Digging for the forgotten soldiers of Peleliu island

Peleliu, an island in the Pacific Ocean, where fierce battles were fought between Americans and Japanese in 1944 during World War II, amounted to approximately 12,000 killed soldiers, out of which 1,800 were Americans and the rest Japanese.

In view of the official visit of the Japanese emperor in Palau in April 2015, the local government decided to unseal the caves where entrenched Japanese fought to the bitter end.

As the fierce resistance of the Japanese caused mounting casualties to the Americans, the US Army decided to take drastic measures for the neutralization of the Japanese soldiers as flamethrowers, direct artillery shots and close-quarters combat were not enough to silence the Japanese.

The US Forces decided to begin a systematic undermining of the entrances of the caves with explosives, destroying them and burying alive those who were still in them. 

It is estimated that at least 200 caves and underground fortifications were buried under tons of earth and stones and remained forgotten for decades. 

In the first cave unearthed, with the symbolic participation of Peleliu's Prime Minister, the researchers found the remains of six Japanese soldiers and a large number of ammunition and weapons.

The remains of the six men were repatriated to Japan.

According to estimates, approximately 2,600 KIA Japanese were never found and may remain buried in those caves.

1943: The fascist occupation of the Greek Ionian islands and the massacre of the Italian Acqui Division

In 1941, when Axis forces occupied Greece, the Ionian Islands (except Kythera) were handed over to the Italians, who in their three years of rule attempted to Italianize the population of Corfu (as has happened with the Corfiot Italians). 

Many revisionists claim that the Italian occupation was a period of friendly relation between the fascists and the Greek population of the islands.

The massacre of the Italians in Kefalonia island, in the hands of their former German allies, in September 1943, when Italy swiftly changed sides and lined up with the Allies, as well as a Hollywood movie staring Nicholas Cage "Captain Corelli's Mandolin" (see further below) helped the Italians to give a false impression to a wide audience.

The historical truth is totally different: 

As demonstrated in this rare and unique fascist newspaper published in Kefalonia (dated 3 April 1943), the Italian authorities threatened with death whoever helped the partisans in guerrilla actions and informed the people of Kefalonia that their villages would be blown to pieces.

Following the Italian surrender there were disputes surrounding the status of Italian military units. 

Most of the Italian saw themselves as having to abide by the orders of the new Italian government. 

Yet some units already fell under the command of German senior officers, particularly those in occupied Greece. 

The German view was that by not abiding by the orders of the Germans they were committing treason.

The Acqui Division, on the island of Cephalonia, was amongst those that fell into this position. 

The commander received orders from Italy that he must regard the Germans as hostile and resist attempts to give up his weapons. 

From the Germans he received the ultimatum that he must either fight with them, fight against them, or surrender peacefully. 

Negotiations broke down as the Italians sought further clarification from their higher authority.

Fighting broke out in which the numerically superior Acqui Division were initially successful. 

However, when the Germans landed battle hardened Gebirgsjäger, mountain troops, on the island, the largely conscript Acqui Division was easily overcome. 

By now the German High Command had now issued orders:

Because of the perfidious and treacherous behaviour [of the Italians] on Cephalonia, no prisoners are to be taken.

Between 13 and 22 September 1943, on the island of Cephalonia, the Germans fought the Italians of the 33rd Acqui Infantry Division. 

A total of 1315 were killed in battle, 3,000 were drowned when the German ships taking them to concentration camps were sunk and 5,155 were executed by 26 September. 

It was one of the largest prisoner of war massacres of the war, along with the Katyn massacre of approximately 22,000 Poles by Soviets and it was one of many atrocities committed by the 1. Gebirgs-Division.

The massacre provided the historical background to the novel Captain Corelli’s Mandolin, which later became a Hollywood film.

READ MORE HERE AND HERE

WW2 Wrecks top stories: Check them out!

A wide variety of interesting and largely unknown stories are just a "click" away, for your reading pleasure!

Click on the links below to learn more about World War 2 forgotten stories!

Enjoy!

Found, salvaged and preserved! A Blenheim shot down in Crete by friendly fire on April 28, 1941

Rod Pearce: Searching for WW2 aircraft wrecks and giving closure to their families 

HMS Perseus: The story of the sole survivor of a British submarine sunk in 1941 off Kefalonia, Ionian Sea, Greece

FOUND! Aldebaran: The Italian Navy Torpediniera sunk on 20 October 1941 in Greece

Battle of Crete: The end of German large scale airborne ops, the casualties and the Pyrrhic victory of the nazis

April 1941: When the Greeks stopped the nazis at the bunkers of "Metaxas Line"

WW2 bunkers in Greece: Lt. Colonel (ret.) Ilias Kotridis and the "Metaxas line" that stopped the nazis in 1941

Submarine HMS P311, sunk in January 1943: “Only the forgotten are truly dead”, the families of the lost sailors speak out

MV Marburg, ο "υγρός τάφος" των γερμανικών τανκς στην Ιθάκη

«Πλοίο φλεγόμενο κοντά σε Ελληνικές ακτές, Απρίλιος Μάιος 1941». Φωτογραφία από τα Ιταλικά αρχεία Αrchivio Centrale Dello Stato, αφορμή για την έρευνα της ταυτότητας του πλοίου (Γιώργος Καρέλας)

Ιστορική έρευνα - πρωτότυπο κείμενο: Γιώργος Καρέλας

Έρευνα πεδίου: Γεράσιμος Σωτηρόπουλος

Επιμέλεια κειμένου: Πιερ Κοσμίδης

CLICK TO READ 

THE ENGLISH VERSION

Το ιστορικό της βύθισης

Την 21η Μαϊου του 1941, ένα μεγάλο μέρος του 2ου συντάγματος τεθωρακισμένων Panzer φορτώθηκαν στο λιμάνι της Πάτρας στα μεταγωγικά πλοία Marburg και Kybfels με προορισμό το λιμάνι του Τάραντο στην Ιταλία.

To Kybfels ήταν ένα φορτηγό πλοίο 7.764 τόνων και ανήκε στην εταιρεία HANSA της Βρέμης. 

Το Marburg, ελάχιστα μικρότερο 7.564 τόνων είχε ναυπηγηθεί το 1928 με το όνομα Saale για λογαριασμό της εταιρείας North German LLoyd. 

Είχε προηγηθεί στις 18 Μαΐου 41 η μεταφορά από Πάτρα για Τάραντο των πιο βαριών όπλων και τανκ της μεραρχίας με νηοπομπή που αποτελούσαν εκτός από τα τα 2 γερμανικά μεταγωγικά και το ιταλικό LAURA C. 

Επέστρεψαν στην Πάτρα για να φορτώσουν τα υπόλοιπα και λιγότερο βαριά οχήματα της μεραρχίας.

Το Marburg με το πρώτο του όνομα Saale
(Πηγή: http://www.nils-seefahrt.de/)

Με το φόβο μιας επίθεσης στα πλοία και μετά την αναφορά ότι συμμαχικό υποβρύχιο είχε θεαθεί στην περιοχή η Regia Marina έστειλε για αναγνώριση το υποβρύχιο Menotti με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Ugo Gelli να περιπολεί νότια της Zακύνθου.

Το υποβρύχιο απέπλευσε από τον Τάραντα στις 18 Μαίου και το βράδυ της 20ης διέκρινε μια σιλουέττα αγνώστου πλοίου στην περιοχή.

Ήταν μάλλον το ναρκοθετικό Abdiel που κατευθυνόταν στην περιοχή του ακρωτηρίου Δουκάτο στην Λευκάδα για να ποντίσει το ναρκοπέδιο που θα έκανε πολύ μεγάλη ζημιά στις δυνάμεις του Άξονα....

Σε μικρό χρονικό διάστημα το Ιταλικό αντιτορπιλικό Carlo Mirabello ερχόμενο από Ιταλία προς Πάτρα θα χτυπήσει πρώτο σε νάρκη και θα βυθιστεί.

Θα ακολουθήσει η Ιταλική κανονιοφόρος Pellegrino Matteucci που συνόδευε ιταλική νηοπομπή.

O λόγος που οι Ιταλοί δεν ειδοποίησαν τους συμμάχους τους για τις απώλειες που είχαν στο νέο ναρκοπέδιο ήταν ότι την περίοδο εκείνη οι σχέσεις των Γερμανικών και Ιταλικών αρχών στην Πάτρα ήταν τεταμένες και η μεταξύ τους συνεννόηση είχε προβλήματα.

Το πλοίο που δένει στο λιμάνι της Πάτρας είναι μάλλον το Marburg πριν το τελευταίο ή το προτελευταίο του ταξίδι.
Πηγή: Deutsches Historisches Museum

Στις 21.05.41 και ώρα 9.00 το πρωί, φορτώθηκαν στα Kybfels και Marburg στο λιμάνι της Πάτρας οχήματα και πυροβόλα της μεραρχίας με προορισμό το λιμάνι του Taranto .

Από εκεί θα προωθούνταν με τραίνο στο μέτωπο της Ανατολής όπου η Γερμανία διεξήγαγε επίθεση εναντίον της Ρωσίας.

Aυτή τη φορά αποπλέουν πάλι τα 2 πλοία (μόνα τους με μόνη συνοδεία Ιταλικά αναγνωριστικά αεροπλάνα) για Τάραντο.

Στις 14.00 μμ και ενώ το κονβόι βρισκόταν μεταξύ Κεφαλονιάς και Λευκάδας ακούστηκε μια τρομερή έκρηξη.

Το Kybfels είχε χτυπήσει σε νάρκη!

Λίγο αργότερα χτύπησε και το Marburg σε νάρκη και άρχισε και αυτό να βυθίζεται.

Το πλήρωμα εγκαταλείπει το Marburg ενώ αυτό παρασύρεται φλεγόμενο προς τις ακτές της Ιθάκης
(αρχείο A. Winkel)

Τα πλοία έπεσαν σε νάρκες από το ναρκοπέδιο που δημιούργησε μόλις την προηγούμενη μέρα το Βρετανικό ναρκοθετικό ΗΜS Abdiel και βυθίστηκαν ανοιχτά του Κάβο Δουκάτο, μεταξύ Κεφαλλονιάς και Ιθάκης.

Το γεγονός ίσως να μην είναι τυχαίο και οι Βρετανοί να αξιοποίησαν πληροφορίες της πολύ καλά οργανωμένης υπηρεσίας αντικατασκοπείας που διέθεταν στην Πάτρα. 

Στο βιβλίο του Κώστα Τριανταφύλλου "Ιστορικό λεξικό των Πατρών" αναφέρει ο συγγραφέας ότι συνελήφθησαν οι Πατρινοί Βουρλούμης, Μαρτάκος και Σκαμνάκης ως ύποπτοι ότι μετέδωσαν τις κινήσεις των πλοίων Marburg και Kybfels στον εχθρό.

Συνολικά 226 Γερμανοί έχασαν τη ζωή τους με τη βύθιση των 2 μεταγωγικών. Οι επιζώντες βγήκαν στις ακτές της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς.

Η επιχείρηση ναρκοθέτησης των Βρετανών από το Abdiel έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη ναρκοθέτηση σε πολύ βαθιά νερά, γεγονός που προκάλεσε και τον αιφνιδιασμό των κυβερνώντων των πλοίων που απωλέσθησαν.

Οι δύο φωτογραφίες που έλυσαν το γρίφο

Για αρκετό καιρό είχα αποθηκεύσει στον υπολογιστή μου μια φωτό από τα Ιταλικά κρατικά αρχεία Αrchivio Centrale Dello Stato που φαινόταν ένα πλοίο να καίγεται κοντά σε Ελληνικές ακτές.

Η λεζάντα έγραφε «πλοίο φλεγόμενο κοντά σε Ελληνικές ακτές, Απρίλιος Μάιος 1941». Η φωτογραφία είχε τραβηχτεί από Ιταλικό αναγνωριστικό αεροπλάνο με ευδιάκριτο το σήμα της Regia Aeronautica στο φτερό.

«Πλοίο φλεγόμενο κοντά σε Ελληνικές ακτές, Απρίλιος Μάιος 1941». Η δεύτερη φωτογραφία από τα Ιταλικά αρχεία Αrchivio Centrale Dello Stato, αφορμή για την έρευνα της ταυτότητας του πλοίου
(Γιώργος Καρέλας)

Από την πρώτη στιγμή άρχισα να ερευνώ το θέμα και θεώρησα ότι επρόκειτο για επίθεση σε ναυτικούς στόχους από τις δυνάμεις του Άξονα τον Απρίλιο του 1941 κατά τη διάρκεια της εισβολής στην Ελλάδα.

Αν και η σιλουέτα του πλοίου ήταν αρκετά ευδιάκριτη η ταυτοποίηση φάνταζε αδύνατη.

Τόσο και τόσα πλοία βομβαρδίστηκαν κατά τη διάρκεια της εισβολής, αρκετά βυθίστηκαν, άλλα διέφυγαν.

Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν ότι το πλοίο ήταν ένα πολύ μεγάλο εμπορικό (θα μπορούσα να το υπολογίσω μέχρι 8.000 τόνους) με καμουφλάζ και 4 ιστούς.

Αυτό που δεν σκέφτηκα ήταν η πιθανότητα το πλοίο να ανήκε στις δυνάμεις του Άξονα.

Εγκατέλειψα την έρευνα και την στιγμή που αποφάσισα να επανέλθω ασχολούμουν με την βύθιση των πλοίων Marburg και Kybfels ανάμεσα στα νησιά Κεφαλονιά και Λευκάδα.

Το Marburg είχε 4 ιστούς και έμοιαζε πολύ με εκρίνο των φωτογραφιών.

Άρχισα να ψάχνω και τελικά η περιοχή του ακρωτηρίου Αγ. Νικολάου στο Βόρειο άκρο της Ιθάκης “κούμπωσε “ με το ανάγλυφο των φωτό!

Συγκριτικές φωτογραφίες από την περιοχή που ελήφθησαν οι αεροφωτογραφίες από την Ιταλική αεροπορία (σύγχρονη φωτό delas aerial photography)

Στις αεροφωτογραφίες διακρινόταν και ο φάρος που υπάρχει ακόμα και σήμερα!

Αλλά το Marburg τόσο κοντά στην στεριά;

Αυτό ήταν σπουδαίο!

Η έρευνα πεδίου

Την έρευνα πεδίου ανέλαβε ο Γεράσιμος Σωτηρόπουλος, ιδιοκτήτης του καταδυτικού κέντρου Aquatic world στην Αγία Ευφημία της Κεφαλονιάς και ακούραστος ερευνητής του βυθού και της ιστορίας της περιοχής.

Έρευνα πεδίου στην περιοχή (Γεράσιμος Σωτηρόπουλος)

Ο πυθμένας στο σημείο που φαίνεται να φλέγεται το Marburg είναι σε βάθος 70-90 μέτρων αλλά εκεί η έρευνα πεδίου δεν απέδωσε καρπούς.

Παρ’ όλα αυτά επιβεβαίωσε ότι η περιοχή που ερεύνησε ήταν αυτή της αεροφωτογραφίας.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία Γερμανού στρατιώτη που επέβαινε στο Marburg το πλοίο εγκαταλείφθηκε αμέσως μετά την έκρηξη της νάρκης με διαταγή του καπετάνιου του.

Το πλοίο φλεγόταν το βράδυ και η φωτιά ήταν ορατή στη Λευκάδα.

Η φωτό του φλεγόμενου πλοίου ενδέχεται να τραβήχτηκε το απόγευμα ή την επόμενη μέρα.

Το ερώτημα ήταν που τελικά βυθίστηκε το πλοίο.

Οι αναφορές της Γερμανικής ναυτικής διοίκησης σχετικά με τo ακριβές σημείο βύθισης των πλοίων δεν πρόσφεραν κανένα επιπλέον στοιχείο.

Η διάσωση των ναυαγών έγινε από Ιταλικά πλοία καθώς τα νησιά του Ιονίου ήταν υπο Ιταλική κατοχή και Έλληνες ψαράδες. Το Marburg φαίνεται να εγκαταλείφθηκε στη τύχη του.

Η έρευνα συνεχίστηκε από τον Γεράσιμο Σωτηρόπουλο ψάχνοντας αναφορές από ηλικιωμένους που ίσως να γνώριζαν που τελικά βυθίστηκε το φλεγόμενο πλοίο.

Οι διηγήσεις των παλιών οδήγησαν σε ένα στόχο ανατολικά της Ιθάκης.

Ηχογραφία του ναυαγίου, αρχείο Γεράσιμου Σωτηρόπουλου

Το πλοίο φαίνεται να παρασύρθηκε νοτιότερα από το σημείο που φαίνεται να φλέγεται.

Το πλοίο κατέληξε να βυθιστεί στα 300 μέτρα βάθος αφού κόπηκε κατά τη βύθιση σε 2 κομμάτια.

Ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, οδήγησε τελικά το πλοίο σε απαγορευτικά βάθη για κατάδυση με αναπνευστικές συσκευές και στέρησε τους δύτες της εποχής μας καταδύσεις σε ένα ναυάγιο γεμάτο οχήματα και όπλα της 2ης Μεραρχίας Panzer.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Platon Alexiades –Target Corinth canal

Byron Tesapsides DIE KRIEGSMARINE IN DER ÄGÄIS

Very Special Ships: Abdiel Class Fast Minelayers of World War Two Arthur Nicholson

Και τα μικροφιλμ από το αρχείο του Βill Russ

Ηλίας Κοτρίδης, η "ψυχή" της αναβίωσης της Μάχης των Οχυρών

Ο Ηλίας Κοτρίδης δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις: Διετέλεσε διοικητής του οχυρού Ρούπελ, με δικές του ενέργειες εντόπισε τα λείψανα Ελλήνων πυροβολητών που σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης και εδώ και χρόνια πρωτοστατεί στην έρευνα και την καταγραφή των Οχυρών, τα οποία έγραψαν τη δική τους σελίδα στην Ιστορία της χώρας μας, τον Απρίλιο του 1941.

Φέτος, 75 χρόνια μετά τη μάυρη επέτειο της εισβολής στην Ελλάδα των ναζιστικών ορδών του παράφρονα δικάτορα Αδόλφου Χίτλερ, η γνωστή και ως Eπιχείρηση "Μαρίτα", ο Ηλίας Κοτρίδης πρωτοστάτησε στην ακριβή ιστορικά αναπαράσταση επεισοδίων της Μάχης των Οχυρών, όπως ακριβώς εκτυλίχθηκαν, βασισμένος σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα, επίσημες αναφορές και των δύο πλευρών, αλλά και προσωπικές μαρτυρίες και απομνημονεύματα βετεράνων που βρέθηκαν στο πεδίο της Μάχης εκείνες της δραματικές ημέρες του 1941.

Δίνουμε το λόγο στον Ηλία Κοτρίδη, για να μας εξηγήσει τι ακριβώς έγινε στις εκδηλώσεις αυτές, οι οποίες όχι μόνο ενημέρωσαν την κοινή γνώμη, αλλά πολύ περισσότερο έστειλαν ένα θετικό μήνυμα προς όλους.

"Για πρώτη φορά μετά από 75 χρόνια έγιναν αναβιώσεις γεγονότων από την γερμανική επίθεση στα οχυρά της Γραμμής Μεταξά και συγκεκριμένα στα οχυρά Ιστίμπεη και Ρούπελ. 

Στις 14 και 15 Μαΐου 2016 πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις αναβίωσης ιστορικών γεγονότων που διαδραματίσθηκαν στα οχυρά της Γραμμής Μεταξά, Ιστίμπεη και Ρούπελ . 

Ήταν μία ιδέα που υπήρχε πολύ καιρό και ωρίμαζε σιγά σιγά. Ο δήμος Σιντικής Σερρών, υπό την αιγίδα του ΥΠΕΘΑ, ανέλαβε να υλοποιήσει το όνειρο αυτό με την συμπλήρωση 75 χρόνων από την γερμανική επίθεση", αναφέρει αρχικά ο κ. Κοτρίδης και συνεχίζει:

"Τα δρώμενα περιελάμβαναν επιθέσεις γερμανικών τμημάτων , αντεπίθεση Ελλήνων στο Ιστίμπεη, χρήση χημικών εκ μέρους των Γερμανών και τελικά εγκατάλειψη και παράδοση του οχυρού λόγω θανάτων από χημικά. 

Στο Ρούπελ έγινε αναπαράσταση μάχης από Γερμανούς, ενώ η Ελληνική άμυνα ήταν μέσα από το οχυρό. 

Οι Γερμανοί καθηλώθηκαν, χωρίς να μπορέσουν να το καταλάβουν. Την 9 Απριλίου, λόγω κατάληψης της Θεσσαλονίκης γερμανοί κήρυκες τα γνωστοποίησαν στον διοικητή του οχυρού και την επομένη έγινε η αναχώρηση των Ελλήνων, αφού πρώτα πήραν έγγραφη διαταγή από την 14η Ελληνική Μεραρχία. 

Οι στιγμές των διαβουλεύσεων και εγκατάλειψης του οχυρού απεικονίσθηκαν με εξαιρετικό τρόπο και προκάλεσαν δάκρυα στους πάνω από 5.000 επισκέπτες.

Κατά την αναβίωση, που παρακολούθησε πλήθος κόσμου, έγιναν αναπαραστάσεις πραγματικών και μόνο γεγονότων βασισμένα στις επίσημες Ελληνικές και Γερμανικές εκθέσεις, καθώς και στις διασταυρωμένες αναμνήσεις Ελλήνων και Γερμανών μαχητών. 

Στο Ιστίμπεη έγινε αναπαράσταση μάχης κατά την οποία οι Γερμανοί ανέβηκαν στην επιφάνεια του οχυρού, δέχθηκαν ανεπιτυχή Ελληνική αντεπίθεση, έφραξαν τις θυρίδες των πολυβολείων με πέτρες και χώμα και κάνοντας χρήση χημικών προξένησαν θανάτους από αέρια. 

Μετά την τροπή αυτή ο Έλληνας διοικητής Τχης Πικουλάκης Ξάνθος αναγκάστηκε σε συνθηκολόγηση. 

Κατά την αποχώρησή τους από το οχυρό, σύμφωνα με την έκθεση Ringel, μικρό γερμανικό τμήμα απέδωσε τιμές. 

Στο Ρούπελ έγινε αναπαράσταση μάχης κατά την οποία προσπάθησαν, πολλές φορές, οι Γερμανοί να πλησιάσουν στο οχυρό χωρίς να τα καταφέρουν, αφού καθηλώθηκαν από τα πυρά του οχυρού. 

Η αναπαράσταση έγινε με ομάδες εθελοντών, αβολίδωτα πυρά, εκρήξεις, καπνογόνες και με την συμμετοχή της αερολέσχης Σερρών, που διέθεσε τρία αεροσκάφη. 

Με την υπογραφή της συνθηκολόγησης στην Θεσσαλονίκη έγινε αναπαράσταση των στιγμών κατά τις οποίες ο Έλληνας διοικητής, Ανχης Δουράτσος Γεώργιος, συνομιλεί με Γερμανό αξιωματικό και ξανά βροντοφωνάζει μετά από 75 χρόνια:

«Τα οχυρά δεν παραδίδονται», 

σκορπώντας ρίγη συγκίνησης στους επισκέπτες και στέλνοντας μήνυμα με πολλούς αποδέκτες ότι και σήμερα το ίδιο θα πράξουμε αν χρειαστεί.

Ενημερώνει τους αξιωματικούς του, παίρνει εντολή από τους προϊσταμένους του να εγκαταλείψει το οχυρό και αφού αποδίδονται τιμές στο ηρωικό οχυρό αποχωρούν όλοι. Μέχρι τότε κανείς Γερμανός δεν ανέβηκε πάνω στο οχυρό. 

Όλοι οι διάλογοι και τα κείμενα έχουν γραφτεί από εμένα και βασίζονται στα επίσημα Ελληνικά και Γερμανικά αρχεία, χωρίς καμία παρέκκλιση. 

Νοιώθω υπερήφανος και την ανάλογη τιμή που είχα την ευκαιρία να υποδυθώ τούς Έλληνες διοικητές, τόσο στο Ιστίμπεη όσο και στο Ρούπελ, αλλά κυρίως που καταφέραμε να κάνουμε την πρώτη αναβίωση με πολύ μεγάλη επιτυχία και να νοιώσουν οι επισκέπτες την δύναμη και την θέληση των Ελλήνων μαχητών. 

Ευελπιστούμε ότι η προσπάθειά μας θα γίνει θεσμός και κάθε χρόνο νέα δρώμενα θα φωτίζουν γνωστές και άγνωστες πτυχές των μαχών της Γραμμής Μεταξά. 

Τα καλύτερα έρχονται. Ραντεβού του χρόνου, ίδια εποχή. 

Η προετοιμασία άρχισε ήδη!

Το φωτογραφικό υλικό παραχωρήθηκε από τον Ηλία Κοτρίδη και δημοσιεύεται με την άδειά του.

The "Flying Greek" The story of Air Force Colonel Steve N. Pisanos (video)

5 Mαρτίου 1943: Ούτε ένας Έλληνας στη Γερμανία!

Σπάνιο φύλλο της εφημερίδας "Η ΜΑΧΗ", έκδοση της οργάνωσης "ΕΘΝΙΚΗ ΔΡΑΣΙΣ", η οποία αναφέρεται στα γεγονότα της 5ης Μαρτίου του 1943 (Αρχείο pierrekosmidis.blogspot.com)

Αρχές του 1943 η πανωλεθρία των ναζί στη μάχη του Στάλινγκραντ έγειρε οριστικά την πλάστιγγα του πολέμου στην πλευρά των συμμάχων. 

Οι τεράστιες απώλειες τους (πάνω από 850.000 νεκροί, αιχμάλωτοι και τραυματίες) καθιστούν άλυτο το ήδη οξυμένο πρόβλημα των εφεδρειών τους. 

Προκειμένου να το αντιμετωπίσουν, αναγκάζονται στην επιστράτευση βιομηχανικών εργατών, οι οποίοι στέλνονται στο μέτωπο. 

Έτσι το πρόβλημα μετατοπίζεται στην αναπλήρωση των κενών στη πολεμική τους βιομηχανία. 

Καθώς το πρόγραμμα «εθελοντικής» εργασίας από τις κατεχόμενες χώρες έχει αποτύχει, στρέφονται στη λύση της πολιτικής επιστράτευσης στις χώρες αυτές. 

Στις 19 Φεβρουάρίου ο Γκέμπελς δήλωνει: «Ο γερμανικός λαός δίνει το αίμα του, η υπόλοιπη Ευρώπη ας δώσει την εργασία της».

Οι φήμες περί επικείμενης επιστράτευσης στην Ελλάδα φουντώνουν. 

Ο κατοχικός "Κουίσλινγκ" πρωθυπουργός Λογοθετόπουλος προκειμένου να διασκεδάσει τις φήμες δηλώνει: 

«Η ελληνική κυβέρνησις διαψεύδει κατηγορηματικώς τας κυκλοφορούσας φήμας σχετικώς με δήθεν μελετόμενην πολιτικήν επιστράτευσιν.» Η διάψευση της διάψευσης δεν αργεί να έρθει. Στις 23 Φεβρουαρίου δημοσιεύεται η ακόλουθη διαταγή:

Επί τη βάσει της υπό του Φύρερ και Ανωτάτου Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων χορηγηθείσης μοι εξουσιοδοτήσεως διατάσσω τα κάτωθι:

Αρθρον 1ον. Εκαστος κάτοικος της Ελλάδος, ηλικίας από 16 μέχρι 45 ετών είναι υποχρεωμένος, εάν το απαιτήσουν αι περιστάσεις, ν’ αναλάβη υποδεικνυομένην εις αυτόν εργασίαν διά γερμανικάς ή ιταλικάς υπηρεσίας. 

Ιδίως είναι υποχρεωμένος να παρουσιάζεται με ακρίβειαν εις την εργασίαν, να τηρή τας ώρας εργασίας και να παρέχη απόδοσιν εργασίας, ανταποκρινομένην προς τας σωματικάς του δυνάμεις. 

Οι άνδρες είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται έξω του τόπου της μονίμου κατοικίας των συγκεκροτημένοι εις συμβιωτικάς ομάδας στρατοπέδου, εάν απαιτηθή το τοιούτον.

Αρθρον 2ον. Η πρόσκλησις προς ανάληψιν εργασίας γίνεται υπό των γερμανικών αρχών απ’ ευθείας ή υπό των εντεταλμένων προς τούτο ελληνικών αρχών, ιδίως, Επιθεωρήσεων εργασίας, δημάρχων.

Αρθρον 3ον. Αι γερμανικαί υπηρεσίαι παρέχουν ανάλογον προς τας συνθήκας αποζημίωσιν και, εφ’ όσον τούτο είναι δυνατόν, και τροφήν.

Αρθρον 4ον. Ο μη συμμορφούμενος προς τας εκ των άρθρων 1 και 2 απορρέουσας υποχρεώσεις, τιμωρείται με: 

1) χρηματικήν ποινήν απεριορίστως ή 

2) φυλάκισιν ή ειρκτήν ή 

3) στρατόπεδον καταναγκαστικών έργων.

Αρθρον 5ον. Η παρούσα διάταξις τίθεται εν ισχύι από της ημέρας της κοινοποιήσεως αυτής.

Δια του Διοικητού της Νοτιανατολικής Ευρώπης εντεταλμένου ταυτοχρόνως με την αρχηγίαν του στρατού Στρατηγού Σπάϊντελ ».

Την επόμενη μέρα κιόλας, ξεσπούν απεργίες και διαδηλώσεις. 

Σύμφωνα με μαρτυρίες των Τάσου Βουρνά και Σόλωνα Γρηγοριάδη, μια μεγάλη ομάδα διαδηλωτών εισβάλει στα Παλιά Ανάκτορα, φτάνοντας στα κυβερνητικά γραφεία. 

Η κυριότερη μάζα των διαδηλωτών κατευθύνεται στο Υπουργείο Εργασίας, εισβάλει στα γραφεία και καίει μέρος των αρχείων του στην προσπάθεια να σαμποταριστεί το έργο της επιστράτευσης. 

Αστυνομία και καραμπινιέροι ανοίγουν πυρ με αποτέλεσμα 3 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. 

Ιταλική έκθεση της ίδιας μέρας αναφέρει: «Η κατάσταση στην Ελλάδα συνεχώς χειροτερεύει…

Έντονη προπαγάνδα συνεχίζει να γεμίζει τους τοίχους ενάντια στην πολιτική επιστράτευση, ενάντια στις συλλήψεις ομήρων που κάνουν οι αρχές κατοχής, ενάντια στον Άξονα γενικά, και ενάντια στην ίδια την ελληνική κυβέρνηση που κατηγορείται για υπερβολική ευπείθεια στον κατακτητή και θεωρείται η κύρια υπεύθυνη για την καταστροφική κατάσταση υποσιτισμού στη χώρα.»

Οι απεργίες και αντιδράσεις συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες. Στις 25 του μήνα ξεκινά απεργία των υπαλλήλων τις Τηλεφωνικής Εταιρίας ενώ μαθητές και φοιτητές καταβαίνουν σε διαδηλώσεις. 

Λειτουργίες σε εκκλησίες διακόπτονται και μετατρέπονται σε διαμαρτυρίες εναντίον της επιστράτευσης. Νεότερη ιταλική έκθεση αναφέρει: 

«Αυτές οι διαδηλώσεις, όσο κι αν αποδίδονται στην ανάγκη οικονομικών βελτιώσεων για τους δημόσιους υπάλληλους και τους εργάτες, εχουν αφήσει σαφώς να φανεί η αντι-αξονική τους βάση.»

Προκηρύσσεται Γενική Απεργία Δημοσίων Υπαλλήλων για τις 5 του Μάρτη και το ΕΑΜ οργανώνει διαδήλωση ενάντια στην επιστράτευση για τη μέρα εκείνη. 

Η διαδήλωση προπαγανδίζεται πυρετωδώς, με συνθήματα στους τοίχους, πολυγραφημένες προκηρύξεις και τρικάκια. 

Σύμφωνα με μαρτυρία του Ν. Πλουμπίδη τα χωνιά της νεοσύστατης ΕΠΟΝ τότε εφευρέθηκαν και τέθηκαν σε εφαρμογή. 

Τα γεγονότα της 5ης Μαρτίου αφηγείται ο Δημήτρης Ψαθάς στο βιβλίο του “ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ”:

Και φτάνει η μέρα. Ξεσπάει η απεργία Τράπεζες, δημόσια γραφεία, ταχυδρομεία, τηλεγραφεία, μαγαζιά -όλα κλειστά. Τρίζει τα δόντια η ψευτοκυβέρνηση. Οι απεργοί θα παταχθούν! Κι όταν ο Γκοτζαμάνης στρώνεται να γράψει το διάταγμα της απόλυσης των απεργών, δεν βρίσκει μια δακτυλογράφο να το δακτυλογραφήσει! 

Τα εργοστάσια σταματημένα. 

Κι όλες οι επιχειρήσεις. Η κίνηση της πόλης έχει νεκρωθεί. Πλημμυρίζει η πόλη με παράνομο Τύπο. Μπρος λαέ της Αθήνας! 

Μπρος αδούλωτη Ελλάδα! Μπρος για τη μάχη των μαχών! Κι ας περιμένουν στους δρόμος έτοιμα τα ντουφέκια. 

Τα μάθαμε αυτά. Άλλο από το να σκοτώνουν δεν μπορούν.(…) Στην οδό Πραξιτέλους γίνεται κακό. Οι Ιταλοί σκορπίζουνε το πλήθος. 

Σηκώνουν τα όπλα, βαράνε κοντακιές, ρίχνουν. Μια κοπέλα ορθώνεται μπροστά τους: -Πίσω, παλιόσκυλα!Ένας Ιταλός τη σημαδεύει. 

Βροντά το όπλο, σωριάζεται η κοπέλα. Φεύγουν άλλοι, χυμάνε να πάρουν το κορμί. Σε λίγο ο κόσμος που περνά βλέπει στον τόπο που έπεσε η κοπέλα και δακρύζει. 

Γύρω – τριγύρω στα αίματα έχουν βάλει πέτρες. Τάφος συμβολικός. Όλη μέρα περνάει πλήθος και ρίχνει λουλούδια. Γλυκοχαράζει η άνοιξη στη γη της Αττικής. 

Κι εκεί, στην οδό Πραξιτέλους, πάνω στην άσφαλτο που βάφηκε με το αίμα ενός κοριτσιού, στέλνει τριαντάφυλλα, γαρούφαλα και πασχαλιές. Ένας σωρός από λουλούδια. 

Αλλού μάχες σωστές. Κοντά εκατό χιλιάδες τραβούν προς το πολιτικό γραφείο. Φωτιά σκορπίζουν οι Γερμανοί κι οι Ιταλοί. Μηχανοκίνητα βογγούν. 

Χειροβομβίδες σκάνε. Πέφτουν οι λαβωμένοι, οι νεκροί. Τους αρπάζουν οι διαδηλωτές και φεύγουν μην πέσουν στα χέρια του κατακτητή. Πρόθυμα ανοίγουν τις πόρτες τους τα σπίτια για να δεχτούν τα θύματα. Γιατροί, νοσοκόμοι, τραυματιοφορείς βοηθάνε. 

Κι ο κόσμος που βρίσκεται μπροστά στις μπούκες των όπλων σκορπίζει, αλλά δεν εννοεί να διαλυθεί: -Στου υπουργείο Εργασίας! Άλλο κακό εκεί. 

Στις 11.30΄ είναι μαζεμένοι κοντά πενήντα χιλιάδες διαδηλωτές γύρω – τριγύρω χωμένοι στις παρόδους. Τραγουδάνε τον Εθνικό Ύμνο και χυμάνε με πέτρες και με ξύλα. Σπάζουν τις πόρτες και τα παράθυρα. 

Κατακίτρινος ο υπουργός Καλύβας ακούει την οχλοβοή ανάμεσα στους καραμπινιέρους που τον φρουρούνε. 

Φτάνει ενίσχυση της δύναμης. Αστυνομία ελληνική, Ιταλιάνοι, Γκεστάπο. -Πίσω! Διαλυθείτε!- Μπρος, παιδιά! Απάνω τους!-Θα σας σκοτώσουμε! Σκοτώστε μας! Αρχίζει το πολυβόλο. 

Σκάει η χειροβομβίδα. Και τότε γίνεται τούτο τ’ απίστευτο. 

Γυναίκες, άντρες και παιδιά ορμούν με πέτρες και με ξύλα πάνω στην ένοπλη δύναμη που ρίχνει. Λαβώνονται πολλοί. Κι άλλοι κουβαλάνε πέτρες στα μαντίλια, άλλοι ξεριζώνουν τις πλάκες απ’ τα πεζοδρόμια. 

Μάχη πρωτάκουστη. Τους κυνηγάνε εδώ, φυτρώνουν από κει. Κι ένα πράμα μονάχα δεν έχουν στο μυαλό τους – να διαλυθούν. Τρελοί;Τρελοί! 

Εδώ ένας σωριάστηκε τραυματισμένος. Εκεί άλλος κείτεται νεκρός. Εδώ μια ομάδα κοριτσιών που ρίχνουνε πέτρες. Αλλού άλλη ομάδα που κυνηγιέται για να κρυφτεί στους γύρω δρόμους. 

Εδώ με ξύλα δέρνονται διαδηλωτές και αστυφύλακες. Εκεί δουλεύει πιστολίδι. Χτυπάν τις πόρτες. Ανοίξτε, τραυματίες! Κι οι πόρτες ανοίγουν όλες. Γεμίζουν οι δρόμοι με χαρτάκια: Κάτω η πολιτική επιστράτευση. 

Αρπάζει η Γκεστάπο πολλούς απ’ τους διαδηλωτές: Μαζέψτε τα! Τα μαζεύουν και, καθώς τους πάνε στην Κομαντατούρ ή στο Κομάντο Πιάτσα, τα ξανασκορπάνε. 

Το μυρίζονται οι Γερμανοί. 

Ξύλο. 

Ώρες κρατάνε οι διαδηλώσεις. Ώρες αντηχεί η αντάρα κι ο αλαλαγμός της πόλης.

Οι συγκρούσεις είχαν ως αποτέλεσμα τουλάχιστον 7 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. 

Tην επόμενη μέρα ο Λογοθετόπουλος δήλωνε:

«Η κομμουνιστική οργάνωσις ΕΑΜ, παρασύρασα δυστυχώς και πολλούς δημοσίους υπαλλήλους και φοιτητάς, μη εισακούσαντας τας θερμάς μου συστάσεις, προκάλεσεν αναρχικάς συγκεντρώσεις ανά την πόλιν με σκοπόν να παρακωλύση την ελευθέραν κίνησιν και λειτουργίαν των δημοσίων καταστημάτων και του εμπορίου. 

Το αποτέλεσμα της άφρονος αυτής ενεργείας υπήρξεν η σύγκρουσις των τρομοκρατικών ομάδων με τα όργανα της τάξεως, τα οποία εκτελούντα τας δοθείσας αυστηράς εντολάς της κυβερνήσεως επανέφερον την τάξιν. 

Υπάρχουν, δυστυχώς, θύματα και πολλοί τραυματίαι. Διεπιστώθη ότι οι προκαλέσαντες τας χθεσινάς ταραχάς λεηλάτησαν καταστήματα, εισέδυσαν μέχρι και ιδιωτικών κατοικιών, τρομοκρατήσαντες τους ενοίκους με σκοπόν την λεηλασίαν και επυροβόλησαν τους αντιστάντας εις την οργιαστικήν ταύτην επιδρομήν των βανδάλων.

Αι αναρχικαί αυταί συγκεντρώσεις και οι βανδαλισμοί οργανώθησαν με την πρόφασιν διαμαρτυρίας εναντίον της πολιτικής επιστρατεύσεως. 

Εδήλωσα ήδη επισήμως προς τον ελληνικόν λαόν οτι η επιστράτευσις δεν πρόκειται να γίνει και οι οποιοιδήποτε εργαζόμενοι εις την υπηρεσίαν των στρατιωτικών αρχών κατοχής δεν θα αποσταλούν προς εργασίαν έξω της Ελλάδος»

Τα σχέδια για πολιτική επιστράτευση ακυρώνονται. 

Λίγες μέρες μετά ο Λογoθετόπουλος αντικαθίσταται από τον Ιωάννη Ράλλη.

Βιβλιογραφία

Μark Mazower «Στην Ελλάδα του Χίτλερ»

Τάσος Βουρνας «Ιστορία της νεότερης και σύγχρονής Ελλάδας»

Σόλων Γρηγοριάδης «Ιστορία της σύγχρονής Ελλάδας»

«Ιστορία της Αντίστασης», εκδόσεις Αυλός

Δημήτρης Ψαθάς «Αντίσταση»

ΠΗΓΗ