Η ιστορία μιας σπάνιας φωτογραφίας: Τα γαλλικά Renault AGR του Ελληνικού Στρατού το 1940

Γαλλικά φορτηγά Renault AGR των 3-4,5 τόνων εκφορτώνονται σε κάποιο λιμάνι από φορτηγό πλοίο που έχει ζωγραφισμένη την ελληνική σημαία (Επιχρωματισμός φωτογραφίας: Μάρκος Δανέζης)

Επιχρωματισμός φωτογραφίας: Μάρκος Δανέζης

Κάθε φωτογραφία κρύβει πολλές πληροφορίες, οι οποίες αναμένουν την... αποκωδικοποίησή τους.

Μια από αυτές, η οποία προέρχεται από το φωτογραφικό αρχείο ειδησεογραφικού πρακτορείου ειδήσεων, απεικονίζει την εκφόρτωση γαλλικών φορτηγών Renault AGR σε κάποιο λιμάνι, από ένα πλοίο που έχει την ελληνική σημαία ζωγραφισμένη στο πλάι. 

Ο λόγος; 

Η Ελλάδα, ούσα ακόμα ουδέτερη χώρα την 11η Ιουλίου 1940, (αν θεωρήσουμε σωστή την ημερομηνία στην οπίσθια όψη της φωτογραφίας, η οποία σημειωτέον είναι γραμμένη με τον "αμερικάνικο" τρόπο, δηλαδή πρώτα ο μήνας "7", μετά η ημέρα "11" και τέλος το έτος "1940") με τον εμπορικό της στόλο της εποχής συμμετείχε στον Πόλεμο, μεταφέροντας προμήθειες και πολεμικό υλικό, κυρίως για λογαριασμό της Βρετανίας.

Προκειμένου να φαίνεται η εθνικότητα του πλοίου, έτσι ώστε να μη χτυπηθεί από κάποιο υποβρύχιο, η σημαία έπρεπε να είσαι όσο το δυνατόν περισσότερο εμφανής.

Σήμερα, δυστυχώς, δεν επιζεί κανένα από αυτά τα ιστορικά οχήματα του ΕΣ στη χώρα μας. 

Ο Τάσος Τσιπλάκος, ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας, αναλύει και αποκρυπτογραφεί τη φωτογραφία και θέτει μερικά ερωτήματα:


Κείμενο: Τάσος Τσιπλάκος, ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας

Για να ερμηνευτεί με ακρίβεια μια ιστορική φωτογραφία, εκτός από γνώσεις και παρατηρητικότητα χρειάζεται εμπειρία και κυρίως φαντασία…

Η φωτογραφία εικονίζει ένα ελληνικό εμπορικό πλοίο να ξεφορτώνει τα γαλλικά φορτηγά Renault AGR των 3-4,5 τόνων. 

Πράγματι ο ΕΣ είχε παραγγείλει και παρέλαβε 50 φορτηγά αυτού του τύπου το 1939 λίγο πριν τον πόλεμο. 

Η αξία των Renault ήταν 10.000.000 γαλλικά φράγκα από τις γαλλικές πιστώσεις. Μέχρι την 28η Οκτωβρίου 1940 αυτό το ποσό δεν είχε αποπληρωθεί.

Όπως φαίνεται και στη λεζάντα στο πίσω μέρος της φωτογραφίας δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την ερμηνεία της φωτογραφίας και για το πού λαμβάνει χώρα (Πειραιάς) η εκφόρτωση των φορτηγών. 

Και όμως, υπάρχουν 2 στοιχεία που ανατρέπουν όλο το παραπάνω συλλογισμό:

1. Ο προσεκτικός παρατηρητής θα δει ότι η πινακίδα είναι του γαλλικού στρατού, επομένως εκ πρώτης όψεως φαίνεται λίγο δύσκολο να είναι ελληνικά τα εικονιζόμενα φορτηγά.

2. Το πιο καταλυτικό, όμως, στοιχείο είναι ότι η λεζάντα της φωτογραφίας αναφέρει ότι πρόκειται για τις πολεμικές προετοιμασίες της Ελλάδας για τον επικείμενο πόλεμο και δίνει ως ημερομηνία την 11η Ιουλίου του 1940. 

Όμως, γνωρίζουμε (βλ. επίμετρο «Αυτοκίνηση εν Πολέμω» στο «Ελληνική Αυτοκίνηση 1900-1940» Ηλίας Καφάογλου εκδόσεις Ύψιλον) ότι τα 50 Renault είχαν παραληφθεί από το 1939. 

Οπότε…

Τι μπορεί να έχει συμβεί και παρατηρείται αυτή η ανακολουθία; Εάν δεν είχα εργασθεί ως δημοσιογράφος και δε γνώριζα πώς λειτουργούν οι εφημερίδες, δε θα μπορούσα να καταλήξω στο παρακάτω πολύ πιθανό σενάριο.

Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα από στρατιωτικά θέματα και στρατιωτικό υλικό, επομένως εμπιστεύονται το φωτογραφικό αρχείο της εφημερίδας το οποίο οργανώνει επίσης ένας ή περισσότεροι δημοσιογράφοι που δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα από στρατιωτικά θέματα και στρατιωτικό υλικό!

Πιθανά Σενάρια:

1. Είτε η φωτογραφία έχει τραβηχτεί κατά το 1939 κατά τη διάρκεια της παράδοσης των φορτηγών και εκ παραδρομής χρονολογήθηκε με μεταγενέστερη ημερομηνία

Πώς εξηγείται όμως η γαλλική πινακίδα στα οχήματα;

2. Είτε η φωτογραφία έχει όντως τη σωστή ημερομηνία κι έχει τραβηχτεί οπουδήποτε (με σατανική σύμπτωση να εκφορτώνονται από ελληνικό φορτηγό πλοίο), αλλά για τις ανάγκες της πλαισίωσης ενός άρθρου για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, επιλέχθηκε από το φωτογραφικό αρχείο χωρίς να δοθεί προσοχή στην ημερομηνία.

Προσωπικά είμαι υπέρ της πρώτης εκδοχής. Πώς εξηγείται, όμως, η γαλλική πινακίδα; 

Μια πιθανή εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι επειδή η ελληνική παραγγελία έγινε το 1939 και τότε η γαλλική πολεμική βιομηχανία είχε ως προτεραιότητα να καλύψει τις ανάγκες των γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων, τα 50 Renault AGR που πωλήθηκαν στην Ελλάδα, παραδόθηκαν από τα ήδη υπάρχοντα αποθέματα του γαλλικού στρατού, όπως ακριβώς ήταν με τις πινακίδες τους.

Εάν υπάρχει άλλη πιθανή εξήγηση ή/και στοιχεία για την ακριβέστερη ερμηνεία, θα χαρώ να τα μάθω.