Η ζέστη ανάβει τα αίματα

Η ζέστη φέρνει βία

Η αύξηση της θερμοκρασίας, οι ξηρασίες και άλλα φυσικά φαινόμενα φαίνεται ότι έχουν άμεση σχέση με την έξαρση της βίας σε διάφορες περιοχές του Κόσμου, σύμφωνα με επιστήμονες του πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ στις ΗΠΑ. Οι ειδικοί αξιολόγησαν 60 μελέτες σε παγκόσμιο επίπεδο, οι οποίες περιλάμβαναν δεδομένα εκατοντάδων ετών. «Διαπιστώσαμε την άμεση σχέση της Κλιματικής Αλλαγής και της αύξησης των συγκρούσεων, γεγονός που καταδεικνύει ότι διαχρονικά το περιβάλλον διαδραματίζει πολύ μεγάλο ρόλο τόσο στην καθημερινότητα των ανθρώπων, όσο και στη συμπεριφορά του», σημείωσε ο καθηγητής Μάρσαλ Μπερκ που ηγήθηκε της επιστημονικής ομάδας.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η πρόσφατη ξηρασία στην Ινδία, η οποία προκάλεσε εκρηκτική αύξηση ενδοοικογενειακής βίας, την ίδια ώρα που ο καύσωνας στις ΗΠΑ συνοδεύτηκε από πολλά κρούσματα επιθέσεων, ληστειών, δολοφονιών και βιασμών. Κατά το παρελθόν, παρόμοια φαινόμενα παρατηρήθηκαν και στην Αφρική, αλλά και την Ευρώπη.

Το επόμενο βήμα των ειδικών είναι να εντοπίσουν την ακριβή φύση αυτής της σχέσης, της επίδρασης δηλαδή του κλίματος στην ανθρώπινη συμπεριφορά. «Το προφανές είναι ότι οι κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν άμεσα τις οικονομικές συνθήκες. Η ξηρασία για παράδειγμα επηρεάζει άμεσα τις αγροτικές οικονομίες και έτσι τα μέλη αυτών των κοινωνιών, σε περίπτωση που πληγεί η σοδειά τους, επιλέγουν πολύ πιο εύκολα να εξεγερθούν», εξήγησε σχετικά ο καθηγητής Μπερκ και συμπλήρωσε: «Το δεύτερο ζήτημα είναι να διασαφηνιστεί η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Ήδη έχουμε σαφείς ενδείξεις ότι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας σε ένα μέρος προκαλεί αντίστοιχη αύξηση στα επίπεδα επιθετικότητας των ανθρώπων».

Με δεδομένο ότι τα μοντέλα πρόγνωσης της Κλιματικής Αλλαγής αναφέρουν ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί κατά 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, οι επιστήμονες προβλέπουν ότι τα εγκλήματα κατά της ζωής θα σημειώσουν άνοδο κατά 15%, ενώ οι ένοπλες συρράξεις θα εκτοξευθούν κατά 50% σε μερικά σημεία της Γης.

Το επιστημονικό επιτελείο του Μπέρκλεϊ πάντως αναφέρει ότι χρειάζονται περισσότερες μελέτες, καθώς υπάρχουν και άλλες παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως η πυκνότητα του πληθυσμού, οι διασυνοριακές διενέξεις και το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας από ασθένειες.

ΠΗΓΗ: University of California, Berkeley

Διαθέτουμε GPS στο…κεφάλι μας

Για πρώτη φορά εντοπίστηκαν εξειδικευμένα εγκεφαλικά κύτταρα, τα οποία έχουν λειτουργία… GPS, βοηθούν δηλαδή στον προσανατολισμό του ανθρώπου σε ένα άγνωστο περιβάλλον, σύμφωνα με διεπιστημονική ομάδα από τα πανεπιστήμια του Ντρέξελ, της Πενσιλβάνια, του UCLA και άλλων ιδρυμάτων. Αν και προ διετίας είχαν εντοπιστεί κύτταρα με παρόμοια λειτουργία σε ποντίκια, η επιβεβαίωση ότι υπάρχουν και στον ανθρώπινο εγκέφαλο, θεωρείται ότι θα ανοίξει το δρόμο για μια σειρά εξατομικευμένων θεραπειών  σε ανθρώπους που πάσχουν από εκφυλιστικές νόσους του εγκεφάλου, όπως το Αλτσχάιμερ.

 Είναι ήδη γνωστό ότι μερικά ζώα χρησιμοποιούν τρία διαφορετικά είδη κυττάρων για να προσανατολισθούν στον χώρο: κύτταρα κατεύθυνσης, τα οποία ενεργοποιούνται όταν το ζώο κοιτάζει προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, κύτταρα τοποθεσίας, τα οποία ενεργοποιούνται μόνο σε συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία και κύτταρα πλέγματος, τα οποία ενεργοποιούνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα καθώς το ζώο κινείται στον χώρο και δείχνουν τη σχετική θέση του ζώου σε σχέση με άλλες τοποθεσίες.

Όλα αυτά τα κύτταρα στέλνουν πληροφορίες στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου, όπου σχηματίζονται οι μνήμες κι έτσι το ζώο, μέσα από αυτήν τη συνδυασμένη κυτταρική δραστηριότητα, δημιουργεί «χάρτες» που το βοηθούν να προσανατολίζεται. Μέχρι σήμερα είχαν ανακαλυφθεί σε ανθρώπους κύτταρα κατεύθυνσης και τοποθεσίας, αλλά όχι πλέγματος.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Τζόσουα Τζέικομπς της Σχολής Βιοϊατρικής Μηχανικής και Συστημάτων Υγείας του πανεπιστημίου Ντρέξελ της Φιλαδέλφεια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστημών «Nature Neuroscience» σύμφωνα με το New Scientist, μελέτησαν 14 επιληπτικούς που είχαν ήδη εμφυτευμένα ηλεκτρόδια στον εγκέφαλό τους για θεραπευτικούς λόγους.

Οι επιστήμονες κατέγραψαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των εθελοντών, ενώ αυτοί έπαιζαν σε έναν φορητό υπολογιστή ένα βιντεοπαιγνίδι, στο οποίο έπρεπε να κινηθούν με ένα εικονικό ποδήλατο σε έναν εικονικό ανοιχτό χώρο, αναζητώντας διάφορα αντικείμενα, τα οποία μετά έπρεπε να θυμηθούν πού είχαν βρει. 

ΠΗΓΗ: Nature Neuroscience

Απεργία…μυστήριο για τους μπαμπουίνους

Κάθονται απαθείς, με τις πλάτες τους γυρισμένες στους επισκέπτες, ενώ αδιαφορούν ακόμα και για το αγαπημένο τους έδεσμα, τα μήλα, που τούς προσφέρουν οι φύλακές τους. Πρόκειται για μια αγέλη 112 μπαμπουίνων που φιλοξενείται σε ζωολογικό κήπο της Ολλανδίας και εδώ και μερικές ημέρες προβληματίζει με τη συμπεριφορά της ειδικούς και επισκέπτες. 

Αν και τα ζώα αυτά επιδεικνύουν συνήθως έντονη κοινωνική συμπεριφορά και αντιδρούν στα ερεθίσματα, τώρα πλέον προτιμούν την πλήρη έλλειψη αντίδρασης και κάθονται ακίνητα. Οι ειδικοί είναι ιδιαίτερα προβληματισμένοι, γιατί δε μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τα αίτια της ξαφνικής αυτής μετάπτωσης στη συμπεριφορά τους. 

«Έχει ξανασυμβεί κατά το παρελθόν, όταν ο αρχηγός της αγέλης ήταν στενοχωρημένος για κάποιο λόγο και όλη η αγέλη ακολούθησε το παράδειγμα του ηγέτη της. Τότε είχαμε διαπιστώσει ότι οι μπαμπουίνοι αντέδρασαν επειδή πιθανόν είδαν κάποιο φυσικό θηρευτή τους σε κάποιο μπλουζάκι επισκέπτη, τη φωτογραφία δηλαδή ενός λιονταριού, το οποίο έχουν συνδυάσει με τον εχθρό τους στη Φύση. Τώρα όμως δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα τι συμβαίνει», αναγκάστηκε να παραδεχθεί ο εκπρόσωπος του ζωολογικού κήπου Ουάιμπρεν Λάντμαν.

ΠΗΓΗ: Het Nieuwsblad

Τα μονοπάτια της Σίφνου αποκαλύπτονται...

 Πυξίδα πορείας

Ο χαρτογράφος της TERRAIN Στέφανος Ψημένος μας αποκαλύπτει τα μυστικά των τόπων που χαρτογραφεί.

ΣΙΦΝΟΣ

Ο παράδεισος των περιπατητών

Κάποιος άγγελος προστάτεψε αυτό το νησί των Κυκλάδων και διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας άθικτα περισσότερα από 350 χιλιόμετρα μονοπατιών και πέτρινων καλντεριμιών! Όταν ο Δήμος Σίφνου ανέθεσε στην TERRAIN τον καθαρισμό και τη σηματοδότηση 35 χιλιομέτρων μονοπατιών, δεν ξέραμε ποια να διαλέξουμε!

Η μικρούλα Σίφνος βρίσκεται περικυκλωμένη από "δυνατούς παίκτες" της τουριστικής σκηνής. Η Σέριφος στα βορειοανατολικά τραβάει σαν μαγνήτης όλους όσους αναζητούν μαγευτικές παραλίες. Η Πάρος και η Αντίπαρος στα ανατολικά είναι ο καλύτερος προορισμός για όσους θέλουν και κοσμική ζωή, θαυμάσια εστιατόρια και μπαράκια μαζί με τις μαγευτικές παραλίες. Η Σίκινος, η Φολέγανδρος και η Κίμωλος στα νότια είναι τα αγαπημένα μέρη για όσους αναζητούν ήρεμες διακοπές και αυθεντική κυκλαδίτικη ατμόσφαιρα. Και η Μήλος στα νοτιοανατολικά είναι το μεγάλο νησί που τα έχει όλα και συμφέρει. Γιατί να επιλέξει κανείς τη Σίφνο; Εγώ που έρχομαι εδώ διακοπές για περισσότερα από 20 χρόνια, έχω να σας απαριθμήσω πολλούς λόγους για αυτή μου την προτίμηση - την αγάπη, ακόμα καλύτερα. Τον καλύτερο από αυτούς όμως, τον ανακάλυψα και εγώ πολύ πρόσφατα. Είναι τα θαυμάσια μονοπάτια της, τα καλύτερα σε όλο το Αιγαίο!

Ξωκλήσια-καταφύγια

Η πρώτη επαφή μου με αυτά τα μονοπάτια έγινε το 2008, όταν τα περπάτησα ένα προς ένα μαζί με τους δύο χαρτογράφους της TERRAIN, τον Μιχάλη Μαρτζούκο που μάλιστα είναι και Σιφνιός και τα ήξερε σαν την τσέπη του, και τον Σπύρο Παναγιωτόπουλο, για να τα χαρτογραφήσουμε με τα GPS μας και να φτιάξουμε τον πεζοπορικό χάρτη της Σίφνου της TERRAIN, στη λεπτομερή κλίμακα 1:20.000. Πρόκειται για μονοπάτια που διασχίζουν πανέμορφα τοπία της ενδοχώρας, σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν δρόμοι. 

Είναι γενικά σε καλή κατάσταση, γιατί τα χρησιμοποιούν οι Σιφνιοί για να πηγαίνουν στα κτήματά τους, και κυρίως για να πηγαίνουν στα δεκάδες ξωκλήσια που είναι σκορπισμένα σε κάθε γωνιά του νησιού, και τα οποία οι ντόπιοι τα φροντίζουν καλύτερα και από τα σπίτια τους. Μπορείς να δεις μια ανοικοκύρευτη αυλή στη Σίφνο, αλλά ξωκλήσι απεριποιήτο δεν θα δεις ούτε ένα! 

Τα περισσότερα είναι χτισμένα σε σημεία με εξαιρετική θέα, έχουν πλακοστρωμένα μπαλκόνια, στέρνες όπου μαζεύουν το νερό της βροχής, και δίπλα τους ένα σπιτάκι πλήρως εξοπλισμένο με εμφιαλωμένο νερό, μαγειρικά σκεύη, γκαζάκι ή κουζινάκι πετρογκάζ, είδη διατροφής όπως μακαρόνια κ.λπ. φυλαγμένα σε ντουλάπια, τραπέζι, καρέκλες, ακόμα και κρεβάτια, όπως ένα κανονικό σπίτι, μόνο που είναι ξεκλείδωτο, ανοιχτό στους οδοιπόρους! Τα γλυκύτατα αυτά καταφύγια ψυχής και σώματος βρίσκονται δίπλα στα μονοπάτια, και από μόνα τους είναι λόγοι για να έρθει κανείς για πεζοπορία στη Σίφνο. Υπάρχει κι ένα πολύ καλό βιβλίο-οδηγός για τα ξωκλήσια της Σίφνου, που έχει τον τίτλο "Στ' Αη Νηγιά τ' ανήφορο". Το έχει γράψει ο Σιφνιός Γιώργος Παπαπαύλου, και είναι διαθέσιμο στα βιβλιοπωλεία του νησιού.

Οι αρχαίοι πύργοι-φρυκτωρίες

Όμως το δίκτυο των μονοπατιών της Σίφνου σας δίνει τη δυνατότητα να επισκεφθείτε και άλλα σημαντικά αξιοθέατα, όπως τους αρχαίους πύργους-φρυκτωρίες που είναι διασκορπισμένοι σχεδόν σε κάθε λοφοκορφή της Σίφνου. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περισσότεροι από 75 τέτοιοι αρχαίοι πύργοι (χτισμένοι από τον 6ο ως τον 3ο π.Χ. αιώνα), άλλοι διατηρημένοι θαυμάσια σε ύψος πολλών δόμων και άλλοι ένα σωρός από πέτρες. Οι Σιφνιοί κάθε Ιούνιο, την Κυριακή της Πεντηκοστής (την παραμονή του Αγίου Πνεύματος), πηγαίνουν στους πύργους και τους "ανάβουν", αναβιώνοντας την αρχαία λειτουργία τους, που ήταν η μετάδοση μηνυμάτων με το άναμμα φωτιάς.

Ένας ναός της λαϊκής γαστρονομίας

Το άλλο "μαγικό" με την πεζοπορία στη Σίφνο είναι τα ταβερνάκια και τα εστιατόρια που υπάρχουν στις αφετηρίες και στους τερματισμούς των σηματοδοτημένων μονοπατιών, αλλά και σε όλους τους οικισμούς του νησιού. Ο Νίκος Τσελεμεντές, ο γνωστός σεφ που συνέταξε το διασημότερο βιβλίο συνταγών στην Ελλάδα, ήταν Σιφνιός, και η γαστρονομική παράδοση που "ζύμωσε" αυτόν τον άνθρωπο εξακολουθεί να είναι ζωντανή στο νησί.

Στις Καμάρες, το λιμάνι της Σίφνου, η σταθερή αξία μέσα στο χρόνο είναι η ταβέρνα του "Σίμου" με τυπικά πιάτα της ελληνικής κουζίνας, και ο εντυπωσιακός "Ισαλος" όπου ο Νίκος και ο Θοδωρής Πολενάκης δημιουργούν τα πιο "ψαγμένα" πιάτα στο νησί (κριθαράκι με καραβίδες, φάβα με σος μαρμελάδας, μπρουσκέτα με χταπόδι, και άλλα τέτοια).

Στην πρωτεύουσα του νησιού, την Απολλωνία, οι επιλογές είναι πολλές, η μία καλύτερη από την άλλη: το "Κουτούκι του Αποστόλη" έχει το καλύτερο μαστέλο (ντόπιο κατσίκι στο πήλινο, με πατάτες) και εξαιρετική ρεβυθάδα, το παλιό καφενείο του "Δρακάκη" έχει εξαιρετικά μαγειρευτά (αν έχει, δοκιμάστε τις εξαίσιες μελιτζάνες με τυρί) και μεζέδες του ούζου (ρεβυθοκεφτέδες-όνειρο!) και ο "Ωκύαλος" έχει κουζίνα υψηλού επιπέδου με τις ανάλογες τιμές.

Στον Πλατύ Γιαλό, υπάρχει το καφέ "Αριάδνη", δίπλα στη θάλασσα, όπου μπορείτε να παραγγείλετε και το εξαιρετικό πιάτο ημέρας, το "Στέκι", και το ιταλικό "Mamma mia" του Ιταλού σεφ Pipo που φτιάχνει πίτσες και ζυμαρικά όπως του έμαθε η μαμά του (εξ ου και το όνομα του μαγαζιού).

Στον Αρτεμώνα, στο κέντρο του νησιού, υπάρχει ένα δεύτερο "Mamma Mia" (αδελφάκι του πρώτου), αλλά το παλιό καλό εστιατόριο και πρώτη επιλογή σας εδώ είναι "ΤοΧρυσό" που το έχει η κυρά Μαρία και τα παιδιά της, με εξαιρετικά τηγανητά κολοκυθάκια καιτηγανητές μελιτζάνες, και τη μαγική καλασούνα (μια τυρόπιτα -όνειρο!)

Ένα άλλο καλό εστιατόριο εδώ, με ωραίο κήπο, είναιτο "Περιβόλι". Στο Βαθύ, η καλύτερη επιλογή σας είναι το "Τσικάλι" του Φρατζέσκαρου, στην αμμουδιά δυτικά από το παραλιακό εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, με τα τραπέζια της κυριολεκτικά στην άμμο. Ο Φρατζέσκαρος προμηθεύεται τυρί από τους ντόπιους τυροκόμους, κρέατα από τους βοσκούς του Προφήτη Ηλία και λαχανικά από τα περιβόλια του νησιού, και ό,τι φτιάχνει είναι λουκούμι.

Τα σημαδοτημένα μονοπάτια της Σίφνου.

Η πρώτη φάση της δημιουργίας δικτύου σηματοδοτημένων μονοπατιών στη Σίφνο από την TERRAIN ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2011 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2012. Ένα χρόνο νωρίτερα, είχε προηγηθεί μια μικρής έκτασης σηματοδότηση 3 μονοπατιών στη Σίφνο από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τα οποία πήραν την αρίθμηση 1, 2 και 3.  

Σε συνεργασία με τον Δήμο Σίφνου, η ΤERRAIN επέλεξε τα επόμενα τέσσερα μονοπάτια που θα εντάσσονταν στο δίκτυο, μεσυνολικό μήκος 36 χλμ., και με την αρίθμηση 4, 5, 6 και 8. Έχει γίνει ο σχεδιασμός και έχουν συνταχθεί τα Τεχνικά Δελτία για τρία ακόμα μονοπάτια, που αποτελούν την μελλοντική επέκταση του δικτύου και έχουν την αρίθμηση 7, 9 και 10. 

Στις εργασίες καθαρισμού και σηματοδότησης των μονοπατιών συμμετείχαν ενεργά πολλοί ντόπιοι, με υλικά, υποστήριξη και εθελοντική εργασία. Εμπευστής και ψυχή του έργου σε όλα τα στάδιά του είναι ο δήμαρχος Σίφνου,κος Αντρέας Μπαμπούνης, που έχει ένα ξεκάθαρο όραμα και ένα καλά μελετημένο σχέδιο για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού, το οποίο υλοποιεί με σύνεση και υψηλό αίσθημα ευθύνης.

Μονοπάτι 4: ΠλατύςΓιαλός - ΌρμοςΦυκιάδας - Προφήτης Ηλίας Κοντού - Πλατύς Γιαλός (μήκος 9 χλμ., χρόνος πορείας 3-4 ώρες). Κύριο στοιχείο αυτού του μονοπατιού είναι το εντυπωσιακό δάσος από κέδρους που έχει θεριέψει και σκεπάζει όλη τη νότια άκρη της Σίφνου. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, οι ντόπιοι έκοβαν ξύλα σε αυτά τα δάση, για καύσιμη ύλη στα καμίνια των κεραμικών εργαστηρίων.Τώρα που τα εργαστήρια αυτάλειτουργούν μεσύγχρονους φούρνουςκαι έχει σταματήσει η υλοτομία, τα κεδροδάση τηςΣίφνου έχουνξαναγεννηθεί, όμορφα και πυκνά όπως παλιά.Στον μυχό του όρμουτηςΦυκιάδας υπάρχει μια όμορφη παραλία, συνήθως ερημική αφού δεν είναι προσβάσιμη με δρόμο.

Μονοπάτι 5:Καταβατή - Βαθύ (μήκος 7 χλμ.,χρόνος πορείας 2.30-3 ώρες). Η ομορφιά αυτού του μονοπατιού είναι τα παλιά αγροτικά τοπία πουδιασχίζει, τόσο στην περιοχή τουΤαξιάρχη τηςΣκάφης (εγκαταλειμμένο μοναστήρι από το οποίο σώζεται μόνο το καθολικό) όσο και στην περιοχήτου Μαύρου Χωριού.Είναι εύκολο μονοπάτι, στο μεγαλύτερο μήκος του κατηφορικό (η αφετηρία του είναιστα 240 μ. υψόμετρο, και ο τερματισμός του στην παραλία στη δυτική άκρη του Βαθιού).Το ομορφότερο ξωκλήσι στη διαδρομή αυτή είναι η  Παναγιά του Νήγιου (Ήλιου, στη σιφνέικη διάλεκτο) και υπάρχει και μιαπηγή με δροσερό νερό για να ξεδιψάσετε, η πηγή Καλαμίτσι, περίπου700 μ.νότια από το ξωκλήσι του Αγίου Πολυκάρπου.

Μονοπάτι 6:Απολλωνία - Παναγιά Τόσο Νερό - Φλάμπουρο - Καταβατή (μήκος 13 χλμ.,χρόνος πορείας 6-7 ώρες). Αυτό είναι το μονοπάτι με τα ωραιότερα ξωκλήσια, και την πιο εντυπωσιακήθέα! Είναι αρκετά μεγάλο, αλλά δεν είναι κουραστικό.Η μόνη δυσκολία του είναι το ανηφορικό τμήμα από το Θεολόγο του Μονγκού μέχρι τον Άγιο Ελευθέριο του Κάμπα, και από την Παναγιά Τόσο Νερό μέχρι την Αγία Μαρίνα.Αν όμως έχετε δυνάμεις και χρόνο, μπορείτε να κάνετε και μια ανηφορική παράκαμψη 1,5 χλμ. και να ανεβείτε στον Προφήτη Ηλία τον Αψηλό που είναι χτισμένος πάνω στην ψηλότερη κορυφή τηςΣίφνου (682 μ.).Στην περιοχή Φλάμπουρο, στους νότιους πρόποδες του Προφήτη Ηλία, λίγο μετά το ξωκλήσι τηςΑγίας Μαρίνας, το μονοπάτι περνάει δίπλα απότ ηστάνη του Μανώλη, όπου μπορείτε να αγοράσετε εξαιρετικό τυρί.

Μονοπάτι 8:ΑγίαΆννα - ΆγιοςΣώστης (μήκος 4,5 χλμ, χρόνοςπορείας 2 - 2.30 ώρες).Το εύκολο μονοπάτι (αλλά υπολογίστε και τον αντίστοιχο χρόνο για την επιστροφή σας).Το σημαντικό του αξιοθέατο βρίσκεται στοντερματισμό του, και είναι τα αρχαία χρυσωρυχεία στο ακρωτήριο του Αγίου Σώστη.Το τελευταίο σκέλος του μονοπατιού είναι πλακοστρωμένο καλντερίμι, και αυτό αρχαίο, αφού από εδώ κατέβαιναν οι αρχαίοι μεταλλωρύχοι για να πάνε να εργαστούν στις μεταλλευτικέςστοές.

Διαμονή

ΣτηΣίφνο ευτυχώς δεν υπάρχουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες. Ακόμα και το πολυτελές ξενοδοχείο "Ελιές" στοΒαθύ (www.eliesresorts.com, ένα από τα πολυτελέστερα στις Κυκλάδες) είναι αρμονικά ενταγμένο στο τοπίο.Στις Καμάρες, το λιμάνι του νησιού όπου υπάρχει και μια από τις ωραιότερες αμμουδερές παραλίες της Σίφνου, η καλύτερη επιλογή σας είναι τα "Σιφνέικα Κονάκια" της Μαρίας Κόμη, μια αρχοντική μονάδα με εξαιρετικά φιλόξενη ατμόσφαιρα και πολύ λογικές τιμές. 

Εδώ επίσης βρίσκεται και το μοναδικό κάμπινγκ του νησιού, το κάμπινγκ "Μάκης" με πυκνή σκιά, πεντακάθαροσε κάθε γωνιά του και με απαστράπτουσες τουαλέτες.Στο κέντρο του νησιού, στο Άνω Πετάλι, βρίσκεται το ωραίο ξενοδοχείο "Petali Village" (www.sifnoshotelpetali.com), της οικογενείας Βερνίκου που κατάγεται από το νησί και η οποία έχει και δύο ακόμα αξιόλογες μονάδες, το "Verina" στον Πλατύ Γιαλό και το "Verina Astra".Το καλύτερο από όλα όμως, σας το φυλάξαμε για το τέλος: είναι το δημιούργημα του Ισπανού αρχιτέκτονα Δαυίδ Γκονζάλες, ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα υψηλής αισθητικής, το "Καμαρωτή" (www.kamaroti.com), σε μια πλαγιά ανατολικά από τον Άγιο Λουκά, στο δρόμο προς Παναγία Πουλάτη. Δεν υπάρχουν λόγια για να το περιγράψουν (ή μάλλον υπάρχουν, αλλά δεν αρκεί αυτός ο χώρος), μόνο όταν το δείτε από κοντά θα καταλάβετε.

Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 3 του περιοδικού ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ, στις 3 Αυγούστου 2013

Η Ιστορία μιας Φωτογραφίας: Ο Γιάννης Μπεχράκης φωτογραφίζει και γράφει για την Κορώνεια

Φωτό & Κείμενο: Γιάννης Μπεχράκης

Ήταν περασμένα μεσάνυχτα στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2007, το Φθινόπωρο είχε κάνει αισθητή την παρουσία του με τις πρωτοβρόχια,  τη πτώση θερμοκρασίας, και εκείνο το στενάχωρο συναίσθημα του αποχωρισμού, πάει άλλο ένα καλοκαίρι!

Έκανα ζάπινγκ και σταμάτησα στο δελτίο ειδήσεων της ΕΤ3, αφουγκραζόμουν τις ειδήσεις για ενδιαφέροντα θέματα .

Οι εικόνα στη τηλεόραση φάνταζε σαν από ταινία επιστημονικής φαντασίας,  εικόνες μετά από κάποια βιβλική καταστροφή , νεκρά πουλιά σε ένα έδαφος χαραγμένο σαν λες το πρόσωπο υπερήλικα.

Άνοιξα τη φωνή για να ακούσω  το ρεπορτάζ, ήταν η λίμνη Κορώνεια κοντά στη Θεσσαλονίκη, σχεδόν  αποξηραμένη  με χιλιάδες νεκρά πουλιά, χωρίς αλιεύματα και ελπίδα.

Χωρίς να το πολυσκεφτώ πετάχτηκα όρθιος και έτρεξα στο δωμάτιο να ντυθώ, πήρα τη τσάντα με τα φωτογραφικά και το λαπτοπ και είπα στην εμβρόντητη  γυναίκα μου «πάω Κορώνεια»! 

Ήταν μια μετά τα μεσάνυχτα και η γυναίκα μου συνηθισμένη από ανάλογες καταστάσεις

Θέματα περιβάλλοντος γι’ εμένα είναι πολύ σημαντικά, είναι το παρόν και ακόμη περισσότερο το μέλλον του πλανήτη μας, δηλαδή της ζωής μας  και της ζωής των απογόνων μας!

Έφτασα κατά τις 6:30 με το χάραμα, ο καιρός μουντός με απειλητικά σύννεφα να καλύπτουν τον ουρανό πάνω από  τη λεκάνη της Μυγδονιας ανατολικά της Κόρης του Θερμαϊκού.

Οδήγησα περιμετρικά της λίμνης ψάχνοντας τρόπους να προσεγγίσω για να βρω τα νεκρά πουλια και αλλά σημάδια της καταστροφής.

Βρήκα ένα άνοιγμα στους θάμνους και οδήγησα μέσα στη λίμνη, παράτησα το αυτοκίνητο και άρχισα να περπατώ στη ξερή ράχη της φωτογραφίζοντας της βαθειάς ρυτίδες και κάποια σημάδια της ιστορίας.

Ξαφνικά έφτασε η μπόρα, το σκηνικό ήταν σουρεαλιστικό και εγώ άρχισα να τρέχω προς το αυτοκίνητο να προλάβω να βγω από τη λίμνη πριν μαλακώσει το χώμα και κολλήσω, φαντάστηκα ότι αν κάποιος έβλεπε τη φάση θα έριχνε πολύ γέλιο!

Αργότερα βρήκα τον κύριο Φιλώτα Πασιο, ένα περιβαντολογο που είχε ασχοληθεί με τη λίμνη. Έβγαλα μια σειρά από δραματικές φωτογραφίες της περιοχής και όταν αισθάνθηκα ότι είχα κάνει ότι καλύτερο μπορούσα δεδομένων των συνθηκών και του χρόνου που είχα, πήρα το δρόμο του γυρισμού ήταν μεσημέρι. Έφτασα σπίτι κατά τις 7 το απόγευμα, η 8 μηνών κόρη μου με αντάμειψε με ένα πλατύ χαμόγελο και η γυναίκα μου με ένα καλό απογευματινό γεύμα!

Διάλεξα τις φωτογραφίες και έγραψα το ρεπορτάζ,  ήταν περασμένα μεσάνυχτα όταν τέλειωσα!

Τη δεκαετία του 1950 ήταν από τις πιο παραγωγικές λίμνες της Ελλάδας σε αλιεύματα. 

Τη δεκαετία του 1970 είχε έκταση 45.000 στρέμματα και μέσο βάθος 5 μέτρα. Στις αρχές της δεκαετίας του νέου αιώνα η έκτασή της είχε μειωθεί σε 10.000 στρέμματα και μέσο βάθος 0,5-1 μέτρο. Η τελευταία εμφάνιση ψαριών έγινε το 1995. 

Το καλοκαίρι του 1999 (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος) η λίμνη ήταν πλέον εντελώς αποξηραμένη. Τα επόμενα χρόνια πήρε κάποια ποσότητα νερού. 

Το καλοκαίρι του 2007, 30.000 πουλιά πέθαναν και το 2008 αποξηράνθηκε για μια ακόμη φορά.

*Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 3 του περιοδικού ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ, 3 Αυγούστου 2013

Η σφαγή των φαλαινών - χαραμάδα αισιοδοξίας

 *Tου Δημήτρη Ιμπραήμ, Συντονιστή Εκστρατειών Greenpeace, δημοσιεύθηκε στο Τεύχος 3 του περιοδικού ΓΕΩΔΡΟΜΙΟ, 3/8/2013

Κάπου ανάμεσα στην Ισλανδία και την Ιαπωνία, η πτεροφάλαινα είναι λίγο πιο ασφαλής. Τα θηλαστικό μήκους 27 μέτρων είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο μετά την γαλάζια φάλαινα και συναντάται σε ολόκληρο τον κόσμο. Πτεροφάλαινες έχουν παρατηρηθεί και στα ελληνικά νερά, κυρίως στα νότια της Κρήτης και το Ιόνιο, αν και οι πληθυσμοί της στη Μεσόγειο δεν έχουν καταγραφεί συστηματικά. 

Η πτεροφάλαινα είναι ένα πλάσμα με μία ιδιαίτερη κομψότητα και μία σπάνια ομορφιά, το οποίο αναπαράγεται μία φορά κάθε δύο ή τρία χρόνια. Με όλες τις απειλές που διατρέχει, δεν είναι να απορεί κανείς που οι πληθυσμοί του παγκοσμίως μειώνονται κάθε χρόνο.

Αυτό το καλοκαίρι είχαν μία απειλή παραπάνω. Τα καμάκια μίας και μόνο ισλανδικής εταιρίας. Αν και η Ισλανδία είναι μία χώρα που πλέον εναντιώνεται στην φαλαινοθηρία και οι Ισλανδοί δεν τρώνε το κρέας της, ο ιδιοκτήτης της ισλανδικής εταιρίας Hvalurαποφάσισε να πιάσει και να σφαγιάσει έως και 185 φάλαινες φέτος, οι οποίες σχεδιάζονται να καταλήξουν στα ιαπωνικά ψυγεία. Παραδόξως όμως ούτε στην Ιαπωνία πλέον το κρέας φάλαινας είναι τόσο δημοφιλές όσο παλιά, ενώ χρειάζεται να επιδοτηθεί από φορολογούμενους πολίτες για να παραμείνει επικερδές. Σήμερα το κρέας φάλαινας από την Ισλανδία φτάνει να καταλήξει σε σκυλοτροφές πολυτελείας στην Ιαπωνία!

Για να φτάσει όμως το κρέας φάλαινας στην Ιαπωνία, χρειάζεται να μεταφερθεί τεμαχισμένο σε κομμάτια μέσα σε φορτηγά πλοία που χρειάζονται ανεφοδιασμό σε μεγάλα λιμάνια. Κάπου εκεί αρχίζει η ιστορία.

Μετά από αλλεπάλληλες δυναμικές δράσεις της Greenpeaceστο λιμάνι του Αμβούργου, όπου είχε αράξει το φορτηγό πλοίο για ανεφοδιασμό συνέβησαν τα εξής θεαματικά:

-          Ο Υπουργός περιβάλλοντος της Γερμανίας κάλεσε τους οργανισμούς λιμένων να μην υποδέχονται φορτία με κρέας φάλαινας σε εθελοντική βάση

-          Η εταιρία που μετέφερε το κρέας ανακάλεσε τη συμφωνία της να μεταφέρει το κρέας από το Αμβούργο στην Ιαπωνία

-          Η μεγαλύτερη εταιρία μεταφοράς αγαθών και εμπορευμάτων στην Ισλανδία, αποφάσισε να σταματήσει οριστικά την μεταφορά κρέατος φάλαινας, ύστερα από μήνες εντατικής πολιτικής πίεσης

-          Η εταιρία στην οποία ανήκαν τα containersαποφάσισε να μην ξαναεμπλακούν στη μεταφορά κρέατος φάλαινας, με μία εξαίρεση: την επιστροφή αυτού του φορτίου στην Ισλανδία, το οποίο περιείχε το κρέας από 10 – 15 νεκρές φάλαινες

Οπότε μέσα σε λίγες μέρες (ή μάλλον μέσα σε λίγες ώρες) οι φάλαινες έγιναν λίγο πιο ασφαλείς. Υπάρχει ακόμα μεγάλος δρόμος μέχρι τα μεγαλοπρεπή αυτά θηλαστικά να διαφύγουν από κάθε κίνδυνο, αλλά τουλάχιστον για την ώρα μπορούμε να νιώθουμε λίγο καλύτερα γνωρίζοντας ότι αυτές οι φωτογραφίες είναι πιο κοντά στο παρελθόν παρά στο μέλλον.

Οι φτερωτοί τουρίστες του καλοκαιριού

Δημοσιεύθηκε το Σάββατο 27 Ιουλίου 2013, στο "Γεωδρόμιο", τεύχος 2. 

Μικρές ιστορίες για τα πουλιά που επιλέγουν να περάσουν το καλοκαίρι τους στην Αττική, να φωλιάσουν και να μεγαλώσουν τα μικρά τους, από τους εθελοντές του προγράμματος Παρακολούθησης της Ορνιθοπανίδας των Υγροτόπων της Αττικής, που υλοποιεί η Ορνιθολογική από το 2008.

Βαλτόπαπια (Aythya nyroca) – Εθνικό πάρκο Σχινιά Μαραθώνα

Λίγος κόσμος γνωρίζει ότι στον γνωστό για τη δημοφιλή παραλία του Σχοινιά, υπάρχει ένας θαυμάσιος υγρότοπος, ο σημαντικότερος της Αττικής, χαρακτηρισμένος μάλιστα σαν εθνικό πάρκο εδώ και αρκετά χρόνια.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους έχει μεγάλη αξία ο υγρότοπος είναι η αναπαραγωγή της Βαλτόπαπιας. Σε πρόσφατη επίσκεψή μου στον υγρότοπο ένιωσα μεγάλη χαρά όταν παρατήρησα αρκετά νεαρά Βαλτοπαπάκια που επισφράγιζαν την πολύ επιτυχημένη φετινή αναπαραγωγή του είδους. Ένας θηλυκός Καλαμόκιρκος –  αρπακτικό των υγροτόπων -  πανικόβαλλε την οικογένεια που παρατηρούσα, αναγκάζοντας την να μετακινηθεί σε σημείο πιο ασφαλές, δεν έδειξε όμως πολύ επίμονο ενδιαφέρον και συνέχισε την περιπολία του πάνω από τον καλαμιώνα.

Φέτος χάρη στις πολλές βροχές του χειμώνα ο υγρότοπος κρατάει πολύ νερό ακόμη και τώρα, γεγονός πολύ σπάνιο και πολύ ευνοϊκό για την αναπαραγωγή των υδρόβιων – αλλά και των υπόλοιπων - ειδών . Η Βαλτόπαπια είναι είδος απειλούμενο σε παγκόσμιο επίπεδο και προστατευόμενο. Πανευρωπαϊκά δεν αναπαράγονται πάνω από 16.000 ζευγάρια, εκ των οποίων μερικές εκατοντάδες στην Ελλάδα και κάποιες δεκάδες στον Σχοινιά!

Μιχάλης Κωτσάκης, εθελοντής

Ψευταηδόνι (Cettia cetti) – Υγρότοπος Βραυρώνας

Τα Ψευταηδόνια φωλιάζουν σε όλους τους υγρότοπους της Αττικής, στην Βραυρώνα όμως ο πληθυσμός τους είναι τόσο πυκνός που δίκαια μπορούμε να του απονείμουμε τον τίτλο του πιο κοινού πουλιού. Φωλιάζει στα αρμυρίκια, τους σχίνους και τα άλλα δέντρα και θάμνους του υγρότοπου, ενώ το βρίσκουμε ακόμα και σε πιο «στεγνά» σημεία, όπως η μακκία βλάστηση των λόφων που περιβάλλουν τον υγρότοπο. Αποτελεί μόνιμο κάτοικο της περιοχής, συμπεριφέρεται σαν το Αηδόνι, το τραγούδι του όμως είναι ουσιαστικά ένα δυνατό «ξέσπασμα» μερικών δευτερολέπτων, που σε τίποτα δεν θυμίζει το γλυκόλαλο Αηδόνι που έχει περίπου το ίδιο χρώμα και μέγεθος.

Φυσικά το ότι είναι κοινό δεν σημαίνει με τίποτα ότι θα το δούμε και εύκολα, αφού πολύ σπάνια αφήνει την ασφάλεια της πυκνής βλάστησης. Είναι συχνό το φαινόμενο να ακούμε μέχρι και πέντε πουλιά δίπλα μας και να μην μπορούμε να δούμε ούτε ένα! Μόνο την άνοιξη, μπορούμε να δούμε τα πιο θαρραλέα αρσενικά να ξεμυτίζουν, στην προσπάθειά τους να εντυπωσιάσουν τα θηλυκά της γειτονιάς!

Λευτέρης Σταύρακας, εθελοντής

Κιτσικόλη (Cisticola juncidis) - Υγρότοπος Λούτσας

Περνώντας κοντά από τον υγρότοπο, ακόμα και από το λεωφορείο της γραμμής, δεν είναι δυνατόν να μην ακούσει το τραγούδι της Κιστικόλης, το χαρακτηριστικό ζιπ-ζιπ-ζιπ, ενώ πετά κυματιστά. Τουλάχιστον 10 ζευγάρια αναπαράγονται στην ευρύτερη περιοχή του υγροτόπου, περιλαμβάνοντας αμπελώνες, ελαιώνες και φυσικά εξοχικές κατοικίες. Παρά την μεγάλη όχληση, λόγω της γνωστής πολυσύχναστης παραλίας, της έντονης οικοδομικής δραστηριότητας μέχρι πρότινος (η γύρω περιοχή είναι εντός σχεδίου), η μικρή Κιστικόλη (με βάρος μόλις 8 γραμμάρια) καταφέρνει σε πείσμα όλων των αντιξοοτήτων να επιβιώνει με επιτυχία.

Την περίοδο αναπαραγωγής το αρσενικό πετά στα 20 μέτρα και μετά βουτά προς το έδαφος, ενώ ταυτόχρονα ακούγεται ένα μονότονο "ζιπ-ζιπ-ζιπ» από το πρωί μέχρι το βράδυ. Χαρακτηριστικό του είναι ότι το αρσενικό χτίζει διάφορες ελλιπείς φωλιές οι οποίες στη συνέχεια ολοκληρώνονται από το θηλυκό. Τρέφεται με μεγάλες ποσότητες εντόμων όπως κουνούπια και μύγες που τα πιάνει πετώντας, για το λόγω αυτό είναι και η παρουσία της είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην περιοχή, λόγω της μεγάλης πυκνότητας πληθυσμών των επιβλαβών αυτών εντόμων.

Σπύρος Σκαρέας, εθελοντής

Σταχτοσουσουράδα  (Motacilla cinerea) –  Ρέμα Πικροδάφνης

Δύσκολο να το πιστέψει κάποιος, ωστόσο ακόμη και σε ένα ρέμα σε αστικό περιβάλλον η βιοποικιλότητα μπορεί να είναι εντυπωσιακή, συνήθως κυρίως στις μεταναστευτικές περιόδους, φθινόπωρο και άνοιξη αλλά και τον χειμώνα. Αντίθετα τα είδη που φωλιάζουν είναι αρκετά λιγότερα, ωστόσο δεν λείπουν και αυτά.

Είχα ενδείξεις από παλιότερες χρονιές ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να φωλιάζει κάποιες χρονιές στο ρέμα η Σταχτοσουσουράδα. Πολλά άτομα ξεχειμωνιάζουν στο ρέμα, κανονικά όμως αρχές της άνοιξης φεύγουν για τα ορεινά ρέματα, όπου και αναπαράγονται. Οπότε ήταν μεγάλη η έκπληξή μου όταν αρχικά στις καταγραφές του Μαρτίου παρατηρούσα ακόμη το είδος, ενώ τον Απρίλιο το αρσενικό είχε πλέον μεταμορφωθεί με το αναπαραγωγικό του φτέρωμα. Η αγωνία μεγάλωνε μέχρι που στις καταγραφές του Μαΐου επιβεβαιώθηκε η υποψία με την παρουσία νεαρού!

Μιχάλης Κωτσάκης, εθελοντής

Ποταμοσφυριχτής (Charadrius dubius) - Ρέμα Ραφήνας

Το Ρέμα Ραφήνας είναι ιδανικό για περιπάτους και παιχνίδι στο διπλανό πάρκο Καραμανλή. Εάν λοιπόν στη βόλτα σας ακούσετε ένα χαρακτηριστικό τσιριχτό «πίου-πίου» και δείτε ένα μικρό πουλάκι να ξεπετάγεται από τα ρηχά νερά, τότε μην αναρωτηθείτε: δεν είναι ο «Πίου» της γνωστής διαφήμισης, αλλά ο Ποταμοσφυριχτής, το μικρό παρυδάτιο που αναπαράγεται με επιτυχία τα τελευταία χρόνια στις εκβολές του ρέματος.

Είναι από τα μικρότερα παρυδάτια πουλιά με μέγεθος 14-15 εκατοστά. Το πάνω μέρος του φτερώματος έχει γκρίζο-καστανό χρωματισμό, ενώ το στήθος και η κοιλιά είναι λευκά. Ο λαιμός είναι λευκός, ο οποίος όμως περιβάλλεται από μαύρο κολάρο και το ράμφος μικρό και κοντό. Πολύ χαρακτηριστικοί είναι οι κίτρινοι οφθαλμικοί δακτύλιοι, που περικλείονται από μια μαύρη περιοχή σε μορφή μάσκας.

Θα το παρατηρήσουμε συνήθως κάτω κοντά στις εκβολές του ρέματος, δηλαδή από την γέφυρα στην Οδό Ευβοϊκού και κάτω. Κάθε χρόνο, περίπου 2-3 ζευγάρια αναπαράγονται στο ρέμα. Εάν υπάρχει χώμα και πετραδάκια στο μέσο του ρέματος θα πάει εκεί, αλλιώς εάν είναι βαθειά, θα σταθεί στα βοτσαλάκια της παραλίας.

Σπύρος Σκαρέας, εθελοντής

Στο βυθό της Μακρονήσου - Τα ναυάγια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα "αφηγούνται" την ιστορία τους

Δημοσιεύθηκε το Σάββατο 27 Ιουλίου 2013, στο "Γεωδρόμιο", τεύχος 2. 

Η Μακρόνησος, στα νότια της Αττικής έχει πλούσια ιστορία. Η νήσος «Ελένη» σύμφωνα με τη μυθολογία, επειδή εκεί αποβιβάστηκε η ωραία Ελένη της Ιλιάδας του Ομήρου, η μετέπειτα γνωστή ως νήσος «Κρανάη» σύμφωνα με το Στράβωνα, δηλαδή το σημερινό Μακρονήσι, είναι τόπος που έχει συνδεθεί άρρηκτα με θυελλώδεις περιόδους της νεότερης ελληνικής Ιστορίας. 

Εκεί μεταφέρθηκαν Τούρκοι αιχμάλωτοι των Βαλκανικών Πολέμων το 1912, εκεί βρέθηκαν σε καραντίνα οι πρώτοι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, εκεί κρατήθηκαν σε στρατόπεδα κατά τη διάρκεια του αδελφοκτόνου εμφυλίου στρατιωτικοί και πολιτικοί κρατούμενοι. Κάθε σπιθαμή γης μαρτυράει το παρελθόν.

Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι και ο βυθός της Μακρονήσου είναι εξίσου πλούσιος, τόσο σε φυσική ομορφιά, όσο και σε ναυάγια που μαρτυρούν ότι από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας πολλά πλοία δεν κατάφεραν να φτάσουν στον προορισμό τους και χάθηκαν για πάντα κάτω από τα κύματα. Κύριος «ένοχος» είναι ένας ύφαλος στα βόρεια της Μακρονήσου, η Τρυπητή όπως ονομάζεται. 

Σε σχετικά μικρή απόσταση από τις ακτές, βρίσκεται ένας ύπουλος εχθρός κάθε πλοίου, λίγα μόλις μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας: Μια ξέρα που σαν άλλη Καλυψώ αιχμαλωτίζει για πάντα τα καράβια που θα βρεθούν στη ρότα της.

Η κατάδυση

Ετοιμαζόμαστε πάνω στο φουσκωτό για την κατάδυση στην Τρυπητή. Ένας τελευταίος έλεγχος του εξοπλισμού, οι μπουκάλες είναι γεμάτες αέρα, οι ρυθμιστές πλευστότητας και αναπνοής λειτουργούν κανονικά, η φωτογραφική μηχανή είναι έτοιμη να… πάρει «φωτιά». Ένα τελευταίο νεύμα ΟΚ και… μπλουμ.

Αρχίζει η κάθοδος στα βαθυγάλανα νερά του Αιγαίου. Βάθος κατάδυσης από 18 έως 30 περίπου μέτρα και η ορατότητα, όπως πάντα σχεδόν, είναι τέλεια. Περίεργοι υπήκοοι του βασιλείου του Ποσειδώνα, οι μόνιμοι κάτοικοι του βυθού, περιεργάζονται τους αυτόνομους δύτες και μας συντροφεύουν στην υποβρύχια εξερεύνηση.

Ο ύφαλος είναι γεμάτος ψήγματα του παρελθόντος. Άμορφες μάζες λαμαρίνας από κάποια σχετικά πρόσφατα ναυάγια είναι διάσπαρτες ανάμεσα στα βράχια της ξέρας. Ανάμεσά τους, θραύσματα αμφορέων που μαρτυρούν ότι στο ίδιο ακριβώς σημείο, πριν από χιλιάδες χρόνια κάποιο αρχαίο εμπορικό σκαρί βρήκε τη Νέμεσή του.

Ήταν 10 Ιουνίου του 1980, όταν το «ΑΠΟΛΛΩΝΙΑ VI», ένα φορτηγό πλοίο που μετέφερε γενικό φορτίο και είχε αποπλεύσει από τη Χαλκίδα με προορισμό τη Λιβύη, «ξύρισε» την Τρυπητή και βρέθηκε μισοβυθισμένο. Το πλήρωμα διασώθηκε, όπως και μέρος του φορτίου, το πλοίο όμως χαρακτηρίστηκε ως «τεκμαρτή ολική απώλεια».

Λίγο καιρό αργότερα το μεγαλύτερο μέρος του κόπηκε και πουλήθηκε για παλιοσίδερα, μεγάλα τμήματά του αναπαύονται όμως ακόμα στο βυθό. Η πλώρη, τμήματα του καταστρώματος και της κουπαστής, οι προπέλες και άλλα αντικείμενα έχουν πλέον γίνει φιλόξενες εστίες για κάθε λογής οργανισμούς. Κάθε βλέμμα είναι και ένα τέλειο κάδρο που δημιούργησε η Φύση, με καμβά τα ναυάγια. Ο Ήλιος σε τέτοιο βάθος είναι ακόμα λαμπρός. Τα παιχνιδίσματα του φωτός με τις σκιές προκαλούν και τον πιο αρχάριο φωτογράφο να πατήσει το «κλικ» της κάμερας.

Πλέουμε υποβρυχίως με τη χρήση της αυτόνομης αναπνευστικής συσκευής και ανάμεσα στα σίδερα βλέπουμε και τους μάρτυρες μιας αλλοτινής εποχής. Κομμάτια αμφορέων που κάποτε μετέφεραν κρασί, ελιές και άλλα αγαθά, υποδηλώνουν ότι η θαλάσσια αυτή περιοχή αποτελούσε από την αρχαιότητα έναν εξαιρετικά σημαντικό θαλάσσιο δίαυλο, όπως ακριβώς είναι και σήμερα.

Μια υποβρύχια χορογραφία

Ο χρόνος στο βυθό έχει άλλη διάσταση: Κάθε στιγμή φαίνεται ότι διαρκεί μια αιωνιότητα. Το μυαλό προσπαθεί να χωρέσει τις εικόνες μοναδικής ομορφιάς. Όταν έρθει η στιγμή της ανάδυσης, όλοι οι αυτοδύτες επιδιδόμαστε σε μια υποβρύχια… χορογραφία. Με ήρεμες κινήσεις κατευθυνόμαστε προς την επιφάνεια και με το βγάζουμε το κεφάλι μας έξω τα επιφωνήματα χαράς σκεπάζουν ακόμα και τα κρωξίματα των γλάρων που πετούν γύρω μας.

Ο «αδελφός» του Τιτανικού 

Είναι ίσως το πιο ξακουστό ναυάγιο των ελληνικών θαλασσών, κυρίως λόγω του… αδελφού του: Πρόκειται για το «Britannic», ένα υπερωκεάνιο που είχε δύο στενούς συγγενείς: Το διάσημο «Titanic», τον Τιτανικό που βυθίστηκε τον Απρίλιο του 1912 και το «Olympic», τον… «Ολυμπιακό» που βρήκε άδοξο τέλος σε κάποιο διαλυτήριο πλοίων, όταν τον ξεπέρασε η εποχή του. Ο «Βρεταννικός», επιταγμένος από το Βρετανικό Ναυαρχείο και μετασκευασμένος σε πλωτό νοσοκομείο, βυθίστηκε το Νοέμβριο του 1916, μέσα στον κυκεώνα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μετά από πρόσκρουση σε νάρκη που είχε ποντίσει γερμανικό υποβρύχιο ανάμεσα στη Μακρόνησο και την Κέα. Από τους 1066 επιβάτες και πλήρωμα χάθηκαν μόλις 30, πριν το θηριώδες για την εποχή του υπερωκεάνιο των 270 περίπου μέτρων βυθιστεί σε βάθος 120 περίπου μέτρων. Πέρασαν πολλές δεκαετίες μέχρι να εντοπιστεί από τον διάσημο Ζακ-Ιβ Κουστό το 1975. Σήμερα πλέον, το ναυάγιο του «Βρεταννικού» αποτελεί πόλο έλξης για ειδικά εκπαιδευμένους αυτοδύτες από κάθε γωνιά του κόσμου, οι οποίοι επισκέπτονται το κουφάρι του πλοίου που βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση στο βυθό. 

Τα δελφίνια έχουν… ονοματεπώνυμο

Τα δελφίνια έχουν… ονοματεπώνυμο και επικοινωνούν μεταξύ τους με χαρακτηριστικούς ήχους, που θυμίζουν σφύριγμα. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν επιστήμονες στο πανεπιστήμιο Σεντ Άντριους στη Σκοτία, οι οποίοι ηχογράφησαν δελφίνια και στη συνέχεια τα έβαλαν να ακούσουν τους ήχους. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα δελφίνια «απαντούσαν» στο όνομά τους, τον ήχο δηλαδή που αποτελούσε την ηχητική τους «ταυτότητα». «Εδώ και πολύ καιρό υποπτευόμασταν ότι τα πανέξυπνα αυτά θαλάσσια θηλαστικά διαθέτουν έναν εξελιγμένο κώδικα επικοινωνίας. Με το πείραμα που κάναμε στα ανοιχτά της Σκοτίας, διαπιστώσαμε ότι είναι σε θέση να αναγνωρίζουν, αλλά και να απαντούν στους ήχους του κάθε μέλους της οικογένειάς τους», σημείωσε ο καθηγητής Βίνσεντ Γιάνικ, που ηγήθηκε της έρευνας.

Ο λόγος για τον οποίο τα δελφίνια εξελίχθηκαν ώστε να «συνομιλούν» μεταξύ τους με συγκεκριμένους ήχους και ονόματα είναι επειδή ζουν σε ένα περιβάλλον που απαιτεί και άλλες μορφές επικοινωνίας, εκτός από την οπτική επαφή. Τα σφυρίγματα των δελφινιών ακούγονται σε απόσταση ως και 20 χιλιόμετρα, ανάλογα με το βάθος της θάλασσας, αλλά και τη συχνότητα του ήχου. Κάθε δελφίνι έχει ένα ξεχωριστό ήχο, το οποίο λειτουργεί ως «ταυτότητα» και έτσι τα υπόλοιπα μέλη του κοπαδιού είναι σε θέση να γνωρίζουν τη θέση του, ακόμα και αν έχει απομακρυνθεί από τα υπόλοιπα.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences, καταδεικνύει όχι μόνο τη σύνθετη κοινωνική ζωή των δελφινιών, αλλά πολύ περισσότερο ότι είναι το μόνο είδος, εκτός του ανθρώπου, που είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται το όνομά του, αλλά και εκείνα των συγγενών και άλλων μελών του κοπαδιού του.

ΠΗΓΗ: Proceedings of the National Academy of Sciences

Ενάλιοι αρχαιολόγοι εντόπισαν 44 χαμένα υποβρύχια

Ομάδα αυτοδυτών, υπό την καθοδήγηση του ενάλιου αρχαιολόγου Μάρκ Ντάνκλι, κατάφεραν να εντοπίσουν 44 υποβρύχια, 3 βρετανικά και 41 γερμανικά που χάθηκαν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στις νότιες και τις ανατολικές ακτές της Βρετανίας.

Η μελέτη των αρχείων της εποχής αποκάλυψε πολλά στοιχεία για τις μοιραίες αποστολές των υποβρυχίων αυτών, ενώ καταδύσεις σε σημεία που υποψιάζονταν ότι υπάρχουν τα ναυάγια αποκάλυψαν νέα δεδομένα.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι πολλά από τα υποβρύχια που χάθηκαν αύτανδρα, βρίσκονται σε βάθη μόλις 15 μέτρων, αν και η ακριβής τους θέση ήταν μέχρι πρόσφατα άγνωστη. 

Διαβάστε εδώ, εκεί, παραπέρα

"Απενεργοποιούν" το Σύνδρομο Down

Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να «απενεργοποιηθεί» το επιπλέον χρωμόσωμα που προκαλεί το Σύνδρομο Ντάουν βρέθηκε από Αμερικανούς επιστήμονες της ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για γονιδιακές θεραπείες που θα εξαλείψουν στο μέλλον το Σύνδρομο. Παράλληλα, θα επιτρέψει την ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών σε ανθρώπους που παρουσιάζουν τη χρωμοσωμική αυτή ιδιαιτερότητα, σύμφωνα με την έρευνα, η οποία δημοσιεύεται στο τρέχον τεύχος της έγκριτης επιστημονικής επιθεώρησης Nature.

Κάθε άνθρωπος γεννιέται με 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων, από τα οποία τα δύο  καθορίζουν το φύλο. Οι άνθρωποι με Σύνδρομο Ντάουν εμφανίζουν τρία, αντί για δύο, αντίγραφα του χρωμοσώματος 21, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό τους στα 47. Το Σύνδρομο προκαλεί μια σειρά συμπτωμάτων, όπως μαθησιακές δυσκολίες και άλλες εγκεφαλικές δυσλειτουργίες, ενώ ευθύνεται και για καρδιακά και αιματολογικά νοσήματα.

Οι γονιδιακές θεραπείες έχουν δοκιμαστεί σε ασθένειες που προκαλεί ένα «ελαττωματικό» γονίδιο, αλλά μέχρι σήμερα φαινόταν σχεδόν απίθανο να «απενεργοποιηθούν» οι επιπτώσεις ενός χρωμοσώματος, ανέφερε στο BBC η Δρ. Τζιάν Λόρενς, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του πανεπιστημίου. «Η μελέτη μας κατέδειξε ότι υπάρχει τρόπος να μελετήσουμε την κυτταρική δομή του Συνδρόμου, έτσι ώστε να προχωρήσουμε στη δημιουργία των κατάλληλων εργαλείων για την αντιμετώπισή του, δηλαδή φαρμακευτικών ουσιών. Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάτι παρόμοιο, είναι ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη. Η ομάδα κατέδειξε ότι είναι εφικτό να χρησιμοποιήσουμε ένα μόλις γονίδιο για να διορθώσουμε τη συμπεριφορά ενός ολόκληρου χρωμοσώματος». Η ίδια πάντως φρόντισε να συμπληρώσει ότι «δεν ισχυριζόμαστε ότι θα είναι επιτυχημένη η διαδικασία, το ότι όμως βρήκαμε έναν τρόπο να κάνουμε αυτό που φαινόταν αδύνατο, είναι από μόνο του μια ελπιδοφόρα εξέλιξη».

Η διαδικασία

Η επιστημονική ομάδα στις εργαστηριακές της μελέτες χρησιμοποίησε βλαστοκύτταρα ενός ανθρώπου με Σύνδρομο Ντάουν, στα οποία τοποθέτησε ένα γονίδιο που ονομάζεται XIST. Το συγκεκριμένο γονίδιο, υπό κανονικές συνθήκες, «απενεργοποιεί» ένα από τα δύο χρωμοσώματα Χ που υπάρχουν στα θηλυκά έμβρυα, έτσι ώστε να μην εμφανίζονται διπλά. Το ίδιο γονίδιο, όπως φάνηκε από τις κλινικές δοκιμές, είναι σε θέση να εξουδετερώνει το επιπλέον χρωμόσωμα 21, διορθώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τα «προβλήματα» που δημιουργούνται κατά την ανάπτυξη του εμβρύου.

Η ανακοίνωση της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης χαιρετίστηκε από την επιστημονική κοινότητα ως μια από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις για την αντιμετώπιση του Συνδρόμου, χωρίς βεβαίως να παραγνωρίζεται ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια μέχρι να ολοκληρωθούν και να τελειοποιηθούν όλες οι σχετικές μελέτες. 

ΒΟΧ Η ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ

Ανεκτίμητης αξίας για την θεραπεία πολλών ασθενειών χαρακτηρίζει ο μοριακός βιολόγος-γενετιστής κ. Γιώργος Νασιούλας την ανακάλυψη των Αμερικανών επιστημόνων και εξηγεί στον ΕΤ: «Αν σήμερα  μπορούμε να καταστήσουμε ένα χρωμόσωμα σιωπηλό-δηλαδή να εμποδίσουμε την έκφραση του-στο μέλλον θα μπορέσουμε να διεισδύσουμε μέσα στο χρωμόσωμα και να απενεργοποιήσουμε επιλεκτικά σημεία του, τα οποία αντιστοιχούν σε μεμονωμένα γονίδια. Έτσι θα θεραπεύσουμε όχι μόνο το σύνδρομο Down- που ούτως ή άλλως μπορεί να αποφευχθεί χάρη στον προγεννητικό έλεγχο αλλά και  βαριές μορφές νοητικής υστέρησης, την εκφυλιστική άνοια τύπου Αλτσχάιμερ και εντέλει τις διάφορες μορφές καρκίνου. Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς «ντόρος» με τις γονιδιακές θεραπείες για πληθώρα ασθενειών αλλά παρότι  αυτές- θεωρητικά τουλάχιστον-  φαντάζουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, στην πράξη δεν θα υλοποιηθούν ποτέ. Κι αυτό διότι δεν έχουμε τα «εργαλεία» να προσθέσουμε έξτρα γονίδια στον ανθρώπινο γονιδίωμα, οπότε οι γονιδιακές θεραπείες θα μείνουν για πάντα «όραμα». Αντίθετα απενεργοποιώντας  ελαττωματικά γονίδια, που δεν θέλουμε να εκφράζονται, θα πετύχουμε μια εναλλακτική θεραπεία, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί σε ανθρώπους. 

ΒΟΧ ΑΡΙΘΜΟΙ

·          1 παιδί στα 770 γεννιέται με σύνδρομο Down στη χώρα μας

·          13.909 άνθρωποι υπολογίζεται ότι ζουν με σύνδρομο Down στη χώρα μας, σύμφωνα με εκτιμήσεις ξένων ερευνητών.

·          50 χρόνια ο μέσος όρος ζωής των ανθρώπων με σύνδρομο Down, παρότι αρκετοί άνθρωποι με τη νόσο έχουν ζήσει και περισσότερα από 70 έτη

·          1 στις 2000 πιθανότητες έχει να φέρει στον κόσμο παιδί με σύνδρομο Down μια γυναίκα όταν είναι 20 ετών ενώ μετά τα 40 το ποσοστό αυτό είναι 1 στις 1000 ή και λιγότερο

·          91–93% των κυήσεων στην Ευρώπη διακόπτονται, όταν οι γονείς αντιλαμβάνονται ότι το παιδί τους θα πάσχει από σύνδρομο Down σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Προληπτικής Ιατρικής του Λονδίνου