Αναδύεται στη μνήμη το ναυάγιο με τα 549 θύματα

Σαν σήμερα, ακριβώς πριν από 69 χρόνια στις 13 Οκτωβρίου του 1943 μια τραγωδία εκτυλίχθηκε στον Πατραϊκό Κόλπο, η οποία χρειάστηκε σχεδόν 65 χρόνια για να έρθει και πάλι στην επιφάνεια, χάρη στην ιστορική έρευνα και τις επιτόπιες καταδύσεις από ομάδα Ελλήνων αυτοδυτών. Μια υπόθεση γνωστή στους καταδυτικούς κύκλους, αλλά όχι και στο ευρύ κοινό, το ναυάγιο του «Marguerite» είναι ένα από τα πολλά που συνέβησαν την εποχή εκείνη με πλοία που μετέφεραν Ιταλούς αιχμαλώτους των Γερμανών, με το συνολικό αριθμό των θυμάτων να ανέρχεται σε αρκετές χιλιάδες ψυχές.

«Το ναυάγιο τελικά ταυτοποιήθηκε μετά από πολλές προσπάθειες του Νίκου (σ.σ. Βασιλάτου) και δικές μου», εξηγεί στον «Ε.Τ.» ο κ. Γιώργος Καρέλας και συμπληρώνει: «Είναι ένα ναυάγιο το οποίο θεωρώ ότι έχει μεγάλη ιστορική σημασία και συνδέεται με μια από τις πιο σκοτεινές πτυχές του πολέμου εδώ στην Ελλάδα». Ο κ. Νίκος Βασιλάτος από την πλευρά του επισημαίνει τις δυσκολίες της κατάδυσης: «Στις περισσότερες καταδύσεις συναντήσαμε αντίξοες συνθήκες, πολύ περιορισμένη ορατότητα πράγμα το οποίο έκανε πολύ δύσκολο το έργο της ταυτοποίησης του ναυαγίου».

Ένα φορτηγό πλοίο, το «Marguerite» με 900 Ιταλούς αιχμαλώτους της μεραρχίας «Acqui» και 25 Γερμανούς δεσμοφύλακες αποπλέει από την Κεφαλονιά με κατεύθυνση προς Πάτρα και τελικό προορισμό τους στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία και αλλού. Το βράδι της 13ης Οκτωβρίου, το πλοίο προσκρούει σε νάρκη, πιθανόν λόγω λάθους ναυσιπλοΐας. Η μοίρα είναι σκληρή για τους ηττημένους του ελληνοϊταλικού πολέμου και αιχμαλώτους πλέον των πρώην συμμάχων τους. Το πλοίο βυθίζεται παρασέρνοντας στο βυθό 544 Ιταλούς και 5 Γερμανούς και γρήγορα η ιστορία του χάνεται στον κυκεώνα του πολέμου.  «Το ναυάγιο παρουσιάζει ένα περίεργο θέαμα καθώς η πρύμνη του βρίσκεται ολοκληρωτικά θαμμένη στον λασπώδη βυθό ενώ η πλώρη του δεν τον ακουμπά καν», αναφέρει στον «Ε.Τ.» η κ. Ελένη Τσοπουροπούλου, υποβρύχια φωτογράφος της αποστολής.

Η ιστορία του πλοίου

Το Μarguerite ναυπηγήθηκε στο Μπιλμπάο της Ισπανίας το 1918 με το όνομα San Mames. To 56 μέτρων φορτηγό ατμόπλοιο αφού άλλαξε ιδιοκτήτες και ονόματα αρκετές φορές κατέληξε σε γερμανικά χέρια όταν επιτάχθηκε τον Μάρτιο του 1943 με σκοπό να βοηθήσει το γερμανικό Ναυτικό να καλύψει τις ανάγκες του σε μεταφορές προσωπικού, εφοδίων και εξοπλισμού στην Ελλάδα. 

.

Το ναυάγιο και η καταδυτική ομάδα

Το «Marguerite» βρίσκεται σε βάθος 90 περίπου μέτρων και η ταυτοποίησή του επιτεύχθηκε, εκτός από τις ιστορικές αναφορές του συμβάντος και χάρη στα σχέδια του πλοίου που εντοπίστηκαν στο Ναυτικό Μουσείο του Μπιλμπάο. Την καταδυτική ομάδα που ταυτοποίησε το ναυάγιο αποτελούσαν οι Ελένη Τσοπουροπούλου, Νικόλας Βασιλάτος, Γιώργος Καρέλας και Κώστας Μηλιώνης. «Καλυμμένο από θαλάσσια ζωή, σπόγγους, μικροοργανισμούς και με εκατοντάδες ψάρια να έχουν βρει προστασία στο σκουριασμένο κουφάρι, το ναυάγιο απομένει ίσως ο τελευταίος μάρτυρας της τραγωδίας της 13ης Οκτωβρίου του 1943» σημειώνει ο αυτοδύτης κ. Κώστας Μηλιώνης στον «Ε.Τ.»

Ανθρώπινες ιστορίες

Ο τυχερός: Τζιοβάνι Μπραγκάντσα Ο Τζιοβάνι πριν ταξιδέψει με το Marguerite με προορισμό την Πάτρα είχε επιβιβαστεί στο επιβατικό Ardena που βυθίστηκε λίγο μετά τον απόπλου του από το λιμάνι του Αργοστολίου την 27η Σεπτεμβρίου 1943 με 1.000 περίπου Ιταλούς αιχμαλώτους. Αφού σώθηκε από αυτή την τραγωδία επιβιβάστηκε στο Marguerite. Αργότερα θα διηγηθεί  τις δραματικές στιγμές όταν οι αιχμάλωτοι έπεσαν στη θάλασσα μετά την έκρηξη που προκλήθηκε από την πρόσκρουση στη νάρκη και τη βύθιση του πλοίου. «Μέσα στις 10 με 12 ώρες που έμεινα στο νερό έβλεπα ομάδες ναυαγών, μερικοί να προσπαθούν να κρατηθούν από άλλους και τελικά να εξαφανίζονται κάτω από το νερό, να χάνονται σιγά-σιγά από τον ορίζοντα, η καρδιά μου να σπαράζει. Ένιωθα απελπισία, ότι η μοίρα μου ήταν να ακολουθήσω αυτούς που χάνονταν κάτω από τα τρομερά κύματα…».

Ο άτυχος: Πασκάλε Βίτο Ο Πασκάλε, την ημέρα του ναυαγίου γιόρταζε τα 20α του γενέθλια. Ο πόλεμος για εκείνον είχε τελειώσει. Η μοίρα όμως του επεφύλαξε ένα πολύ άσχημο παιχνίδι. Ο φίλος και συντοπίτης του Φραντσέσκο ντα Λούκα, ο οποίος επέζησε, ανέλαβε το δύσκολο ρόλο να μεταφέρει τα άσχημα μαντάτα στους δικούς του.