Σουπιά κι ερωτιάρα! Φωτογραφίες από το χορό της αναπαραγωγής στον Περσικό Κόλπο

ΚΕΙΜΕΝΟ & ΦΩΤΟ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΣΣΑΡΗΣ

Ωκεανογράφος ­­– Υποβρύχιος Φωτογράφος www.yissaris.com 

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ ΣΤΙΣ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013

200 μακρόσυρτα βήματα κάτω από τον καυτό μεσημεριανό ήλιο της Αραβίας μεσολαβούν από το δροσερό δωμάτιο επισκεπτών του σταθμού της ακτοφυλακής –όπου ο κλιματισμός παραμένει μόνιμα σε λειτουργία­– μέχρι τη λυτρωτική εμβάπτιση στα νερά του Περσικού κόλπου και ήδη πριν ξεκινήσω, τα σκέφτομαι ένα προς ένα. Φορτωμένος με πλήρη καταδυτικό και φωτογραφικό εξοπλισμό καθώς και έξτρα βάρη για να μπορέσω να βυθιστώ στο υψηλής αλατότητας νερό, η κίνηση μου πάνω στην κοραλλένια άμμο είναι αργή και βασανιστική. Στην ιδέα όμως πως ο καιρός στην περιοχή είναι απρόβλεπτος και πως η παραμικρή αλλαγή των ρευμάτων θα χαλάσει την ήδη μέτρια υποβρύχια ορατότητα, δεν διακινδυνεύω να περιμένω μέχρι το επόμενο ξημέρωμα για την επόμενη κατάδυση...

Είναι τέλη Μαΐου και ο ύφαλος των κοραλλιών γύρω από το μικρό νησί Qaruh (جزيرة قاروه) κοντά στα σύνορα του Κουβέιτ με τη Σαουδική Αραβία έχει μεταμορφωθεί σε πεδίο μάχης και έρωτα. Το νερό –από τους 13^ο που ήταν μόλις πριν λίγους μήνες– έχει ήδη φτάσει τους 31^ο Κελσίου και οι συνθήκες που επικρατούν είναι οι βέλτιστες για την επώαση των αυγών της σουπιάς «φαραώ» Sepia pharaonis. Κατά εκατοντάδες, θηλυκές και αρσενικές συναντιόνται στα περιθώρια των υφάλων, όπου θα φλερτάρουν και θα ζευγαρώσουν, ολοκληρώνοντας έτσι τον σύντομο κύκλο της ζωής τους με την ελπίδα πως κατάφεραν να διαιωνίσουν τα γονίδιά τους.

Οι θηλυκές σουπιές φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα εκλεκτικές στην επιλογή του συντρόφου τους κι αυτό δημιουργεί μεγάλο ανταγωνισμό στον ανδρικό πληθυσμό. Συχνά γύρω από μια θηλυκιά συγκεντρώνονται περισσότερες από μία αρσενικές που στη συνέχεια θα διαγωνιστούν σε επιδείξεις μεγέθους και αποφασιστικότητας για να επικρατήσουν έναντι των άλλων υποψήφιων μνηστήρων. Συνήθως η μεγαλύτερη αρσενική σουπιά είναι εκείνη που κερδίζει τις εντυπώσεις, εκφοβίζοντας τις υπόλοιπες με τα φανταχτερά της χρώματα και τον τεράστιο μανδύα της, ωστόσο υπάρχουν και φορές που ο νικητής δεν κρίνεται στα... λόγια, αλλά στη μαχητικότητα! Ανασηκώνοντας τα πλοκάμια τους, προτείνουν το κυκλικό τους στόμα και συχνά δαγκώνουν η μια την άλλη, επιφέροντας σοβαρές πληγές στο σώμα του αντιπάλου τους – μια τελευταία πράξη κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης που συνήθως διαρκεί μόλις μερικά δευτερόλεπτα και ξεχωρίζει τον νικητή από τον ηττημένο.

Στη συνέχεια, αν η θηλυκιά εγκρίνει το αποτέλεσμα της μονομαχίας, θα επιτρέψει στο νικητή να αγγίξει το μανδύα της με τα πλοκάμια του και να τη θέσει υπό την προστασία του. Από εδώ και στο εξής θα κολυμπάνε μαζί, πλάι πλάι και κάποια στιγμή κοντά στη δύση του ηλίου ή νωρίς τα ξημερώματα, θα ζευγαρώσουν. Η στιγμή του ζευγαρώματος μπορεί να διαρκέσει από ένα έως και τριάντα λεπτά, κατά τα οποία το ζευγάρι έρχεται «πρόσωπο με πρόσωπο» πλέκοντας τα πλοκάμια τους, ενώ η αρσενική σουπιά φέρνει με το τέταρτο πλοκάμι της τα σπερματοφόρα από τον σπερματοφορικό του σάκο και τα τοποθετεί στο εσωτερικό του μανδύα της θηλυκιάς, γονιμοποιώντας τα ωάριά της. Οι δύο σουπιές θα παραμείνουν ζευγάρι για άλλες δύο με τρεις εβδομάδες, ώσπου η θηλυκιά να γεννήσει τα αυγά της και να τα προσκολλήσει στις κάτω επιφάνειες των κοραλλιών, ανάμεσα σε χαραμάδες, μακριά από την κοινή θέα. Λίγες μέρες αργότερα, μόλις οχτώ μήνες από τη δική τους γέννηση, θα πάψουν να ζουν, έχοντας εκπληρώσει επιτυχώς τον βιολογικό τους ρόλο.

Ο ύφαλος κοραλλιών στο Qaruh, αν και μικρός σε μέγεθος (το νησί έχει έκταση μόλις 35 στρέμματα), είναι σημαντικός τόπος αναπαραγωγής για πλήθος θαλάσσιων οργανισμών στον βόρειο Περσικό κόλπο. Διατηρείται ακόμη σε σχετικά καλή κατάσταση, παρά τις ανθρωπογενείς πιέσεις που δέχεται και τις τακτικές περιοδικές νεκρώσεις των κοραλλιών που συμβαίνουν το καλοκαίρι, όταν η θερμοκρασία στο νερό ξεπεράσει τους 34^ο Κελσίου. Φτάνω ιδρωμένος στο νερό και σύντομα βρίσκομαι κάτω από την επιφάνεια του. Επιλέγω να κινηθώ στα όρια του υφάλου, σε βάθος περίπου 12 μέτρων, μετά τα οποία ο βυθός γίνεται αμμολασπώδης και βαθαίνει απότομα. Από το πρώτο κιόλας λεπτό κατάδυσης μετράω τη δεύτερη συνάντηση μου με σουπιές, ενώ στα όρια της ορατότητάς μου νομίζω πως διακρίνω ακόμη ένα ζευγάρι. Κινούμενος αργά και σταθερά, καταφέρνω να πλησιάσω πολύ κοντά και να τις φωτογραφίσω. Οι σουπιές μοιάζουν να αδιαφορούν για την παρουσία μου και συνεχίζουν να φλερτάρουν, να μαλώνουν και να ζευγαρώνουν ανενόχλητες. Οι χτύποι του βιολογικού τους ρολογιού καλύπτουν τη φασαρία των φυσαλίδων της εκπνοής μου και τους θυμίζουν πως η αναπαραγωγή είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο στη σύντομη ζωή τους...

Γιάννης Ίσσαρης

Ωκεανογράφος ­­– Υποβρύχιος Φωτογράφος

www.yissaris.com