Οι πιλότοι της… αβύσσου: Ανέλκυση από τα βάθη της Ιστορίας

Τα στελέχη της πολεμικής αεροπορίας που ανελκύουν σύγχρονα, αλλά και ιστορικά αεροσκάφη από τους βυθούς του Αιγαίο

Ψήγματα της Ιστορίας κρύβονται στα πιο απρόσμενα σημεία της Γης. Στους ελληνικούς βυθούς υπάρχουν πολλά μυστικά, τα οποία αποκαλύπτονται χάρη στο έργο δυτών της πολεμικής αεροπορίας, οι οποίοι έχουν αναλάβει, μεταξύ άλλων, ανελκύσεις αεροσκαφών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από τα βάθη της θάλασσας. 

Βρίσκονται σε άμεση ετοιμότητα και καταδύονται υπό οποιεσδήποτε σχεδόν καιρικές συνθήκες, μέρα και νύχτα, προκειμένου να επιτύχουν την αποστολή τους. Πρόκειται για την Κινητή Ομάδα Συντήρησης Υποβρυχίων και Θαλασσίων Εγκαταστάσεων (ΚΟΣΥΘΕ), η οποία υπάγεται στην 206 Πτέρυγα Αεροπορικών Υποδομών (ΠΑΥ).

Πρόσφατο επίτευγμα της Ομάδας Υποβρύχιων Αποστολών της Πολεμικής Αεροπορίας είναι η ανέλκυση ενός μαχητικού αεροσκάφους Mirage 2000 στη Σάμο, από βάθος 75 μέτρων. 

«Το μεγαλύτερο βάθος από το οποίο επιχειρήσαμε ανέλκυση ήταν 960 περίπου μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, το 2004 όταν το δικινητήριο ελικόπτερο Chinook που μετέφερε τον αείμνηστο πατριάρχη Αλεξανδρείας και τη συνοδεία του συνετρίβη στη θαλάσσια περιοχή του Αγίου Όρους. 

Ήταν ένα σχεδόν ακατόρθωτο έργο, το οποίο, με τη συνεργασία του ΕΛΚΕΘΕ και της ΜΥΚ, πετύχαμε με τη χρήση μη επανδρωμένου τηλεχειριζόμενου υποβρυχίου» εξηγεί στον «ΤτΚ» ο επισμηναγός Νίκος Ρόμπολας, διοικητής της μοίρας κινητών ομάδων.

Οι δραστηριότητες όμως, πάνω και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας απαιτούν συνεχή επιφυλακή και επαγρύπνηση, όπως επισημαίνει ο διοικητής της 206 ΠΑΥ σμήναρχος Τρύφων Βασκούδης: 

«Η πτέρυγα αποτελεί σήμερα το μοναδικό κατασκευαστικό φορέα υποδομών και εγκαταστάσεων των Ενόπλων Δυνάμεων, ο οποίος υπάγεται στη διοίκηση αεροπορικής υποστήριξης. 

Πέραν των επιχειρησιακών αποστολών, επιτελούμε επίσης κοινωνικό έργο, καθώς η Κινητή Ομάδα Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΚΟΜΑΚ) είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη να συνδράμει στον απεγκλωβισμό πολιτών λόγω σεισμού ή άλλης καταστροφής, ενώ συνεργαζόμαστε και με το υπουργείο Παιδείας για την ενημέρωση των μαθητών».

Ο επισμηναγός Νίκος Ρόμπολας σημειώνει ότι πέρα από τις προγραμματισμένες ανελκύσεις αεροσκαφών ιστορικού κυρίως ενδιαφέροντος, οι περισσότερες αφορούν σε έκτακτα περιστατικά, όπως το πρόσφατο της Σάμου, αλλά και παλιότερα, από τα Ίμια μέχρι το Άγιον Όρος: 

«Η 206 ΠΑΥ είναι ο κύριος εκπαιδευτικός φορέας της Π.Α. σε θέματα καταδύσεων. Η κάθε αποστολή απαιτεί πειθαρχία τέλειο συγχρονισμό, λεπτομερειακό σχεδιασμό και επαγγελματισμό στην υλοποίηση της ανέλκυσης. Λάθη δε συγχωρούνται».

Ψήγματα ιστορίας

Βρετανικό δικινητήριο αεροσκάφος Bristol Blenheim

Στα ανοιχτά του Ρεθύμνου «καθόταν» στο βυθό από τον Απρίλιο του 1941 ένα δικινητήριο πολεμικό αεροσκάφος της RAF. Χτυπημένο κατά λάθος από τα αντιαεροπορικά πυρά βρετανικού πλοίου, το Μπλένεμ παρέμεινε ξεχασμένο για σχεδόν 55 χρόνια, μέχρι τη στιγμή που ξαναείδε τον ουρανό, μετά την επιτυχημένη ανέλκυσή του. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο της Αεροπορίας στο Τατόι, όπου έχουν γίνει εργασίες αποκατάστασής του.

Γερμανικό μονοκινητήριο Junkers 87 “Stuka”

Διαβόητο για τις κάθετες εφορμήσεις του, το «Στούκα» σκόρπιζε τον όλεθρο και τον πανικό σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά και βορειοαφρικανικά μέτωπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Ένα από αυτά καταρρίφθηκε τον Οκτώβριο του 1943, στην περιοχή της Ρόδου και εντοπίστηκε το 2004 σε βάθος 150 περίπου μέτρων από Καλύμνιο ψαρά σε απόσταση περίπου 7 μιλίων από τις ακτές. 

Αφού το έσυρε σε πιο ρηχό σημείο στη θαλάσσια περιοχή Πρασονησίου της νήσου Ρόδου, ειδοποιήθηκε η ΚΟΣΥΘΕ, η οποία ανέλαβε το 2006 την ανέλκυσή του από βάθος 15 μέτρων. Βρήκε το νέο του «σπίτι» στο Μουσείο Αεροπορίας.

Γερμανικό τρικινητήριο μεταγωγικό αεροσκάφος Junkers 52

Η μάχη της Λέρου, το 1943, χαρακτηρίστηκε από την αποτυχημένη απόπειρα των συμμαχικών δυνάμεων να καταλάβουν τα στρατηγικής σημασίας Δωδεκάνησα, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας. 

Γερμανικές δυνάμεις αλεξιπτωτιστών εξουδετέρωσαν το αγγλικό εκστρατευτικό σώμα και ανακατέλαβαν τα νησιά, πληρώνοντας όμως βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές και πολεμικό υλικό. 

Μεταξύ των «θυμάτων», ήταν και ένα μεταγωγικό αεροσκάφος Junkers 52, το οποίο χτυπήθηκε στις 14 Νοεμβρίου από αντιαεροπορικά πυρά και κατέπεσε στον κόλπο των Αλίντων. 

Το 2003, ξαναβρέθηκε στην επιφάνεια από βάθος 41 μέτρων και μάλιστα σε σχεδόν άριστη κατάσταση. Σήμερα φιλοξενείται στο Τατόι, ελπίδα όμως των κατοίκων της Λέρου είναι να επιστρέψει κάποια μέρα εκεί, έτσι ώστε να δώσει τη δική του «φωνή» στα δραματικά γεγονότα του 1943.

Πυροσβεστικά Canadair CL215 και CL415

Την καλοκαιρινή ιδίως περίοδο, όταν πυρκαγιές κατακαίουν ό,τι έχει απομείνει από τα δάση της χώρας, οι ιπτάμενοι πυροσβέστες με τα Κανανταίρ δίνουν και αυτοί τον αγώνα με τις φλόγες. 

Κάποιες φορές κατά τη διάρκεια της υδροληψίας, αρκεί μια ξαφνική ριπή ανέμου, ή ένα ψηλό κύμα για να βυθίσει τα αεροσκάφη. Τότε, καλείται η ΚΟΣΥΘΕ, η οποία αναλαμβάνει την ασφαλή ανέλκυσή τους, έτσι ώστε να επισκευαστούν το συντομότερο και να αναλάβουν και πάλι δράση. 

ΚΟΣΥΘΕ

Η ΚΟΣΥΘΕ συγκροτήθηκε τo 1984 και υπάγεται στη διοίκηση αεροπορικής υποστήριξης. Αποστολή της κατά την περίοδο της ειρήνης είναι να οργανώνει και να εκτελεί υποβρύχιες αποστολές, μεταξύ άλλων και τις εξής:

·        Επιθεωρήσεις των υποβρυχίων εγκαταστάσεων ώστε να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη επιχειρησιακή λειτουργία τους σε συνδυασμό με τη προστασία του περιβάλλοντος.

·        Ανέλκυση αεροσκαφών ή άλλων βυθισθέντων οπλικών συστημάτων ή αντικειμένων.

·  Παροχή πρώτων βοηθειών, η επαναφορά τραυματιών και η περισυλλογή θυμάτων από αεροπορικά ατυχήματα.

·       Υποβρύχια αναγνώριση, βυθοσκόπηση, χαρτογράφηση, φωτογράφηση και κινηματογράφηση.

·   Συμμετοχή σε κοινές ασκήσεις με Μονάδες Υποβρυχίων Αποστολών άλλων κλάδων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, ή τρίτων χωρών.

·  Συμβολή στην εκτέλεση ειδικών υποβρύχιων επιχειρήσεων προς όφελος του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.