Μαυροπετρίτες, οι πειρατές του Αιγαίου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 15 ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ, ΣΤΙΣ 25/10/2013

Έχουν ονομαστεί πειρατές του Αιγαίου και ίσως είναι από τους λίγους πειρατές που έχουν απομείνει στις μέρες μας.

Επιμέλεια: Μαργαρίτα Τζάλη,NCC | Γιάννης Κορωναίος, Δήμος Άνδρου

Με άσπρο χνούδι μόλις γεννηθούν, μικροί, ακίνδυνοι, ευαίσθητοι και μονίμως πεινασμένοι. Μεγάλοι, μαύροι και αδυσώπητοι κυνηγοί, όταν μεγαλώσουν. Περήφανοι «πειρατές», κουρσεύουν τα αποδημητικά σμήνη από μικροπούλια τα οποία περνούν από τα μέρη τους. Είναι οι Μαυροπετρίτες. Τα γεράκια που επιλέγουν τις βραχονησίδες του Αιγαίου και τις απόκρημνες ακτές των νησιών της Ελλάδας για να φωλιάσουν. Στα νησιά του Αιγαίου αναπαράγεται το μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού του (85%).

Στην Άνδρο ο Μαυροπετρίτης έρχεται την άνοιξη, όπου κυνηγά έντομα σε ομάδες πάνω από το νησί. Ακολουθώντας τις πεζοπορικές διαδρομές του νησιού, μπορεί κανείς να τον συναντήσει στις ορεινές και δασωμένες περιοχές.

Έχει επιλέξει όμως το νησί για έναν άλλο λόγο. Ενώ όλα τα άλλα πουλιά φωλιάζουν την άνοιξη και μεγαλώνουν τα μικρά τους, ο Μαυροπετρίτης περιμένει. Θα αρχίσει να ψάχνει για τη θέση που θα φωλιάσει αργά το καλοκαίρι και τότε θα κάνει τα 1-3 αυγά του. Όλα είναι έτσι προγραμματισμένα, ώστε όταν τα άλλα πουλιά θα έχουν πλέον μεγαλώσει τα μικρά τους και θα ξεκινούν όλοι μαζί για το μεταναστευτικό ταξίδι της επιστροφής στην Αφρική, τα αυγά του Μαυροπετρίτη θα εκκολάπτονται και τα μικρά θα ζητούν επιτακτικά τροφή. Τότε συμβαίνει μια τεράστια αλλαγή στους Μαυροπετρίτες. 

Ενώ όλη τη χρονιά τρέφονταν με μεγάλα έντομα, αρχίζουν να κυνηγούν τα μικρά πουλιά που βρίσκονται στο δρόμο της επιστροφής. Τσαλαπετεινοί, Μυγοχάφτες, Συκοφάγοι, Αετομάχοι, πουλιά γεμάτα αποθέματα (λίπος) για το μεγάλο ταξίδι επιλέγουν να διασχίσουν τη Μεσόγειο με ενδιάμεσες στάσεις στα νησιά και τις νησίδες του Αιγαίου για ανεφοδιασμό. Οι Μαυροπετρίτες τα περιμένουν.

Ζώντας μαζί σε μια αποικία κυνηγούν σε ομάδες, κυρίως το πρωί και το σούρουπο, δημιουργώντας ένα αόρατο δίχτυ στον αέρα γύρω από την αποικία περιμένοντας τα μεταναστευτικά πουλιά. Μόλις ένας Μαυροπετρίτης εντοπίσει μικροπούλι, ξεκινά ένα ξέφρενο κυνήγι, που προσελκύει όλο και περισσότερα γεράκια και καταλήγει με πάνω από δέκα Μαυροπετρίτες να κυνηγούν το πουλί με επικίνδυνους ελιγμούς πάνω από τη θάλασσα. 

Η θάλασσα για το μικροπούλι μετατρέπεται σε μια απέραντη έρημο, χωρίς διέξοδο και καταφύγιο από τους διώκτες του. Το κυνήγι όμως δεν τελειώνει με τη σύλληψή του. Όποιος το πιάσει πρέπει να παλέψει με τους υπόλοιπους μέχρι να φτάσει στη φωλιά του, καθώς όλοι θα προσπαθήσουν να το διεκδικήσουν.

Και κάπως έτσι μεγαλώνουν οι μικροί Μαυροπετρίτες μέσα σε μια αποικία όπου τα αποδεικτικά στοιχεία του καθημερινού δράματος βρίσκονται παντού: διασκορπισμένα χρωματιστά φτερά και πούπουλα, θηράματα που φυλάσσονται στις «αποθήκες» του κάθε ζευγαριού για τις δύσκολες μέρες χωρίς βόρειους ανέμους και μικροεντάσεις μεταξύ Μαυροπετριτών που μπήκαν ο ένας στον χώρο του άλλου.

Μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες τα μικρά μεγαλώνουν και όλοι μαζί μεταναστεύουν στη μακρινή Μαδαγασκάρη, όπου και θα περάσουν το χειμώνα τους. Παρατηρώντας κανείς το Μαυροπετρίτη στα ξερά και άνυδρα βράχια και βραχονησίδες το καλοκαίρι δύσκολα μπορεί να τον φανταστεί να πετά στα τροπικά δάση της Μαδαγασκάρης κυνηγώντας έντομα στα ξέφωτα και τα γειτονικά ριζοχώραφα το χειμώνα.

Οι Μαυροπετρίτες φωλιάζουν σε βραχονησίδες και απόκρημνα βράχια, όπου είναι προστατευμένα και από θηρευτές. Πριν από λίγα χρόνια η άφιξη των αρουραίων στη μεγαλύτερη αποικία του είδους στην Άνδρο είχε ολέθρια αποτελέσματα. 

Εκτός από τα αυγά και μικρά που έπεσαν θύματά τους, η βλάστηση επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα να μειωθούν τα φυτά κάτω από τα οποία έβρισκαν προστασία από τα καιρικά φαινόμενα για τα αυγά και τα μικρά τους – κυρίως τον ήλιο και τους ανέμους. Μέσα από το πρόγραμμα LIFE που υλοποιείται στην περιοχή, γίνεται επιτυχής προσπάθεια για την ανάκαμψη του οικοσυστήματος και τη δημιουργία κατάλληλων θέσεων για να φωλιάσουν οι Μαυροπετρίτες. Έτσι, οι αρουραίοι απομακρύνθηκαν, κατασκευάστηκαν τεχνητές φωλιές με φυσικά υλικά, ενώ θα πραγματοποιηθούν και φυτεύσεις. 

Παράλληλα, οι ερευνητές του προγράμματος καταγράφουν τους αριθμούς των πουλιών, την επιτυχία της αναπαραγωγής και εντοπίζουν τους χώρους όπου κυνηγούν για πρώτη στη χώρα μας και με τη χρήση ορνιθολογικού ραντάρ, ώστε να μπορέσουν να γίνουν όσο το δυνατόν πιο επιτυχημένες παρεμβάσεις τόσο στους χώρους φωλιάσματος, όσο και στους κυνηγότοπούς τους.

Ο Μαυροπετρίτης είναι ένα από τα είδη τέσσερα για τη διατήρηση των οποίων υλοποιείται το πρόγραμμα LIFE. Η Άνδρος φιλοξενεί επίσης τον Σπιζαετό, που βρίσκεται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας στην ενδοχώρα πολλών νησιών του Αιγαίου, καθώς και δύο θαλασσοπούλια: τον Θαλασσοκόρακα και τον Αιγαιόγλαρο, που προτιμούν τις παράκτιες περιοχές για να φωλιάσουν και να τραφούν.

Το πρόγραμμα LIFE

Για περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.androslife.gr, ενώ εάν βρεθείτε στην Άνδρο επισκεφτείτε μας στο Κέντρο Ενημέρωσης του προγράμματος στο Κόρθι.

Το πρόγραμμα LIFE-Φύση “Διαχείριση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της Άνδρου με σκοπό την επίτευξη ικανοποιητικής κατάστασης διατήρησης 4 ειδών πτηνών προτεραιότητας” (LIFE10 NAT/GR/000637) υλοποιείται από τον Δήμο Άνδρου, την εταιρεία περιβαλλοντικών συμβούλων NCC και την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.