Aldebaran: Βυθισμένο στη λήθη το ιταλικό τορπιλοβόλο

Πέρασαν σχεδόν 73 χρόνια από τη στιγμή της βύθισης του Aldebaran,  ενός ιταλικού  πολεμικού πλοίου, στις 9:40 το πρωί της 20^ης Οκτωβρίου 1941, μέχρι την ανακάλυψή του από την καταδυτική ομάδα του Αντώνη Γράφα πριν από λίγες μόλις ημέρες. 

Το θέαμα που αντίκρισαν οι δύτες, οι πρώτοι άνθρωποι που είδαν το μήκους 82 μέτρων τορπιλοβόλο μετά τη βύθισή του, φώτισε ξανά μια δραματική σελίδα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ένα ξεχασμένο επεισόδιο που παρέμενε βυθισμένο στη λήθη, στα 107 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του Σαρωνικού, κοντά στη βραχονησίδα Σαν Τζώρτζης. 

«Κάθε ναυάγιο στη δική μου συνείδηση αποτελεί  ένα παράθυρο στην ιστορία. Μια σχισμή στο χρόνο, που ενώνει το τότε με το σήμερα», αναφέρει χαρακτηριστικά στον «ΕΤ» ο έμπειρος αυτοδύτης και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Αντώνης Γράφας και συμπληρώνει: «Από την πρώτη στιγμή που αντίκρισα το ναυάγιο κατάλαβα πως πρόκειται για ένα πλοίο με μεγάλη ιστορική σημασία. Η ικανοποίηση και η απόλαυση που ένιωσα ήταν μοναδικά συναισθήματα. Η σωρός από όπλα και χάλυβα που βρισκόταν μπροστά μου είχαν πάρει άλλη αξία».

Η βύθιση και η ανακάλυψη του ναυαγίου 

Η αιτία της βύθισης του τορπιλοβόλου Aldebaran ήταν η πρόσκρουσή του σε νάρκη που πόντισε το βρετανικό υποβρύχιο HMS Rorqual. Το ναρκοπέδιο αυτό δεν υπήρξε μόνο η αιτία βύθισης του Aldebaran, αλλά και του δίδυμου αδελφού του τορπιλοβόλου πλοίου Altair, το οποίο προσέκρουσε επίσης σε νάρκη του ίδιου ναρκοπεδίου μια ημέρα πριν, στις 19:28 της 19ης Οκτωβρίου 1941, αλλά βυθίστηκε κατά την διάρκεια της ρυμούλκησής του νοτιοανατολικά της νήσου Πάτροκλος. Σύμφωνα με τη βρετανική καταχώρηση των πεπραγμένων του υποβρυχίου η θανάσιμη παγίδα, η πόντιση δηλαδή του ναρκοπεδίου που θα βύθιζε δώδεκα ημέρες αργότερα τα δύο ιταλικά τορπιλοβόλα, το Aldebaran και το «δίδυμό» του Altair, είχε στηθεί στις 8 Οκτωβρίου του 1941.

Το κουβάρι της βύθισης του Aldebaran ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια των δυτών αλλά και χάρη στην αναζήτηση των αρχείων της εποχής, που ανασυνθέτουν -λεπτό προς λεπτό σχεδόν- τις τελευταίες του στιγμές. Ο αυτοδύτης και υποβρύχιος φωτογράφος της αποστολής Κώστας Μυλωνάκης περιγράφει στον «ΕΤ» τη στιγμή της ιστορικής ανακάλυψης: «Το ηχοβολιστικό είχε δείξει μικρό «σήκωμα» στο βυθό και ήμουν αρκετά επιφυλακτικός για το τι θα αντικρύσουμε σε βάθος 107 μέτρων. Όταν άρχισα να διακρίνω το ναυάγιο, πήρα μια βαθιά ανάσα ικανοποίησης και αμέσως μετά είδα τα μεγάλα κανόνια του πλοίου στην πρύμνη. Ήταν το πλοίο που ψάχναμε! Σάστισα για μερικά δευτερόλεπτα σκεπτόμενος το πόσο μεγάλη στιγμή είναι αυτή για την καταδυτική μας ομάδα, σήκωσα τη φωτογραφική μηχανή και έκανα σήμα στον Γιάννη Λιαρδάκη να απολαύσει το μοναδικό αυτό θέαμα! Το ευχαριστήθηκα όσο καμία άλλη βουτιά στη ζωή μου μέχρι σήμερα! Βρήκαμε ένα χαμένο στον χρόνο πολεμικό πλοίο και ήμασταν οι πρώτοι που το είδαμε μετά από 73 χρόνια παραμονής στο βυθό». Η καταδυτική αποστολή πραγματοποιήθηκε με τη χορηγία της www.dakoutros.gr είδη ναυτιλίας.

Ναυτικό ιταλικό πυροβόλο των 100/47 χιλ. Ο.Τ.Ο. 31, ολόιδιο με τα τρία πυροβόλα του ALDEBARAN. 

(© Aldo Farccaroli)

Του Δημήτρη Γκαλών, ιστορικού ερευνητή

Η εμπεριστατωμένη έρευνα πεδίου έδειξε, εξαρχής και αμετάκλητα, ότι πρόκειται για το ναυάγιο ενός τορπιλοβόλου πλοίου (Torpediniera), του ιταλικού Βασιλικού Ναυτικού, κλάσης SPICA και τύπου PERSEO. Η καταληκτική αυτή εκτίμηση, σε συνδυασμό με ιστορικές και φωτογραφικές πηγές, έδειξε περεταίρω ότι πρόκειται προφανώς για το ναυάγιο του ιταλικού βασιλικού τορπιλοβόλου ALDEBARAN, το οποίο, σύμφωνα με την επίσημη θέση της Διεύθυνσης Ιστορίας του Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού, βυθίστηκε στις 09:40 της 20ης Οκτωβρίου 1941, σε απόσταση τριών περίπου ναυτικών μιλίων βόρεια-βορειοδυτικά από την δυτική άκρα της νησίδας Σαν Τζώρτζης, μετά από πρόσκρουσή του σε νάρκη συμμαχικού ναρκοπεδίου, το οποίο ποντίσθηκε, στην προαναφερόμενη περιοχή, την 8η Οκτωβρίου 1941 από το βρετανικό υποβρύχιο HMSRORQUAL.

Σύμφωνα με το ιταλικό Ufficio Storico della Marina Militare, «το πλοίο είχε αναχωρήσει τα μεσάνυχτα της 20ης Οκτωβρίου 1941 από το λιμάνι του Πειραιά, με την διαταγή να συνδράμει το τορπιλοβόλο LUPO στην ρυμούλκηση του τορπιλοβόλου ALTAIR. Είχε επιπλέον την διαταγή να ερευνήσει στην συνέχεια, για ναυαγούς που επέβαιναν στην βυθισμένη πλώρη του ALTAIR, όταν κατά την διάρκεια της έρευνας προσέκρουσε σε εχθρική νάρκη, η οποία ανατινάχθηκε κάτω από την γάστρα του πλοίου. Το πλοίο, εν μέρει πλημυρισμένο και με σπασμένη την καρίνα, επέπλεε για πάνω από μιάμιση ώρα μέχρις ότου ανατράπηκε και βυθίστηκε.»

Υπάρχουν αντικρουόμενες πληροφορίες σχετικά με των αριθμό θυμάτων από την βύθιση του ALDEBARAN. Οι ιταλικές πηγές αναφέρουν ότι από τους 150 επιβαίνοντες απωλέσθηκαν εφτά και απεβίωσαν τρεις, λόγω των τραυμάτων τους. Όλες οι γερμανικές πηγές αναφέρουν ότι απωλέσθηκαν 14 και διασώθηκαν 140, εκ των οποίων πέντε βαριά και δέκα ελαφρά τραυματισμένοι.     

 

Κατασκευή και τεχνικά χαρακτηριστικά

Όνομα: ALDEBARAN

Διακριτικός κωδικός: AL
Τύπος: Τορπιλοβόλο (Torpediniera)

Εθνικότητα: Ιταλική

Όπλο: RegiaMarinaItaliana
Εκτόπισμα: Στάνταρ, 630 τόνοι / Πλήρες φορτίου, 1.020 τόνοι
Μήκος: 82 μέτρα
Πλάτος: 8,2 μέτρα
Βύθισμα: 2,8
Πρόωση: Δύο ατμοστρόβιλοι ισχύος 19.000 ίππων
Προπέλες: 2
Ενδεικτική ταχύτητα: 34 κόμβοι
Αυτονομία: 1.910 ναυτικά μίλια με ταχύτητα 15 κόμβων / 1.700 ν.μ. με ταχύτητα 16 κόμβων / 60 ν.μ. με ταχύτητα 30 κόμβων
Οπλισμός: Τρία ναυτικά πυροβόλα των 100/47 χιλ., οκτώ ιταλικά πολυβόλα των 13,2 χιλ., τέσσερεις τορπιλοσωλήνες των 450 χιλ., δυο μηχανισμοί ρίψης βομβών βάθους, δυνατότητα μεταφοράς 20 ναρκών, σύστημα περισυλλογής ναρκών
Ενδεικτικό πλήρωμα: 119 άτομα (7 αξιωματικοί και 112 υπαξιωματικοί και ναύτες)

Η καταδυτική ομάδα

Δύτες

Αντώνης Γράφας, κινηματογραφιστής, επικεφαλής της ομάδας

Κώστας Μυλωνάκης, υποβρύχιος φωτογράφος

Γιάννης Λιαρδάκης, δύτης

Τάσος Τσαλαβούτας, δύτης ασφαλείας

Συνεργάτες

Δημήτρης Γκαλών, ιστορικός ερευνητής

Δημήτρης Δαμίγος, κυβερνήτης σκάφους

Χρήσιμα links

www.grafasdiving.gr

www.wetklik.gr