MV Marburg, ο "υγρός τάφος" των γερμανικών τανκς στην Ιθάκη

«Πλοίο φλεγόμενο κοντά σε Ελληνικές ακτές, Απρίλιος Μάιος 1941». Φωτογραφία από τα Ιταλικά αρχεία Αrchivio Centrale Dello Stato, αφορμή για την έρευνα της ταυτότητας του πλοίου (Γιώργος Καρέλας)

Ιστορική έρευνα - πρωτότυπο κείμενο: Γιώργος Καρέλας

Έρευνα πεδίου: Γεράσιμος Σωτηρόπουλος

Επιμέλεια κειμένου: Πιερ Κοσμίδης

CLICK TO READ 

THE ENGLISH VERSION

Το ιστορικό της βύθισης

Την 21η Μαϊου του 1941, ένα μεγάλο μέρος του 2ου συντάγματος τεθωρακισμένων Panzer φορτώθηκαν στο λιμάνι της Πάτρας στα μεταγωγικά πλοία Marburg και Kybfels με προορισμό το λιμάνι του Τάραντο στην Ιταλία.

To Kybfels ήταν ένα φορτηγό πλοίο 7.764 τόνων και ανήκε στην εταιρεία HANSA της Βρέμης. 

Το Marburg, ελάχιστα μικρότερο 7.564 τόνων είχε ναυπηγηθεί το 1928 με το όνομα Saale για λογαριασμό της εταιρείας North German LLoyd. 

Είχε προηγηθεί στις 18 Μαΐου 41 η μεταφορά από Πάτρα για Τάραντο των πιο βαριών όπλων και τανκ της μεραρχίας με νηοπομπή που αποτελούσαν εκτός από τα τα 2 γερμανικά μεταγωγικά και το ιταλικό LAURA C. 

Επέστρεψαν στην Πάτρα για να φορτώσουν τα υπόλοιπα και λιγότερο βαριά οχήματα της μεραρχίας.

Το Marburg με το πρώτο του όνομα Saale
(Πηγή: http://www.nils-seefahrt.de/)

Με το φόβο μιας επίθεσης στα πλοία και μετά την αναφορά ότι συμμαχικό υποβρύχιο είχε θεαθεί στην περιοχή η Regia Marina έστειλε για αναγνώριση το υποβρύχιο Menotti με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Ugo Gelli να περιπολεί νότια της Zακύνθου.

Το υποβρύχιο απέπλευσε από τον Τάραντα στις 18 Μαίου και το βράδυ της 20ης διέκρινε μια σιλουέττα αγνώστου πλοίου στην περιοχή.

Ήταν μάλλον το ναρκοθετικό Abdiel που κατευθυνόταν στην περιοχή του ακρωτηρίου Δουκάτο στην Λευκάδα για να ποντίσει το ναρκοπέδιο που θα έκανε πολύ μεγάλη ζημιά στις δυνάμεις του Άξονα....

Σε μικρό χρονικό διάστημα το Ιταλικό αντιτορπιλικό Carlo Mirabello ερχόμενο από Ιταλία προς Πάτρα θα χτυπήσει πρώτο σε νάρκη και θα βυθιστεί.

Θα ακολουθήσει η Ιταλική κανονιοφόρος Pellegrino Matteucci που συνόδευε ιταλική νηοπομπή.

O λόγος που οι Ιταλοί δεν ειδοποίησαν τους συμμάχους τους για τις απώλειες που είχαν στο νέο ναρκοπέδιο ήταν ότι την περίοδο εκείνη οι σχέσεις των Γερμανικών και Ιταλικών αρχών στην Πάτρα ήταν τεταμένες και η μεταξύ τους συνεννόηση είχε προβλήματα.

Το πλοίο που δένει στο λιμάνι της Πάτρας είναι μάλλον το Marburg πριν το τελευταίο ή το προτελευταίο του ταξίδι.
Πηγή: Deutsches Historisches Museum

Στις 21.05.41 και ώρα 9.00 το πρωί, φορτώθηκαν στα Kybfels και Marburg στο λιμάνι της Πάτρας οχήματα και πυροβόλα της μεραρχίας με προορισμό το λιμάνι του Taranto .

Από εκεί θα προωθούνταν με τραίνο στο μέτωπο της Ανατολής όπου η Γερμανία διεξήγαγε επίθεση εναντίον της Ρωσίας.

Aυτή τη φορά αποπλέουν πάλι τα 2 πλοία (μόνα τους με μόνη συνοδεία Ιταλικά αναγνωριστικά αεροπλάνα) για Τάραντο.

Στις 14.00 μμ και ενώ το κονβόι βρισκόταν μεταξύ Κεφαλονιάς και Λευκάδας ακούστηκε μια τρομερή έκρηξη.

Το Kybfels είχε χτυπήσει σε νάρκη!

Λίγο αργότερα χτύπησε και το Marburg σε νάρκη και άρχισε και αυτό να βυθίζεται.

Το πλήρωμα εγκαταλείπει το Marburg ενώ αυτό παρασύρεται φλεγόμενο προς τις ακτές της Ιθάκης
(αρχείο A. Winkel)

Τα πλοία έπεσαν σε νάρκες από το ναρκοπέδιο που δημιούργησε μόλις την προηγούμενη μέρα το Βρετανικό ναρκοθετικό ΗΜS Abdiel και βυθίστηκαν ανοιχτά του Κάβο Δουκάτο, μεταξύ Κεφαλλονιάς και Ιθάκης.

Το γεγονός ίσως να μην είναι τυχαίο και οι Βρετανοί να αξιοποίησαν πληροφορίες της πολύ καλά οργανωμένης υπηρεσίας αντικατασκοπείας που διέθεταν στην Πάτρα. 

Στο βιβλίο του Κώστα Τριανταφύλλου "Ιστορικό λεξικό των Πατρών" αναφέρει ο συγγραφέας ότι συνελήφθησαν οι Πατρινοί Βουρλούμης, Μαρτάκος και Σκαμνάκης ως ύποπτοι ότι μετέδωσαν τις κινήσεις των πλοίων Marburg και Kybfels στον εχθρό.

Συνολικά 226 Γερμανοί έχασαν τη ζωή τους με τη βύθιση των 2 μεταγωγικών. Οι επιζώντες βγήκαν στις ακτές της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς.

Η επιχείρηση ναρκοθέτησης των Βρετανών από το Abdiel έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη ναρκοθέτηση σε πολύ βαθιά νερά, γεγονός που προκάλεσε και τον αιφνιδιασμό των κυβερνώντων των πλοίων που απωλέσθησαν.

Οι δύο φωτογραφίες που έλυσαν το γρίφο

Για αρκετό καιρό είχα αποθηκεύσει στον υπολογιστή μου μια φωτό από τα Ιταλικά κρατικά αρχεία Αrchivio Centrale Dello Stato που φαινόταν ένα πλοίο να καίγεται κοντά σε Ελληνικές ακτές.

Η λεζάντα έγραφε «πλοίο φλεγόμενο κοντά σε Ελληνικές ακτές, Απρίλιος Μάιος 1941». Η φωτογραφία είχε τραβηχτεί από Ιταλικό αναγνωριστικό αεροπλάνο με ευδιάκριτο το σήμα της Regia Aeronautica στο φτερό.

«Πλοίο φλεγόμενο κοντά σε Ελληνικές ακτές, Απρίλιος Μάιος 1941». Η δεύτερη φωτογραφία από τα Ιταλικά αρχεία Αrchivio Centrale Dello Stato, αφορμή για την έρευνα της ταυτότητας του πλοίου
(Γιώργος Καρέλας)

Από την πρώτη στιγμή άρχισα να ερευνώ το θέμα και θεώρησα ότι επρόκειτο για επίθεση σε ναυτικούς στόχους από τις δυνάμεις του Άξονα τον Απρίλιο του 1941 κατά τη διάρκεια της εισβολής στην Ελλάδα.

Αν και η σιλουέτα του πλοίου ήταν αρκετά ευδιάκριτη η ταυτοποίηση φάνταζε αδύνατη.

Τόσο και τόσα πλοία βομβαρδίστηκαν κατά τη διάρκεια της εισβολής, αρκετά βυθίστηκαν, άλλα διέφυγαν.

Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν ότι το πλοίο ήταν ένα πολύ μεγάλο εμπορικό (θα μπορούσα να το υπολογίσω μέχρι 8.000 τόνους) με καμουφλάζ και 4 ιστούς.

Αυτό που δεν σκέφτηκα ήταν η πιθανότητα το πλοίο να ανήκε στις δυνάμεις του Άξονα.

Εγκατέλειψα την έρευνα και την στιγμή που αποφάσισα να επανέλθω ασχολούμουν με την βύθιση των πλοίων Marburg και Kybfels ανάμεσα στα νησιά Κεφαλονιά και Λευκάδα.

Το Marburg είχε 4 ιστούς και έμοιαζε πολύ με εκρίνο των φωτογραφιών.

Άρχισα να ψάχνω και τελικά η περιοχή του ακρωτηρίου Αγ. Νικολάου στο Βόρειο άκρο της Ιθάκης “κούμπωσε “ με το ανάγλυφο των φωτό!

Συγκριτικές φωτογραφίες από την περιοχή που ελήφθησαν οι αεροφωτογραφίες από την Ιταλική αεροπορία (σύγχρονη φωτό delas aerial photography)

Στις αεροφωτογραφίες διακρινόταν και ο φάρος που υπάρχει ακόμα και σήμερα!

Αλλά το Marburg τόσο κοντά στην στεριά;

Αυτό ήταν σπουδαίο!

Η έρευνα πεδίου

Την έρευνα πεδίου ανέλαβε ο Γεράσιμος Σωτηρόπουλος, ιδιοκτήτης του καταδυτικού κέντρου Aquatic world στην Αγία Ευφημία της Κεφαλονιάς και ακούραστος ερευνητής του βυθού και της ιστορίας της περιοχής.

Έρευνα πεδίου στην περιοχή (Γεράσιμος Σωτηρόπουλος)

Ο πυθμένας στο σημείο που φαίνεται να φλέγεται το Marburg είναι σε βάθος 70-90 μέτρων αλλά εκεί η έρευνα πεδίου δεν απέδωσε καρπούς.

Παρ’ όλα αυτά επιβεβαίωσε ότι η περιοχή που ερεύνησε ήταν αυτή της αεροφωτογραφίας.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία Γερμανού στρατιώτη που επέβαινε στο Marburg το πλοίο εγκαταλείφθηκε αμέσως μετά την έκρηξη της νάρκης με διαταγή του καπετάνιου του.

Το πλοίο φλεγόταν το βράδυ και η φωτιά ήταν ορατή στη Λευκάδα.

Η φωτό του φλεγόμενου πλοίου ενδέχεται να τραβήχτηκε το απόγευμα ή την επόμενη μέρα.

Το ερώτημα ήταν που τελικά βυθίστηκε το πλοίο.

Οι αναφορές της Γερμανικής ναυτικής διοίκησης σχετικά με τo ακριβές σημείο βύθισης των πλοίων δεν πρόσφεραν κανένα επιπλέον στοιχείο.

Η διάσωση των ναυαγών έγινε από Ιταλικά πλοία καθώς τα νησιά του Ιονίου ήταν υπο Ιταλική κατοχή και Έλληνες ψαράδες. Το Marburg φαίνεται να εγκαταλείφθηκε στη τύχη του.

Η έρευνα συνεχίστηκε από τον Γεράσιμο Σωτηρόπουλο ψάχνοντας αναφορές από ηλικιωμένους που ίσως να γνώριζαν που τελικά βυθίστηκε το φλεγόμενο πλοίο.

Οι διηγήσεις των παλιών οδήγησαν σε ένα στόχο ανατολικά της Ιθάκης.

Ηχογραφία του ναυαγίου, αρχείο Γεράσιμου Σωτηρόπουλου

Το πλοίο φαίνεται να παρασύρθηκε νοτιότερα από το σημείο που φαίνεται να φλέγεται.

Το πλοίο κατέληξε να βυθιστεί στα 300 μέτρα βάθος αφού κόπηκε κατά τη βύθιση σε 2 κομμάτια.

Ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, οδήγησε τελικά το πλοίο σε απαγορευτικά βάθη για κατάδυση με αναπνευστικές συσκευές και στέρησε τους δύτες της εποχής μας καταδύσεις σε ένα ναυάγιο γεμάτο οχήματα και όπλα της 2ης Μεραρχίας Panzer.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Platon Alexiades –Target Corinth canal

Byron Tesapsides DIE KRIEGSMARINE IN DER ÄGÄIS

Very Special Ships: Abdiel Class Fast Minelayers of World War Two Arthur Nicholson

Και τα μικροφιλμ από το αρχείο του Βill Russ