μία καλύτερη από την άλλη: το "Κουτούκι του Αποστόλη" έχει το καλύτερο μαστέλο (ντόπιο κατσίκι στο πήλινο, με πατάτες) και εξαιρετική ρεβυθάδα, το παλιό καφενείο του "Δρακάκη" έχει εξαιρετικά μαγειρευτά (αν έχει, δοκιμάστε τις εξαίσιες μελιτζάνες με τυρί) και μεζέδες του ούζου (ρεβυθοκεφτέδες-όνειρο!) και ο "Ωκύαλος" έχει κουζίνα υψηλού επιπέδου με τις ανάλογες τιμές.

Στον Πλατύ Γιαλό, υπάρχει το καφέ "Αριάδνη", δίπλα στη θάλασσα, όπου μπορείτε να παραγγείλετε και το εξαιρετικό πιάτο ημέρας, το "Στέκι", και το ιταλικό "Mamma mia" του Ιταλού σεφ Pipo που φτιάχνει πίτσες και ζυμαρικά όπως του έμαθε η μαμά του (εξ ου και το όνομα του μαγαζιού).

Στον Αρτεμώνα, στο κέντρο του νησιού, υπάρχει ένα δεύτερο "Mamma Mia" (αδελφάκι του πρώτου), αλλά το παλιό καλό εστιατόριο και πρώτη επιλογή σας εδώ είναι "ΤοΧρυσό" που το έχει η κυρά Μαρία και τα παιδιά της, με εξαιρετικά τηγανητά κολοκυθάκια καιτηγανητές μελιτζάνες, και τη μαγική καλασούνα (μια τυρόπιτα -όνειρο!)

Ένα άλλο καλό εστιατόριο εδώ, με ωραίο κήπο, είναιτο "Περιβόλι". Στο Βαθύ, η καλύτερη επιλογή σας είναι το "Τσικάλι" του Φρατζέσκαρου, στην αμμουδιά δυτικά από το παραλιακό εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, με τα τραπέζια της κυριολεκτικά στην άμμο. Ο Φρατζέσκαρος προμηθεύεται τυρί από τους ντόπιους τυροκόμους, κρέατα από τους βοσκούς του Προφήτη Ηλία και λαχανικά από τα περιβόλια του νησιού, και ό,τι φτιάχνει είναι λουκούμι.

Τα σημαδοτημένα μονοπάτια της Σίφνου.

Η πρώτη φάση της δημιουργίας δικτύου σηματοδοτημένων μονοπατιών στη Σίφνο από την TERRAIN ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2011 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2012. Ένα χρόνο νωρίτερα, είχε προηγηθεί μια μικρής έκτασης σηματοδότηση 3 μονοπατιών στη Σίφνο από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τα οποία πήραν την αρίθμηση 1, 2 και 3.  

Σε συνεργασία με τον Δήμο Σίφνου, η ΤERRAIN επέλεξε τα επόμενα τέσσερα μονοπάτια που θα εντάσσονταν στο δίκτυο, μεσυνολικό μήκος 36 χλμ., και με την αρίθμηση 4, 5, 6 και 8. Έχει γίνει ο σχεδιασμός και έχουν συνταχθεί τα Τεχνικά Δελτία για τρία ακόμα μονοπάτια, που αποτελούν την μελλοντική επέκταση του δικτύου και έχουν την αρίθμηση 7, 9 και 10. 

Στις εργασίες καθαρισμού και σηματοδότησης των μονοπατιών συμμετείχαν ενεργά πολλοί ντόπιοι, με υλικά, υποστήριξη και εθελοντική εργασία. Εμπευστής και ψυχή του έργου σε όλα τα στάδιά του είναι ο δήμαρχος Σίφνου,κος Αντρέας Μπαμπούνης, που έχει ένα ξεκάθαρο όραμα και ένα καλά μελετημένο σχέδιο για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού, το οποίο υλοποιεί με σύνεση και υψηλό αίσθημα ευθύνης.

Μονοπάτι 4: ΠλατύςΓιαλός - ΌρμοςΦυκιάδας - Προφήτης Ηλίας Κοντού - Πλατύς Γιαλός (μήκος 9 χλμ., χρόνος πορείας 3-4 ώρες). Κύριο στοιχείο αυτού του μονοπατιού είναι το εντυπωσιακό δάσος από κέδρους που έχει θεριέψει και σκεπάζει όλη τη νότια άκρη της Σίφνου. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, οι ντόπιοι έκοβαν ξύλα σε αυτά τα δάση, για καύσιμη ύλη στα καμίνια των κεραμικών εργαστηρίων.Τώρα που τα εργαστήρια αυτάλειτουργούν μεσύγχρονους φούρνουςκαι έχει σταματήσει η υλοτομία, τα κεδροδάση τηςΣίφνου έχουνξαναγεννηθεί, όμορφα και πυκνά όπως παλιά.Στον μυχό του όρμουτηςΦυκιάδας υπάρχει μια όμορφη παραλία, συνήθως ερημική αφού δεν είναι προσβάσιμη με δρόμο.

Μονοπάτι 5:Καταβατή - Βαθύ (μήκος 7 χλμ.,χρόνος πορείας 2.30-3 ώρες). Η ομορφιά αυτού του μονοπατιού είναι τα παλιά αγροτικά τοπία πουδιασχίζει, τόσο στην περιοχή τουΤαξιάρχη τηςΣκάφης (εγκαταλειμμένο μοναστήρι από το οποίο σώζεται μόνο το καθολικό) όσο και στην περιοχήτου Μαύρου Χωριού.Είναι εύκολο μονοπάτι, στο μεγαλύτερο μήκος του κατηφορικό (η αφετηρία του είναιστα 240 μ. υψόμετρο, και ο τερματισμός του στην παραλία στη δυτική άκρη του Βαθιού).Το ομορφότερο ξωκλήσι στη διαδρομή αυτή είναι η  Παναγιά του Νήγιου (Ήλιου, στη σιφνέικη διάλεκτο) και υπάρχει και μιαπηγή με δροσερό νερό για να ξεδιψάσετε, η πηγή Καλαμίτσι, περίπου700 μ.νότια από το ξωκλήσι του Αγίου Πολυκάρπου.

Μονοπάτι 6:Απολλωνία - Παναγιά Τόσο Νερό - Φλάμπουρο - Καταβατή (μήκος 13 χλμ.,χρόνος πορείας 6-7 ώρες). Αυτό είναι το μονοπάτι με τα ωραιότερα ξωκλήσια, και την πιο εντυπωσιακήθέα! Είναι αρκετά μεγάλο, αλλά δεν είναι κουραστικό.Η μόνη δυσκολία του είναι το ανηφορικό τμήμα από το Θεολόγο του Μονγκού μέχρι τον Άγιο Ελευθέριο του Κάμπα, και από την Παναγιά Τόσο Νερό μέχρι την Αγία Μαρίνα.Αν όμως έχετε δυνάμεις και χρόνο, μπορείτε να κάνετε και μια ανηφορική παράκαμψη 1,5 χλμ. και να ανεβείτε στον Προφήτη Ηλία τον Αψηλό που είναι χτισμένος πάνω στην ψηλότερη κορυφή τηςΣίφνου (682 μ.).Στην περιοχή Φλάμπουρο, στους νότιους πρόποδες του Προφήτη Ηλία, λίγο μετά το ξωκλήσι τηςΑγίας Μαρίνας, το μονοπάτι περνάει δίπλα απότ ηστάνη του Μανώλη, όπου μπορείτε να αγοράσετε εξαιρετικό τυρί.

Μονοπάτι 8:ΑγίαΆννα - ΆγιοςΣώστης (μήκος 4,5 χλμ, χρόνοςπορείας 2 - 2.30 ώρες).Το εύκολο μονοπάτι (αλλά υπολογίστε και τον αντίστοιχο χρόνο για την επιστροφή σας).Το σημαντικό του αξιοθέατο βρίσκεται στοντερματισμό του, και είναι τα αρχαία χρυσωρυχεία στο ακρωτήριο του Αγίου Σώστη.Το τελευταίο σκέλος του μονοπατιού είναι πλακοστρωμένο καλντερίμι, και αυτό αρχαίο, αφού από εδώ κατέβαιναν οι αρχαίοι μεταλλωρύχοι για να πάνε να εργαστούν στις μεταλλευτικέςστοές.

Διαμονή

ΣτηΣίφνο ευτυχώς δεν υπάρχουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες. Ακόμα και το πολυτελές ξενοδοχείο "Ελιές" στοΒαθύ (www.eliesresorts.com, ένα από τα πολυτελέστερα στις Κυκλάδες) είναι αρμονικά ενταγμένο στο τοπίο.Στις Καμάρες, το λιμάνι του νησιού όπου υπάρχει και μια από τις ωραιότερες αμμουδερές παραλίες της Σίφνου, η καλύτερη επιλογή σας είναι τα "Σιφνέικα Κονάκια" της Μαρίας Κόμη, μια αρχοντική μονάδα με εξαιρετικά φιλόξενη ατμόσφαιρα και πολύ λογικές τιμές. 

Εδώ επίσης βρίσκεται και το μοναδικό κάμπινγκ του νησιού, το κάμπινγκ "Μάκης" με πυκνή σκιά, πεντακάθαροσε κάθε γωνιά του και με απαστράπτουσες τουαλέτες.Στο κέντρο του νησιού, στο Άνω Πετάλι, βρίσκεται το ωραίο ξενοδοχείο "Petali Village" (www.sifnoshotelpetali.com), της οικογενείας Βερνίκου που κατάγεται από το νησί και η οποία έχει και δύο ακόμα αξιόλογες μονάδες, το "Verina" στον Πλατύ Γιαλό και το "Verina Astra".Το καλύτερο από όλα όμως, σας το φυλάξαμε για το τέλος: είναι το δημιούργημα του Ισπανού αρχιτέκτονα Δαυίδ Γκονζάλες, ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα υψηλής αισθητικής, το "Καμαρωτή" (www.kamaroti.com), σε μια πλαγιά ανατολικά από τον Άγιο Λουκά, στο δρόμο προς Παναγία Πουλάτη. Δεν υπάρχουν λόγια για να το περιγράψουν (ή μάλλον υπάρχουν, αλλά δεν αρκεί αυτός ο χώρος), μόνο όταν το δείτε από κοντά θα καταλάβετε.

Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 3 του περιοδικού ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ, στις 3 Αυγούστου 2013